Wetenswaardigheden over
(vroegere) vlasserij
ERIC DE NOORMAN
VERDIEN JE EIGEN ZAKGELD!
bezorger te
Zonnemaire
„Prijsstijging dit jaar
is schrikbarend hoog"
Vrouwenvereniging te Oosterland
organiseerde geslaagde verkoping
SUCCESJES
MEDEWEKKEK
5
Regering moet bijzondere
aandacht geven aan rundveehouderij
EEN OUD BEDRIJF
Minister Boersma:
a*
Waarom werd er vroeger in Dreischor zo veel gevlast?
Waarom herinneren de vele zwartgeteerde schuren
ons aan deze voor Dreischor zo belangrijke periode?
Waarom? De talrijke schuren herinneren ons nog
steeds aan de vele harde werkers, die zonder de vlas
serij in de wintertijd meerdere maanden werkloos
zouden zijn geweest.
Werkloosheid betekende in die tyd: géén inkomsten voor het gezin. En dus
schrijnende armoede. Laten we nu in gedachten teruggaan naar die tijden
van weleer.
Vlas werd gezaaid in reeds in het najaar geploegd land: „de vorst erover".
By voorkeur in de maand maart, anders in april. Want hoe vroeger er ge
zaaid werd, des te beter het rendement van het lint was. Het was wisselbouw
dat is het afwisselend bebouwen van een stuk land met verschillende ge
wassen. In ons geval wordt één keer in de zeven jaar op hetzelfde perceel
vlas gezaaid. De naam voor vlaszaad is „lie zaed" (lijnzaad). Men gebruikte
175 kg per ha. Dat betekende voor Dreischor 70 kilo per Bloois gemet.
Uit de mond van oude vlassers
heeft mej. E. P. Kloet verno
men en opgetekend hoe de
thans bijna vergeten vlasbe
werking plaats vond. Deze bij
drage slui't aan op de door het
bestuur van het Landbouwmu
seum georganiseerde tentoon
stelling van antieke landbouw
werktuigen in het Gravensteen
le Zierikzee. Deze expositie zal
gehouden worden van 22 juni
t/m 27 juli a.s.
Hier volgt het eerste artikel.
Zaaide men met de hand, dan
droeg men een „zaoiklèêd (zaaikleed)
Daarna egde men het zaad met een
6-balks houten eg(ge) in. Soms zaai
de men lijn- en klaverzaad door el
kaar. De klavers dienden als vee
voer of groenbemesting. Vroeger ge
bruikte men ook wel een zaaimolen
of een zaaiviool. Later kwam de
zaaimachine met twee paarden er
voor. Deze zaaide ongeveer 5 a 7 cm
uit elkaar en 2 a 3 cm diep, afhan
kelijk van de grondsoort. Aangezien
de machine 2 m breed was, had men
er vele „zaoischarren" (zaaischaren)
aan. Op de ploegsnee zaaide men als
kunstmest superfosfaat, Chilisalpeter
Ook kunstmest, ging gelijk met het
vlaszaad in de grond. Was het lang
durig droog of het gewas te „mager",
dan „zaaide" men nog een keer Chi
lisalpeter. Kunstmest was al in het
begin van deze eeuw in gebruik.
Aardvlooien
Als het vlas boven de grond kwam
had het te lijden van aardvlooien.
Daarom werd het land met hand- of
paardekracht .,'eblokt' (gerolblokt),
waardoor het vlak werd. Dat was
pech voor de aardvlooien! Nu konden
ze zich niet meer voor de wind ver
schuilen achter de kluitjes, zodat ze
geen vat meer hadden op het jonge
vlas.
Opgemerkt dient te worden, dal
men de voorkeur gaf aan de hand-
rolblok. Want het paard, dat de gro
tere rolblok trok, liet altijd nog
sporen na (aardvlooien!) en vertrapte
bovendien het jonge vlas. Men be
schikte toen nog niet over bestrij
dingsmiddelen.
Het wieden
Tijdens het wieden droeg men
sokken van „sêète" (sajet) of Engels
leer. Het kleinere onkruid trok men
uit, het grotere stak men met een
mesje af. Schoolkinderen verrichten
toen ook al „saeterdagswerrek" tegen
betaling van 25 a 30 cent per dag.
Kopen te velde
Tegen „Reiserse markt" was het
vlas wel flink gegroeid, maar nog
niet volwassen. Nu moet ik u eerste
vertellen, dat voor bovengenoemd
dorp gold, dat de eerste kermisdag
op de eerste maandag na „Sint Jan"
viel.
—U.ÏKAM
Advertentie
Wij zoeken een stevige knaap van een jaar of
zeventien, in bezit van fiets of bromfiets, als
Sollicitaties: schriftelijk, mondeling of telefonisch aan het
kantoor van de Zierikzeesche Nieuwsbode (t.a.v. de heer
Van Loon), Jannewekken 11, Zierikzee. Telef. (01110) 2255.
Juist op deze maandag gingen de
vlassers „den boer" op om vlas „te
velde' tc kopen, b.v. in Oosterland.
Er waren echter verschillende mon
delinge- of schriftelijke koopover
eenkomsten.
Enkele voorbeelden. Werd de koop
gesloten, dan moest de koper (de
vlasser) in ons geval de helft van de
koopsom ineens betalen en alle risico
van het vlas „te velde" dragen. Hij
moest bovendien het vlas optrekken,
opbinden, het aan hopen zetten en
het opgeven op de wagen, als het
naar huis vervoerd werd. De verko
per (de boer) had ook zijn verplich
tingen. Hij moest de „Reiserse" vlas
plukkers en -pluksters voorzien van
koffie enthee. Omdat de afstand te
groot was om 's avonds te voet naar
huis te gaan. overnachtten ze in zijn
schuur. De boer moest ook het ge
plukte vlas franco thuisbezorgen. De
vlassers betaalde bij aflevering het
restant van de koopsom. Wanneer 'n
grote vlasser van onder de rook van
Rotterdam of uit Zeeuws-Vlaanderen
vlas kwam kopen, dan moest de
vlasser (de verkoper) het vlas ge
plukt, opgebonden en aan „schelven"
gezet opleveren. Huurde een vlasser
vlasland, dan deed de verhuurder
(de boer) het „paardewerk" en nam
de huurder de verdere verzorging
voor zijn rekening.
Bloei in juni
Het vlas bloeide in juni. Het wit
bloeiend vlas was een Nederlands
ras, dat een grotere opbrengst aan
strovlas (ongeroten vlas) gaf dan het
blauwbloeiende. Het lijnzaad van
laatstgenoemde vlassoort kwam uit
Riga aan de Oostzee en werd ver
voerd in tonnen. Dit z.g. ,,'tonzaad"
werd wel per advertentie aangebo
den in de „Zierikzeesche Nieuwsbo
de". Met dit vlaszaad werd soms ook
zaad van vreemde onkruiden ge
ïmporteerd. Maar ook van de ons be
kende korenbloemen, die daarom
vroeger ook wel „tonneblóemen"
heetten. Het blauwbloeiende vlas
gaf. in vergelijking met het witbloei
end, een grotere opbrengst aan vlas
lint (het eindprodukt), maar het ri
sico van het opgroeien was groter.
Een bekend gezegde in vroeger tijd
was: „Vlas is sterk, maar het is
zwak", „Vlas is sterk" sloeg op de
vezels, „vlas is zwak" op de vlas
teelt zelf. Want het vlas was vatbaar
voor ziekten, o.a. „brand". Bij deze
ziekte werd het vlas bruin en het
groeide niet meer.
SCHIPHOL, 13-6. „Schrikbarend
hoog", aldus de reactie van minister
Boersma van sociale zaken op het
bericht van dat het algemene prijs
peil in ons land dc eerste vyf maan
den van dit jaar met 5,1 procent is
gestegen.
Hij zei dit donderdagavond op
Schiphol, waar hij terugkeerde van
een driedaagse reis naar Geneve.
Minister Boersma woonde daar een
vergadering bij van I.L.O. (Interna
tional Labour Organisation), de or
ganisatie van de Verenigde Naties
waar arbeidsproblemen en speciaal
de sociale vooruitgang in de wereld
worden besproken.
„De regering is uitgegaan van een
prijsstijging voor dit jaar van tien
a elf procent", zei hij. „De sterkste
stijging verwachtten wij in de eer
ste helft van dit jaar, maar het kan
best zijn dat de totale stijging dit
jaar tegen zal vallen. Dal hangt on
der meer af van de verhoging van
de grondsloffenprijzen".
DEN HAAG, 13-6. Met algemene
stemmen heeft de Tweede Kamer
donderdagmiddag twee moties aan
genomen. welke dinsdag waren inge
diend tijdens het kamerdebat over
het effect van dc inmiddels afge
schafte twee procents-b.t.w.-com-
pensatic voor de agrarische sector.
Deze compensatie was bedoeld om
de nadelige gevolgen van de revalua
tie van vorig jaar op tc heffen.
De ene motie, ingediend door Tol
man (CHU) en mede-onderlekend
'door Dc Koning (ARP) en De Bekker
(KVP) verlangt van de regering bij
zondere aandacht voor dc rundvee
houderij, als zij met het bedrijfsle
ven overleg over aanvullende maat
regelen in het kader van het struk-
tuurbeleid. Tijdens het debat had
minister Van der Stee die aandacht
toegezegd.
De tweede motie, afkomstig van
kamerleden van ARP, KVP, PvdA,
DS'70. VVD, CHU en SGP, draagt de
regering op Europese harmonisatie
na te streven van de compenserende
maatregelen in de landbouw.
De kamer verwiep de molie-
Tuijnman (VVD), die wilde bereiken
NEW YORK. Volgens dc laatste
enquête van het Instituut Harris
onder 1.412 Amerikaanse volwasse
nen uit alle lagen der bevolking is
een meerderheid van het Ameri
kaanse volk voor het eerst van me
ning dat president Nixon uit zijn
ambt moet worden ontslagen.
LAND- EN TUINBOUW
Prijsindexcijfers
landbouw maart 1974
DEN HAAG, 13-6. Ook in maart
van dit jaar zijn de prijzen voor tar
we, aardappelen en zaai-uien in
prijs teruggelopen. De hogere prijzen
voor alle andere produkten in deze
sektor konden de teruggang niet
compenser'en. Het groepsindexcijfer
voor akkerprodukten (basis: over
eenkomstige maand 1962/1964 is 100)
bedroeg in maart 1974 128 tegen 156
in maart vorig jaar, aldus het Cen
traal Bureau voor de Statistiek.
Bij de veehouderij sektor liep het
groepsindexcijfer met 5 punten terug
als gevolg van de lagere vleesprij-
zen. Hier konden de gestegen prijzen
voor de overige veehouderijproduk-
ten de daling niet compenseren, al
dus het CBS.
TWEEDE KAMER
VVD wil verlaging
omroepbijdragen
DEN HAAG. 13-6. De VVD-ka-
merleden Vonhoff, Van Dijk en Keja
menen dat de „veelgünstiger" om-
roepinkomsten beter kunnen wor
den aangewend voor een verlaging
van de omproebijdrage, dan dat de-
zje inkomsten worden gebruikt voor
uitbreiding van het omroepapparaat.
Zij hebben erm-minister Van
Doorn schriftelijke vragen gesteld
over de omroep-inkomsten.
De Witte Raaf
84. Nog lang zoeken Eric en dc krijgers op
dc klippen, doch Ragnar de Rode wordt niet
gevonden. Mismoedig voegt de Noorman zich
weer bij Aithan en hoort zwijgend dc verwij
ten aan die deze de van hun achtervolging
terugkerende Glandannonkrijgers toevoegt;
„Beseft gc wat ge deze koning hebt aange
daan. Hij gaf zijn woorddat hebt gij ge
broken."
Een fraai beeld van de Schotse eer.Min
achtend ziet dc grijsaard de mannen aan en
benepen stamelt één van hen: „Maar zij be
gonnen. Heer!"
Voor Aithan hier op kan antwoorden wor
den zij eensklaps afgeleid door de komst van
de laatste groep krijgers. Erie's hoop flakkert
even op, als hij temidden van de Schotten de
forse, gehelmde gestuite van Ragnar de Bode
meent te zien. Doch het zijn slechts twee van
diens trawanten.
„Gij vuile verrader.... schreeuwt een der
kerels", zodra hij Eric in het oog krijgt „Het
woord van een koning, hè? Bah! Hof mocht
wat. Daar moet. ge nodig op vertrouwen!"
„Ge vergist u," antwoordt dc Noorman kort.
„ik had mijn woord gegeven cn daarop kunt
ge vertrouwen. Het was niet mijn schuld
ik heb dit niet gewild.... Doch zeg mij. wie
van u zag Ragnar de Rode het laatst? En
waar?"
D«' kleinste van het tweetal snauwt: „Ik".
Op diens bevel brengt, hij de Noorman bij écn
der nauwe ravijnen tussen de rotsen.
..Het was hier. Ik liep naast hem cn hij zei.
dat hij het de Noorman betaald zou zetten.
Mij eerst de Witte Raaf afhandig maken cn
dan de Schotten op ons afsturen, zei hij. Ik
hoor het hem nog zeggen. Nou.... cn toen
kwamen die Schotten weer en zocht ieder zijn
eigen heil.
Het is goed, antwoordt Eric mat en wendt
zich weer lot dc krijgers.
„Een deel van u volgt mij naar de klippen.
Dc rest onderwerpt de kloven en spelonken
langs het strand aan een nauwkeurig onder
zoek. Reeds op weg naar boven schalt Eric's
stentorstem: „Ragnar! Ragnar waar zijl gc?!
Kom tevoorschijn!"
Doch slechts het rjilscn van dc branding en
eenzelfde roei) van dc krijgers verbreekt de
stilte en ten laatste begrijpt Eric, dat verder
zoeken nutteloos is.
..We moeten bet opgeven", zegt bij bitter.
..Ragnar dc Rode zal nimmer terugkeren.
dat de regering berekeningen zou
uitvoeren over de prijsontwikkeling
in de landbouw, als er geen revalua
tie zou zijn geweest. Voor de motie
stemden VVD, DS'70 en SGP.
Lolly's redden
gegijzeld meisje
NEW YORK. Een politieman in
New York heeft woensdag met suc
ces gebruik gemaakt van lolly's om
een meisje van vijf jaar weg le krij
gen van een man, die haar reeds
meer dan dertig uur in gijzeling had
gehouden en haar vader had neerge
schoten, zo heeft de Newyorkse poli
tie bekend gemaakt.
De politieman was naar de open
deur gekropen van de lalwoning in
een arme wijk en het klein meisje
sprong van de knie van de man die
haar gijzelde en gewapend was en
rende naar de deur om de aangebo
den lolly's in ontvangst le nemen.
Enkele minuten later gaf de man,
Floyd Steele genaamd, zich over aan
de politie, die de flatwoning had
omsingeld.
De 34-jarige vader van het meis
je, Averelle Kinsier, werd naar het
ziekenhuis vervoerd, maar bij aan
komst aldaar bleek hij reeds overle
den te zijn.
Hel gezin Kinsier was sinds
maandagavond in gijzeling. Maar
Averelles moeder, Peggy, wist te
ontsnappen en vertelde de politie,
dal Steele de 50-jarige broer was
van haar stiefmoeder.
OOSTERLAND. 13-6. Dc verko
ping ten bate van de kerkvoogdij van
de Ned. Herv. Kerk alhier die dins
dag j.l. gehouden werd in het Ned.
Herv. Verenigingsgebouw, is succes
vol verlopen. De Chr. Vrouwenvere
niging „Martha", heeft deze aktic
georganiseerd en tot een goed einde
gebracht.
De president-kerkvoogd, de heer
A. F. Schoof, opende deze verkoop-
aktie. Spreker gewaagde van de
dankbaarheid van de kerkvoogdij
dat de vrouwenvereniging zich voor
dit doel heeft willen inzetten, om al
deze te verkopen goederen te ver
vaardigen, of bijeen te krijgen. Hij
prees dit initiatief zeer en sprak de
hoop uit dat er spoedig wal jongere
leden zich in de gelederen van deze
vereniging zullen voegen, omdat het
zeer te betreuren zou zijn als deze
vereniging, die aanvankelijk 100 le
den telde, ter ziele zou gaan wegens
gebrek aan leden. Het is toch werke
lijk een stuk kerkewerk. Alles wat
te verkopen was lag uitgestald op ta
fels, waarbij leden van „Martha"
hadden postgevat. Vooral op het ge
bied van kleding was er een ruime
keus te maken, Naai- en breiwerk,
ooorduur- en haakwerk, kinderkleer-
tjes te veel om op te noemen. Verder
waren er ook nog verschillende at-
traktics, zoals grabbelton, raden naar
de naam van een pop, naar het aan
tal bruinen bonen in een fles etc.
kopje thee of koffie met cake ge
bruiken. De belangstelling was in de
middaguren, zowel als 's avonds
goed te noemen. De dames-leden van
deze vrouwenvereniging hebben eer
ingelegd met deze aktie.
Zaterdag 15 juni a.s. zijn
P onze geliefde ouders
F. TEEUW
M. TEEUW-
NOTENBOOM
25 jaar getrouwd.
FRANCIS en WALTHER i
HENK
FLORENTINE
MARLENE
f WINI
l Receptie op een nog na-
der te bepalen datum.
|>J Haamstede, 14 juni 1974
Noordstraat 2
Voor de belangstelling die we
bij onze 50-jarige echtvereni
ging mochten ontvangen,
zeggen wij, mede namens on
ze kinderen, hartelijk dank.
J. KOOPMAN
W. L. KOOPMAN-
MENHEERE
Noordgouwc. juni 1974
Groenewcg 21
Hartelijk dank aan allen,
voor dc vele blijken van be
langstelling, post, bloemen en
fruit, tijdens mijn verblijf in
het Zweeds Rode Kruis Zie
kenhuis en bij mijn thuis
komst.
Hartelijk dank aan dr. Bruel
en H.H. doktoren en verple
gend personeel voor de medi
sche hulp aan mij bewezen.
D. DUINHOUWER
Brouwershaven, juni 1974
Molenstraat 54
TE KOOP:
Enkele gebruikte
dainesbromfietsen
met voor- en achtervering.
STEENLAND
Dreischor - Tel. (01112) 496
Te koop gevraagd:
een partij
lattenroosters
Telefoon (01114) 1771
Te koop
Ford Capri, type 2300 G.T.
XLR. Km-stand 45.000. Kleur
rood. Tel. (01117) 432.
Grasparkieten, kwartels, ook
zilver. H. Fierens, Regen
boogstraat 41. Zierikzee.
I.pr.st.z. Solotone verst. 120
W., 4 ing. 2 bijbeh. boxen
a 75 W. Elektri. gitaar, drum
stel, eggoversterker, snelwas-
ser. Ravenslootstraat 15, Zie
rikzee.
Nog enkele exemplaren stan
daardwerk Anton Pieck",
f 135,Zolang de voorraad
strekt!! Alléén bü Boekhan
del Ochtman, tel. (01110) 2336
Zierikzee.
Een Morris 1100 van 1068. in
goede staat en een 2800 1
tank. Huib Stouten. St. Joost-
dijk 16. Oosterland. Telefoon
(01114) 1469.
Personeel gevraagd
Met spoed gevraagd, een net
persoon met veel vrije tijd
om autorijles te geven. Auto-
rijles M. de Looze, d'Ailly-
straat 12. Zierikzee. Telefoon
(01110) 2235.
Diversen
Voor al uw parfumerien. o.a.
Tabac, Russisch leder. Presti
ge, Bambus, Fresh Up en Ce
der Wood enz. Kapsalon Cor,
Poststraat 12, Nieuwerkerk.
Tel. (01114) 1602.
Wij knippen, snijden en
föhnen de nieuwste modellen.
Kapsalon Cor, Poststraat 12,
I Nieuwerkerk. Tel. (01114)-
1602.
KONINKLIJKE ZEELANMA
H. J. DOELEMAN B.V.
Bakkerijgrondstoffen - Zierikzee
vraagt écn
voor dc expeditie-afdeling
Leeftijd: tol 30 jaar
Aanmelden via dc portier van *d' fabriek aan dc Fc
Icine. vragen naar dc heer C. Kloet.
