BLIK DOOR HET WERELD
Een heel nieuwe situatie voor staatslieden
VENSTER
tuna maakt
retoertje maan
Massa-proces
in Bangla Desj
J. C. van der Have Oosterlands burgemeester (1895-1925)
ZIERIKZEESCIIE NIEUWSBODE. Donderdag 24 februari 1972 Nr. 21037
Of president Nixon terugkeert uit
Peking met konkrete resultaten is
niet het belangrijkste van zijn be
zoek aan het Chinese volksrepubliek
- hijzelf heeft reeds tevoren gewaar
schuwd daarop niet al te zeer te re
kenen.Het bezoek zelf is het belang
rijkste, want het demonstreert dat
twee grote mogendheden beide een
nieuwe koers gaan varen. De veran
dering in de Amerikaanse houding is
het opvallendst - na twintig jaar
nauwelijks verkapte vijandschap in
eens toenadering - maar de Chinese
zwenking is niet minder ingrijpend:
Peking verlaat hiermee het zelfgeko
zen isolement, het gaat meedoen in
de wereldpolitiek. En het lijdt geen
twijfel dat zowel Nixon als Mao tot
hun verandering van opvatting zijn
gekomen op grond van de overwe
ging dat die in hun belang was.
De grote partijen in de wereld wa
ren zo lang alleen de V.S. en de Sow-
jet-Unie dat men haast zou gaan
denken dat dit de normale toestand
is. In de relatie tussen die machten
is wel een verandering gekomen, al
thans in de Amerikaanse.
Na een periode van wat we de
koude oorlog noemen volgde er een
waarin de twee met elkaar omgin
gen in de sfeer van wat wel „ver
licht eigenbelang" wordt genoemd:
het nastreven van wat voordelig is
voor jezelf, zonder echter risiko's te
nemen of te laten ontstaan die
zwaarder moeten wegen dan dit
eigen voordeel. Het is mischien geen
toeval dat de grootmeesters in het
bedrijven van dit soort politiek in
de negentiende eeuw de Oostenrijker
Metternich en de Duitser Bismarck
zijn geweest, twee figuren die diep
gaand bestudeerd zijn door Kissin
ger die als Nixons politieke adviseur
meer dan de minister van buiten
landse zaken bepaalt welke koers
Washington vaart, uiteraard voor zo
ver hij Nixon kan overtuigen maar
dat schijnt vrij aardig te lukken. De
V.S. zijn kennelijk tot de overtuiging
gekomen dat in dit opzicht tussen de
twee wereldmachten ongeveer zover
was gekomen als het kon gaan en dat
het introduceren van een derde part
ner dit spel wel veel moeilijker maar
ook veel meer dienstig aan het ver
lichte eigenbelang kon maken.
Allerlei konbinaties
Maar niet alleen Amerika had er
belang bij China te betrekken bij het
grote politieke spel, ook China was
op een punt gekomen dat dit aan
trekkelijk werd. Al was het alleen
maar omdat de vijand Rusland in
Azië aktiviteiten ontwikkelde die
voor China nog veel onrustbarender
moesten zijn dan voor de Verenigde
Staten. Stijgende invloed van Mos
kou in India, maar ook in Noord-
Vietnam en in Noord-Korea, aan
zienlijke versterking van de Russi
sche vloot in de Stille en in de Indi
sche Oceaan
Studentes handelden
in schedels
ZURICH, 23-2. In Zlirich zijn drie
vrouwelijke studenten in de medi
cijnen aangehouden die er sinds 1968
een gewoonte van maakten in ver
scheidene plaatsen in het kanton
Graubünden familiegraven open te
maken en er schedels uit te halen,
die zij voor gemiddeld vijftig gulden
per stuk van de hand deden - meest
al aan collega's. Zij zouden meer dan
duizend schedels hebben verhandeld.
Stalins dochter
verlaat echtelijk huis
PARADISE VALLEY, 23-2. - De
Amerikaanse architect William Wes
ley Peters heeft onthuld dat zijn
vrouw Svetlana, de dochter van Sta
lin, uit zijn huis is vertrokken samen
met hun tien maanden oude baby. Ze
waren 22 maanden geleden ge
trouwd. Het was Peters tweede hu
welijk en Svetlana's vierde. Haar
eerste twee huwelijken liepen op een
scheiding uit en haar derde echtge
noot, een Indiase prins, overleed in
1966.
Het is één ding om aan de noord
en westgrens een buur te hebben die
men niet erg vertrouwt, maar het is
veel erger die buur bezig te zien met
wat veel lijkt op een omsingelings
poging. Voor de Chinezen is het aan
trekkelijk om in dit soort zaken een
partner te hebben wiens belangen in
bepaalde gevallen parallel lopen om
dat twee tegen één pressie uit te
oefenen. En de V.S. zijn daarvoor
heel geschikt geworden. Het is dui
delijk dat de V.S. hun best doen om
uit de nesten te raken in Azië en
zelfs niet zo erg gebrand meer zijn
om Formosa al te nauw aan de V.S.
gelieerd te zien: als de twee soorten
Chinezen die kwestie onderling op
lossen hebben ze de Amerikaanse
zegen.
Dat wil niet zeggen dat de Ameri
kaanse en Chinese belangen altijd
parallel zullen lopen. In andere ge
vallen zullen de Chinese en Russi
sche samen tegenover die van Ame
rika staan. En als we even in de toe
komst denken dan voegt zich waar
schijnlijk ook Japan hier nog wel bij
als nu nog voornamelijk ekonomi-
sche, maar geleidelijk aan in alle op
zichten een wereldmacht. Zodat we
allerhande kombinaties van twee te
nen twee en drie tegen een kunnen
bedenken. Ideaal materiaal voor
Mettcrnichen en Bismarcken om mee
te balanceren.
Dat houdt in dat het spel van de
wereldpolitiek ineens veel spannen
der wordt, maar ook gevaarlijk -
waarbij nog meer dan tot dusver af
hangt van de kwaliteit van staats
lieden.
Fatale aanslag
in Alderschot (G.B.)
ALDERSHOT, 23-2. Een wraakak-
tie van het ondergrondse „Ierse Re
publikeinse leger" (IRA) tegen een
Blitse brigade valscherintroepen, die
mini drie weken geleden betrokken
was bij liet bloedige einde van een
vreedzame R.K.-demonstratie in
Londonderry, heeft in het Zuidengel
se Aldershot aan zeven mensen het
leven gekost, terwyl er negentien
werden gewond.
Twee jongemannen zetten tegen
het middaguur een personenauto
met explosieven neer bij de officiers
kantine van de brigade die groten
deels in Noord-Ierland is gelegerd.
Vlak daarop explodeerde het voer
tuig waardoor de kantine volkomen
werd vernield. Om het leven kwa
men vijf keukenhelpsters, een bor
denwasser en een aalmoezenier. De
ze geestelijke - de enige militair die
het leven verloor - was de 38-jarige
kapitein Gerry Weston, die onlangs
een Britse onderscheiding had ge
kregen voor zijn streven om de pro
testanten en Rooms-Katholieken in
Noord-Ierland, vaak met gevaar
voor eigen leven, nader tot elkaar te
brengen.
MOSKOU, 23-2. De op 21 februa
ri op de maan gelande Russische Lu-
na-20 is woensdag naar vervulling
van haar programma van de maan
opgestegen om naar de aarde terug
te keren.
Dit is door het persbureau Tass
bekendgemaakt. Volgens het Sowjet-
persbureau heeft de Luna-20 rots
monsters van de maan aan boord
Sneeuw bedelft gehucht Hasjvallgst op Schiphol
TURIJN, 23-2. Het gehucht Baro,
ten zuiden van Turijn bij de Franse
grens op een hoogte van 1.100 meter,
is volledig door een lawine bedolven.
Van het tiental huizen, waaruit het
bestaat is niets meer te zien. In de
winter wonen er maar twee mensen,
de 73-jarige mevr. Dalmasso en haar
46-jarige zoon Giuseppe. Beiden wor
den vermist.
Verzoek tot identifikatie
Hitiers lijk
MÜNCHEN, 23-2. Een commissie
van internationale deskundigen heeft
premier Stoph van de Duitse Demo
cratische Republiek schriftelijk ver
zocht het lijk waarvan men aan-
reemt dat het van Hitler is, op te
graven uit de tuin van de voormali
ge Rijkskanselarij en te laten iden
tificeren, zo meldt het Westduitse
weekblad „Quick" in zijn jongste uit
gave.
Tot de ondertekenaars van debrief
behoren de openbare aanklager van
het proces tegen oorlogsmisdadigers
in Neurenberg Robert Kempner,
(V.S.) en de Westduitse historicus
Werner Maser.
Volgens „Quick" bestrijdt Maser
dat het destijds door de Russen ge
vonden lijk dat van Hitler is.
NIEUW DELHI, 22-2. De regering
van Bangla Desj heeft een lijst opge
steld van meer dan 500 Pakistaanse
militairen en functionarissen die be
recht zullen worden wegens volken-
moord, bedreven tijdens de bezetting
van het vroegere Oost-Pakistan. Dit
heeft het Indiase persbureau PTI
dinsdag uit Dacca gemeld.
Er zullen op korte termijn twee
soorten rechtbanken worden ge
vormd - een voor de berechting van
hoge legerofficieren die de genocide
plannen opstelden, en de andere voor
de berechting van militairen van la
gere rang die de bevelen van hun
meerderen uitvoerden. Zodra een
begindatum is vastgesteld voor de
processen, worden alle oorlogsmis
dadigers naar Dacca overgebracht,
aldus PTI.
Vooral voor de oorlog was de garnalenvisserij voor Brouwershaven belang
rijk. Men ziel hier langs de kade enkele garnalenschepen.
SCHIPHOL, 23-2. Dinsdagavond
heeft de douane op Schiphol in de
aankomsthal bij de normale visitatie
in de koffers van een 21-jarige Ame
rikaan, die was aangekomen uit Ka
rachi, 3 kg. hasjiesj ontdekt en in be
slag genomen. De jongeman had
Amsterdam als bestemming.
Hij werd gearresteerd en overgele
verd aan de douane recherche.
Man dood door trekker
VEENDAM, 23-2. In het Groning
se Bareveld, gemeente Veendam, is
de 44-jarige Geert Popken uit Exlo-
ërveen om het leven gekomen. De
man stond op de verbinding tussen
een landbouwtrekker en een daar
achter gekoppelde aanhangwagen.
Bij het nemen van een bocht verloor
hij zijn evenwicht en kwam onder de
wielen van de aanhanger terecht de
man was op slag dood. De trekker
werd bestuurd door de 48-jarige
broer van het slachtoffer.
REVOLVER-FLUITIST
IN HET VELD
RIO DE JANEIRO, 23-2. Een Bra-
ziliaanse scheidsrechter heeft zich
aan mishandeling proberen te ont
trekken door een revolver te voor
schijn te halen. Het gebeurde tijdens
een wedstrijd in het dorpje Jugu-
bruncu, vlak bij Fortaleza, hoofdstad
van de provincie Ceara. Een beslis
sing van de scheidsrechter viel niet
goed en hij werd onmiddellijk be
dreigd door een groepje spelers. Het
antwoord van de arbiter, een revol
ver trekken, maakte weinig indruk.
Hij werd meteen door een van .de
spelers ontwapend en vervolgens
door de hele groep mishandeld. Zijn
bevrijdin gkwam tenslotte nog tij
dig door een aantal mensen met re
volvers, politie-agenten.
Enkele aardolieprodukten
goedkoper
ROTTERDAM, 23-2. Met ingang
van donderdag 24 februari (heden)
zullen enkele aardolieprodukten in
prijs worden verlaagd. De prijs van
dieselolie aan de pomp zal 0,5 cent
lager worden. De maximum prijzen
van gasolie, huisbrandolie 1 en 2 en
dunne stookolie zullen dalen, met
f 0,50 per 100 liter. De gezamenlijke
oliemaatschappijen hebben dit gis
teren (woensdag) meegedeeld.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
EINDHOVEN. De Eindhovense po
litie heeft drie jongelui gearresteerd,
de 18-jarige W. S„ de 18-jarige C.
R. en de 14-jarige H. F., allen uit
Eindhoven, die in de afgelopen we
ken twaalf auto's hebben gestolen,
7 in Eindhoven en 5 in Breda, Hel
mond, Tilburg en Waalre.
UTRECHT. Bij de Raiffeisen- en
Boerenleenbanken werd in januari
f 860 min. ingelegd en f 750 min. te
rugbetaald. Het spaaroverschot
kwam hiermee uit op f 110 min. te
gen f 111 min. in januari 1971. Het
totale inleggerstegoed bedroeg eind
januari 1972 f 17 miljard, aldus een
communiqué.
AMSTERDAM. In een brief aan
mr. Andriessen van de KVP protes
teren het bestuur van de Nederland
se Zionistenbond en het bestuur dei-
Nederlandse studentenorganisatie
met kracht tegen het voornemen van
de regering de „drie van Breda" het
zij en bloc, hetzij afzonderlijk in
vrijheid te stellen.
DEN HAAG. De staatssecretaris
van financiën, mr. W. Scholten, heeft
besloten binnenkort in Heerlen een
inspectie der directe belastingen te
vestigen die tot taak zal hebben in
komstenbelasting te heffen van de
zogenaamde buitenlandse belasting
plichtigen.
ALKMAAR. De voorzitter van de
KVP, dr. De Zeeuw, heeft op een in
Alkmaar gehouden verkiezingsbij
eenkomst van de kring Den Helder
gezegd, dat de drie van Breda vrij
gelaten moeten worden. De heer De
Zeeuw is van mening dat langer
vasthouden van de drie geen straf,
maar een wraakoefening is.
SCHIPHOL. De sinds 1966 in de
Verenigde Staten wonende Roe
meense predikant ds. R. Wurmbrand
wordt maandag 6 maart in ons land
verwacht om gedurende een week
met zijn vrouw op massabijeenkom
sten spreekbeurten te houden.
DRIEBERGEN. De Generale Sy
node van de Hervormde Kerk heeft
het ontwerp voor een „boodschap ter
voorlichting en bemoediging aan de
kerkleden" verworpen. Tot het op
stellen van zo'n boodschap was in
november vorig jaar besloten bij de
behandeling van het Getuigenis van
een aantal verontruste hervormden.
DEN HAAG. De Oostenrijkse
bondskanselier, dr. Bruno Kreisky,
zal op 29 februari en 1 maart een be
zoek aan Nederland brengen voor
besprekingen met premier Biesheu
vel en de minister van buitenlandse
zaken, drs. W. K. N. Schmclzer.
HEERLEN. Volgens het bondsor
gaan van de Industriebond N.K.V.,
„Industrierevu", gaat het in de Lim
burgse metaalsector niet naar wens.
Een aantal ondernemingen heeft
reeds duidelijk blijk gegeven van
grote bezorgdheid voor de toekomst.
AMSTERDAM. De Joodse Jeugd
waarin alle Joodse jeugd- en stu
dentenorganisaties zijn verenigd,
heeft een brief gestuurd aan alle le
den van de vaste kamercommissie
van justitie van de Tweede Kamer,
waarin zij zich afvraagt hoe in de
toekomst verzoeken tot gratieverle
ning kunnen worden afgewezen in
dien men de notoire oorlogsmisdadi
gers van Breda tot tweemaal toe
gratie verleent.
FINANCIËN EN ECONOMIE
Albert Heyn
en Simon »le Wil
ZAANDAM. 23-2. De raden van
bestuur van Albert Heijn N.V. en Si
mon de Wit N.V. hebben overeen
stemming bereikt over verregaande
samenwerking tussen de twee onder
nemingen. Albert Heijn zal een bod
op Simon de Wit uitbrengen, dat de
ruil van telkens f 1000 nominaal aan
delen B Simon de Wit (inclusief di
vidend over 1971 liegen f 440 nomi
naal aandelen Albert Heijn (gerech
tigd tol hel dividend over 1971 en
volgende jaren) inhoud!
Scheepvaartberichten
Abida, 23-2 te Abidjan verwacht
Acmaea, 21-2 te Purflect
Atys, 22-2 Kukom verwacht
Camitia, 21-2 Wellington naar Car-
don
Diloma, 26-2 tc Sydney verwacht.
Kelletia, 27-2 te Bukom verwacht
Kenia. 27-2 tc Bukom verwacht
Krebsia, 26-2 in het Pan. Kan. verw.
Schiekerk, 21-2 80 m WZW Keelung
INGEZONDEN STUKKEN
Om behoud „Stijgbeugel"
Veel steun en sympathie voor het
Rekrcatie-Centrum voor minder-
validen.
De aktie met medewerking om de
Stichting ..Stijgbeugel" uit de finan
ciële zorgen te helpen komt goed op
gang.
Tussen maandag jl. en vandaag
kwam er via de giro niet minder dan
f 63.000 binnen.
Het „Stijgbeugel-bestuur" krijgt
weer hoop dat de minstens benodig
de f 100.000 op I maart bijeen za!
zijn en dat dit bedrag misschien zelfs
overschreden zal worden.
In dat geval zal volstaan kunnen
worden met een lagere lening voor
de rest van de koopsom hetgeen de
lasten uiteraard lichter maakt.
Als de wending ten goede zich
blijft doorzetten zal het ..Stijgbeugel
centrum" binnen afzienbare tijd ge
opend kunnen worden.
Honderden minder-validen lieten
hel bestuur reeds welen graag van
de rckreatic-mogclijkheden van het
centrum gebruik te willen maken.
Behalve geld kreeg ..Stijgbeugel"
ook paarden, ezels, bokken, meubi
lair. bouwmateriaal en deskundige
medewerking aangeboden.
Giro 21 23 100 van „Stijgbeugel
Maartensdijk (U.).
Gemeentegiro Amsterdam X 2123.
Bank: Raiffcisenbank Maartensdijk
(U.) rekening nummer 3083.17.998.
Maartensdijk 18 februari 197?
OOSTERLAND, februari. Het lag
er wel duimendik op dat Jan Cor
nells van der Have in 1895 burge
meester van Oosterland en Sirjans-
land worden zou. Dominee Klap, de
toenmalige predikant van de her
vormde gemeente in Oosterland, liep
wel de ingezetenen af met een lijst
ter tekening voor iemand anders,
maar toen hem werd meegedeeld dat
de op 1 september van dat jaar over
leden burgemeester A. van der Have
(1825-1895) nog een zoon had, Jan
Ccrnelis genaamd, meest elders ver
toevend in die tijd, die ambitie had
cm zyn vader op te volgen, stopte
deminee onmiddellijk deze aktie
want hij wilde niet graag met de fa
milie Van der Have in de knoop ra
ken.
Zo kon het gebeuren dat Jan Cor
nells van der Have, geboren op 10
januari 1856, zijn vader opvolgde als
burgemeester van de beide dorpen
Oosterland en Sirjansland. Nadat het
Kon. Besluit was afgekomen werd de
bijna 40-jarige beëdigd als burge
meester op 14 november 1895. Hij is
zijn gehele leven ongehuwd gebleven
en had als huishoudster zijn even
eens ongehuwd gebleven zuster
Maatje van der Have (1857-1933).
Zoals gezegd was hij een zoon van
Adriaan van der Have, geboren te
Ouwerkerk op 27 september 1825 en
overleden te Oosterland op 1 sep
tember 1895, en van Cornelia Beve
lander, eveneens geboren te Ouwer
kerk op 11 december 1822 en overle
den te Oosterland op 15 oktober 1893.
De heer v. d. Have kocht omstreeks
1850 de kapitale boerderij: „Spui-
wijck", gelegen tussen Oosterland en
Sirjansland en werd hierna reeds
spoedig Oosterlands eerste burger.
Het burgemeestersechtpaar was rijk
gezegend met kinderen, niet minder
dan negen, waarvan er echter enige
al vroeg stierven. Er waren oor
spronkelijk vier meisjes en vijf jon
gens.
Uit dit milieu kwam Jan Corne
lls voert en het is niet te verwonde
ren dat hij zyn vader opvolgde, want
de Van der Have's hadden in Ooster
land en Sirjansland een goede naam
verworven en de eerste burgemees
ter Van der Have was gezien in zijn
gemeente.
Maar ook van de zoon Jan Corne
lls kan dit gezegd worden. Hij was
een magistraat van de oude stempel,
waaraan de dorpen Oosterland en
Sirjansland bijzonder veel te danken
hebben. De landbouwer-burgemees
ter (hij was ook zijn vader opgevolgd
als landbouwer op: „Spui wij ck")
heeft zeer veel voor zijn gemeentena
ren gedaan. Dit is feitelijk in één ar
tikel niet op te sommen. Hij had een
bijzonder talent om de hogere in
stanties warm te krijgen voor iets in
zijn gemeente dat zeer noodzakelijk
was. Wanneer de bekende handteke
ning van J. C. van der Have onder
een verzoekschrift was geplaatst,
tien tegen één of het ging door.
Oprichter
Wat deze man niet heeft opgericht
in zijn gemeente, of de stoot daar
toe heeft gegeven, is ongelofelijk. We
noemen de oprichting van de Boe
renleenbank, Oosterlands kolen-
fonds en het Varkensfonds en an
dere zaken. Steeds streefde hij er
naar om de bewoners te laten pro
fiteren van zo laag mogelijke prij
zen van steenkolen. Hij was het ook
die in 1911 de stoot gaf om de be
volking kennis te laten nemen van
de wonderbaarlijke uitvinding dier
dagen, de vliegerij. De aviateur
Henri Bakker kwam toen naar hier
met zijn primitieve vliegmachine om
demonstraties te geven in de buurt
van de boerderij van de burgemees
ter. Ook liet hij eens in de eerste tij
den toen de elektriciteit de wereld
aan het veroveren was een groot
zoeklicht, gemonteerd op een wagen,
hierheen komen, dat bij stikdonkere
avond over het dorp heen en weer
reed en zijn stralenbundel ten hemel
hief, tot verwondering van talloze
toeschouwers die zoiets nog nimmer
hadden aanschouwd. Zo streefde hij
steeds om de dorpelingen vertier te
brengen. Ook op financieel gebied
hielp hij menigeen uit de zorgen. Ze
ker hij had ook zijn vijanden, wie
heeft die niet, maar over het alge
meen kan toch gezegd worden dat
hij een uitzonderlijke burgemeester
is geweest. Toen hij in 1918 de boer
derij van de hand deed liet hij op
de Molenweg te Oosterland de rian
te villa: „Oostkenshil" bouwen, thans
bewoond door de familie Zijlstra, en
betrok deze in 1919, medio juli. In
november 1920 brak het zilveren
ambtsjubileum aan voor de eerste
burger van Oosterland en Sirjans
land en de gemeentenaren hebben
hun eerste magistraat een grootse
huldiging gebracht en hun waarde
ring en sympathie voor hem op on
dubbelzinnige wijze naar voren ge
bracht. Het werd één geweldige hul
diging met tal van erepoorten, mu
ziek, zang en geschenken. Dit alles
maakte deze stralende zonnige dag
ondanks het gevorderde seizoen, voor
de jubilaris onvergetelijk. Op de foto
zien we de burgemeester in de in
gang van het gemeentehuis aan het
Torenplein staan, een boeket bloe
men de hoogte instekend dat ge
schonken werd door „Oosterlands
Fanfare". Geheel op de linkerzijde
zien we nog juist de heer H. G. van
den Doel, staande voor de Chr. ge
mengde zangvereniging: „V.Z.O.S.",
die hem een zang-aubade brengt.
Nog vijf jaar na deze gedenkwaar
dige huldiging heeft burgemeester
Van der Have geleefd tot hij op 23
december 1925 overleed. En ook bij
de teraardebestelling was de toeloop
enorm, en bleek wat een grote plaats
deze burgemeester in het hart van
zijn gemeentenaren heeft ingenomen.
Bij de bijzetting in het familiegraf
was bijna het gehele dorp aanwezig.
Oosterland en Sirjansland hadden
een eminente burgervader verloren.
Zijn neef, de heer A. C. van der Ha
ve Job z., (1886-1952) werd zijn op
volger. Een bekende straat in Oos
terland houdt nog de gedachtenis aan
de bux-gemeesters Van der Have le
vendig nl. de Burgemeester van der'
Havestraat.
Oosterland L. A. Capelle
PORTRET VAN EEN MARKANT MAN
