IB
J0PPE
ERIC DE NOORMAN
Speurtocht naar
bieten-werkmateriaal uit oude tijd
De mosselexport in januari
UIT Ifi ZEClfMD
ICZ
KORPORAAL
HONDERD JAAR SUIKERBIETEN
Vers rundvlees
SUCCESJES
deurloo woninginrichting
TAPIJTSERVICE CENTER
om te bouwen op AARDGAS
ZEKER IS ZEKER
I QUIST SUPERMARKT
FIRMA K0EV0ETS
ft
Bij ons kunt u nog profiteren
van lage prijzen!
7
SCHOU WEN-DUIVEL AND, 28-1. De verbouw van suikerbieten is nog niet
erg oud. Napoleon probeerde door het geven van premies de suikerbietenteelt
aan te moedigen, daar door de blokkade van Engeland de suikerinvoer on
mogelijk was geworden.
In 1812 waren in Zeeland al twee suikerfabrieken, n.l. in Zierikzec van
Beilanus Jr. en Co, die echter in hetzelfde jaar failliet ging en in IVfiddelburg
van Emery, die in 1813 werd stopgezet door het overlijden van de eigenaar.
De eerste fabriek in Noord-Brabant, die in 1858 in Zevenbergen werd
geopend, werd spoedig door andere gevolgd.
Door gebrek aan zoetwater kwamen er in Zeeland alleen fabrieken in
Zeeuws-Vlaanderen (Sas van Gent). Na 1870 ondergaat de bietenteelt een
grote uitbreiding door het wegvallen van de meekrap.
Do verbouw van suikerbieten vond
voornamelijk plaats op goede gixmd,
zo mogelijk gelegen aan verharde
wegen dichtbij een haven of spoor
lijn of bij zeedijken, waar hier en
daar aan de buitenkant havenpla-
teau's voor verscheping van bieten
werden gemaakt. Bieten vervoeren
over onverharde wegen was bijna
onmogelijk.
Het land werd in het voorjaar ge-
egd en gesleept, waarna de bieten
werden gezaaid met een lspelrad-
zaaimachine. Na opkomst volgde het
wieden en dunnen. De bakken (ge
deelte tussen de rijen) werden met
een schuufel losgemaakt. Een verbe
tering was de handwiedmachine
(Planet), waarna de paardenwiedma-
ehine de taak overnam.
De sneeën (rijen) werd met de
schrepel uitgedund en gewied. Bos
jes planten moesten met de hand tot
één worden teruggebracht, wat, dooi
de hele dag gebukt te moeten staan,
een bijzonder zwaar werk was. Na
het dunnen werd nog tweemaal ge
wied, de laatste keer werd afdanken
genoemd. Het dunnen en onderhoud
was aangenomen werk, het werd per
roe betaald en zowel door mannen
als vrouwen gedaan.
Ook het rooien in het najaar was
aangenomen werk. Met een peespade
werden de bieten uit de grond ge
licht, een klap met de biet tegen de
spade moest de aanklevende grond
verwijderen. De bieten werden op
rijen gelegd, vervolgens werd met
een peemes de kop met het loof af
gehakt en de bieten op hoopjes ge
gooid. Het afhakken was dikwijls
vrouwenwerk. Ook het bietenblad,
dat voor veevoer bestemd was, werd
aan hoopjes gezet. Daarna werden de
peeën op de wagen geladen, eerst
met de hand en later met een peeriek
Het rooien en de afvoer der bieten
was vooral bij nat weer een onaan
genaam en zwaar werk. Dikwijls
zakte een geladen wagen tot zijn as
sen in de modder. Na 1945 kwam de
sloffenlichter in zwang waardoor het
werk enigszins verlicht werd.
Peemanden
Op de laadplaats werden de bieten
in het schip of de wagon gedragen
met peemanden. Deze manden wer
den op een stelling naast de wagen
geplaatst en gevuld door vrouwen en
meisjes. De manden werden door de
mannen over een peegank in het
schip gedragen. Later werden ook
kruiwagens en peeschuiven gebruikt.
Bij het laden der schepen droegen de
mannén vaak sliksporen onder de
schoenen, om niet uit te glijden in de
vette slik.
In de twintiger jaren werd een
begin gemaakt met de mechanisatie
van het overslaan van de wagen in
't sch'p door middel van netten. Een
dorpssmid op Dreischor maakte het
systeem van de openslaande haken,
om de netten aan één zijde te ope
nen. Dit werd later zowel in Neder
land als in het buitenland nagemaakt
Ook de lossing met netten is verleden
tijd.
Het gewicht der bieten werd be
paald door de manden te tellen en af
en toe een mand te wegen. Dit gaf
dikwijls aanleiding tot moeilijkheden
en werd veel verbeterd door de bouw
van weegbruggen omstreeks" 1890.
De tarra (aanhangende slik) werd
bepaald door een monster bieten van
elke wagen te wegen, daarna in een
bak met water de slik eraf te wassen
en vervolgens de schonë bieten weer
te wegen.
Andere moeilijkheden
Dat er later andere moeilijkheden
zijn geweest (o.a. met suikergehalte
en tarra) getuigt nog steeds een boe-
rengezegde: 't Bin peeën en 't bluve
peeën". Wie tegenwoordig de grote
bietenrooier aan het werk ziet en het
vervoer der bieten met auto's naar
de fabrieken, moet constateren dat
er in de honderd jaar dat er bieten
worden verbouwd veel is veranderd.
Het doel van dit artikel over de
bietenteelt is dan ook om belang
stelling te wekken voor een land
bouwmuseum met boerenhuis, zodat
ook zij die na ons komen nog zullen
kunnen zien hoe hun voorouders
hier hebben gewerkt. Gelukkig is
nog veel gereedschap van de bieten
teelt bewaard gebleven. Het wordt,
met allei-lei andere werktuigen die
betrekking hebben op de landbouw
of de ambachten, verzameld door
medewerkers van de Stichting
„Landbouwmuseum Schouwen-Dui-
veland". Zij hopen deze dan spoedig
in een geschikt gebouw, ergens op
het eiland te kunnen onderbrengen.
Ieder die wil meewerken, hetzij
door een schenking of in bruikleen
geven, hetzij door hulp bij "het
schoonmaken, repareren of inventa
riseren der voorwerpen kan zich
melden bij: P. J. van Langeraad,
Donkere Weg 33, -Schuddebeurs, tel.
(01110) 2712. Voor huishoudelijke ar
tikelen of oude boerekleren (ook
daagse.) bij: M. E. Jansen-Glas, Ha
ven Zuidzijde 8, Brouwershaven, tel.
(01119) 226.
VISSERIJBERICHTEN
De hoop dat na nieuwjaar dus jan
uari 1974 de mosselexport een nei
ging tot stijgen zou vertonen,
lijkt niet in vervulling te gaan. in
tegendeel deze week was de stem
ming op de mfjn in Yerseke tamelijk
lusteloos, toen de partijen mosselen
daar werden geveild.
Een goed visgewicht, gepaard aan
een lag stukstal, d.w.z. grote mosse
len, die in plastic zakken aan de
kleinhandel worden geleverd, brach
ten nog wel een behoorlijke prijs op,
maar de mosselen die in grotere ver
pakking weg moeten, brachten wei
nig meer dan de minimum prijs op
en ook moesten vele partijen naar
het mosselfonds worden verwezen.
Het hoge tarra percentage dat in
de aangevoerde parfijen Zeeuwse
mosselen voorkwam, wees er op, dat
men hier waarschijnlijk evenals in
deze periode in de middenstands
branches in steden en dorpen wel
met restanten opruimingen te doen
heeft.
Van maandag tot en met donder
dag werden vorige week (21-23 jan.)
aangevoerd 34.539 tonnen mosselen,
waarvan 7.977 tonnen naar het Mos
selfonds werden verwezen.
Van de aanvoer, gaat een groot
tarra percentage af, de export ver
toont een lusteloos beeld.
donderdag 31 januari a.s. om
15.00 uur in de noodslacht-
plaats Ilem.
Te koop
Broeiramen. Te koop ge
vraagd: weidepalefl en wa
tertank. Tel. (01113) 1483.
Tc koop gevraagd
Inkoop van alle gouden en
zilveren munten. Ook zilv.
Juliana-glds en rijksd. zijn
welkom. Tel. (070) 646924.
Diversen
Ook in 1974 staat stoffcordc-
rij Goudzwaard U met raad
en daad terzijde voor al Uw
meubelstoffcerwerk en tapijt
Meclstraat 24. Zicrikzce. Te
lefoon 2491.
Wasmachine-onderdelen. W.
H. Everaerts, Poststraat 2,
Zierikzee.
Zondagsmiddags gezellig uit
in het café-restaurant „On
derdak". P. J. Gast.
A.N.W.B. rijschool. M. de
Looze, V.A.M.O.R.. MT.I
gedipl. Telef. (Oil 10) *>235
b.g.g. (01110) 2491. d'Aillv-
stnuit 12, 7Acvik7.ee.
Voor het schoonmaken van
uw schoorsteen: schoorsteen-
voegbedrijf L. Bérrevoets,
Wevershoek 9. Zierikzee. Tel.
(01110) 3211.
Ban do griep drastisch uit
met een kuur van Cilrosan.
Hot Coldrox, Aspirine citroen
->f Mac Lemon. U haalt 't bij
drogisterij „De Honingkorf",
Poststraat (t.o. postkantoor).
Zierikzee.
Ook deze week i5ö gram
muntendrop voor f 1.50.
Drog ,.De Honingkorf", Post-
1 raat (t.o. postkantoor), Zie
rikzee.
Appelmarkt 4, Zlarikzaa Talafoon (01110) 2825
Ou 1. llirlliii Tilalooa (OHIO) 2825
Erg blij zijn wij met een
zusje voor Pascal.
Wij noemen haar CINDY.
Dochter van:
AART VAN VLIET
Cl LD A VAN VLIÉT-DE WIT
Geboren op 25 januari 1974.
Zierikzee, Meelstraat 54.
Enige en algemene
kennisgeving.
Heden overleed in de Cor
nelia Stichting tc Zierik
zee onze zuster
A. J. BOLIJN-KORT
op de leeftijd van 71 jaar.
Noord gouwe:
K. T. KORT
H. KORT-BEIJE
Zierikzee, 28 januari 1.974
De teraardebestelling zal
plaats hebben vrijdag
1 februari a.s. om 11,30
uur op de begraafplaats te
Haamstede.
Voor de vele belangstelling
tijdens mijn verblijf in het
ziekenhuis en bij mijn thuis
komst, allen hartelijk dank.
P. VASEUR-KRIJGER
Renesse, januari 1974
Capehveg 25
Grote sensationele oprui
ming bontknaller!! Dames,
Het Bontpaleis, Nederlands
grootste bontmagazijn ruimt
alle kwaliteits bontvoorra-
den op tegen ongelooflijke
prijzen! Klasse bontmantels
zijn afgeprijsd voor super de
super lagen prijzen. Menige
bontmantel is zelfs afge
prijsd tot 50 °/o van de oor
spronkelijke waarde. En na
tuurlijk unieke schriftelijke
garantie op eLke bontmantel.
Ook kredieiservice mogelijk.
Reiskosten voor 2 personen
binnen Nederland worden
bij aankoop vergoed. Het
Bonipaleis „Onder de Lau-
renstoren Hoogstraat 153,
Rotterdam-C. Telefoon (010)
143337. Vrijdag koopavond.
Passasport sportmuts voor
fietsers, bromfietsers onder
de helm, vissers, schaatsers
enz. Verkrijgbaar bij HEMO,
Zierikzee, Weststraat 5-7.
Voor het inlijsten van bor-
duurstukken, reprodukties,
foto's e.d. naar kunsthandel
J.. v. d. Ven. Korte St. Jan
straat 23, Zierikzee.
Is uw radio- of t.v.-antenne
stuk? Bel de fa. Combi Zee
land. Tel. (01117) 594. Twee
maanden schriftelijke garan
tie. Weekend-service!.
Bankstellen uit eigen fabriek.
Keuze uit een grote sortering
kwaliteitsstoffen! Vijf jaar
"garantie op binnenwerk. Nor
male prijs f 1.400,voor...
f 795,DEM meubelfabriek,
Houtweg 8, Culemborg. Tel.
(03450) 2602. Toonzaal: Ber
gen op Zoom, Wassenaars-
straat 15. Geopend van 10.00-
17.00 uur, óók zat.; vrijd. tot
21.00 uur.
Radicale opruiming! Dames
grijp de winst. Liquidatie
van onze gehele voorraad
bontmantels, b.v.' bontman
tels van f 600,- nu f 265,-;
bontmantels van f 1398,- nu
f 675,- enz. enz. Nu krank
zinnige koopjes! Kortingen
van 25 t/m 60 Zie de
etalages voor de pakmee-
weggeef-kolder prijzen! Dit
kan alleen: De Grootste en
goedkoopste bontzaak van
Nederland: De Bontkoning.
Hoogstraat 97, Rotterdam-C.
Telefoon (010) 117117. En als
extra meevaller, bij koop
krijgt U reisgeld voor 2 per
sonen (bus, trein of auto) te
rugbetaald. Dus geheel gratis
reizen. Vrijdagavond koop
avond tot 9 uur.
Heden overleed onze geliefde schoonzuster en tante
NEELTJE HEIJBOER-VISSER
in de ouderdom van ruim 83 jaar.
Zierikzee; P. A. HEIJBOER-STOUTJESDÏJK
Nieuwcrkcrk: P. I. HEIJBOER
A. HEIJBOER-TROOST
PETER
MARCEL
ESTHER
28 januari 1974.
Onverwachts is van ons heengegaan onze geliefde
broeder, zwager en oom
HENDRIK JOB LEENDERTSE
in de ouderdom van ruim 78 jaar.
J. H. LEENDERTSE
E. P. DUINHOUWER-LEENDERTSE
M. DUINHOUWER
Neven on nichten
Brouwershaven, 28 januari 1974
Nieuwstraat 25
Correspondentieadres: Noorddijkstraat 39
De teraardebestelling zal plaats vinden op donderdag
31 januari a.s. te 14.30 uur op de begraafplaats te Brou
wershaven. Vertrek van het sterfhuis plm. 14.00 uur.
Heden nam God tot Zich, zacht en kalm, onze zorgzame
man, vader, behuwd- en grootvader
WILLEM TEN IIAAF
op de leeftijd van 83 jaar.
J. C. TEN HAAF-MOERMOND
Ottawa (Ont, Canada): M. A. A. FIERENS-TEN HAAF
A. D. FIERENS
Amsterdam: J. M. TEN HAAF
J. L. TEN HAAF-VAN DUKE
En kleinkinderen
Zierikzee, 28 januari 1974
Regenboogstraat 50
Geen bloemen
De teraardebestelling zal plaats hebben vrijdag 1 febru
ari a.s. om 14.15 uur op de algemene begraafplaats te
Zierikzee, voorafgegaan door een rouwdienst in het
hervormd verenigingsgebouw, het Vrije 2. Aanvang
13.30 uur.
Gelegenheid tot condoleren in bovengenoemd gebouw,
na afloop van de begrafenis.
Heden overleed in het St. Joannaziekenhuis te Goes onze
beste broeder, zwager en oom
WILLEM TEN HAAF Jacsz
in de ouderdom van 83 jaar.
Zierikzee: Familie P. J. TEN HAAF-DALEBOUT
Utrecht: Familie L. J. TEN HAAF
28 januari 1974.
Heden overleed zacht en kalm, onze beste zwager en oom
WILLEM TÉN HAAF
in de ouderdom van 83 jaar.
L. M. MOERMOND-VAN SLUIS
Neven en nichten
Zierikzee, 28 januari 1974.
4 4 4 -f 4 4 4 4 4- 4- 4 4- 4 4 4- 4 4
4++ 44 4 4 4 4 4-4-4-
+-+-V-V-V V-A 4-4444444+4 44 4444 444 444
"Concertzaal - Zierikzee ZVU
DIE LUSTIGE WITWE Ab. 07
Operette van Franz Léhar
met o.a. Jan Handerson, Aad lans. Lizzi
Schöfmann Ab. 08
(zaal open 19.30 uur)
Kaarten uitsluitend telefonisch bestellen: donderdag
31 januari van 19.00-20.00 uur op tel. (01110) 2192;
•af 9.00. toeslag f 1.00. CJP f 4,00.
4.4. ♦♦♦4.4_444444 444 4444444444-4 444
+-44 -V -V 44 4 4 4 4-4 4 4+4 44 t+444 4 4 4
Stichting Cultuurspreiding Zeeland
Postbus 124, Middelburg, tel. (01180) 27 15
444444 4+ 444444444444+ 4 4 44-4
-V-W4 4+4+++t
vrijdag
1
en
zaterdag
2
20.00 uur
MI 1111111111111111111111111111111111111111 ii 111111111111111111111111111111111111 m
Nu is het tijd om uw OLIE gestookte 5
centrale verwarmings installatie
Laat u deskundig voorlichten door
een A.C.I. installateur.
OUD-BEIJERLAND -TEL 01860 - 3322
ZIERIKZEE.TEL.01110-3569
MIDDELHARNISTEL. 01870- 3197
BLESKENSGRAAFTEL.01849-r 322
kwaliteit en lage prijs
WOENSDAG:
GEHAKT, 500 gram
Kilo voor
2,98
5,50
KARBONADE
Schouder
Rib
Haas
500 gram 3,98 kilo 7,50
500 gram 4,98 kilo 9,50
500 gram 5,48 kilo 10,00
Natuurlijk 't is van:
ZIERIKZEE
Autoplaids 140 x 170 10,90 17,90
Nieuwe gem. woll. legertekens 14,75
Pakrlékens8,50
Slaapzakken vanaf29,75
Wij verkópen ook slaapzakken voor kinderen en reuzen
Kinder eampingbedjes45,00
MOL 11
ZIERIKZEE
SCHOUDERHAM, per 100 gram0,89
Licht belegen KEURKAAS, 500 gram 3,08
Grote fles SLASAUS, 750 cc1,45
2 literkruik MONTILLA7,95
1 liter HALFVOLLE KOFFIEMELK 1,29
1 pot AARDBEIEN JAM1,05
CALIFORNIA-SOEP, per blik0,79
„CENTRA" Z.B.
Sinds 1831
Poststraat 31 - Zicrikzce
JL-- sdsu a
De speciaalzaak voor dieet- en reformwaren
PS. Wij vermissen van onze gevel een verchroomd
bord met opschrift: „Reformwaren". Wil degene
die dit per ongeluk in zijn bezit heeft bij ons
terugbezorgen?
Degene die een kleuterschoentje vermist, beige
met blauw kan bij ons inlichtingen krijgen.
Regelmatig adverteren
de bron van uiv verkoop!
De Witte Raaf
10. De kreet van de uitkijk brengt het hole
schip in beroering.
Inderdaad is aan do verre horizon een zeil
zichtbaar, een vierkant zeil.
Ook de twee moeliggers hebben het gezien,
naar blijk f uit hun seinen en dé drukte aan
boord daar.
Iloewól Eric's scherpe ogen trachten de vor
men van het schip te onderscheiden, wil hem
dit niet lukken; duidelijk is alleen, dat dit
schip dezelfde koers vaart als de koningsdrak-
ker en haar begeleiders. Niets wijst erop. dat
de bemanning ginds de nabijheid van 's ko-
nings schepen heeft opgemerkt, ze varen rus
tig door.
Plotseling weergalmt de lucht van kreten:
nog een zeil nog een en nog een
vijf. zes.
Zes schepen - dat is een hele vloot, stoot
Eric ademloos uit en geen kleintjes zijn hel,
hè Fadir?
Eric is naar de voorplecht gegaan en tuurt
met bezorgde blikken over het water; de
kleine nar komt naast hem staan en ook zijn
scherpe oogjes zijn onafgewend op de schepen
in de verte gericht.
Plotseling grijpt hij met een bruusk gebaar
op een komikc manier naar zijn muts. terwijl
hij zachtjes prevelt, doch niemand schenkt er
aandacht aan.
TA'win is aan grote, opwinding ten prooi,
zijn og. ,i schitteren krijgslustig:; „Zijn het
zeerovers, Fadir. wat doen wij als wat
denk jij ervan. Axe, of ben je bang?"
Axe schudt het hoofd, doch bepaall vrolijk,
kijkt hij niet.
Iloev cl de schepen in de verte dezelfde
koers blijven doorvaren en geen teken geven
Erie en de zijnen te hebben opgemerkt lijkt
het, alsof ze al iets dichterbij zijn gekomen.
Don schalt weer een krachtige stem over
bet dek: ze wenden de steven. Stilte valt lood
zwaar over het hele schip, niemand spreekt,
want allen beseffen, dat, zo dit vijanden zijn.
hun lol is bezegeld de overmacht is te
groot.
Wapens gereed, boogschutters aan bakboord
klinkt rustig Eric's stem
Terwijl iedreen druk bezig is. zich te be
wapenen voor de mogelijke strijd, staart de
Noorman door samengeknepen ogen naar de
onbekende vloot, die sehuimspattend de gol
ven klieft en recht op hen toekomt
