RESTAURATIE SINT LIEVENS MONSTERTOREN GEREED
STREEKNIEUWS
Patiënten uit Wolfheze bezochten
tijdens vaartocht de Zierikzeese haven
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Donderdag 21 september 1972 Nr. 21153
„Een dikke lor en als een huis
ZIER1KZEE, 20-9. Met een variant op het bekende
liedje „In Holland staat een huis", zon men nu kunnen
zingen „In Zierikzee staat een toren". Die toren is ove
rigens al heel oud want hij werd „gefonderd" in 14-54.
Maar vandaag is deze „dikke" Sint Lievens Monster
toren eigenlijk weer zo nieuw als een pas uit de stei
gers verrezen huis. De toren was ook nooit tevoren zo
„huiselijk" als nu, want voor het eerst in zijn veel
bewogen bestaan is de toren - net als een hnis - geheel
water- en winddiclit.
De gedurende de laatste vyftien
jaar zo deskundig uitgevoerde ingrij
pende restauratie heeft namelijk me
de als resultaat gehad dat de vroe
gere „travee", de oorspronkelijke
verbinding met het kerkgebouw, ge
heel werd dichtgemetseld.
Dat betekende in de praktijk dat
een „gat" van 18 bij 6 vierkante me
ter moest worden dichtgemetseld. De
immense opening werd gevuld met
niet minder dan 40.000 metselstecn-
tjes, geen „gewone" metselsteen,
maar oude Utrechtse stenen. En om
de vergelijking met een huis verder
door te trekken: dat zijn stenen ge
noeg om een complete woning en nog
eens een garage daarbij te bouwen.
Zierikzee weet het nog wel: wind,
regen en sneeuw hadden altijd vrij
spel in de toren. Vroeger werd zelfs
in de toren wel sneeuw geruimd. Het
is allemaal definitief voorbij, want
niet alleen de travee werd dichtge
metseld, ook de monumentale boog
vensters werden afgesloten. Dat ge
beurde op zeer speciale wijze: met in
lood gevatte glaspanelen van pers-
plex. Onbreekbaar glas in de vorm
van glas-in-lood.
De torenrestauratie werd deze week
definitief afgesloten. Het voor ons
land unieke bouwwerk torent in vol
le glorie en in nieuwe pracht om
hoog. Van een zeer imponerende
ruimtelijke pracht en monumentale
kracht getuigt nu ook het inwendige
van dit toch altijd in zekere zin wat
bizarre torengebouw. Waar nog niet
zo lang geleden een tochtige en om
te verblijven in vele opzichten on
prettige ruimte bij binnenkomst de
bezoekers een weinig stijlvol onthaal
bood, is thans door de afsluiting naar
buiten een sfeervolle en bijzonder
wijdse ontvangsthal ontstaan.
Een eerste indruk: welk een unie
ke mogelijkheden voor bijzondere
entvangsten, voor exposities, voor
het geven van muziekavonden. In dit
benedengedeelte werden Doornikse
hardstenen tegels op de vloer aan
gebracht dat wil zeggen: een ruimte
van f20 vierkante meter.
Restauratieploeg uiteen
Een heel andere kant van het ge
reedkomen van de torenrestauratie
is de menselijke factor. De afsluiting
van het werk betekent namelijk ook
het uiteenvallen van de restauratie-
ploeg. Veelzeggend is in dit opzicht
het opschrift dat dezer dagen op de
bouwkeet op het torenterrein te le
zen was: „monumenten vergaan in
Zierikzee, maar wij gaan in de w.w."
Een rechtstreekse „kreet" van de
torenwerkers
Uitvoerder de heer S. Peene, ge
durende tien jaar belast met de da
gelijkse leiding van de restauratie,
betreurt het bijzonder dat „zyn"
mannen uit een moeten gaan. „Het is
uiteindelijk een groepje specialisten
dat nu de w.w. of de nieuwbouw in
moet". Deze situatie bevreemdt hem,
temeer omdat er nog altijd genoeg te
restaureren valt, zoals bijvoorbeeld
de toren van Goedereede.
Een opknapbeurt van deze toren-is
zeer dringend nodig. Het bestek ligt
gereed, maar er wordt geen geld
De restauratieploeg voor het laatst
hijeen in het hartje van het zo gron
dig gerestaureerde torenlichaam.
voor beschikbaar gesteld. En wat te
denken van de Nobelpoort, aldus de
uitvoerder.
Uitvoerder Peene het werk is
gedaan.
(Foto's: Zierikzeesche Nieuwsbode).
De heer Peene heeft met zijn men
sen - van het aannemingsbedrijf fir
ma Versluijs, Middelburg - vele ja
ren met grote liefde voor het werk,
steen voor steen en van „hoog tot
laag" gewerkt" aan de oude St. Lie
ven. Door elkaar genomen werd er
regelmatig gerestaureerd met tien
mensen. Voor de heren H. J. Dorre
man en J. Kouwenberg te Zierikzee
is het gereedkomen van het karwei
in 't bijzonder wel het bereiken van
een persoonlijke mijlpaal, want bei
den waren van de eerste tot de laat
ste minuut dagelijks werkzaam bij
de restauratie, dat wil zeggen vanaf
oktober 1957 tot nu. Voor al deze
restauratiespecialisten betekent de
voltooiing van het werk tevens ont
slag. Dat geldt onverminderd ook
voor de beeldhouwers Van Strien,
Kemperman en Simonis.
Passende „lijst" nodig
Voor alle bij de restauratie betrok
kenen betekent de voltooiing van het
werk een definitief afscheid van
het eeuwenoude bouwwerk. Voor de
toren breekt echter een nieuw tijd
perk aan. De St. Lievens Monster
staat daar als een wijze „wachter"
en ziet als zodanig over de eeuwen
heen terug, maar ook wel degelijk
vooruit. De toren „wacht" daarbij als
het ware op een logische voltöoiïng
van de directe omgeving: het terrein
rondom zou dringend moeten wor
den aangepast. De plannen hiervoor
liggen gereed maar zoals bekend
dreigt uitvoering ervan in het slop te
geraken door de gerezen controverse
tussen gemeente en Hervormde ker-
kcraad.
Het grandioze herstel van de toren
kan worden gezien als een monu
mentaal pleidooi voor „verstandige
praat" tussen de instanties. Onge
twijfeld zou het in hoge mate betreu
renswaardig zijn Avanneer de directe
omgeving van de toren afbreuk zou
blyven doen aan het monumentale
bouwwerk. Om het juweel van de
toren dient immers een passende
lyst te komen.
Over dc bestemming van de toren
in de tóekomst zijn nog geen plan
nen bekend. Het aloude monument,
in volle glorie hersteld, vraagt ech
ter duidelijk om een bestemming, al
thans een in goede banen geleide
mogelijkheid tot regelmatige bezich
tiging. Een „open dag" zou al velen
kunnen bewegen tot een bezoek aan
de toren. Een bezoek dat ongetwij
feld voor velen een ongekende bele
venis zal vormen.
Albert de Klerk speelt
te Oude Tonge
Men schrijft ons: Door de Stich
ting Kerkconcerten Goeree en Over-
flakkee is voor deze maand een or
gelconcert georganiseerd te houden
op het Frobenius-orgel in de Neder
lands Hervormde Kerk te Oude Ton
ge en wel door Albert de Klerk op
zaterdag, 23 september.
Albert de Klerk werd in 1917 te
Haarlem uit Vlaamse ouders gebo
ren. Reeds toen hij 16 jaar oud was,
werd hij benoemd tot organist van
de St. Jozefkerk te Haarlem, als op
volger van Hendrik Andriessen. Te
gelijkertijd ging hij naar het conser
vatorium te Amsterdam, waar hij in
1940 zijn eindexamen voor orgel
„eum laude" deed, met een onder
scheiding voor improvisatie, terwijl
hem twee jaar later de „Prijs van
Uitnemendheid" en de Toonkunst-
prijs werden toegekend. Voor zijn
spel op kleine orgels ontving hij in
1962 de Edisonprijs. Albert de Klerk
is hoofdleraar voor orgel aan het
Amstei-dams Conservatorium en
sinds 1956 stadsorganist te Haarlem.
Het concert dat hij zaterdag a.s.
hoopt te geven op het prachtige Fro
benius-orgel te Oude Tonge, belooft
heel mooi te worden. Het programma
vermeldt onder andere werken van
Zipoli, Scarlatti, Mozart en hemzelf.
ZIERIKZEE
Officiële catalogus
postzegeltentoonstelling
Deze week verscheen de uitstekend
gedocumenteerde officiële catalogus
voor de op zaterdag 7 en zondag 8
oktober aanstaande in het sportcen
trum „Onderdak" door de intern,
ver. „Philatelica", afdeling Schou-
wen-Duiveland, te organiseren Post
zegeltentoonstelling 1972.
Het programma voor de twee ten-
toonstellingsdagen luidt als volgt:
Zaterdag 7 oktober: 10.00 uur offi
ciële opening door burgemeester Th.
H. de Meester van Zierikzee; 11.00-
22.00 uur tentoonstelling voor pu
bliek geopend; 19.00 uur bekendma
king der door de jury toegekende be
kroningen; 20.00 uur trekking der
loterij.
Zondag 8 oktober: 10.00-16.00 uur
tentoonstelling voor publiek geopend;
15.00 uur bekendmaking uitslag b£-
zoekei-s-enquête.
De uitgebreide tentoonstellingsca
talogus is voorzien van een inleidend
woord door burgemeester De Mees
ter, en een ten geleide van de afde
lingsvoorzitter de heer J. A. Rotte.
In de ruime sporthal van „Onder
dak" zullen 300 kaders worden ge
toond.
De tentoonstellingscatalogus geeft
verder onder de titel .Bouwstenen
voor de postgeschiedenis van Zie
rikzee" een bijzonder interessant
overzicht over de geschiedenis van
het postwezen alhier vanaf 1584. Dit
historische overzicht is verlucht met
enige oorspronkelijke oude illustra
ties, zoals bijv. een portlijst van Zie
rikzee uit 1827. Verder werd een ar
tikel opgenomen van B. C. van Tien
hoven, secretaris van de I.V. Phila
telica afdeling Goes, over 200 jaar
briefvervoer van en naar Zierikzee.
N.V.V.-afdeling Sch-D'land
en Flakkee
Op zaterdag 7 oktober organiseert
de N.V.V.-afdeling Schouwen-Dui-
veland en Flakkee een voorlich-
tings en kontaktbijeenkomst, die ge
houden wordt in „De Ark" te Re-
nesse. Als spreker treedt op de
N.V.V.-secretaris de heer W. Kok,
met het onderwerp: „De werkgele
genheid zou in algemene zin behan
deld moeten en zo mogelijk nader
bezien moeten worden vanuit de si
tuatie van een groen middengebied."
Voor de vrolijke noot zorgt na de
pauze het kabaret Koos v. d. Velde.
Ouderavond R.S.G.
„Prof. Zeeman"
Op maandagavond 2 oktober aan-
staande wordt in het schoolgebouw
aan de Manhuisstraat een ouder
avond belegd door de oudercommis
sie van de rijksscholengemeenschap
„Professor Zeeman".
Op de agenda staat onder andere
bestuursverkiezing. Volgens rooster
zijn aftredend mevr. J. van Oeve-
ren-Gaanderse en de heer M. F. de
Vos, beiden niet herkiesbaar en de
heer J. van der Maas, herkiesbaar.
Door de commissie worden als kan
didaten voorgesteld mevr. G. F. J.
Visser-Groenendal te Nieuwerkerk,
de heer W. F. Schell te Zierikzee en
de heer J. v. d. Maas te Oosterland.
Het tweede gedeelte van deze avond
zal bestaan uit twee inleidingen te
geven door de docenten de heren R.
Keizer over de moderne wiskunde en
J. P. H. van de Riet over het vak
handvaardigheid.
Aangehouden
Op verzoek van de Rijkspolitie te
Zierikzee zijn in Barendrecht aange
houden J. B. B. en A. J. E„ beiden
uit Rotterdam. Zij worden ervan
verdacht een mobylette, staande bij
het R.T.M.-station in Zierikzee. ont
vreemd te hebben. De eigenaar of
eigenares van de mobylette is nog
onbekend. Bij nader onderzoek bleek
ook dat deze jongens op het eiland
met een slengun hadden gejongleerd.
De stengun is inmiddels in beslag
genomen.
Aanrijding
Dinsdagmiddag half zes had op de
Scheepstimmerdijk - Sas - Zille een
ongeval plaats tussen een personen
auto en een motorfiets. De bestuur
der van de personenauto. J. S. B. uit
Zierikzee gaf toen hij linksaf wilde
slaan geen richting aan. Hierdoor
reed J. H. Z. frontaal op de achter
zijde van de auto. Dc bestuurder van
de motorfiets liep hierbij een lichte
verwonding op aan zijn voet.
Sportsuccessen
voor wachtmeester
Op de te Nijmegen gehouden na
tionale sportwedstrijden van de Ne
derlandse politie behaalde de wacht
meester J. van Elzelingen van dc
groep Zierikzee op de 800 meter B-
klasse in een tijd van 2.04.1 het kam
pioenschap van de Nederlandse po
litie in die klasse.
Op de te Utrecht gehouden sport
wedstrijden van het district West
van de Nederlandse politie behaalde
genoemde wachtmeester bij deze at
letiekwedstrijden op de 1500 meter
een tweede plaats in een tijd van
4.18.2 en op de 3000 meter een twee
de plaats in een tijd van 9.38.6. Hier
mede kwam de sportvereniging Luc-
tor van de rijkspolitie in het district
Middelburg landelijk op de derde
plaats.
BURGHSLUIS
Afscheid opstapper reddingboot
De oud-havenmeester, tevens op
stapper van de reddingboot „Presi
dent Jan Leis" en vroegere redding
boten van de Kon. Zuid-Holl. Mij tot
Redding van Schipbreukelingen,
waaronder de „Blankenheim" en de
„Prinses Juliana", de heer C. A.
Overbeeke, neemt vrijdag afscheid
van zijn mede-bemanningsleden en
van de directie van de Maatschappij.
Daartoe wordt vrijdag 22 september
des namiddags in hotel „Het wapen
van Burgh" te Burgh een speciale
bijeenkomst gehouden.
HAAMSTEDE
L.R. „Westelijk Schouwen"
op reis
De Landelijke Rijvereniging „Wes
telijk Schouwen" trekt dit weekend
er weer eens op uit. Het doel is Dru-
nen, waar bij de Drunense duinen de
prachtige manege „De Hoge Heide",
eigenaar de heer P. Mommersteeg,
is gelegen. Aldaar zullen de leden
van de Westschouwse rijvereniging
en dat zullen er voor deze trip een
20-tal zijn, een paar gastvrije dagen
doorbrengen. Het vertrek is gepland
op zaterdagmorgen 5 uur, wanneer
de vrachtauto's van Gebr. Hendrikse
de paarden op komen halen. In dit
mooie Brabantse duingebied zullen
de amazones en ruiters een aantal
tochtjes maken, waarna de terugreis
zondagavond weer wordt aangevan
gen.
RENESSE
Gestaagd
Aan de landbouwhogeschool te
Wageningen is geslaagd voor het
examen bosbouw (houtteeltkundige
richting) de heer E. P. v. d. Hoeven
te Renesse.
SCHARENDIJKE
Leerlingen Chr. Nat. School
zagen drukkerij
Naar aanleiding van de vraag
„Hoe maken ze nu een krant?",
brachten de leerlingen van klas 5 en
6 maandagmiddag jl. een bezoek aan"
de drukkerij te Zierikzee.
Allereerst werd een kijkje geno
men in de redactiekamer. Hier zag
en hoorde men de werking van een
telex en werd tevens verteld waar
het wereldnieuws vandaan korpt.
Onder leiding van de heer Van
ZIERIKZEE, 20-9. „Opvallend ge
zellig" zyn woorden die de sfeer ty
peren dinsdagavond aan boord van
de m.s. Orca van Redery Flevo te
Harderwyk. Deze avond waren er
jongere geestelijk gehandicapten uit
het protestants-christelijk psychia
trisch ziekenhuis Wolfheze te Wolf-
heze.
Ansichtkaarten van Zierikzee, zang
van de Ouwerkerkse zondagsschool,
een boekje van VVV en presentjes
van de Hervormde Vrouwenvereni
ging uit Ouwerkerk waren belangrij
ke ingrediënten van een spontaan
aangeboden recept als intermezzo op
de vakantietrip van de ge-importeer
de Wolfhezenaren.
De kinderen van de zondagsschool
uit Ouwerkerk zongen voor het eerst
„buiten de deur". In alle maten en
leeftijden. Cathy, Louise, Ineke, Jea-
net, Jacqueline, Josien, Jaenet, Cora.
Marja, Wim, André, Peter, Johnny,
Marco, Rini, Peter, Rien, Wim, Erna,
Diana en Marco. De eenvoudige lied-
Vessem ging men vervolgens naar
de zetterij en maakte men kennis
met „loden regels". De leerlingen
kregen hier deskundige uitleg.
Hierna werd getoond, hoe een foto
in de krant verschijnt en hoe het
nieuws en advertenties in de krant
hun plaats krijgen.
Tenslotte ging men naar de pers
waar de krant gedrukt werd. Tot
hun verbazing zagen de leerlingen,
dat dezelfde pers ook vouwt en
snijdt en men kon er bijna niet ge
noeg van krijgen om alles te bekij
ken.
Op een vraag: „Waar worden ge
boortekaartjes gedrukt?" gingen de
jongens en meisjes weer naar een
andere afdeling. Zo was jl. maan
dagmiddag de drukkerij enkele uren
a.h.w. „bezet" door de leerlingen, die
tot slot een pas klaargekomen krant
mee kregen.
Nadat de heer Van Vessem een at
tentie aangeboden kreeg, ging een
ieder tevreden en nog zeer onder de
indruk van hetgeen men gezien had,
naar huis.
BROUWERSHAVEN
Opbrengst collecte
De kollekte voor de kankerbestrij
ding te Brouwei'shaven heeft opge
bracht het mooie bedrag van f700,04.
ZONNEMAIRE
Opbrengst P.I.T.-coliecte
De opbrengst van de collecte voor
het Protestants Interkerkelijk
Thuisfront bedroeg in Zonnemaire
1' 64,75. Allen die hieraan meege
werkt hebben hartelijk dank.
NIEUWERKERK
Bijeenkomst Ger. Bijbelstichting
De Ger. Bijbelstichting heeft een
samenkomst uitgeschreven tegen
donderdag 21 september a.s. in het
kerkgebouw van de Ger. Gemeente
Als voorganger treedt op ds. C. He
geman te Tholen.
Advertentie
NUTSSPAARBANK..
Uw ideale gezinsbank
U bent welkom bij
uw Nutsspaarbank
voor
SPAARBUSJES
in bruikleen
BROUWERSHAVEN
Markt, donderdags van 9.00-
10.30 uur.
BRUSSEL. Ook op de Israëlische
ambassade in Brussel heeft men een
brief, „geladen" met springstof ont
vangen. Deze brief was verzonden
vanuit Amsterdam, zo heeft het par
ket van Brussel woensdagmiddag
bevestigd.
jes die de jongens en meisjes zongen
kregen telkens een enthousiast ap
plaus, vroegen om door de patiënten
te worden meegezongen en zelfs
meegenomen muziekinstrumenten
werden er bijgehaald. Het was het
helemaal met de sfeer aan boord. De
zondagsschooltouwtjes waren in han
den van de dames M. N. Kuijper-
Vijverberg, T. C. Stoutjesdijk-Wil-
brink, T. J. de Jonge-Saman, J.
Kaa ij steker-Verwest.
Gezellig kado-papier sierden de
pakketjes van de Hervormde Vrou
wenvereniging. Een heerlijk stuk
zeep en een zakdoek verrastten de
patiënten. Hiervoor waren present
de dames B. v. d. Sande-Helmstrijd,
H. A. den Boer-Lukus, H. Hille-
brand-Padmos, P. Bakker-Kuijper.
Als vaste klanten waren er ook
deze avond weer mevrouw L. v. d.
Sluis-Bij de Vaate met een team van
het Zierikzeese Rode Kruis Korps en
de heer J. K. Joppe namens Jeugd-
en Jongeren Rode Kruis Zierikzee.
Een kijkje in de „ontvangsthal" vanaf een der balustraden.
Foto: kliniek Neder Veluwe, één van de vele gebouwen en paviljoen* die
samen het immens grote ziekenhuisterrein vormen van het prot.-chr. psy-
chiathisch ziekenhuis Wolfheze te Wolfheze en vele hectaren omvangrijker
is dan het gelijknamige dorp. Van de ruim 800 verpleegden waren er 2 x 36 in
Zierikzee in het kader van een vakantievaartocht.
