werden sterker;
Links en rechts
midden brokkelt af
Een zinloos besluit
van Nixon-jaar 1972
KOEL .IV! II
MET TWEE MTEERMMI
Criminaliteit in 1972
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Zaterdag 30 december 1972 Nr. 21209
Parlementaire jaar 1972
lil 1672 was het volk redeloos, de regering radeloos
en het land reddeloos; zo staat het*in de vaderlandse
geschiedenisboekjes. We weten niet wat de scliool-
khulertjes in 2272 over het jaar Onzes Heren 1972
in de geschiedenisboekjes zullen tegenkomen. Het zal
wel niet zo'n pathetische uitspraak zijn als over het
rampjaar 1672 staat vermeld. Geschiedschrijvers
moeten afstand kunnen nemen vaii de turbulente ge
beurtenissen van het heden, om tot een bezonnen,
evenwichtig oordeel te geraken.
Daarom is het schreven van een jaaroverzicht een riskante onderneming.
Sommige zaken lijken nu groter, gewichtiger dan ze in het licht van de
toekomst zullen blijken te zyn. Verschijnselen die nu nauwelijks nog worden
opgemerkt kunnen later de werkelijke kiemen voor grote omwentelingen
in zich dragen Die verschijnselen terstond in hun volle betekenis te onder
kennen - dat is een zeldzame gave die alleen aan de werkelijk grote geesten
is voorbehouden. Kunstenaars bezitten die gave soms, waarlijk grote staats
lieden soms ook.
Kabinetscrisis
Politiek-parlementair is 1972 in ie
der geval getekend door de crisis
van 17 juli in het toen 1 jaar en 10
dagen oude kabinet-Biesheuvel. Een
crisis die veroorzaakt werd door het
uittreden uit het vijfpartijenkabinet
(KVP, CHU, AR, VVD en DS'70)
door de ministers W. Drees jr. en
jonkheer mr. M. L. de Brauw van
DS'70. Beide bewindslieden konden
zich niet verenigen met bezuinigin
gen die de ministerraad in de rijks
begroting voor 1973 op de departe
menten van Drees (verkeer en
waterstaat) en De Brauw weten
schapsbeleid en wetenschappelijk
onderwijs) wilden zien doorgevoerd.
De beide afgetreden minsters ga
ven op een persconferentie te ver
staan dat meer nog dan de kwestie
van de bezuinigingen voor hen
doorslaggevend was geweest de on
wil van de rest van het kabinet om
harde afspraken te maken voor de
opstelling van het kabinet t.a.v. het
in 2973 te voeren loon- en prijsbeleid
Tijdens de kabinetscrisis is door
mr. Y. Scholten (CHU) als adviseur
van kabinetsinformateur mr. B. W.
Biesheuvel nog een poging gedaan
- op verzoek vooral van VVD en
CHU - om de breuk met DS'70 te
lijmen. Deze lijmpogingen hadden
geen resultaat. Uiteindelijk werd be
sloten tot voortzetting van de samen
werking tussen de overgebleven vier
partners (confessionelen en VVD) en
Als we het jaar 1972 over de volle
seizoenen (1 december t/m 30 novem
ber) bekijken, dan is het een heel
koel jaar geworden. Bovendien von
den er twee natuurrampen plaats,
namelijk de windhoos over Ameland
op 11 augustus en de orkaan van 13
november, waarbij in totaal 13 men
sen de dood vonden, hetgeen voor
Nederland een groot aantal moet
worden genoemd.
De winter stelde nauwelijks iets
voor; de lente liet het na een warme
periode afweten en de zomer kwam
heel laat op gang met een hittegolf
in juli. De herfst zette droog in, maar
eindigde met een stormachtige en
een onweerrijke veel te natte maand
november.
Zachte winter
De winter gaf twee korte vorst
perioden in januari te zien. De vorst
was kort maar hevig, want zij was
sneller dan de weersverwachting
aangaf weer verdwenen.
Op 21 december kwam de nacht-
temperatuur in Brabant niet beneden
de 12 graden C. Dan te bedenken dat
op de langste dag in De Bilt het kwik
niet boven de 13 graden C. kwam.
Tot vlak voor het oude jaar ston-
tot het houden van nieuwe verkie
zingen op 29 november. Het romp
kabinet-Biesheuvel bleef doorrege
ren, diende een begroting voor 1973-
in en voerde onderhandelingen met
het bedrijfsleven (werkgevers en
werknemers) over een sociaal con-
trakt later afgezwakt tot een sociaal
akkoord, dat uiteindelijk op 6
december j.l. door de betrokken
partijen werd ondertekend.
Dit akkoord voorziet in een aantal
afspraken op met name het loon- en
prijsbeleid voor 1973. Voor de tot
standkoming ervan moest het kabi
net op verschillende terreinen van
overheidsbeleid de nodige concessies
doen.
Omdat de Kamer een maand voor
de verkiezingsdag op reces ging voor
verkiezingsaktiviteiten, zijn nog
slechts vier begrotingen door de
Tweede Kamer behandeld: binnen
landse zaken, landbouw, defensie,
justitie en algemene zaken. Het par
lement heeft dus een fikse werkach-
terstand die de komende maanden
snel moet worden ingelopen.
V erkiezingsstrijd
De verkiezingsstrijd, rustig op
gang gekomen, verliep de laatste
weken feller dan ooit. Daarvoor
waren een aantal oorzaken aan te
wijzen. Begin oktober kwam op de
congressen van PvdA, D'66 en PPR
vast te staan dat deze drie partijen,
de PvdA voorop, na de verkiezingen
geen samenwerking in een kabinet
zouden aangaan met de drie chris-
den vele struiken in bloei. In het
afgelopen jaar is er nauwelijks
sneeuw gevallen. Ook het schaatsen
stelde weinig of niets voor. De koud
ste dag was op 30 januari. Leeuwar
den meldde toen de laagste tempera
tuur met 15,5 graden C.
Warmtegolf in maart
De maand maart begon koud. Tus
sen de 10e en 13e viel er een dik
pak sneeuw. Plotseling volgde hierop
een warmtegolf met veel zon. Velen
hebben van 14 tot 22 maart 's mid
dags al in de tuin kunnen zitten. Het
kwik steeg toen namelijk op 15
maart in Maastricht tot bijna 21 gra
den C.
Maar men had te vroeg gejuicht.
Want toen deze warmtegolf was
weggeblazen, volgde er een april
maand, die gemiddeld kouder uit de
bus kwam dan maart. Ook de maand
mei was een droevige vertoning met
veel te veel regen.
Al met al een duidelijk te koude
lente met te weinig zon en in De
Bilt *85 uren regen tegen normaal
84.
Late zomer
Zelden hebben wij in Nederland
Jzeker de laatste 100 jaar niet) zo
lang op de eerste zomerse dag boven
de 25 graden moeten wachten. Pas op
26 juni werd deze in De Bilt opgete
kend. Juni was een bijzonder koude
maand. De oorzaak hiervan wordt
toegeschreven aan de tot ver naar
het zuiden afgedreven ijsbergen.
De enige warme verrassing kwam
in juli. Een hittegolfje met 4 tropi
sche warme dagen boven de 30 gra
den C. viel tussen 17 tot 22 juli. Maar
daarmee had de zomer tegelijkertijd
al haar kruit verschoten. Want het
uiteindelijke resultaat was in De
ten-democratische partijen, KVP, AR
en CHU. Er zou alleen over samen
werking te praten zijn geweest in
dien de drie confessionele partijen
na de kabinetscrisis van juli gebro
ken zouden hebben met de VVD.
Daartoe waren de christen-democra
ten niet bereid. Daardoor kwamen
beide blokken in de verkiezingsstrijd
tegenover elkaar te staan. Ter rech
terzijde maakte de VVD onder aan
voering van de jeune premier Hans
Wiegel zich op om zowel het pro
gressieve blok als ook de confessio
nele coalitiepartners, met name de
KVP onder vuur te nemen. De
verkiezingsstrijd stond echter vooral
in het teken van de strijd tussen de
progressieve drie en de VVD, die
beiden sterk polariseerden en het
confessionele politieke midden uit
elkaar trachten te rukken. Waar
links een sterk accent legde op uit
breiding van de gemeenschapsvoor
zieningen, daar gaf de VVD hoog op
van de prestatiemoraal: wie veel
presteert moet zoveel mogelijk zelf
over zijn inkomen kunnen beschik
ken. De V.V.D. verdedigde het ge
voerde beleid en dat deed ook als
AR-lijsttrekker premier Biesheuvel.
De verkiezingen
De avond van 29 november wees
uit dat deze houding de VVD zes
zetels winst opleverde. De AR won
er als enige van de confessionele drie
een zetel bij. De zwaarste klappen
kreeg de KVP: acht zetels verlies
(waarvan er één naar de nieuwe RK
splinterpartij van Klaas Beuker
ging). Ook ditmaal moet echter een
aanzienlijk deel van het KVP-verlies
minder aan politieke oorzaken wor
den toegeschreven dan aan het
voortgaande verschijnsel van de
deconfessionalisering: het zwakker
worden van de band tussen geloofs
overtuiging en partijkeuze. De CHU,
intern verzwakt door tegenstellingen
verloor drie zetels. Ter linkerzijde
deden zich ook opzienbarende ver
schuivingen voor. De PvdA als
grootste (oppositie) partij boekte vier
zetels winst, maar moest toezien hoe
het door Van Mierlo sterk aan de
PvdA vastgeklonken D'66 dramatisch
van 11 naar 6 zetels terugviel.
Die vijf zetels bleven evenwel voor
links behouden door het eclatante
succes van de kleine horzel PPR, die
onder aanvoering van Bas de Gaay
Fortman D'66 zelfs voorbijstreefde.
Een goed deel van deze winst was
toe te schrijven aan de 1 miljoen
jonge kiezers, die voor het eerst
vanaf 18 jaar naar de stembus moch
ten. DS'70 beleefde weinig plezier*
van het uittreden uit het kabinet: de
partij van Drees jr. verloor twee
zetels. Boer Koekoek kreeg er on
verdiend twee zetels b\j.
Hiermee was de pat-stelling in de
Nederlandse politiek een feit: de
linkse drie 56 zetels, de confessionele
drie 48, VVD 22 zetels.
Over één ding waren de commen
tatoren het na de uitslag dan ook
roerend eens: het land wachtte een
uiterst moeilijke kabinetsformatie.
Bilt 9 tegen normaal 20 zomerse da
gen boven de 25 graden C.
De herfst stak daar in zoverre
gunstig tegenover af, doordat er in
de maanden september en oktober
heel weinig regen viel en de zon 52
uren meer scheen dan normaal. Be
gin november sloeg het weer echter
om en trok een stroom van depres
sies langs en over de Noordzee met
op 13 november de berucht gewor
den orkaan.
Onvoldoende
Over het gehele jaar genomen
bleef de gemiddelde maximum tem
peratuur in De Bilt 0.7 graden C. on
der normaal. (Verleden jaar was dit
0,3 graden). Bovendien kregen wij
7 uren te weinig zon. Het jaar daar
voor was dit 51 uren meer dan nor
maal. Over het gehele land viel er
gemiddeld 38 mm minder regen dan
normaal. Maar ook daar steekt 1971
dit afgelopen jaar de loef mee af,
namelijk 137 mm minder dan nor
maal. Zo de balans van het jaar 1972
opmakend kunnen we zeggen dat
afgezien van de warme en zonnige
maand maart, een mooi oktober
maand en een hittegolfje in juni. het
jaar in zijn totaliteit naar een on
voldoende doorslaat.
Kabinetsformatie
Die formatie werd op 5 december
in gang gezet door informateur dr.
Ruppert, lid van de Raad van State,
oud CNV-voorzitter en van Anti-Re
volutionaire huize. Zijn aanwijzing
lag het meest in de lijn van het ad
vies dat de KVP-fractieleider
Andriessen aan de koningin gegeven
had. De heèr Ruppert gaf te kenneii
dat hij alle denkbare varianten voor
een nieuw kabinet wilde onderzoe
ken: een minderheidskabinet van
links of van de christen-democraten,
een minderheidskabinet van chr.-
democraten en VVD (70 zetels), een
meerderheidskabinet van de oude
vijf (76 zetels). Als deze varianten
onwerkbaar bleken, dan zou ten
slotte ook nog gedacht kunnen wor
den aan een extra-parlementair
kabinet, dat regeert zonder afspra
ken met de kamerfracties. De KVP
voelt veel voor zo'n kabinet als tus
senfase naar nieuwe partijpolitieke
verhoudingen; de PvdA wil er echter
niets van weten. PPR-fractieleidèr
De Gaay Fortman, die voor de ver
kiezingen het eerst de gedachte aan
zo'n extra-parlementair kabinet
opperde, kwam er na de verkiezin
gen snel op terug.
Ongeacht de ongewisse 'uitkomst
Voor mr. F. J. F. M. van Thiel, voor
zitter van de Tweede Kamer, bracht
1972 het einde van een politieke car
rière, wegens het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd. - Hij
werd bevorderd tot Commandeur in
de Orde van de Nederlandse Leeuw.
van de kabinetsformatie: duidelijk is
dat de Nederlandse partijpolitiek in
een stroomversnelling terecht is ge
komen. Links en rechts worden
sterker. Het midden is in verwarring
en brokkelt danig af.„
Het beste wat de V.S. konden be
reiken is. dat ze zonder al te zeer te
kijk te staan ais de verliezers die ze
zijn, van het strijdtoneel te stappen.
Somber buitenlands jaar
Vooral de laatste weken hebben
1972 -het jaar van Nixon gemaakt
- het zou het nog meer en vooral
verheugender geweest zijn als Nixon
het ook inderdaad had besloten met
een akkoord dat de weg baande naar
vrede in Vietnam. Dat zou alle ande
re belangrijke gebeurtenissen van
het jaar - hervatting van de relaties
tussen Amerika en China, Pekings
entree in de V.N., normalisering van
de betrekkingen tussen Wes.t- en
Oost-Duitsland - ver overschaduwd
hebben.
De hervatting van de bombarde
menten op ongekend grote schaal
boven Noord-Vietnam maakt uitein
delijk 1972 tot een Nixon-jaar dat
hem minder siert, hoezeer hij ook de
hand had in menige goede ontwikke
ling. Waarom hij de B-52s weer
bomtapijten liet leggen op Noord-
Vietnam is ook niet erg begrijpelijk.
Het is duidelijk dat ze bedoeld zijn
om Noord-Vietnam te dwingen met
iets akkoord te gaan dat zij afwijzen,
wat dit dan ook precies zou zijn. Het
middel van de bommen heeft nog
nooit geholpen en wat denkt Nixon
er dan mee te bereiken? Ook al heeft
hij geen ander pressiemiddel, dit is
slechter dan niets.
Het schijnt te gaan om een vrij
formele kwestie.
Zodra het leek of in Parijs het ak
koord in kannen en kruiken was,
De tragiek van een afschuwelijke
oorlog ligt opgesloten in deze foto.
1972 zag geen einde aan de strijd in
Vietnam.
kwam Zuid-Vietnams president
Thieu met de eis dat in de overeen
komst vastgesteld moest worden dat
Zuid-Vietnam een soevereine staat is
Nixon schijnt die eis overgenomen
te hebben in die zin, dat hij van
Hanoi eist dat ze op een of andere
indirekte manier zoiets laten door
schemeren. Maar dit is onverteer
baar voor Noord-Vietnam. Tenslotte
is - op papier dan - de kwestie-
Vietnam al eens eerder geregeld met
de akkoorden van Genève, waarbij
vastgesteld is, dat er één Vietnam
zou zijn, waarvan de bevolking door
verkiezingen moest uitmaken hoe ze
geregeerd wenste te worden. Daar
van heeft Zuid-Vietnam - met mo
rele steun van de V.S. - zich losge
maakt en dit werd de inleiding tot
de strijd waarin de V.S. meer en
meer verwikkeld is geraakt in de
loop der jaren. Noord-Vietnam gaat
er dus niet ten onrechte van uit dat
het konflikt intern-Vietnamees is en
niet gaat tussen twee staten, Noord
en Zuid-Vietnam. En het heeft geen
zin nu op papier het akkoord van
Genève te verloochenen.
Op alles voorbereid
Nixon vraagt van Noord-Vietnam
een soort erkenning van Zuid-Viet-
nam. Dat hebben de V^S. vechtend
proberen te bereiken en daarin heb
ben ze gefaald. En nu zouden ze
Noord-Vietnams handtekening wil
len zien onder een aanvaarding van
iets wat ze op het slagveld niet heb
ben kunnen bereiken. Het is wel
zeer onredelijk. En het is wel zeer
onrealistisch om te denken dat met
wat woeste bombardementen aan
het eind bereikt kan worden wat in
jarenlange veldslagen niet is gelukt.
Daarom zijn de bombardementen,
nog afgezien van de morele aspekten
ook taktisch volslagen zinloos.
De Noord-Vietnamezen hebben
hun dat niet kado gegeven bij de on
derhandelingen, maar uiteindelijk
was er dan een akkoord waarmee
zonder al te veel Amerikaans ge
zichtsverlies de V.S. zich uit de strijd
konden verwijderen. En ook al neemt
men in aanmerking dat de Noord-
vietnamese verwachtingen kennelijk
niet te hoog gespannen waren - de
goede afweer die de Amerikaanse
luchtmacht grotere verliezen dan
ooit toebracht wijst erop dat mén
voorbereid was - dit was een ak
koord waarmee de V.*S. genoegen
konden nemen, ook al hoefde men
in Washington niet al te veel illu
sies te hebben dat niet snel heel
Vietnam kommunistisch werd, maar
dit was toch op geen enkele manier
te voorkomen. En uiteindelijk zal
Washington toch een akkoord, als nu
bijna getekend was, moeten tekenen
- iets beters is niet. haalbaar.
Het maakt het -plötseling en on
verwachte bloedvergieten in Viet
nam eind 1972 alleen maar extra
zinloos.
DEN HAAG, 31-12. Tot in de week
voor Kerstmis vonden dit jaar onge
veer 70 mannen en 30 vrouwen de
dood door geweld. Minder of meer
gewond werden 170 mannen en 80
vrouwen. Bij de laatste zijn ook ge
rekend de 15 meisjes die in Amster
dam door twee minderjarige jongens
werden aangerand.
Verdacht van het plegen van een
'geweldmisdrijf - van moord tot een
fikse vechtpartij - werden dit jaar
bijna 500 personen aangehouden. On
der hen waren 150 niet-Nederlanders
De cijfers komen naar voren uit
de berichten die het A.N.P. van 1
januari tot kort voor Eerste Kerstdag
bereikten. Statistieken bewijzen dat
de agressie in Nederland de laatste
jaren sterk is toegenomen.
HET WEER IN 1972
(Van een weerkundige medewerker)
