Veel techniek op kalenders voor het nieuwe jaar
sinds 1791
balans Zaakovername per januari
jam .Hogerheijde en vis' te Zierikzee
van een
Oudejaarsavond
één seconde langer
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Zaterdag 30 december 1972 Nr. 21209
Het afgelopen jaar 1972 is voor
Schouwen-Duivelancl niet onbe
langrijk geweest. De balans opma
kend lijkt het er op, dat - vooral
gezien tegen de achtergrond van
het landelijk economisch en soci
aal gebeuren - stad en regio rede
lijk de wat duidelijker aan het
licht tredende ongunst der tijden,
hebben doorstaan. Vooropgesteld
zij ook ditmaal, dat Schouwen-
Duiveland nog altijd land- en
tuinbouwland is en dit jaar heeft
dan eindelijk een prijsverbetering
voor de producenten opgeleverd,
waarop lang is gewacht. Eén dei-
oorzaken is zonder twijfel de te
gengevallen oogsten elders in Eu
ropa, waardoor bijvoorbeeld de
prijzen van uien en aardappelen
stevig konden aantrekken. Niet
ieder kan daar van profiteren,
want sommige contracttelers zitten
aan een belangrijk lagere kiloprijs
vast, maar daar staat dan weer
tegenover dat zij in vorige jaren
ook niet tegen de toen geldende
afbraakprijzen hebben geleverd.
Een goed landbouwjaar geeft
een niet onbelangrijke injektie aan
de streekeconom'ie. Het accent op
de landbouw is nog extra gelegd
door de komst van de Cebeco-
Zuidwest naar hier, een sterke
organisatie.
Een belangrijke vestiging te
Zierikzee was ook het centraal
kantoor van de R.T.M., waardoor
een welkom centrum is verkregen
in die gehele andere sector van het
openbare leven, het vervoer.
Het is - een andere zaak - niet
moeilijk een rijtje samen te stellen
van belangrijke gebouwen, die tot
stand kwamen, als scholen, rust
huizen, elementen in de civiele
bouw en laten we in één adem
mogen noemen de gewichtige
restauraties, die gereed kwamen
of nog in uitvoering zijn. Voor
Zierikzee zijn dat b v. de St. Ele
vens Monstertoren, het stadhuis;
andere gemeenten hebben verge
lijkbare verworvenheden gekregen:
fraai bankgebouw te Brouwersha
ven, verder gaande stadhuisrestau
ratie in dc ömalotad, de Kerk te
Oosterland en het nieuwe raad
huis van YVesterschouwen. Ook op
dit terrein werden belangrijke
winstpunten geboekt.
Voor Schouwen-Duiveland was
1972 ook het jaar van de water
sport, een vorm van recreatie, die
als derde economische pijler, naast
landbouw en industrie, belangrijk
wordt als onderdeel van een al
gemene recreatie, die - ondanks
een zwakke zomer - evenzeer be
langrijk was. Zierikzee en Brou
wershaven beleefden topdagen
voor de zeilsport en met name ook
Brouwershaven en Bruinisse gaan
- door toekomstige aanleg van
jachthavens - zo het zich Iaat aan
zien interessante jaren tegemoet
Het typische badtoerisme concen
treerde zich uiteraard in de West
hoek.
Intussen mag men een jaar niet
louter materieel be-oordelen. Tal
rijk waren ook de culturele- en
sportmanifestaties. Ook het kerke-
lijk leven behoort in dit breder
kader genoemd. Kan men nog - of
ook - zeggen, dat het kerkelijk
leven bloeide? Er valt wel iets van
te zeggen; wat het ledental dei-
kerken betreft volgt de regio niet
- of alweer nog niet - de landelijke
trend, en over de diepte van net
geestelijk leven zou men de vak
theologen moeten ondervragen, als
zij al in staat zijn hierop conclu
derend te ontwoorden. Er waren
echter aanwijsbaar positieve zaken
als interkerkelijke samenwerking,
enige groei van oecumenisch be
wustzijn en door de bank genomen
een aanvaardbare offervaardigheid
zij het dat sommige kerkgenoot
schappen ook met grote financiële
zorgen zitten, maar deels is dit ook
gerelateerd aan de bevolkings-
struktuur en dat soort zaken. Een
merkwaardig feit vonden wij het
jubileum van het Hervormd Kerk
blad voor Schouwen-Duiveland.
Ook andere geestelijke stromingen
betoonden zich aktief.
Duidelijk droef stemmend as-
pekt van 1972 was het toenemend
verkeersgeweld, dat vele levens
eiste, om van gewonden nog maar
te zwijgen. Geen week ging voor
bij of net toegenomen verkeer eist
zijn tol. Ook op dit punt gaat liet
platteland steeds meer gelijken op
grotere agglomeraties. In dit jaar
is wel het woord ..vervreemding
gevallen; liet wordt sterker door
de steeds vlottere communicatie,
veranderde koopgewoonten, im
migratie, die de gemeenten - toch
al sterk in de tang van de rijks
overheid - voor grote problemen
stellen en daarnaast het proces van
individualisering bevorderen. Ver
enigingen kampten en kampen
daar ook wel mee. Zo kan men
steeds verder de balans opmakend,
toch bij benadering een typering
ZIERIKZEE, december 1972. - Op 1 januari neemt
de heer Jac. Hogerheijde officieel de viszaak aan de
Mol 13 over van zijn vader, de heer M. R. Hogerheijde.
Deze overname betekent dat het zevende geslacht
Hogerheijde in de vishandel gaat en dat is een hoogst
merkwaardige zaak.
Onlangs nog was er een 125-jarig zakenjubileuin te
Zierikzee, maar voor „de Hogerlieijde's" moet men
terug naar 1791, om lxet begin te vinden van „een
Hogerheijde in vis" en dat is meer dan 180 jaar
geleden.
De stadsarchivaris de heer W. H. Keikes is diep in de historie van het
geslacht Hogerheijde gedoken en geeft onderstaand een geneologische be
schouwing over de betreffende familie, waarin merkwaardige punten worden
aangestipt. Vooral het hoe en wat van vroeger wat betreft de vishandel,
is interessant om te lezen.
De heer Keikes schrijft:
„Meestal weten we meer over de
nog aanwezige historische monu
menten in Zierikzee dan over de
mensen, die in deze stad hebben ge
woond en gewerkt. Hun schriftelijke
nalatenschap is doorgaans niet groot;
bovendien zijn de voorwerpen, die
nog wel eens bijzonderheden over
bepaalde personen kunnen belichten
uitermate schaars.
De vroegere archivaris P. D. de
Vos heeft zich in zijn onvolprezen
standaardwerk over de vroedschap
van Zierikzee beijverd om een over
vloed aan genealogische- en andere
gegevens betreffende de regenten en
hun aanverwanten bijeen te brengen.
Over de „kleine burgerij, nering
doenden en handwerkslieden, vissers
en venters, is tot dusver weinig ge
schreven, mede doordat gedrukte of
geschreven bronnen aangaande deze
stadgenoten of niet (meer) beschik
baar, of moeilijk toegankelijk waren.
Niettemin blijkt het wel degelijk
de moeite waard om eens in het ver
leden te duiken van zo'n minder op
zienbarende familie, bijvoorbeeld
het geslacht Hogerheyde
Nieuw hoofdstuk
Hoëwel misschien ook de 18de
eeuwse geschiedenis van de familie
Hogerheyde best interessant zou
kunnen zijn, zullen wij ons hier be
perken tot de Zierikzeese periode.
Het begin van dat nieuwe hoofdstuk
van de Hogerheyde's wordt schrif
telijk bevestigd door een inschrijving
in het poorterboek van Zierikzee,
gedateerd 28 juli 1791:
„Den 28ste July 1791 is tot poorter
deser stad aangenomen Jan Hoger
heijde oud 34 a 35 jaar, geboortig
van Colynsplaat, gehuwd, hebbende
4 kinderen: gebooren ten jaare 1778
Gerard, 1779 Adrfcna, 1782 Adam,
1787 Jan".
De huidige viszaak aan de Mol.
Een „ouwetje" van de vroegere viszaak aan de Balie, samen met
het logement van de familie Feyen, gelieerd aan de Hogerheijdes.
Bovenstaande passage stemt over
een met de vage overlevering, dat de
familie oorspronkelijk van Colijns-
plaat afkomstig zou zijn.
Lijst van gilden
Wij vinden deze Jan Hogerheijde,
die gehuwd was met Elizabth van de
Velde, terug in een in 1803 opge
maakte lijst van Zierikzeese gilden
en gildebroeders (en -zusters). Hij
wordt daar reeds vermeld als vis-
verkoper. De concurrentie moet
zwaar zijn geweest, want er waren
toentertijd in deze stad nóg enkele
tientallen visverkopers
Beide zoons, Jan Hogerheyde jr.
(gehuwd met Barendina Janse Bak
ker), en Adam Hogerheyde staan
eveneens te boek als visverkopers.
En ook de jongere generatie bleef
het oude beroep trouw: Jacobus op
29 sept. 1815 te Zierikzee geboren als
zoon van Jan Hogerheyde, was even
als zijn vader visventer. Met juk en-
of kruiwagen werd de vis aan de
man gebracht. Door zijn huwelijk
kwam Pieternella Berrevoets in de
familie. Deze „Pietje'' (geb. Zierikzee
24 sept. 1819 als dochter van Marinus
Berrevoets, van beroep „zakkedra-
ger" en Engelina Reynhout) genoot
grote faam als visverkoopster. Zij
bereikte een hoge leeftijd en velen
in Zierikzee weten nu nog van haar
onnavolgbaar verkooptalent op de
Vismarkt te vertellen en herinneren
zich, dat zij destijds woonde in een
huisje in het Jacobstraatje.
Koopman
en vishandelaar
De zoon van Jacobus en Pietje,
genaamd Marinus (geb. Zierikzee 7
november 1844) ontmoeten wij - hoe
kan het ook anders - afwisselend als
koopman en als vishandelaar. Hij
trouwde op 12 mei 1869 met Anna
Tabbernee, de dochter van Bernar-
dus Tabbernee stoker in de Zierik
zeese gasfabriek en Elizabeth Holde-
rik. Uit dit huwelijk dat in 1895 door
echtscheiding werd ontbonden sproot
Jacobus Hogerheyde (1869-1949) la
ter handelaar in fruit en vis. Uit
diens huwelijksvei'bintenis met
Neeltje Jeanetton Feyen (1873-1957)
werden Marinus Roelof en Reinier
Pieter geboren.
Laatstgenoemde begon ook mét vis
en f ruit (vishandel „De gerookte
Zalm" aan de Melkmarkt!), maar
verlegde naderhand de accenten
enigszins Marinus (geb. Zierikzee 31
maart 1893) kwam in de viszaak van
zijn vader aan de Balie, maar ver
plaatste naderhand zijn goedlopende
nering naar de Mol."
Een begrip
Tot zover de stadsarchivaris. Zelf
heeft hij daaruit geredelijk gecon
cludeerd, dat Hogerheijde en vis één
begrip is. Straks dus opnieuw een
Jacobus Hogerheijde, die officieel de
viszaak overneemt. In het pand Mol
13, was vóór de viszaak, de manu-
fakturenzaak gevestigd van de heer
Ideler, een alleen bij ouderen nog
bekende naam. Intussen is het dui
delijk dat ter plaatse er nog een
tweeledige zaak is, die tot één begrip
werd: Zierikzee en Hogerheijde. De
ze zaken- en familienaam is zo Zie-
rikzees' als de Mol, de Appelmarkt
of de Dam. Hierbij een aktuele aan
tekening te plaatsen bij het weer
verstrijken van een jaar, leek ons
zinvol en van waarde!
Snuifje economie 1972
DEN HAAG, 31-12. De concurren
tiepositie van ons land is in 1972
verbeterd ondanks een loonstijging
van I2¥z procent en de opwaardering
van de gulden in december 1971. De
betere concurrentiepositie is het ge-
.volg van een „forse" toeneming van
de produktiriteit. aldus een econo
misch jaaroverzicht samengesteld
door het ministerie van economische
zaken.
De industriële produktie is in eni
ge bedrijfstakken, na de vertraging
in 1971, weer flink toegenomen. Hier
tegenover staat echter een stijging
van de werkloosheid en een daling
van de investeringen van het be
drijfsleven in vaste activa. De eco
nomische ontwikkeling gaf nogal een
gemengd beeld te zien, zo conclu
deert het ministerie.
HAMBURG, 30-12. De wereld kan
van het feest van de jaarwisseling
een seconde langer genieten. Een uur
na klokslag twaalf wordt namelijk
een „schakelseconde" ingevoegd om
over de hele wereld de atoomtijd die
voor de klokken geldt aan de wer
kelijke draaiing van de aarde aan te
passen.
Begin 1972 werd internationaal
overeengekomen de trillingen van
een atoom cesium als maatstaf voor
de eenheid van tijd te nemen. Een
seconde komt precies overeen met
9.192.631.770 trillingen van dit atoom.
Omdat deze tijdeenheid echter iets
korter is dan de astronomische tijd
bepaalt het internationale tijdsinsti-
tuut in Parijs wanneer er een scha
kelseconde moet worden ingevoegd -
momenteel ongeveer elk half jaar.
geven van hetgeen van jaar tot
jaar langzamerhand aan een regio
nale samenleving verandert. Of en
hoe die lijn in dc toekomst wordt
doorgetrokken is moeilijk te zeg
gen, maar feit is dat een nieuw
jaar de lasten van het oude krijgt
doorgeschoven. Waarom zal men
niet hopen dat 1973 sterk genoeg
is ze te dragen of zelf af te schud
den. Dat zou in concreto: een ge
lukkig nieuwjaar, betekenen
ZIERIKZEE, 29-12. Kalenders kwamen weer binnen, in verband met de
jaarwisseling, maar - de praktik leert het - er komen er nog wel achterop,
■zij het dat het aantal by elkaar toch niet haalt by zeg tien jaar geleden. Er
wordt kennelijk op kalenders bezuinigd en bü elkaar is het ook nogal een
uitgave. Hoe ook, die er zyn, zyn er.
DAF komt met een kalender uit,
waarvan het motief te raden valt
de (Daf)-auto. In sportieve, vlot
neergezette kleurentekeningen,
wordt het produkt gesitueerd tegen
verschillende achtergronden, als de
Notre Dame te Parijs, de Keulse
Dorfi, de Tower te Londen, het Ato-
mium te Brussel, en de St. Pieter te
Rome, stuk voor stuk een samenge
voegd kleurig mozaiek van auto en
(mogelijke) omgeving.
SAAB SCANIA (Zweden) gooit het
op de militaire toer, met de verschil
lende vliegtuigtypen, die in deze fa
brieken worden vervaardigd en dat
zijn er nogal wat, maar veel insekt-
achtige bruine toestellen met zo'n
gevaarlijke spitse snuit, niet ge
bouwd om winkelweekpamfletten
uit te gooien. Beslist op de lichtere
toer gaat de klein formaat kalender
van DE KUYPER, met als vanouds
- voor men$ spelende dieren, knap
en met zwier bedacht
Een fraaie maandkalender is van
de KLU (Koninklijke Luchtmacht),
die het bedrijf - want dat is het -
toont in vele facetten. Een tweezits
lestoestel bevalt ons nog het best;
het is ook wat vrolijker geschilderd,
maar dat kan in de mei-maand zit
ten. Goed ogen de heli's en de on
dergrond (de aarde) is vaak verras
send van kleur-effekt.
RENAULT heeft zijn diverse ty
pen wagens ook gesitueerd in ver
schillende lokaties, die willekeurig
zijn gekozen en meer nog de aan
dacht vestigen op de auto, dan op de
omgeving.
P.Z.E.M.
De PROV. ZEEUWSE ENERGIE
MAATSCHAPPIJ toont de elektrici
teit in zijn verschillende hoedanighe
den - beweging, elektriciteit (zelf),
verlichting, opwekking en warmte -
in een wel druk, maar fascinerend
kleurenspel.
Auto Palace DE BRINKHORST
gaat uiteraard op de Japanse toer en
geeft beelden uit het Japanse leven,
mot centraal de Japanse vrouw, als
verkoopster, poppenmaakster en te
midden van aardewerk, waaiers, pa
rasols en antieke ketels. Heel knap
gevonden, gefotografeerd en uitge
voerd.
CEHAVE N.V. te Veghel doet het
dit jaar met weer een typische
landbouw- vervolgkalender. Evenals
voor 1972 staat op deze (maand)ka-
lender plaatwerk afgedrukt van oude
landbouwwerktuigen. Op de achter
zijde van elk blad vindt men een
beschrijving. Zo ziet men: een dors
machine, een wanmolen, een „drie-
schaar" en (heel merkwaardig) een
aardappelpootmachine uit 1900. Ver
der: een hondekavn, Brabants hand
gereedschap (1800), een kunstmest
strooier (1850) en een aardappelrooi-
machine (1900). Bij elkaar bijzonder
interessant vooral voor mensen „in
het vak".
