DAF gebouwd uit veiligheid W etens waardigheden over (vroegere) meekrap motor voorin,variomatic achterin; de ideale crewichtsverdelina vooreen Zeer goede prestaties voor D.S.-atleten in Goes LANGDURIGE DROOGTE HEEFT ERNSTIGE SCHADE DOEN ONTSTAAN 4 ONZE PUZZELRUBRIEK I STREEKNIEUWS „De oude medestove op den dray van den dijk als men van Bruinisse naar Zijpe rijdt". Nadat men de gedolven wortels zoveel mogelijk van de aanhangende aarde ontdaan had, werden deze in hopen (Schouwen, schodöpen is schudhopen) van 8 tot 10 kroppen op het land gelegd. Door de wortels enige dagen aan de werking van zon en wind bloot te stellen, werden zij taaier zodat de wortels niet meer zo gemakkelijk zouden breken, bij het vervoer van het land naar de mee- stoven. De meekrapcultuur valt in feite in deze twee facetten uiteen: de teelt en de bereiding. Aangezien de bereiding van de meekrapwortels tot de verschillende handelssoorten eveneens in opdracht en voor rekening van de verbouwer plaats vond, zijn deze twee cultures ten nauwste met elkaar verbonden. Enkel tengevolge van boedelschei ding en bedrijfsbeëindiging werd de meekrap „te velde" verkocht. De meestoof Het weide Zeeuwse landschap toont ze ons nog, die imposante zwart geteerde meestóvën, meestal gesitueerd langs de voormalige en/of huidige vaarroutes. In het begin van de 19e eeuw werden er 35 in Zeeland geteld, wanneer men nu verder de wetenschap bezit dat de bouwsom in die tijd voor een meestoof ca. f 24.000 bedroeg, komt ment tot de De heer St. Jumelet W.zn., bakker te Bruinisse, heeft be paald niet alleen belangstelling voor wat men zou kunnen noemen het „dagelijks brood". Dat blijkt wei uit zijn lidmaat schap van het bestuurscollege van de Oudheidkamer te Brui nisse. En in deze funktie is weer zijn belangstelling ontstaan voor de meekrapcultuur en -bewerking die in vroeger tijden op Schoti- vven-Duiveland een bijzonder belangrijke plaats heeft inge nomen. De Oudheidkamer te Bruinisse beschikt over een unieke collectie rond de mee krap en dat was voor de hêer Jumelet aanleiding een studie te wijden aan deze verloren gegane maar. nog niet vergeten cultuur, welke overigens juist in deze dagen mede in verband met de tentoonstelling van an tieke laridboüwwërktuigen ie Zierikzeè, weer bij vélen' in de belangstelling'staat. Hieronder volgt; het vijfde artikel van de komende reeks over de mee krap, bélichi door de heet Ju melet. indrukwekkende kapitaal-investe ring van f 840.000. De reeds eerder vermelde Teg Staat, leert ons dat er in het midden Gezien het grote aantal oplossin gen dat deze week bij de redaktie werd bezorgd is er weer heel wat afgepuzzeld. En met succes want er waren opvallend veel goede inzen dingen. zodat de prijzen weer moes ten worden verloot. De eerste prijs gaat naar: De heer J. A. de Bil Ring 5 KERKYVERVE De tweede prijs is voor: Mevr. J. v. Velthoven-Verkaart Lammermarkt 32 ZIERIKZEE De oplossing van de puzzel is de volgende: HORIZONTAAL: 1. bigamie; 6. verraad; 12. taak; 14. daas; 15. uk; 17. nr.; 18. ben; 20. A.P.; 21. Dr.; 22. set; 24. eerbied; 27. duw; 28. Suez; 30. merel; 31. klei; 32. er; 33. eb; 35. dat; 36. da; 3-7. L.S.; 38. terra; 40. spang; 43. malie; 44. adder; 46. ka ter; 48. Sneek; 50. eg; 52. N.S.; 53. alt; 55. re; 56. do; 57. lood; 59. snaak; 61. lier; 63. oom; 64. brokaat; 66. ren; 67. T.T.; 68. pij; 69. keg; 70. Ra; 72. nu; 73. ring; 75. Maas; 77. nijptang; 78. commies. VERTICAAL: 1. Brussel; 2. GT; 3. aan; 4. mare; 5. ik; 7. e.d.; 8. raad; 9. rap; 10. as; 11. derwisj; 13. zettra; 16. keur; 18. Breda; 19. niets; 21. duel; 23. te; 25. Em.; 26. el; 27. dl; 29. Zee land; 31. kandeel; 34. brits; 36. da der; 38. tak; 39. ree; 41. pan; 42. gek; 45. peloton; 47. ranok; 48. staag; 49. fornuis; 51. goot; 54. lakei; 56. Deen; 58. om; 59. Sr.; 60. ka; 62. Ir.; 64. bijna; 65. tram; 68. pit; 71. aam; 73. RP; 74. G.N.; 75. M.O.; 76. si. De nieuwe puzzel HORIZONTAAL: I. sierplant uit Indonesië; 6. schaakfiguur; 12. vrucht; 14. zonder geluid; 15. televi sie (afk.)17. telwoord; 20. tot rouw beklag (afk, op visitekaartjes); 21. schutsluis; 23. glans v. e. stof; 24. Roemeense munt; 25. vlak bovenge deelte van iets; 27. onbebouwde ruimte rondom een woning; 28. arm- holte; 29. dwaas; 31. lange stok van de vogelaar; 32. de oudere (afk. La tijn); 33. vogel; 35. schijngestalte van de maan (afk.); 36. herkauwend zoogdier; 37. stad in Engeland; 39. het worde ingelast (afk. Latijn); 40. zeer boos; 42. paardeslee; 44. ver zoekschrift; 46. bebouwde kring v.e. gemeente; 47. dik touw; 49. verge vorderd in tijd; 52. deel van Suma tra; 53. ingezet stuk; 54. kleurling; 58. toiletbenodigdheid; 59. overblijf sel bij verbranding; 60. sierheester; 62. voorzetsel; 63. roofdier; 64. deel v.e. boom; 66. puntdicht; 67. heers zuchtig persoon. VERTICAAL: 1. winterkost; 2. niet parkeren (afk.); 3. telwoord; 4. hals v.e. vuurpijl; 5. reus, wiens lichaam met ogen 'bezaaid was (mythologie); 7. toevluchtsoord; 8. hemellichaam; 9. metaal; 10. oude lengteëenheid; 11. vlamhoutje; 13. weegtoestel; 16. roof vogel; 18. vogelprodukt; 19. bekend sportevenement (afk.); 20. afgeba kende ruimte; 22. Noordamerikaanse laurierboom; 24.smulpaap; 26. in tropische gewesten voorkomend in- sekt; 27. goede daad jegens iemand; 29. zonder oneffenheden; 30. tapijt achtige stof; 33. onbepaald voor naamwoord; 34. lomp, onbehouwen; 38. episch dichtstuk in strofische vorm; 41. geneesheer; 43. heersende algemene gesteldheid (figuurlijk); 45. steekvlieg; 48. bezieldheid, vuur; 50. kleur; 51. rivier in België; 54. water achtig, drassig land; 55. sint (afk.); 56. voorzetseli 57. met bonte figuren bedrukte stof; 60. tuinhaag; 61. vier handig dier; 63. bouwkundig inge nieur (afk.); 65. soort onderwijs (afk.) van de 18e eeuw, 19 meestoven in het land van Zierikzee geteld wor den, t.w. 5 te Zierikzee, 3 te Brou wershaven, Haamstede, Renosse, Noordwelle, Eikerzee, Bommeneede en Dreischor elk één. De overige 5 bevonden zich in Duiveland: Viaane Nieuwerkerk en Oosterland elk één. And last but not least, Bruinisse waarover ons verder wordt medege deeld dat, „de voornaamste handel der ingezeetenen de meenering is, en door welke, in zoo een klein begrip, twee meestoven worden gaande ge houden." Waarin een klein dorp al niet groot kan zijn! In het derde kwart van de 19e eeuw waren er op Schouwen-Duive- land het niet geringe aantal van 32 meestoven in gebruik. In 1882 nog 27 stoven, hiervan had den er echter 17 in dat jaar niet ge werkt. Met rasse, doch duidelijk hoorbare schreden, kwam de totale ontluistering van een bedrijfstak die, eeuwen één van de pijlers was ge weest waarop de Zeeuwse economie had gerust. De bereiding In hoofdzaak viel het bereidings proces in twee hoofdbewerkingen uiteen: het kunstmatig di'ogen en het verpulveren van de wortels. Bij het drogen werden eveneens twee deelbewerkingen onderschei den: een voordroging in de toren en een nadroging op de ast of eest. Na de eersite droging, dus in de to ren werden de wortels op de dors vloer gebracht, met de vlegels in kleine stukjes geslagen, vervolgens gezeefd en van het. overtollige stof gezuiverd. Racine Voor een van de handelssoorten was de bewerking hiermee geëin digd; n.l, voor de racine (retzine). Dit produkt bestond dus uit de in kleine stukjes gebroken wortels, nadat deze een eerste droging hadden onder gaan. In balen verpakt werd deze di- rekt aan de handel afgeleverd. Hardgoed Was het echter de bedoeling van de verbouwer (reeder) zijn gewas in poedervorm te laten verwerken, dan werd de meekrap van de dorsvloer naar de eest, ast gebracht. Dit was de verwerking tot „hard goed", de vreemd aandoende verzamelnaam voor de verschillende poederkwali teiten. Het drogen De eerste bewerking was de reeds eerder genoemde voordroging in de toren, een hoog opgaand bouwwerk met vier luchtige zolderingen van latwerk. Op de verschillende zolders werden de wortels in een dunne laag verspreid. Onder de vloer van de toren bevond zich de verwarmings inrichting, de „oude man", bestaan de uit een oven met een groot aan tal gemetselde, straalvormig uiteen lopende rookkanalen. Door het weg nemen van dekstenen uit deze kana len kon men in de torenruimte meer of minder rook en warme lucht toe laten, nadat deze door de lattenzol- ders met de daarop verspreide wor tels was heengedrongen, kon ze door kleppen in de nok van het dak ont snappen. De eest Van de dorsvloer werden de ge broken wortels naar de eest ge bracht. Zoals vermeld vond hier de nadroging plaats. De wortels werden uitgespreid op een strak gespannen paardeharen kleed, dat de bovenzijde afsloot van een lange ruimte om een gemetseld rookkanaal. Talrijke openingen in de zijwanden van dit kanaal lieten war me lucht en rook onder de deken toe. De verwarmingsinrichtng was hier een overdekte vuurhaard, die zich onder het kleed bevond en die men „het varken" noemde. De warme lucht en de rook moes ten geheel of gedeeltelijk door het harenkleed ontsnappen en circuleer de daarbij, evenals bij de voordro- ging, door de uitgespreide laag van meekrapwortels. De brandstoffen Het ligt voor de hand dat de in tensieve aanraking van de wortels met de rook schadelijk geacht werd voor de kleurkracht van het eind- produkt. Het is dan ook een punt dat her haaldelijk in de kleuren en ordon- nantieën vermeld werd. Uiteraard speelde de gebruikte b'randstof een voorname rol, zo stond reeds in de middeleeuwen de Zeeuwse turf van de ziltige derrrie of darinc slecht aangeschreven. In een keurboek voor de Leidse draperie, 1415-1435, komt een verbod voor om de lakens met Zeeuwse krapmede te verven. „So en sal nyement crapmedc te Leyden brengen, tensi Bruxse crap (van Brugge) of ander crapmede, die bi colen gedroocht is". Onder deze „colen" zal men houtskool moeten verstaan. Van de Zeeuwse crap werd blijkbaar als vaststaand aangenomen dat deze niot. „bi colen" gedroogd werd, en dientengevolge ongeschikt. De reaktie van de Zeeuwse over heid liet niet lang op zich wachten, in de reeds aangehaalde keur van Philips van Bourgondië, 1444, voor Zierikzee en omstreken werd name lijk bepaald: „ende wairt dat ijment meede reedc andersints dan mit hout off colon, die soudmen bijsonder tcij- kenen, om alle coopluljde dair mede te bewacren". De keur van Reimers- waal gaat nog iets verder hier werd namelijk alleen het gebruik van hout of kolen toegestaan. (1480). Het stamphuis Na de droging waren de wortels geschikt om gepulveriseerd (ge stampt). te worden. Deze bewerking gebeurde in het stamphuis. Hierin b'evond zich het „gaande werk", dat in de eerste plaats bestond uit een zwaar, horizontaal geplaatst molen rad, dat in draaiende beweging werd gebracht door twee of drie paarden, aangevuurd door de drijver. De draaiende beweging van het horizon tale rad werd overgebracht op zes lot uchl op- en neergaande stampers deze viplen in een uitgehold eiken blok, waarin de ie bewerken wor tels zich bevonden. Af en toe werd het stampproces onderbroken en de inhoud van het blok gezeefd. Nu was het zo dat, bij de eerste zecving alleen deeltjes van de schors van do wortels vrijkwamen de latere zevingen leverden het poe- dervormige materiaal dut van de binnenste dt-len van de wortels af komstig was. Op dit verschil berustte do onder verdeling in de handelskwaliteiten. Oost-Duitsland, St. J. SPORT ATLETIEK M. Moermond (Noordwelle) naar 35.35.9 min. op 10 km GOES, 11-7. Gisteravond organi seerde A.V/56 te Goes een avond- wedsti'üd, waarvoor van Delta Sport zijde behoorlijke belangstelling be stond. Voor de Schouwse atleten en atletes waren verscheidene uitste kende verrichtingen te noteren. Bij de meisjes A werd Isaline Ha- ge winnares bij heit kogelstoten en discuswerpen. Vooral de 11.19 m bij het kogelstoten met de 4 kg kogel, was uitstekend, ze verbeterde op dat nummer haar beste seizoenprestatie. Met 36,74 m bij het discuswerpen won zo ook overtuigend. Thea Kaay- steker nam ook deel aan deze num mers, het werd pas haar eerste wed strijd dit jaar in verband met een knieoperatie. Ze stootte de kogel 7,80 m en de discus kwam op 24,60 m, beiden moedgevende prestaties. Joke Geluk uit Ellemeet, ook A meisje stootte rnet de kogel 7,67 m Jos Geluk nam bij de B jongens deel aan het kogelstoten, waarop hij een goede 8,02 m behaalde en aan het discuswerpen, waar hij uitkwam op 20,20 m. Loopnummers Behalve deze werp- en sloot num mers werden deze avond ook nog enkele loopnummers afgewerkt, waaronder 1000 m en 10.000 m voor heren. In de eerste serie 1000 m ging de zege naar Niek Flipse uit Goes in de nieuwe Zeeuwse rekordtijd van 2.25.9 min. De tweede serie was een zege voor Cor Kloet uit Haam stede, die 2.45.5 min. liep en daar mee een klubrecord vestigde. Het was jammer dat de snelle Haam- steedse atleet niet in de sterke eer ste serie was ingedeeld, dan was zijn tijd beslist nog scherper geweest. Evenals vorige week was er weer een 10.000 m, de nu onder heel wat bétere weersomstandigheden kon worden gelopen. Een opvallende prestatie 'leverde hierop de lange af stand man uit Noordwelle, Martien Moermond. In een uitgesproken sterke race, waarin hij vooral in hét tweede gedeelte van deze 10.000 m hard doorging snelde de goed in vorm zijnde Schouwse aitleet' naar de zeer goede tijd van 35.35.9 min. Hij verbeterde daarmee z'n eigen beste prestatie, tevens het klubrekord met ongeveer 11/2 minuut en legde ook nog beslag op een derde plaats na Wies van Houte uit Hulst en Gees v. d. Bulck van Zeeland Sport. Ook Wim Schot verbeterde z'n beste prestatie op dit nummer, hij had nl. 39.00.5 min. nodig om aan de finish te komen. Ook volgende week is er een a vond wedstrijd en wel op woensdag in Vlissingen. DUIVENSPORT P.V. „De Bruse Trekker" Uitslag wedvlucht vanuit Corbeil, d.d. 6 juli. Afstand 357 km. Aan komst le prijswinnende duif 10.37 uur (1202 m.p.m.). Aankomst laatste prijswinnende duif 11.45 uur (979 m.p.m.). J. M. Jumelet 1, 12; Ph. Steketee 2, 5; A. J. IJzelenberg 3; Gebr. v. Dui- vendijk 4, 7, 11; L. IJzelenberg 6, 10; Gebr. De Jonge 8; J. J. de Jonge 9; A. S. de Koning 13, 14. Uitslag wedvlucht vanuit St. Ghis lain, d.d. 6 juli. Eerste vlucht jonge duiven. Afstand 137 km. le duif 11.08 uur (1154 m.p.m.), laaste duif 11.32 uur (964 m.p.m.). J. M. Jumelet 1, 2, 16; Ph. Steketee 3; Gebr. v. Duivendijk 4, 8, 11, 13, 14, 15; J. J. M. Steketee 5, 10, 20, 31, 32, 36, 37; L. IJzelenberg 6, 9, 22, 23, 24, 25, 27, 30, 35; Gebr. De Jonge 7, 12, 17; W. van Kooten 18, 19; A. J. IJze lenberg 21, 26, 29, 34; A. Dorst 28; J. W. Steketee 33, 38. Werkgroep Zeeuwse Landbouworganisaties inventariseert positie landbouw in zuidwesten GOES, 11-7. Het coiisiilentseliap voor de akkerbouw en de rundveehouderij te Goes constateert in een over zicht, dat de langdurige droogte in het voorjaar in het zuidwestelijke kleigebied ernstige schade heeft doen ontstaan direct 11a de inzaai en gedurende de eerste ontwikkeling der gewassen, die gepaard ging met lage temperaturen. Het ernstigst is deze schade in Zeeland, maar ook in westelijk Noord-Brabant en zuidelijk Zuid- Holland, valt ze niet te onderschat ten. Voor Zeeland schat het consulent schap de schade door opbrengstder ving op enige tientallen miljoenen guldens. Zou men dit per hectare en naar verhouding per ondernemer kunnen omslaan, dan zou het al om een aanzienlek bedrag per boer gaan. Nu deze schade ten laste komt van een beperkt aantal boeren zal ongetwijfeld een aantal hunner in financiële moeilijkheden komen te verkeren, meent het consulentschap in Goes. Op vele percelen zijn dc voor- ja arsgewassen matig tot zeer slecht opgekomen. Het ergst waren de moeilijkheden op de zwaardere gronden. Verschillende percelen sui kerbieten, uien en blauwmaanzaad heeft men moeten opgeven omdat hun ontwikkeling te ver achter bleef. Matige tot slechte werking van dc onkruidbestrijdingsmiddelen verergerde dc situatie nog. De toestand in het zuidwestelijk kleigebied op woensdag 10 juli overziend (zie ook elders in dit num mer) zegt het consulcntschop, dat de regen van dc laatste dagen zo op het eerste gezicht veel goeds gedaan heeft. Vooral suikerbieten en zani- uicn ogen nu veel beter, maar toch is en blijft de stand op zeer veel per celen te dun. Zulke percelen zullen door onkruid overwoekerd worden en een matige tot zeer slechte op brengst geven. Dc aardappelen zullen ongetwij feld op de (te) late neerslag gunstig reageren, maar in hoeverre dit de opbrengst in gunstige zin zal be- invloeden is nu nog niet le voorspel len. Enig optimisme lijkt hel consu lentschap in Goes toch wel verant woord. Voor enkele in oppervlakte klei nere gewassen zoals karwij, kool zaad cn vlas cn voor de vroege gras- zaadpercelen is de regen te laat ge komen. De kwaliteit zal gemiddeld teleurstellend zijn. Verwachtingen Enkele verwachtingen in cijfers: In het consulentschap Goes: voor vlas een 10 a 25 procent kleinere hectare-opbrengst dan vorig jaar voor suikerbieten 10 20 procent opbrengstderving voor uien 20 a 25 procent opbrengstderving. Wordt bij suikerbieten de op brengstderving nog groter door de thans zeer sterk optredende verge- lingsziekte, dan kan ze oplopen tot een bedrag van globaal f 11 miljoen. Consulentschap Zevenbergen (westelijk Noord-Brabant): bij sui kerbieten in sommige streken oogst- depressies van 10 en 20 procent, bij zaaiuien 10 procent. Een gewas dat er in het hele zuid westen (consulents9happen Goes, Zevenbergen en Barendrecht) goed voor staat is de wintertarwe. De zo- mergerst geeft een wisselvallig beeld. De drie Zeeuwse landbouworgani saties, niet alleen bekommerd door de droogteschade maar ook door kostenstijgingen, de gevolgen van de revaluatie en de gedaalde of naar hun oordeel niet voldoende gestegen prijzen van landbouwprodukten, hebben samen een werkgroep inge steld. Deze gaat de huidige positie van de zuidwestelijke landbouw in ventariseren en voorstellen uitwer ken inzake de manier waarop het standpunt van de georganiseerde landbouw in de toekomst naar voren kan worden gebracht. Men denkt aan „het aangeven van de mogelijkheid hoe het overleg tussen landbouw en overheid via binnen het wettelijke kader gevoerde aktieprogramma's dient te worden aangevuld". Onder zocht zal worden of ook samenwer king mogelijk is met andere organi saties binnen de landbouw en met andere organisaties van zelfstandi gen, zoals de middenstand. Via de landelijke organisaties zal aangedrongen worden op een her ziening van de methode waarmee thans via het landbouw-economisch instituut de geraamde en behaalde inkomens in de landbouw worden berekend en gepubliceerd. Die inko- mensgegevens, aldus de drie Zeeuw se landbouworganisaties, worden ook door de regering veelvuldig op een dusdanig misleidende wijze ge- intepreteerd dat bij de niet-ingewij- den in de landbouw een volkomen vertekend beeld van de situatie ont staat. bruinisse Bejaarden op reis naar België Woensdag 10 juli hadden de Bru se bejaarden en hun helpsters, in to taal 89 personen, weer hun jaarlijks reisje, dit keer naar België. Om 8 uur vertrok men met twee bussen van dc firma Van Mourik uit KJundert, uitgeleide gedaan door fa milie en vrienden. Via Willemstad arriveerde rrtcn om 10 uur in Antwerpen, waar de koffie goed smaakte. Na de koffie kregen de inzittenden nog even de benen le strekken c.q. te winkelen. Van Antwerpen naar Gent is een mooie rit, de raadskelder in Gent is een goede gelegenheid om de lunch te gebruiken. Maar in Gent voelde men zich toch minder goed thuis, dan in het van ouds bekende Ant werpen en daarom werd om 2 uur weer teruggereden. Met één der Flandria rondvaartboten werd een tochtje door de havens en op de Schelde gemaakt, gezellig en inte ressant. In de grensplaats Wuesf Wezel is altijd wel een stukje nie mandsland tussen België en Neder land waar het goed toeven is, een vrolijk danswijsje klonk de inzitten den al tegemoet en al gauw gingen, toen men daar gearriveerd was, de jongere maar ook oudere beentjes van de vloer. Genoten werd van dc prettige sfeer die daar heerst aldus een deelneemster. De chauffeurs hadden nogal wat overredingskracht nodig, om te at tenderen, dat men in Rij.bergen op tijd voor de maaltijd moest zijn. Een heerlijk diner was in hotel Napoleon Bonaparte aldaar geser veerd. Zodat ieder tevreden was, toen men voor de laatste keer weer instapte om Bru weer op te zoeken. Zonder ongelukken werd om 10 uur weer uitgestapt dankbaar voor de goede leiding en het genotene. De brievenbussen langs de weg In het kader van de tijd- en ar- bcidbcspnrlng bij de postbestelling, zullen, zoals te verwachten was, alle huizen of boerderijen buiten de kom van de gemeente Bruinisse worden voorzien van een brievenbus langs de weg. In de kom komen ook der gelijke bussen, men schat het aantal benodigd binnen de kom Bruinisse op 50. Enkele woningen hadden reed.s eerder een dergelijk postaal attribuut.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1974 | | pagina 4