Goeree-Overflakkee schakel tussen „Holland"
en Schouwen-Duiveland
Rente aan schoonheid
door
miljoenenrestauratie
DE ZIERIKZEESCHE COURANT
Mf.
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Woensdag 7 november 1973
130ste jaargang Nr. 21383
WAARIN OPGENOMEN
1797 - 1889
REDAKTIE, ADMINISTRATIE EN BEZORGING:
Jannewekken 11, Zierikzee. Postbus 1. Tel. (01110) 2255.
Tel.-nummers na 18.00 uur: Redakteur: M. J. Bij de Vaate
(01110) 2936; Advertenties: (01110) 2118 ot 4188; Be
zorging (01110) 4188. Postrekening 13 76 77.
ABONNEMENTEN EN ADVERTENTIES:
Prijs per 3 maanden bij vooruitbetaling 14,50; per maand 5,per jaar
55,Losse nummers 30 cent - Verschijnt maandag, dinsdag, donderdag en
vrijdag - Advertentieprijs 21 cent per losse mm.; „Succesjes" (max. 4 regels)
2,75. Vraagt onze contractprijzen! De advertentieprijzen zijn exclusief
4 B.T.W. Uitgave: B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ochtman, Zierikzee.
In dit nummer:
Aktie Ondernemerscentrale Zierikzee
Indruk van een minitripje
FLAKKEE, november. - Goeree-Overflakkee dan ligt
als een schakel tussen „Holland" en Schouwen-Duive-
land. Dat weet iedereen, maar weten en kennen zijn
Iwee dingen. Hoe gaat dat: de auto's snorren via de
Haringvlietbrug Rotterdam-waarts en de busmensen
kennen alleen het door het R.T.M.-gebouwtje gemar
keerde pleintje te Oude Tonge, waar bussen komen
en gaan.
Maar Oude Tonge verdient niet alleen een vluchtige begroeting, want zo
„dicht bij huis", als men Schouwen-Duiveland als uitgangs-„punt" neemt,
is er een schepel verrassingen, na een handvol kilometers en daar moet men
in deze tijd op letten. Het wordt wel tijd dat „die van Goeree-Overflakkee"
en „die van Schouwen-Duiveland" elkaar ontmoeten en wat beter leren
kennen.
De charme te ondergaan van Oude Tonge's intimiteit op een late herfstdag,
misschien op doorreis naar Zierikzee of misschien omgekeerd, houdt het
verplichte nummer in de oude hervormde kerk te bewonderen; één van de
„gebeden in steen", waarvan de zuidelijke Nederlanden zo rijk zijn. Stijl en
vorm zijn anders dan de tweeliallige schepenkerk te Dreischor, die op zijn
wijze uniek is, maar de kerk van Oude Tonge wekt hieraan wel herinne
ringen. Het fraai gerestaureerde gebouw met de prachtige steunberen do
mineert het centrum. Hoe kleurt de oude steen bij het herfstig bladerenbed,
afgerukt en gevormd na stormen, die alweer voorbij zijn.
Juwelen van molens beeft Goeree
Overflakkee ook. Een voorbeeld: de
molen van Nieuwe Tonge. In het ge
restaureerde molenlichaam, staat
met blauw en goud op een steer:, de
identifikatie van de molen, die de
naam „Oranjeboom" draagt en werd
gesticht door „Arent Zoon en Leyn-
tje van Kasant" met als eerste Mr.
(meester) molenaar Jan Dekker.
Middelhamis aan het Haringvliet
wilden we alleen al zien om het
„Koffiekokertje", een interessant
beeldje aan de haven, waar de win
terpeen zo vlot wordt aangevoerd,
maar het beeldje schijnt verdwenen
te zijn en dat is dan weer wel jam
mer.
Over de „promenade" - als we het
zo mogen noemen - daarom op zoek
naar de Sommeldijkse molen, kort
gedrongen aan 'het eind van een smal
straatje, waarvan niet alle huizen
meer in de fine fleur zijn.
De molen blijkt uit 1703 te stam
men en zit nog fiks in de zeilen.
Vcor de ingang stonden twee fietsen
die men op Schouwen-Duiveland
niet meer te zien zal krijgen; echte
transportkarren met dubbele stan
gen en heel stoere zakkendragers
aan het stuur.
Dat leek opeens erg landelijk en
van die typische dingen treft men
overal wel op Goeree Overflakkee,
die de stelling: eender en anders dan
Schouwen-Duiveland bewijzen.
Hert ia,id v&n de „hoage boömen" -
zou dan Schouwen-Duiveland zijn,
maar als het op de uitspraak aan
komt moet men ginds zijn. „Ik hoa
joe gezeit", zeggen ze daar en dat
klinkt heel apart en wat die bomen
betreft; er zijn er veel, niet allemaal
•hoog",, maar wel het toch wat intie
mere landschap dan van Schouwen,
heel mooi stofferend, zelfs met hun
kalende kruinen en natuurlijk voor
al tegen de avond.
Kerk van Dirksland
Helemaal Flakkee is Dirksland,
gelegen in de oudste polder van het
tweenamig schiereiland De bedijking
vond al plaats in 1416 en van wat
later dateert de monumentale kerk,
wel het imponerendste bouwwerk in
deze streek.
Het Iaat gotisch bouwwerk (3-
beukig schip en koor) zou gebouwd
zijn in de periode 1435-1465. De to
ren is van iets latere tyd. Een steen
geeft het aan, maar niet compleet.
Eén cijfertje ontbreekt: 148
M
Men mag het maar naar believen
invullen. Zo belangrijk is het trou
wens niet, want de toren is in de
loop der jaren sterk vernieuwd. De
vergelijking met de stenen 'van het
kerklichaam maakt dat ook wel dui
delijk. Met de vrij recente restaura
tie waren honderdduizenden gemoeid
Behalve, rijk, provincie en burger
lijke gemeente, nam de kerkelijke
gemeente voor 10 °/o deel; het zegt
iets over de offervaardigheid. Onder
de vloer kwamen talrijke grafstenen
tevoorschijn, die door de Dreischorse
arts, de heer J. L. Braber genaeolo-
gisch werden onderzocht.
Haventje Herkingen
Om op Flakkee te komen behoeft
men niet meer mét de veerman naar
de „Hoek van St. Jacob" („Oek van
Sint Jaepe"), een brokstukje van de
enige polder die Flakkee ooit ver-
loor: de St. Jacobspolder. Via de Gre-
velingendam gaat 't heel wat gemak
kelijker. Maar wie dromen wil over
een onherroepelijk voorbij „toen",
bezoek© het haventje van Herkingen,
dat dromerig in het grijzig licht van
de novembermaand, de avond lag af
wachten. Ooit - tot 1940 - was er van
hier een veerverbinding met de
Noorddijk te Dreischor. Heel wat
mensen trouwens zijn via dit veer
gevlucht in die benarde tijden.
Binnendoor naar Oude Tonge biedt
uitzfeht op een heel by zonder land-
stihap, dat aan Vlaamse schilderijen
herinnert, heel herfstig en introvert
en bijna met iets mystieks.
Het kwam ook door de op een ak
ker ontstoken vuren, waarmee afval
van de bloemkwekerijen werd ver
brand. Zelden zagen we zo'n bijzon
der stemmingsbeeld, zo dicht bij
huis. Flakkee - met name Flakkee -
is toch anders dan Schouwen-Duive
land. Men moet het vergelijken en
proeven. Het geldt trouwens weder
kerig voor de ex-eilanden Schou
wen-Duiveland en Goeree-Overflak
kee.
Zierikzeegezelligste Zeeuivse stad
ZIERIKZEE, november. - En Zierikzee dan - te laat
ontdekt wellicht door de bewoners van Goeree-Over
flakkee, maar die na de Grevelingendam zich toch
zij het rustig, want zo is het volk hebben opgemaakt
om Schouwen-Duiveland te verkennen.
Bestuurlijk centrum van het schiereiland dat is na
een dam en een brug (Zeelandbrug) is Zierikzee,
waar „iedere steen historie spreekt", zoals de dichter
het wat plechtig, maar juist typeerde. De Zierikzeese
klok slaat historie; dat is gewoon zo. De stadsbestuur
ders in de negentiende eeuw waren gewoon te arm om
de zaak „van vroeger" af te breken. Zo bleef veel be
houden, dat in de laatste decennia fraai werd geres
taureerd. Het kostte miljoenen, maar het is liet waard.
Tienduizenden van elders hebben het al beaamd.
De stadsrechten van Zierikzee dateren van 1248; een hanteerbare datum,
maar toch niet helemaal juist. De graaf van Holland, Willem II, vernieuwde
in dat jaar de stadsrechten. Ze bestonden dus al en een andere in de recente
geschiedenis gebruikte datering voor de stad als stad is het jaar 849. Er
bestaat te Zierikzee een gedicht, waarin dat jaar als het jaar van de stads
rechten wordt aangemerkt. Laat gevolg was een enorm feest in 1949, toen
Zierikzee gecostumeerd en bevlagd het elfhonderdjarig bestaan vierde. Daar
bestaan nog honderden foto's van en duizenden herinneringen.
De Vlamingen hadden - zo ver
telt de kronikeur - in de begintijd
altijd zo'n trek in Zierikzee. Het lag
strategisch mooi en zo waren er in
1205 en 1302 fikse Vlaamse belege
ringen van de stad. De Vlamingen
- geen lieverdjes toen - spraken van
het „oude crayenist aan de Schelde",
dat ze wel even zouden uitroken,
maar die vlieger ging niet op. Zie
rikzee doorstond de belegeringen.
De bloeitijd van de stad viel in de
Middeleeuwen, toen( het is nu nau
welijks te begrijpen) Zierikzee, bin
nen de wallen, 16.000 inwoners telde
De molen „Oranjeboom" te Nieuwe Tonge, met boven de ingang de fraaie
ingemetselde steen, die de stichting van de molen vermeldt in het jaar 1768.
Niet alles, maar wel veel in die
tyd draaide om het zout, verkregen
door het z-g.n. „darinckdelven". het
opspitten van zouthoudende klei., die
bewerkt werd in keten, waarin het
zout werd vrü gemaakt.
Het was een geweldig handelspro-
dukt. In die rijke tijd kreeg Zierik
zee zijn wallen en poorten en in 1454
werd de St. Lievensmonstertoren -
de „dikke toren - „gefondert". Het
zou een bouwwerk worden van 135
meter, als glorievol statussymbool
van een bloeiende stad. Het kente
rend economisch getij echter verhin
derde de voltooiing. Het (gerestau
reerde) onderste deel op zich echter
is al prachtig en Zierikzee is er een
beetje (veel) trots op.
Stadhuis
Pronkjuweel is het stadhuis, stam
mend uit het midden van de 16e
eeuw. De toren is opgetrokken in
Oude Tonge heeft meer dan alleen maar een knooppuntvan autobuslijnen.
Laat eens een bus glippen, om deze fraaie plaats te bewonderen. Een juweel
is de solide gerestaureerde kerk. Van de toren en een deel van het kerkli
chaam geeft de foto een beeld.
(Foto's: Zierikzeesche Nieuwsbode)
Musea
Ook de niet zo uitgesproken his
torie-minnaar mag toch verwezen
naar de Zierikzeese musea, het be
langrijkste waarvan - het gemeente
museum - als gezegd is onderge
bracht in de Schutterszaal van het
stadhuis. De bekapping van deze zaal
- en dat maakt de ruimte dubbel
uniek - heeft de vorm van een om
gekeerd schip en dat moet men wel
gezien hebben, evenals de pronk
stukken uit de kollektie: de schaal
der Thesaurieren èn het beuls
zwaard want wreed en bloedig is de
historie Van de stad (ook) wel ge
weest.
Enkele jaren geleden kreeg Zierik
zee ook een maritiem museum. Een
stad aan het water kon niet anders
en vele fraaie stukken (o.m. scheeps
modellen), die voorheen in het ge
meentemuseum waren te vinden, zyn
nu in het Noordhavenpoortmuseum
ondergebracht.
Die Noordhavenpoort staat met de
Zuidhavenpoort (gescheiden door de
„witte brag") garant voor één van
de fraaiste stadsbeelden van Neder
land.
la at-Gotische stijl en van een ver
rukkelijke elegantie. In het stadhuis
zijn fraaie ruimten, als de Vierschaar
en de Schutterszaal, waarin het ge
meentemuseum is ondergebracht.
Verval van de stad ontstond in de
Spaanse tijd. In 1576 nam de Spaan
se veldheer Mondragon de stad in
en nadien was het niet allemaal
meer „botertje tot de boom".
Belangrijk bleef nog wel - tot de
tweede helft van dc 18e eeuw - de
visscry, want Zierikzee was (en is)
zo duidelijk een stad aan het water,
dat de visserij wel belangrijk moest
worden en zy het op andere wyzc -
nog is (mossclcultuur).
Pogingen ondernomen in de 19e
eeuw de visserij een nieuwe injektie
te geven (men sprak van de „nieuwe
visserij") werden geen onverdeeld
succes. Men ging zelfs over tot ei
gen scheepsbouw. maar de onderne
ming kreeg niet de goede wind in de
zeilen, om bij de maritieme beeld
spraak te blijven. Moge de 19e eeuw
er één van neergang zijn geweest
een wat aanzettende nieuwe bloei
gaf de tweede helft van deze eeuw te
zien. na de rampen van oorlog en
overstroming (1953). Dank zij de wel
vaart van de zestiger jaren gelukte
het de belangrijke monumenten van
Zierikzee en dat zijn er heel wat. ge
restaureerd te krijgen. Ze vormen
thans de luisterrijke symbolen, die
herinneren aan de glorie van een
roemrucht verleden, dat zich in het
heden op talrijke wijzen manifes
teert.
ZIERIKZEE. Bij avond kan Zierikzee veranderen in een sprookjesstad. Dat is
op stedelijke hoogtijdagen het geval en altijd op de donderdagavond. Dan
staan de oude monumenten in schijnwerperlicht. De foto toont het eeuwen-
oiide stadhuis in het „zonnetje" van de lampen.
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode)
