Geschiedenis van de ongelukkige ark „De Stad Zierikzee"
Misvers! and je lrij terugkeer Kon. Paar
Twee zusjes
verdronken
Proeven
weersverbetering
E.E.G.-boter
voor het leger
DE TOL
VAN ULSTER
ONZE PUZZELRUBRIEK
Zierikzeesche zeevaart in de 19e eeuw
ZIERIKZEE. 22-6. Diegenen, die
het Maritiem Museum in de Noord-
Havenpoort bezoeken, worden al bij
do ingang direct ter rechterzijde ge
confronteerd met een enorm groot
model van een bark „De stad Zie
rikzee", welke in het midden der
19e eeuw werd gemaakt door de
toenmalige Commissaris van Politie
te Zierikzee, de heer Willem Borrenn
damme. Voor velen zal het mischien
interessant zijn de geschiedenis van
deze ongelukkige baik eens op te
halen.
Op 15 december 1838 werd op de
Stads of Commerciewerf de kiel ge
legd voor deze Oost-Indiëvaarder.
Groot 400'Javaleesten. Op 7 juli 1840
worden gevraagd voor het schip „De
stad Zierikzee" voor de vaart op
Oost-Indië 10 matrozen en 10 jonge
lingen in de leeftijd van 13 tot 16
jaar. Het aangeven moest geschieden
op de stadswerf bij den kaptein D.
C. T. Sass. Den 30sten juli 1840 n.m.
3 uur werd het schip van stapel ge
laten met goed verloop. Bouwmees
ter van het schip was C. Mak.
Op 7 september 1840 werd tot be
vrachting besloten van een retour-
reis van Java of Sumatra, op de ge
wone voet van conditiën. „De stad
„Zierikzee verliet 5 oktober 1840 de
haven van Zierikzee om 8 uur en
was 's middags 12 uur al in volle
zee.
Stranding
Dan volgt eerst 5 januari 1841 het
eerste bericht, uit het archief van de
Ned. Handel MijBrief van de facto,
rij van 5 januari „Het schip „De stad
Zierikzee" is op den Maneter gesto
ten". Vermoedelijk gaat het hier om
een stranding op een rif bij het
Mehseneterseiland, gelegen voor de
noordkust van Java, ten N.W. van
de Reede van Batavia. Gelukkig
schijnt dit goed afgelopen te zijn,
want 15 augustus i841 arriveerde het
schip te Soerabaja. Hier volgt een
bericht uit de „Zierikzeesche Cou
rant" van 14 december 1841 welke
ik letterlijk weergeef. „Het bark
schip „De stad Zierikzee" komende
van Batavia en. bestemd haar Mid
delburg is, na de kapitein Sass te St.
Helena wegens hevige ziekte te heb
ben moetenachterlaten, onder het
bestuur van den eersten stuurman
J. C. Hoek in de namiddag van 10
dezer in den besten staat voor het
fort den Haak bij Vere aangekomen.
Voor twee ankers liggendeis het
zelfde echter in de volgende nacht
bij een hevige storm, door het sprin
gen van den kettingkabel en het
doorgaan van het tweede anker
driftig geworden en op de plaat
„Onrust" gedreven. Alle middelen
tot assistentie zijn van hier en uit
Middelburg, door het afzenden van
manschappen,ankers, kettingen en
trossen, kabels enz aangevoerd, een
stoomboot is mede afgezonden en de
nodige ligters aangenomen. Volgens
de laatste berichten had men reeds
1000 balen koffij gelost en zoo men
daartoe bij gunstig weer konde
voortgaan, was er hoop om schip en
lading te behouden Tot nu toe
maakte het schip geen water."
Geen hoop
Enkle dagen later echter komt er
in de Zierikzeesche Courant van 17
december 1841 een minder hoopvol
bericht, waar men constateerd dat
de hoop het schip te behouden ge
heel is vernietigd. „Tusen 2 en 3 uur
's nachts van Maandag op Dinsdag
Intelligentie-medicijn
WENEN, 22-6. Hongaarse ge
leerden hebben een chemisch
preparaat samengesteld, dat de
intelligentie van knaagdieren
sterk zou kunnen doen toene
men. Volgens een bericht van
het Hongaarse persbureau MTI
zal men spoedig beginnen met
proeven op mensen. Onderzoe
kers hebben twee stoffen ont
dekt - noradrenaline en serot-
nine - die het leervermogen
en geheugen van knaagdieren
beïnvloeden erwijl noradrena
line het vermogen om infor
matie te verwerken en in het
geheugen op te slaan doet toe
nemen, heeft serotnine het te
genovergestelde effect. Hon
gaarse geleerden onder wie
prof. Jozsef Knoll hebben nu
een preparaat, V-III, ontdekt
dat de werkzaamheid van se
rotnine in de hersenen duur
zaam vermindert. Volgens MTI
zullen spoedig proeven begin
nen om de werking van V-III
op het centrale zenuwstelsel
van de mens te onderzoeken.
brak het schip doormidden, zodat
het zeewater vrij toegang kreeg, en
alle ingeladen suiker verloren .was.
Vah de koffie werden nóg 2600 balen
beschadigd en onbeschadigd te-Mid-
dèlburg opgeslagèn én - dat - was dan
.oók alles wat van dit rijk. beladén
schip' geréd werd!
Eén bericht onder scheepstijdin
gen, uit dé Nieuwe Amsterdamsche
Courant van 16 december 1841 weet
te melden, dat het schip „De stad
Zierikzee", kaptein Sass van Bata
via naar Middelburg is, volgens
brief van daar d.d. 13 dezer, in den
nacht van 10 dito, door hevige storm
en hooge vloed, van zijns ankers
wëggeSlagen en op de Onrust aan
den N. Bevelandsche wal geraakt.
Omtrent de toestand van het schip
waré. aldaar nog geene bepaalde be-
rigten bekend, doch men had een
aanvang gemaakt met hijsen, ook
was aan hetzelve van verschillende
zijden de noodige adsistentie ver
leend. Eén dag later meldt dezelfde
Courant „Volgens nader berigt aan
gaande. „De stad Zierikzee" kapt.
Sass van Batavia naar Middelburg
wordt gemeld, dat hetzelve in de
nacht van 13 op 14 dezer door aan
houdend stooten op de bank door
midden is gebroken. Door drie lig
ters af en aan varende, zijn nog 1500
balen koffij geborgen; door eene
schokker, vanZierikzee afgezonden,
is de equipage gered."
In Veere ten anker
In de Nieuwe Amsterdamsche
Courant van 18 december 1841
schrijft een Zierikzeeënaar o.a. „Het
alhier nieuw gebouwde gekoperde
barkschip „De stad Zierikzee" is na
een reis na.r O. Indië, die bijna 15
maanden heeft geduurd, op de lOen
dezer bevracht met koffij, suiker, en
Banka tin, behouden op de reede
van Veere ten anker gekomen, met
achterlaten van Kapt. Sass op St.
Helena lijdende aan cholera mor
bus." Genoemde Zierikzeeënaar
schuift de schuld op de ankerkettin
gen, want zegt hij: „Wat noemt men
nu een nieuwe ankerketting! Door
gaans een schone gepikte ketting.
Indien men de ketens aanvaarde,
ongesmeerd en onbepikt, zou men de
gebreken van iedere schalm kunnen
ontdekken, maar waarvan nu, door
dat ze dik besmeerd zijn, de even
tuele naden verborgen blijven, wat
veel zeelui het leven kost". Hij ein
digde met: „Alzoo Vigilate Orate, O
reeders, over uwe eigene belangen
en die van uwe ondergeschikten".
Waar op de Nieuwe Amsterdamsche
Courant van 24 december 1841 rea
geerde met o.a. deze regels. Volgens
gemeld bericht vanuit Zierikzee is
kapt. Sass niet dlijdende aan cholera
morbus, maar „slechts" een lever
ziekte.
Krokodil
in bagageruim
ISTANBUL, 23-6. Dn aanwe-
zigheid van een krokodil in de
bagageruimte van een vlieg
tuig van de Pan American Air
lines heeft op het vliegveld
van Jesilkoj in Turkije veel
beroering gewekt. Plotseling
zag men tussen de koffers het
anderhalve meter lange dier
kronkelen. Het kostte meer dan
een uur om het beest te van
gen dat, na stevig te zijn vast
gebonden, door een dierenarts
aan de dierentuin van Istanbul
werd overgedragen. Men weet
nog niet, wie de eigenaar is
van het dier dat nog niet op
de „passagierslijst" stond.
Evenmin is bekend waar de
„verstekeling" aan boord van
het vliegtuig kwami, dat uit
het verre oosten arriveerde na
een tussenlanding in Beiroet
en dat tenslotte met twee uur
vertraging zijn reis kon ver
volgen naar Frankfort.
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode).
Breuk ankerketting
Hij beschouwt het ongeluk het
schip overkomen aan het breken der
ankerketting, dit moge dan waar
zijn, maar vergat te melden dat ook
zijn tweede anker-met touwkabel
doorging. Er wordt gezegd, dat hij
dit beter niet had kunnen schrijven,
want dat daardoor de goede naam
van de bouwmeester in het geding
komt en dat bovendien de heer C.
Smit te Alblasserdam dit nooit zou
doen, om reden dat hij zelf de groot
ste aandelen had, en in de assuratie
voor een aanzienlijk kapitaal be
trokken was. De steller bemoeye
zich dan ook voortaan niet met de
zaken, van een ander, tenzij hij in zij
ne betrekking daartoe mogt worden
geroepen.
Nog meer artikels volgens in ge
noemde courant, maar het zou te
vermoeiend worden dit alles te le
zen, over het al of niet deugdzaam
zijn des ankerkettings.
Vermeld moge nog worden, dat
„De stad Zierikzee" met volledige
uitrusting en 2 maanden gage, een
waarde had van f 132.000. In dit be
drag waren aan arbeidslonen en le
vensmiddelen te Zierikzee betaald
f 34.063. Het schip, ofschoon ver
gaan, na de eerste reis heeft een
winst opgeleverd van ruim 47 pro
cent, de Zierikzeesche reder W.
Cannenburg had eenzesde aandeël
(vermoedelijk waarde dus ongeveer
f 5000). Als laatste wil ik nog mel
den dat in een advertentie van 1
maart 1842 'staat. „Die iets te vorde
ren heeft, of verschuldigd is aan de
Heer D. C. T. Sass in leven Koop
vaardijkapitein van „De Stad Zierik
zee, gelieve daarvan mededeeling te
deen aan H. W. Ie Sage ten Broek,
testamentair. Uit dit bericht blijkt
dat kapitein Sass is overleden,
waarschijnlijk op St. Helena.
De „Royal Gallery of British Art.
te Londen is in het bezit van een
schilderij, die als titel draagt „The
day after the wreck, A Dutch East-
Indiaman on shore in the Oster-
schelde, Zierikzee in the distance",
painted bij Clarkson.
J. Schot B.W.z.
Gegevens ontleend aan „De Zie
rikzeesche zeilvaart 19e eeuw" door
Abram de Vos, Voorburg.
ST. OEDENRODE. Buurtbewo
ners hebben op de provinciale weg
tussen St. Oedenrode en Son in
Noord-Brabant meer dan 600 meter
elzen-, berken- en doornhaag met
chemische middelen dood gespoten,
opdat het verkeer dat deze weg op
moet rijden een beter uitzicht krijgt.
DODELIJKE
ONGELUKKEN
DEN HELDER. De 25-jarige Erna
J. Rademaker uit Arnhem is bij het
vissen op de Waddenzee even buiten
de haven van Den Helder overboord
geslagen en verdronken. Zij was met
nog acht mensen aan boord van het
vissersvaartuig „Rival", dat op on
geveer honderd meter uit de haven
voor anker lag.
HOCRN. De vierjarige H. Th.
Jong pit Blokker bij Hoorn is
woensdagmiddag op Westerblokker
bij een verkeersongeluk om het le
ven gekomen. De jongen stak plot
seling de rijweg over en werd door
een passerende vrachtwagen aange
reden. Hij is ter plaatse aan zijn
verwondingen overleden.
LEEUWARDEN. Een 63-jarige
inwoner van Leeuwarden en zijn 18-
jarige zóón hebben woensdag bij de
politie bekend dat zij vanaf decem
ber vele plaatsen in Groningen en
Friesland in totaal ongeveer vijftig
fietsen hebben gestolen. Zij verkoch
ten de fietsen in Leeuwarden.
ERICA, 22-6. De drie-jarige Wilhel-
mina Catharina de Jonge en haar
anderhalfjarige zusje Lollegien zijn
woensdagmiddag in hun woonplaats
Erica (Dr.) spelenderwijs in een vaart
terecht gekomen en vérdronkeli.
WASHINGTON, 23-6. Het Ame
rikaanse ministerie van defensie
heeft donderdag meegedeeld, dat het
bepaalde zeer geheime proeven op
het gebied van „wijziging" van het
weer" heeft genomen. Het ontkende
echter dat daartoe operaties tot het
maken van regen behoren.
Het ministerie weigerde aanhou
dende berichten en speculaties te
bevestigen of te ontkennen, dat het
poogt de communistische aanvoer
via Cambodja en Laos naar Zuid-
Vietnam te blokkeren door wolken
met ijs te bezaaien teneinde buiten
gewone regenval en uitgebreide
overstromingen te veroorzaken. Het
Pentagon verklaarde dat het nooit
dit soort activiteit (tot wijziging van
het weer) boven Noord-Vietnam had
ondernomen.
Het vervoer
DEN HAAG, 22-6. Om de enor
me verkeersproblemen in het
westen van het land het hoofd
te kunnen bieden moet een
stelsel van intensief openbaar
vervoer dan onbelemmerd kan
doorstromen worden opge
bouwd en gaan functioneren.
Dit zal ten koste van het par
ticulier vervoer moeten gaan.
Zo luidt één van de conclusies
van de commissie-Volmuller,
neergelegd in hel donderdag
aan de Tweede Kamer aange
boden eindrapport.
SCHIPHOL, 22-6. Om half tien
zjjn dondei dagavond 11. M. de Ko
ningin en Prins Bernhard met hun
gevolg op Schiphol teruggekeerd
van het vierdaagse staatsbezoek aan
Frankryk.
De terugtocht in de F-28 Fellow
ship van de regering ondervond door
een uniek misverstand een half uur
vertraging. Gezagvoerder H. -Geut
van Martinair, die het koninklijke
paar vier dagen geleden in de F-28
van Soesterberg had opgehaald, ver
keerde in de mening dat hij zijn ko-
BRUSSEL, 22-6. De Europese com
missie in Brussel heeft - om de bo-
teroverschotten in de E.E.G. weg te
werken - besloten dat boter voort
aan tegen e enspeciale prijs aan het
leger geleverd kan worden. Het le
ger kan de boter krijgen voor onge
veer 125 gulden per 100 kilogram.
BELFAST, 22-6. Nu na de offici
ële vleugel, ook de provisionals van
de IRA met ingang van dinsdag een
bestand in acht willen nemen, is een
tol o pte maken van bijna drie jaar
strijd in Noord-Ierland.
De lijst van slachtoffers ziet er
volgens gegevens van het Britse le
ger en de Noordierse politie, als
volgt uit:
Totaal aantal doden 383, aantal
omgekomen soldaten 82, aantal ge
dode politiemannen 22, aantal gede-
de vrijwillige agenten 15, aantal ge
dode burgers 264, aantal gewonde
soldaten en agenten ongeveer 500,
aantal gewonde burgers 2.600.
Van het totaal aantal doden stier
ven er 271 in de 32 maanden van
augustus 1969 tot overneming van
het gezag in Ulster door Engeland
op 24 maart. Daarna zijn nog 92 men
sen gedood; 27 Britse soldaten, 4 {fio-
litiemannen en 61 burgers.
Het gemiddelde aantal doden per
maand voordat Wiliam Whitelaw
„proconsul" van Engeland in Ulster
werd, bedroeg een kleine 85.
niiiklijkr isugiers ook naar dil
vliegveld, moest terugbrengen.
Wegens hel slechte weer en de
vallende duisternis was echter in
Nederland reeds voor het vertrek
uit Parijs besloten, uit veiligheids
overwegingen Schiphol voor de lan
ding aan te wijzen. Blijkbaar was de
naderingsapparatuur van Soester
berg deze avond om welke reden dan
ook niet op de landing van de Fel
lowship berekend. Door een commu
nicatiestoornis kwam het besluit om
de F-28 naar Schiphol te dirigeren
de gezagvoerder echter niet tijdig
ter ore. Hij zette daarom koers naar
Soesterberg en cirkelde er een half
uur boven rond. Pas toen hoorde hij
over zijn radio, dat Schiphol voor de
terugkeer was aangewezen.
Voor 50 jaar....
ZIERIKZEE. Maandag a.s. zal de
commissaris der koningin in deze
provincie de gemeenten Haamstede
en Burgli bezoeken.
SCHOUWEN. De kentering der
tijden doet zich voor de veldarbeider
duchtig gevoelen. Niet alleen, dat de
lonen zich in sterk dalende richting
bewegen, ook komen er veel losse ar
beiders op straat te staan, terwijl het
vaste personeel nog zoveel mogelijk
wordt bezig gehouden.
ZIERIKZEE. Bij de heer A. A. W.
Doeleman hier ter stede is een heel
aardige reclame voor chocolade ge
maakt. Het betreft een heel mooie
molen met molenhuis, welke geheel
is opgebouwd uit Kwattarepen, het
geen zeer de aandacht trok.
WESTELIJK SCHOUWEN. Zon
dag jl. was een echte bloemendag
voor deze streek. Door de vriende
lijke lentezon beschenen, spreidden
de bloembollenvelden een zee van
kleuren ten toon.
BRUINISSE. - Woensdag is een
tankmotor met gestorte benzine op
de Krammerplaat vastgeraakt. Hulp
bleek echter niet nodig. Door de ben
zine over boord te pompen, werd het
vaartuig weer vlot.
NIEUWERKERK. De melk, die al
hier nimmer hoger is geweest dan 16
cent per liter, is spontaan voor de
kennisgeving gebracht op 14 cent per
liter.
ZIERIKZEE. Naar wij vernemen,
zijn op de coöp. sigarenfabriek „De
Volharding" wegens slapte twee
werklieden ontslagen.
De puzzel van vorige week trok
weer „aller" belangstelling en dat zal
dan wel weer alles te maken hebben
met de bijna winters aandoende
avonden, want alleen de kalender
schrijft zomer.
De eerste prijs gaat naar:
De heer H. de Feiter
Hoogezoom 146
Renesse
De tweede prijs is bestemd voor:
Mevr. C. M. Sjouke-van Maanen
Deltastraat 11
Nieuwerkerk
De oplössing van de puzzel is de
volgende
Horizontaal: 1. sandrak; 6. aalreep;
12. Pool; 14. sein; 15. mv.; 17. kou
beitel; 20. br; 21. aar; 23. dinsdag;
24. het; 25. trek; 27. wier; 28. radar;
29. tip; 31. panne; 32. as; 33. wagon;
35. ad; 36. actief; 37. korrel; 39. te;
40. betel; 42. Dr.; 44. opeen; 46. lor;
47. hinde; 49. beul; 52. nier; 53. eer;
54. Pandora; 58. set; 59. L.S.; 60.
karnemelk; 62. Ni; 63. mare; 64. doos
66. nijptang; 67. lampion.
Verticaal: 1. Sumatra; 2. N.P.; 3.
dok; 4. rood; 5. aluin; 7. astap; 8. leeg
9. ril; 10. en; 11. portret; 13. zestig;
16. VARA; 18. b.n.; 19. id.; 20. been;
22 redacteur; 24. hindernis; 26. kas
teel; 27. waardin; 29. tafel; 30. poker;
33. web; 34. nol; 38. gobelin; 41. ton
del; 43. dertien; 45. pees; 48. Deen;
50. varen; 51. Breda; 54. para; 55.
N.N.; 56. om; 57. alom; 60. kat; 61.
kop; 63. M.P.; 65. si.
De nieuwe puzzel luidt als volgt:
De nieuwe puzzel
Horizontaal: 1 soort sportvereni
ging; 8. vrouwelijk dier; 9. aanwij
zend voornaamwoord; 10. toiletbeno
digdheid; 12. van weinig verstand
getuigend; 13. karperachtige vis; 15.
waterbewoner; 17. insekt; 18. op deze
wijze; 19. titel (afk.)21. wijnsoort;
23. voltooid, klaar; 24. Europeaan; 26.
deel v.e. horloge; 28. uitroep; 29.
kortschrift; 30. onvergelijkelijk; 32.
pluis op wollen stoffen; 34. rauw,
ruw (van taal); 36. loofboom; 38.
denkbeeld, gedachte; 39. stad in
Egypte; 40. nauwsluitend; 41. vinnig,
verbeten; 43. lijst der aanhangige
rechtszaken; 45. stad in België; 46.
scherm wapen; 49. vertegenwoordiger
in zaken van handel; 52. laagtij; 54.
graanpakhuis; 55. dapper, onver
saagd; 56. met name (afk.); 57. berei-
der van spijzen; 59. onder andere
(afk.); 61. oude lengteëenheid; 62.
vragend voornaamwoord; 63. huis
dier; 65. vreemde taal; 68. Europeaan
69. smalle weg; 71 uitdrukking van
ontkenning; 72. vierhandig dier; 73.
persoon die alles van de donkere
kant bekijkt.
Verticaal: 1. gewrichtsholte; 2. vo-
gelprodukt; 3. plaats in Gelderland;
4. snarenspeeltuig der Ouden; 5.
klein vertrek; 6. klein kind; 7. enigs
zins luxueus ingericht café; 8. ge
zichtsorgaan; 11. bosgewas; 12. be
nauwd; 13. kind v.h. mannelijke
geslacht; 14. telwoord; 16. vogel; 17.
prachtig, luisterrijk; 18. gehoorzaam
(van kinderen); 20. schoon, zuiver;
22. schuimende wijnsoort; 24. che
misch symbool; 25. stad in Zwitser
land; 26. lak die in de moffeloven op
het voorwerp glanzend uitvloeit en
een harde bedekking vormt; 27. mu
zieknoot; 29. bevestigingsmiddel; 31.
harde, droge oppervlakte van iets
dat week is; 33. lofdicht; 35. verkorte
naam van zekere stad in Brazilië;
37. bewoner v.h. hoge Noorden (ver
kort); 42. opgeld boven de parikoers;
44. dorsvloer; 47. loofboom; 48. be-
zielheid, vuur; 50. plaats in Zeeland;
51. de onbekende (afk. Latijn); 53.
mannelijk dier; 56. verachtelijk; 58.
geraamte dat de dakbedekking v.e.
huis draagt; 60. reddingsgordel; 62.
attractie in een speeltuin; 64. uitein
de v.e. as waarmee deze in een holte
rust en waarop ze draait; 66. hecto
gram; 67. belemmering (figuurlijk);
68. modegek; 70. lidwoord; 72. stang
waaraan de wielen v.e. wagen draai-
Ecn Zierikzees' plaatje
van veertig jaar gele
den. Een grocnlekar
werd ooit in die tijd in
één der straten vereeu-
?- wigd.
