Jaap ten Oever's nieuu/e leven
VAN HET
Het raadsel van de
VADERLANDSE ERF
macht in 'n land
Aanvraag tegemoetkoming
Deltaseliadewet gebonden aan termijn
DE BEVOLKINC
IN 1971
Rijkswaterstaat lanceert tussentijds rapport Deltawerken
Zeeuwse boeren willen hogere grondprijs
Einde staking
van fruitkopers
Het is nooit duidelijk wie de
macht uitoefenen in een land. Na
tuurlijk is er de overheid, die bezit
macht maar in een demokratie is die
niet absoluut. Er zijn allerlei invloe
den van buiten de overheid die wel
degelijk mee beslissen wat in een
land gebeurt of niet gebeurt. In Ne
derland is de belangstelling naar de
eigenlijke machthebbers goed op
gang gekomen toen eerst in den va
ge een groep van tweehonderd daar
toe werd uitgeroepen. En nu hebben
prof. Mokken en zijn studenten dat
enigermate proberen te verfijnen.
Dan blijkt uiteraard - niemand die
zich erover verbaast - dat bankdi-
rekteuren in allerlei ondernemingen
zijn vertegenwoordigd en in die fi
nanciële sfeer wordt heel wat ïiitge-
maakt door een betrekkelijk kleine
groep furtktionarissen.
Maar ds. Van den Brink en drs. De
Pous hebben zo hun bezwaren tegen
het zo in statistieken optasten van
funkties en personen, waarbij de
laatste er met name op wijst dat
bijvoorbeeld de vakbeweging toch
ook wel een machtsfaktor is die er
bij gerekend mag worden. En waar
schijnlijk zal men voor eeuwig moe
ten wanhopen ooit duidelijk uitge
legd te krijgen bij wie en wat de
macht nu precies gekonsentreerd is.
Gedwongen standpunten
In de Ver. Stalen is het lange tijd
in zwang geweest om ontstellend
veel macht toe te kennen aan het
zogenaamd militair-industrieel
complex. Daarvan bleek ook wel
iets doordat de overheid en die in
dustrie veel kontakten met elkaar
hadden. Maar thans zijn er weer si
tuaties ontstaan waarbij de vraag
rijst of die verhouding lussen over
heid en militair-indxistrieel complex
niet iets is geworden waarop geen
van beide meer veel invloed kun
nen uitoefenen. Bijvoorbeeld het ge
val van de vliegtuigfabrieken en le
veranciers voor het ruimteprogram
ma. Hun bloei ontstond - en dus ook
hun macht - doordat de overheid
hun produkten eisten. Maar nu men
op dit punt wil terugschroeven duikt
het enorme probleem op van de
werkloosheid die daardoor wordt
aangericht. Om die weer te voorko
men worden zowel de ox>erheid als
die bedrijven gedwongen tot stand
punten en akties die ze bepaald niet
vrijwillig zouden aangaan. Waarbij
ze beide min of meer machteloos
zijiL geworden en zich min of meer
moeten laten meedrijven met de
ontwikkeling van de realiteit.
Ook in Nederland zien we derge
lijke situaties waarbij met geen mo
gelijkheid aangegeven kan worden
wie of wat nu iets heeft doorgedrukt
Befaamd voorbeeld is de 400-gul-
den-golf van 1970. De overheid wil
de die niet, de werkgevers wilden
die niet, de vakbonden wilden hem
zelfs niet, zeker de „200" van Mer-
tens niet (wie dit dan ook zouden
zijn). Maar de golf bleek toch nage
noeg onuilstuitbaar, een macht die
niemand een naam kan geven dreef
zijn zin door tegen alles wat op pa
pier macht heet te bezitten. Derge
lijke raadselachtige krachten in de
samenleving maken dat welke stu
die over dit onderwerp ook altijd
net nooit helemaal zijn doel zal be
reiken.
Geleerde gedood
hij proefneming
HAIFA, 12-2. De 32-jarige Israë
lische geleerde dr. Amnon Tsjervins-
ky, specialist op het gebied van
reaktiemotoren en raketten, is don
derdag in een ondergronds laborato
rium van het Technion (Israëlische
technologisch instituut) tijdens het
uitvoeren van een proef om het le
ven gekomen.
Een. assistent bleef tijdens het on
geluk ongedeerd maar het laborato
rium heeft belangrijke schade.
Fout aan kunstmaantje
HOUSTON, 12-2. Geleerden van
het centrum voor bemande ruimte
vaart te Houston hebben donderdag
meegedeeld dat het kunstmaantje
dat een half jaar geleden door de
Appollo-15 in een baan rond de
maan was gebracht, door een elek
tronische fout voor tweederde deel is
uitgevallen^ Het grootste deel van de
gegevens van twee van de drie we
tenschappelijke experimenten aan
boord is verloren gegaan, zei een
woordvoerder.
De aanvraag voor een schadever
goeding die in het kader van de
Deltaseliadewet ingediend kan wor
den door ondernemers die door de
afsluitingswerken schade hebben
geleden, is gebonden aan een strikte
termijn.
De Deltaschadewet trad in werking
op 10 maart 1971. Voor het indienen
van een aanvraag tot schadevergoe
ding is het nu van belang of de
schade zich vóór of na deze datum
van inwerkingtreding heeft voorge
daan.
Als de schade is opgetreden vóór
10 maart 1971, zal de aanvraag om
een tegemoetkoming moeten zijn in
gediend vóór 10 maart 1972. Als de
schade opti'eedt na 10 maart 1971, zal
de aanvraag voor een. tegemoetko
ming uiterlijk een jaar nadat de
schade zich heeft voorgedaan, inge
diend moeten worden.
Alle aanvragen moeten op schrift
worden gesteld en verzonden worden
aan de Hoofddirectie van de Water
staat, Bureau uitkeringen. Konings
kade 4, Den Haag.
In de aanvraag zullen vermeld
moeten worden op grond van welke
omstandigheden men aanspraak
denkt te kunnen maken op schade
vergoeding en wat de aard van het
getroffen bedrijf is. Daarna krijgt de
ondernemer de nodige formulieren
toegezonden.
Om Europese economische
en monetaire unie
PARIJS, 12-2. Bondskanselier
Willy Brandt van West-Duitsland
heeft donderdagavond, na zijn over
leg met president Pompidou van
Frankrijk, verklaard dat de Bonds
republiek en Frankrijk besloten heb
ben op de komende bijeenkomst van
de ministerraad van de EEG-landen
een gemeenschappelijk plan in te
dien enovcr de Europese Economi
sche en Monetaire Unie,
DEN HAAG, 11-2. Het aantal in
woners van Nederland is in 1971 met
148.000 toegenomen tot 13.276.000. liet
tempo van de groei lag daarmee la
ger dan in 1970 (1G2.000).
Het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek schrüft dit vooral toe aan een
aanmerkelijke verlaging van het ge-
bcorteoverschot van 129.000 in 1970
tot 117.000 in 1971. Het geboortecü-
fer daalde ~van 18,3 tot 17.2 per dui
zend inwoners. Het sterftecijfer bleef
vrijwel gelijk op 8,4 per duizend.
De eerste snijbonen
VENLO, 12-2. Tuinder H. Peeters
uit het Noordlimburgse kerkdorp IJs-
selsteyn, heeft vrijdag op de groen-
tenveiling in Grubbenvorst de eerste
verse snijbonen aangevoerd. De tuin
der stelde de opbrengst van deze
eerste bonen, die in verwarmde kas
sen waren geteeld, ter beschikking
van de vereniging „Het Zorgenkind".
De bonen brachten f 19,per kilo
op.
Visconsuinptie
per hoofd in 1971
RIJSWIJK, 12-2. De visconsump-
tie per hoofd van de bevolking in
Nederland is in 1971 met 0,3 kg ge
stegen tot 10,8 kg. De totale aan
voer van vis steeg tot 269.400 ton ter
waarde -.van 298 miljoen gulden.
Hiervan werd 193.700 ton uitgevoerd.
De invoer bedroeg ruim 76.000 ton,
ongeveer 10 procent minder is dan
in 1970. Dit deelde drs. D. J. van Dijk
voorzitter van het Produktschap
voor Vis en Visprodukten mee tij
dens de openbare vergadering te
Rijswijk van het bestuur van het
productschap.
Pyromaan aan het werk
DOKKUM, 12-2. In het dorp Ee
(gem. Oostdongeradeel) moet een
pyromaan aan het werk zijn geweest.
Dat is de mening van de politie, nu
zich vier weken vier gevallen van
brand hebben voorgedaan.
Twee keer was er brand in de
christelijke lagere school, een vol
gende keer brandde de bovenverdie
ping van een woning uit en donder
dagavond werd een begin van brand
ontdekt in een schuur. Smeulend
hooi kon bijtijds met emmers wor
den geblust.
De inwoners van het dorp voor
al boeren - wachten met spanning af
of de politie erin zal slagen de ver
oorzaker van de branden te pakken.
De Oosterschelfle-sluiting
II.
Bij het nader beschouwen van het
aspect veiligheid moet in de eerste
plaats rekening worden gehouden
met de toestand die ontstaan is na
de afsluiting van het Volkerak.
Daardoor zijn in Zijpe, Krammer en
Volkerak de stormvloedstanden ver
hoogd. De maatregelen die hiertegen
zijn genomen dragen een tijdelijk
karakter en zijn acceptabel voor de
korte - periode tussen de afslui
tingen van het Volkerak en de Oos
terschelde. Op verscheidene plaatsen
zijn bovendien de getijstromen aan
zienlijk toegenomen. Dit betekent op
den duur een verlegging en verdie
ping van de getijgeulen, verschijn
selen die niet te voorspellen zijn en
waartegen bestorting langs de oevers
uiteindelijk geen remedie zullen vor
men. Daarbij moet worden gezegd
dat de Oosterschelde van nature de
neiging vertoont steeds dieper te
worden.
Zand verlies
Sinds er peilingen worden uitge
voerd is er voortdurend zandverlies
geconstateerd. Zou op dit moment
worden besloten over te gaan tot het
verhogen van de dijken, dan moet
er rekening mee worden gehouden
dat dit tweemaal zolang duurt als
het aanleggen van een dam. Vooral
het onderzoek naar de toestand en
de ligging van de dijken, waarbij re
kening moet worden gehouden met
opbouw, ondergrond, bestaande be
kledingen, geulen, golfaanval, be
bouwingen, kunstwerken cn andere
faktoren, is tijdrovend.
Een ander belangrijk punt is de
mogelijkheid dat in de toekomst de
ontwerppeilen voor de dijken te laag
kunnen worden geacht. Een van de
factoren die een verhoging van do
dijken nodig kan maken is de rela
tieve rijzing van de zeespiegel. Bij de
Dcltadammen zullen dergelijke ver
hogingen geen problemen opleveren;
deze kunnen betrekkelijk gemakke
lijk en tegen betrekkelijk geringe
kosten worden aangebracht. Geheel
anders is dit bij de bestaande dijken,
die zich over grote lengte uitsterk-
ken. Een verdere verhoging in de
toekomst van deze dijken zal moei
lijk, in sommige gevallen onmogelijk
en in alle gevallen zeer kostbaar
worden.
Nadelen
Naast de voordelen van een dam
zijn er ook nadelen te noemen. Zo zal
de nog aan te leggen Oosterschelde-
dam met de reeds gebouwde dam
men een minder gunstig effect heb
ben op de koppen van de eilanden.
Er zal een sterkere stroom- en golf
aanval ontstaan. Maar ook zonder de
invloed van de dammen was de
stroom- en golfaanval al jaren merk
baar. In elk geval is duidelijk geble
ken dat de koppen van de eilanden
niet op natuurlijke wijze in stand
blijven. De aanval op de kust van
Goeree is het grootst, op Schouwen
minder en op Walcheren het minst.
Een zeer afdoende maatregel ter
verdediging van de kust is de aanleg
van een zanddam met een lengte van
twee a drie kilometer vanuit het
meest bedreigde punt van een ei
land.
Voor de kop van het eiland Goe
ree wordt een dergelijke oplossing
reeds uitgewerkt cn voor Schouwen
overwogen.
Voor wat de factor veiligheid be
treft komt men in het rapport tot de
conclusie dat met het verhogen van
de bestaande dijken, gecombineerd
met het verzwa.ren en uitbreiden
van de bestaande oeververdedigin
gen. niet die mate van veiligheid
wordt bereikt die met een afsluit-
aam in de Oosterschelde wordt ver
kregen.
Nog een
plaatje van
Strri in 19.15
De ruiter
stoet op de
oprijlaan
van slot
Haamstede.
In het Ziiid-SIoegebied
GOES, 12-2. De Zeeuwse pachters
en grondeigenaren in het Zuid-Sloe-
gebied zijn kwaad op minister Drees
van verkeer en waterstaat. Nadat
aanvankelijk voor hun grond - die
is onteigend voor de aanleg van een
verkeersweg en een industrieterrein
- een prijs van f 3,25 per vierkante
meter was vastgesteld, heeft het mi
nisterie vrijdag meegedeeld dat zij
slechts f 2,tot f 2,25 per vierkante
meter zullen krügen.
De oorspronkelijke prijs was na ge
zamenlijk overleg vastgesteld door
taxateurs van het Landbouwschap en
het Rijk. Begin ditr. jaar hebben.Géd.
Staten van Zeeland nog het voorstel
gedaan de prijs te bepalen op f 2,25
voor ongepachte en f 2,50 voor ge
pachte grond. Het ministerie heeft
dit echter niet overgenomen.
Noors schip in nood
aan de Zuidpool
GSLO, 12-2. Het Noorse schip
„Lindblad Explorer" is in het Zuid
poolgebied aan de grond gelopen, zo
meldt de rederij in Oslo.
Er bevinden zich ongeveer hon
derd Amerikaanse toeristen aan
boord. En een bemanning van 68. Al
len zijn op een klein eiland aan land
gegaa en verkeren niet dadelijk in
gevaar. Voor het schip is de toestand
echter kritiek. De kapitein heeft om
assistentie gevraagd.
Wit huis zwart geteerd
MAASTRICHT, 12-2. In Maastricht
is de villa van de huisarts F. Bollen
tijdens diens afwezigheid vrijwel vol
ledig zwart geteerd. De onbekende
daders moeten voor hun spuit- en
verfwerk tientallen liters scheeps-
leer hebben gebruikt.
De Maastrichtse recherche neemt
aan dat het om een wraakneming
gaat. Deuren, muren, ramen en ko
zijnen zijn met dikke lagen teer be
dekt. Ook het interieur van de villa
heeft aanzienlijke schade opgelopen.
De Maastrichtse recherche stelt een
onderzoek in.
Op een vergadering in Goes ver
klaarden de 120 aanwezige boeren
vrijdag, hun grond op deze voor
waarden niet van de hand te zullen
dóen. Zij zijn van plan de zaak aan
de rechter voor te leggen.
Verdachten bomaanslag
op gasslations weer vrij
's-HERTOGENBOSCH, 12-2. De in
verband met de bomaanslagen op de
gassta'üons in Ommen en Ravenstein
aangehoudenpersonen, zijn vrijge
laten. Namens de officier van justi
tie in 's-Hèrtogënbosch, mr. J. Boos
ter, wordt meegedeeld dat de arres
taties, waarop hij in zijn persconfe
rentie van donderdag 10 februari
doelde, een drietal verdachten betrof.
Deze personen zijn vrijdag weer in
vrijheid gesteld, omdat de tegen, hen
gerezen verdenkingen, na verhoor en
daarop aansluitend onderzoek, zijn
komen te vervallen, zo vernam het
A.N.P. van de heer Booster.
KAPELLE, 12-2. De woensdag be
gonnen staking van de Zeeuwse
fruithandelaren op de fruitveiling in
Kapellc-Biezelinge, is vrijdagmiddag
opgeheven, na uitvoerig en langdurig
overleg tussen het veilingbestuur en
de handel.
Het veilingbestuur heeft toegezegd
al het mogelijke te zullen doen dat
in de komende weken voldoende fruit
van goede kwaliteit voor de normale
handel kan worden aangeboden.
Naar de mening van de stakende
fruitkopers ging het beste fruit van
de veiling naar de afzetorganisatie
van het Centraal Bureau van de
Tuinbouwveilingen in Nederland, zo
dat er te weinig beschikbaar bleef
voor de gewone exporteurs en bin
nenlandse handelaren.
De veiling zal nu alles doen wat
zij kan om de telers te bewegen hun
kwaliteitsfruit in een vlotter tempo
te verkopen.
SAPPORO. Het Russische duo
Irina Roonina en Alexej Oeljavov,
reeds wereld- en Europees kam
pioen is in Sapporo Olympisch kam
pioen kunstrijden voor paren ge
worden. Hier hel Russische paar in
aktie.
Zwolle neemt maatregelen
tegen loslopende honden
ZWOLLE, 12-1. B. en w. van Zwolle
willen de Diezerpromenade, de be
langrijkste winkelstraat in deze stad,
verboden terrein voor honden ma
ken. Bovendien willen zij voorstel
len een aanlijngebod voor honden
binnen de stadsgrachten en de meeste
parken en plantsoenen in te stellen.
Op deze manier wil men de vervui
ling van de stad, die aanmerkelijk
wordt verergerd door uitwerpselen
van honden tegen gaan.
Loslopende honden in het centrum
yan de stad wil het college na in
voering van de maatregelen laten
oppakken en in het asiel plaatsen.
Dieren die niet binnen veertien da
gen worden afgehaald, zullen wel-
licht worden afgemaakt.
Kleinste virus
ontdekt
WASHINGTON12-2. Ame
rikaanse geleerden zijn er in
geslaagd het kleinste levende
organisme ter wereld af te
zonderen - een infectievirus
dat ongeveer twintig maal zo
klein is als de normale ziekte
verwekkende virussen.
Aan deze ontdekking is ne
gen jaar moeizaam speurwerk
in het laboratorium voorafge
gaan. Verwacht wordt dat de
ontdekking in alle laboratoria
ter wereld een onderzoek in
gang zal zetten naar gelijk
soortige kleine virussen die
die misschien de verwekkers
zijn van iwel raadselachtige
ziekten, waaronder de vormen
van kanker waarvan ver
moedt wordt dat virussen een
rol spelen bij het ontstaan van
die ziekten en aantasting van
het zenuwstelsel, zoals multi
ple sclerose in de westelijke
wereld.
„Jawel, zus, maar als de kamer
leeg is, moeten er spullen van de
zolder naar beneden"
Met een vastberaden trek om haar
mond antwoordde ze: „Dan help ik
wel We vragen geen enkele gunst
van ze. We dulden ze, omdat het
moet Voor de rest zijn ze lucht voor
me En je zult me in ieder geval een
plezier doen, als jouw houding ook'
zo is Vergeet alsjeblieft niet, dat ze
tegen mijn wil in ons huis gestopt
zijn"
„Nu ja. daar kunnen zij toch niets
aan doen?"
„Dat is zo. En als het behoorlijke,
leuke mensen waren geweest, zou ik
er vrede mee gehad hebben, Jaap.
En ze op de duur zeker geaccepteerd
Maar zij ze is een Kenau, boven
dien een laddek
„Een wat?" Hij keek haar geamu-
seerd-verwonderd aan.
„Een smeerpoets. Zo slordig als
maar wat O, je zult het zelf
gauw genoeg merken. En dan dat
getreiter af en toe: „Juffrouw ten
Oever," imiteerde ze met een ver
trokken gezicht, „waarom zoekt u
niet ergens anders een paar kamers?
We kunnen het hele huis best ge
bruiken. En, juffrouw ten Oever, het
gaat niet op, dat u alleen gebruik
maakt van dc badkamer; wij heb
ben er ook recht op. De gemeente
heeft gezegd en zo voort." Ze
stak een sigaret op. „Ze kan me wat
cn de gemeente eveneens. Dc badka
mer heb ik geïmproviseerd tot keu
kentje en daar blijft zij cn de rest
uitvandaan. En als de gemeente ver
velend gaat worden, laat ik alles
wegbreken en sla het op. Op de zol
der. Kan ze een leeg hok krijgen."
Met groeiend ontzag bekeek hij
zijn zuster. Ze was flink geworden,
zelfstandig. Waarschijnlijk als ge
volg van de noodzaak. Ze heeft al
leen moeten vechten tegen de huur
ders beneden en voorzover mogelijk
nog altijd de strijd gewonnen. Om
haar minachting te tonen, negeert ze
mevrouw Spanhuis. Misschien haai
man ook.
Het duurt geruime tijd, voordat de
kamer geheel ontruimd is, want me
vrouw Spanhuis doet nog een paar
pogingen om het werk van haar
echtgenoot te vertragen: „Hou nou
maar even op en kom beneden kof
fie drinken. Je lijkt wel gek, dat je
je zo uitslooft En als je er van
avond niet mee klaar komt, morgen
is er weer een dag
De twee in de kamer ernaast lui
steren en roken, min of meer gea
museerd, want al kunnen ze de
bromstem van de man niet verstaan
ze begrijpen er wel zoveel van, dat
Spanhuis zich niet door z.ijn vrouw
laat bepraten en gestadig doorwerkt.
Toch is het ruim half negen, als et-
op de deur wordt geklopt. Pleunie
staat op en opent rustig de deur.
Jaap ziet het verhitte gezicht van
een man met een vriendelijke blik.
„Juffrouw ten Oever, hij is leeg. Al
leen zult u 'm zelf nog wat moeten
vegen en zo. Is dat erg?"
„Bedankt voor dc moeite." ant
woordt het meisje op afgemeten
toon. „De rest doen we zelf wel."
„Er staan nog wat spullen van me
op de overloop, die ruim ik morgen
avond wel weg".
..We lopen er omheen".
Als het echtpaar beneden is cn
men de kamerdeur hoort sluiten, lo
pen ze beiden naar de aangrenzende
kamer. Pleunie heeft in een oogwenk
gezien, dat het „leeg" zijn ook be
trekkelijk is. Ze klemt even haar
lippen op elkaar om de ergernis te
DOOR GERRIT FRANSSEN
verbijten. „We zullen hem eerst
maar eens uitmesten", zegt ze met
trillende stem. Jaap hoort er de woe
de in en besluit maar geen antwoord
te geven.
Het volgende uur zwoegen ze bei
den zonder veel te spreken. Er wordt
geveegd, gestoft cn gedweild. Eén
keer komt mevrouw Spanhuis boven
en snauwt, dal het wat kalmer moet.
omdat de kinderen anders wakker
worden. Maar Pleunie kijkt de vrouw
spotlachend aan en antwoordt, dat
schoonmaken nu eenmaal niet ge
ruisloos gaat. „Had u er maar voor
moeten zorgen, dat de kamer leeg
was, mevrouw, dan waren we direkt
na het eten met de schoonmaak be
gonnen".
De vrouw moppert nog wat na en
druipt af. Jaap heeft niets gezegd,
doch zijn bewondering voor zus
Pleunie groeit met het uur. Dit is
een flinke jongevrouw geworden, in
tegenstelling lot het angstige vogel
tje thuis van anderhalf jaar geleden.
Als het noodzakelijk is, verandert de
mens. Als men op zichzelf is aange
wezen. groeit blijkbaar het zelfver
trouwen.
Eindelijk is de kamer schoon. Pleu
nie doorloopt nog eens het vertrek
om te controleren of niets is verge
ten. Dan lopen ze naar de zolder en
hebben nog eens oen paar uur werk
om de noodzakelijkste meubelen om
laag te halen. En het loopt naar mid
dernacht. als men eindelijk zo ver is,
dat Jaap straks in zijn bed kan dui
ken.
Zc drinken lot slot nog een kop
koffie cn roken een sigaret. Waarna
ze doodmoe in hun kamers het bed
opzoeken.
(Wordt vervolgd).
