oveRöenkinq j
TWINTIG STAPPEN TERUG
Dieren in 1971
Arabieren kijken naar china
BLIK DOOR HET WERELD
De tentoonstelling „Een verdronken stad Reimerswaal"
ZIEKIKZEE5CHE NIEUWSBODE Vrydag 31 december 1971 Nr. 21006
In Cairo luordt druk gekonjereerd
door ministers en militaire groothe
den over de strategie die zij jegens
Israël culten volgen. Dit is al de der
de keer binnen korte tijd, wat niet
hoeft in te houden dat nu snel iets
gebeurt. Egyptes president Sadat
heeft weliswaar beloofd dat dit het
jaar van de beslissing - vreedzaam
of met geweld - zou zijn, maar nie
mand wenst hem daaraan erg te hou
den. Zeker Israël niet.
Geruisloos is zo het jaar van de
beslissing opgeschoven naar 1972. Een
belangrijker aspekt van de huidige
besprekingen is waarschijnlijk de
aanstaande reis van de Egyptische
minister van buitenlandse zaken
Riad naar Peking, een hoofdstad
waarnaar om verschillende redenen
hoopvol wordt uitgezien door de Ara
bische landen.
Rusland is weliswaar sinds jaar en
dag hun grote kampioen, maar veel
stimulans komt uit Moskou de laat
ste tijd niet. Integendeel de Russen
doen net als de Amerikanen hun best
om het deksel op de koende ketel
vast te drukken door mondjesmaat
militaire goederen te leveren en er
degelijk voor te zorgen dat geen mi
litaire onderneming buiten hun goed
vinden kans op sukses heeft. En in
India hebben de Arabieren gezien
dat de Russen niet a priori de zijden
van de islamietische staten zullen
kiezen. Nog daargelaten dat berich
ten over toenemende emigratie van
Russische Joden naar Israël in de
Arabische landen te denken geven.
Wel of geen steun?
Opperde de onofficiële diplomaat,
alias journalist Victor Louis niet on
langs in Israël dat een verkapte her
vatting van de diplomatieke betrek
kingen tussen de Joodse staat en
Rusland te versieren zou zijn.
Riad gaat Chinese interesse wek
ken. al was het maar om wat tegen
wicht te krijgen tegenover de Rus
sen. Maar het is de vraag of de Chi
nezen er op dit moment zo op ge
brand zijn om het nabije oosten meer
dan wat welluidende leuzen te leve
ren. Vriendschap voor Israël staat
niet in Mao's boekje, maar aan de
andere kant heeft China net ervaren
dat steun aan vreemde naties - in dit
geval Pakistan - kan uitlopen op
aanzienlijk gezichtsverlies. Tenslotte
hebben ze zeker wel iets van de
Amerikanen geleerd en wat de kwa
lijke gevolgen zijn van het betrokken
raken in een strijd ver van huis.
Als,de Arabieren hopen van China
veel andere steun dan mondelinge te
krijgen zullen ze waarschijnlijk be
drogen uitkomen. Maar wat tanks of
vliegtuigen uit het verre oosten zijn
natuurlijk ook altijd meegenomen.
En dal is dc simpelste munier waar-
op China het zowel de Russen als
Amerikanen onaangenaam kan ma
ken In het nabije oosten.
Op >veg naar „schone"
aardappel meel industrie
VEENDAM, 29-12. De Coöperatieve
Aardappelmeelfabriek AVEBE in
Veendam is op haar proefproject
Oostermoer iiï Gasselternijveen er
technisch in 1 geslaagd een vrijwel
schone aardappelmeelindustrie te
ontwikkelen. Aardappelmeelindustrie
is momenteel een der grootste wa
tervervuilers van het noorden. Het
proefproject heeft uitgewezen, dat in
plaats van de 10.000 liter per ton
aardappelen die nu nodig zijn kan
worden volstaan met 800 liter per ton
aardappelen.
Argentijnse hoofdstad
kampt inet hitte
BUENOS AIRES. 30-12. De Argen-
t'ynse hoofdstad Buenos Aires wordt
verlamd door een hittegolf.
Zij kampt niet alleen met grote
moeilijkheden in de drinkwater- en
elektriciteitsvoorziening, maar ook
met stakingen die worden gehouden
uit protest tegen de „onmenselijke"
omstandigheden waaronder gewerkt
moet worden.
Bij de telefoondienst heeft een
groot deel van het personeel het werk
neergelegd uit protest tegen het ont
breken van airconditioning, en
woensdag hielden vierhonderd amb
tenaren op het hoofdpostkantoor een
staking van twee uur om dezelfde
reden. De temperatuur bedroeg
woensdag bijna 37 graden bij een
hoge vochtigheidsgraad.
Man stak eigen huis
in brand
TILBURG, 23-12. Woensdagavond
heeft de 35-jarige Tilburgenaar T.
H. in zwaar beschonken toestand het
huis waar hij woonde in de Nijver-
straat te Tilburg in brand gestoken.
Er waren op dat moment geen ver
dere bewoners aanwezig. De bene
denverdieping brandde geheel uit. de
grootte van de schade is niet bekend.
H. werd aangehouden en ingesloten.
Omtrent zijn motieven is niets be
kend.
„DAG AAS DAG DRAAGT HIJ ONS"
Nooit uitgesproken noch te spreken. Wie kan U noemen bij
uwen Naam? Zo sprak Vondel over God. Onuitsprekelijk is zijn
naam. Onuitsprekelijk groot. Onuitsprekelijk ook in de letter
lijke zin, want de naam van God. in onze Bijbels weergegeven
met Heer, wat de Israëlieten ook daarvoor zeggen, wordt ge
schreven met vier letters jhvvh, en de uitspraak is niet meer
bekend.
Er zijn in de laatste dagen weer veel Kerstverhalen gelezen
en verteld. Eén van die verhalen (God met ons, door F. R. A.
IIenkels) speelt in de tweede wereldoorlog en gaat over een
Jood, Sammy, manufactuiirhandelaar. die onclreduikt. Ook zijn
rouw en dochtertje duiken onder, op een ander adres, maar
die worden gepakt. Een keer krijgt Sammv een onbedwingbaar
verlangen nog eens naar zijn huis te gaan. Iloe gevaarlijk ook.
hij doet het. Het huis is leeggeroofd, maar op de vloer v indt hij
een oud geldstuk. In het geldstuk is een gat. Een zorgvuldig
uitgesneden gat. De vorm van een Hebreeuwse letter, Die ene
letter, waarmede men. als afkorting de naam van God aanduidt.
De eerste letter ook van het Hebreeuwse woord voor: Hij.
Oude herinneringen komen boven. De taal, die hij van zijn
grootvader leerde. De feesten. De boekrollen. En in zijn hand
voelt hij de munt. Hij zegt het ..Hoor Israël, de Heer onze God.
de Heer is één". En machtig, boven alles uit, bov en alle smart
ook uit. weet hij: Heilig.
Voortaan is Sammy stiller. De munt beeft hij steeds bij zich.
in zijn zak of in zijn hand geklemd. Eén keer zegt hij tot zijn
gastheer iets. en men is liet er niet over eens of hij gezegd-
heeft: ..Ik heb God in mijn zak" of ..ik heb een gat in mijn zak".
Na de bevrijding kijkt hij naar de plaatjes in de kranten. Hij
laat de munt. met de naam, ov er het plaatje van een massagraf
glijden.
God. Een gat in een munt. Wat hel) je aan God meer dan aan
een gat? Een gat is niets. En Sammv had niets meer. geen
vrouw en kind, geen Imis. Door een gat kun je alles verliezen,
door een gat kan alles wegvallen.
h» tie voortgang van de tijd. met al het veranderende, zoeken
mensen naar wat vast is. Gelovigen spreken van God. Maar
God is openbaar, en verborgen. Zo weg als een gat niets is. Hij
wordt geboord in een woord als een stem. zoals Abraham door
God geroepen werd. geloofde en ging. En nooit betekende het,
dat de vragen waren opge'ost en dat het leed voorbijging. Nooit
kon men God anders in de zak hebben dan als een gat. En
desondanks kon het woord mensen zo machtig aanspreken, dat
hun mond woorden vormden tot gebed of lofgezang, en dat zij
gingen in gehoorzaamheid aan dat woord. En zij bij alles wis*
ten: onaantastbaar en eeuwig is Hij Bij alles wat over de
wereld ging en daarover nog gaan zal: bij alles wat wij zelf
ondervinden en nog ondervinden zullen, in alles wat licht en in
alles wat moeilijk is: Hij. de Heilige.
„Geprezen zij de Heer. Dag aan d^ig draagt Hij ons".
Voor het Mosselproefstation op Texel
maakte de Zierikzeese kunstenaar
Het verbeeldt de zee in zijn durend
wisselende beweoinp. IJct reliëf heeft
een lengte van 3.80 m.
Samenwerkingsvorm
Rijksarchief—N.J.B.C.
(iii)
Bloei. 1375-1530
De graaf verloor zijn belangstel
ling niet cn kocht in 1380 het Am
bacht in de stad. Sindsdien is Rei-
merswaal een grafelijke stad, wat tot
uiting komt in het stadswapen, dat
behalve het oorspronkelijke zwaard,
als schildhoofd het wapen van graaf
Albrecht van Beieren draagt (net als
Goes, dat ook het wapen van Beie
ren als schildhoofd heeft).
Al in 1368 mocht Reimerswaal voor
geboden maken. Dat is een soort po
litieverordening. In 1402 bljjken er
inderdaad voorgeboden te zijn.
Deze voorgeboden beginnen met
de bepaling dat elke scheldende
vrouw beboet wordt met 1 pond of
veroordeeld tot het dragen van de
steen. In 1470 scheldt een vrouw een
andere vrouw uit en wordt zij inder
daad veroordeeld tot het dragen van
de steen door de stad. Op elke hoek
moet zij roepen: „Beste mensen, ik
heb haar uitgescholden, maar ik heb
gelogen, ik weet. niet beter, of zij is
een goede vrouw". Bovendien moest
zij voor straf een bedevaart doen
naar Aken en ook nog 2 roeden
muur metselen. Een zware straf. Het
volbrengen van een bedevaart als
straf kwam in die tijd veel voor in
Reimerswaal. Soms zelfs wordt ie
mand veroordeeld om twee bede
vaarten na elkaar te doen. Erg ge
liefde plaatsen waren in die tijd.
Wilsenaken (in Oost-Duitsland) San
tiago de Compostella (in Noord-
Spanje) en natuurlijk Rome. Keulen
spant echter de kroon met 20 bede
vaarten tussen 1438 en 1540, waar
van 10 in 1446.
Betreffende de strafrechtspraktijk
in Reimerswaal is nog veel mate
riaal voorhanden. De bal.juwrekenin-
gen van 1431 tot 1570 zijn bijna com
pleet bewaard gebleven.
De baljuw van een stad was ccn
ambtenaar, benoemd door de graaf,
die belast was mei het opsporen van
misdaden, het berechten van misda
digers en het ten uitvoer brengen
van de straffen. Dit laatste vermeldt,
hij in zijn rekeningen. Merkwaardige
straffen kwamen toen voor. De man.
die in 1523 een stadszegel van den
zoute van een zoutcertificaat trok en
dat bevestigde aan een door zijn
knecht geschreven nieuw certificaat
werd veroordeeld op een schavot te
staan en met dat zegel van den zou
te op zijn wang te worden gebrand
merkt.
En de man die in 1481 zelfmoord
pleegde door in een put te springen
werd veroordeeld om gehangen te
worden aan een mik tot afschrik
wekkend voorbeeld.
In de bloei-tijd was Reimerswaal
een levendige handelsstad. Een
soort voorhaven van Antwerpen.
Alle schepen die destijds naar Ant
werpen voeren kwamen langs Rei
merswaal en even verder voorbij de
tol van Ierseke oord. Het was ook
een stemhebbende stad. Het had in
de Staten van Zeeland een stem. Hel
was de hoofdstad van Zuid-Beve
land en de derde stad van Zeeland.
De vijf stemhebbende steden waren
Middelburg. Zierikzee, Reimerswaal.
Tholen en Goes.
Niet alleen de provisor van Zuid-
Beveland moest in Reimerswaal zit
ting houden, ook de onderdijkgraaf
van Zuid-Beveland beoosten Ycrse-
ke moest in Reimerswaal wonen.
Dc kerk
De kerk van Reimerswaal deelde
in deze bloei wani in 1431 werd het
ccn kapittelkerk voor 10 kanunniken
en ccn deken. Vlak bij de kerk was
een klooster van do Zwarte of Celle-
zuslers. Buiten de si ad was nog het
1'.looster van Onzer Vrouwen Para
dijs voor reguliere kanunniken, ccn
Windesheimer klooster. Er waren 17
Telefoonaansluiting*1!!
district Breda: 123.000
BREDA. 30-12. Dc groei van het
aantal telefoonaansluitingen in het
telefoondistrict Breda bereikt dit
jaar een nieuw hoogtepunt.
Met nog uitbreidingen in zicht van
de telefooncentrales te Nieuwdorp
op 2.9 december, te Burgh-Haamstede
op 30 december en te 's Heer Arcnds-
kerke op 31 december, zal de groei
van het aantal telefoonaansluitingen
dit jaar meer dan 12.000 aansluitin
gen omvatten (vorig jaar 10.141).
Deze groei is het resultaat van 22
duizend indicnststellingen vermin
derd met 10.000 buiten dienst gestel
de aansluitingen. De buitendienststel
ling is grotendeels het gevolg van
verhuizing van de abonnee.
Door deze snelle groei, die slechts
door grote inspanning van het per
soneel is bereikt, kon op 28 decem
ber jl. de 125.000ste telefoonaanslui
ting in dienst worden gesteld.
gilden, waarvan drie schuttersgilden.
Het oudste gilde was dat der dra-
peniers, opgericht in 1363. De wolnij
verheid bestond er trouwens al in
1285, toen de drapeniers van Middel
burg van Floris V dezelfde voorrech
ten kregen als die van Reimerswaal
al hadden.
Behalve de ups waren er in Rei
merswaal ook downs. In 1540 was er
een grote brand waarbij alle zout
keten en een groot deel van de stad
in de as werd gelegd. Nadien werd
een uitgebreid stel voorzorgsmaat
regelen tegen herhaling van deze
brand getroffen, zoals blijkt uit de
voorgeboden van 1494.
Nog in 1477 klaagt de stad er over
erg arm te zijn. maar spoedig daar
na maakt Reimerswaal financieel
weer een goede indruk.
Ook krijgt de stad in begin van do
16o eeuw nog veel voorrechten.
De kroniekschrijvers vermelden op
het jaar 1454 een volksoproer, waar
bij de magistraat de stad uitgedre
ven werd.
Toen Karei de Stoute, die toen re
gent was voor zijn vader, dit oproer
kwam onderdrukken zouden de ste
delingen hem blootshoofds cn bar
revoets tegemoet zijn gegaan om ge
nade te smeken.
DEN HAAG, 31-12. Dc positie van
de kat als huisdier is aan het eind
van dit jaar op het spel komen te
staan door een artikel over „katten-
infectie" van de Nijmeegse professor
Van der Veen in het Tijdschrift voor
de Geneeskunst.
De huisvriend in anderhalf miljoen
gezinnen zou een potentiële besmet
tingsbron zijn voor ongeborenen, die
er onder meer een waterhoofd van
FEUILLETON 51
DOOR FRANK VAN FALCKENOORT
„O ja? vroeg Galestad, zich zoveel
mogelijk beheersend. Maar elk woord
uit de mond van de chauffeur klonk
als evenzovele zweepslagen.
De man keek verbaasd naar zijn
passagier. „Leest u dan geen kran
ten? Het heeft anders op iedere voor
pagina gestaan".
„Ik ehben een paar dagen bui
tenslands geweest. Nel terugmet
de trein", loog hij.
„Nou, het is de moeite waard om
alles nog eens te lezen, wat ze twin
tig jaar geleden uitgehaald hebben.
Er zijn toch schooiers in de wereld,
meneer. En zo iemand loopt straks
weer op vrije voeten rond".
„Tja. wat kun je er aan doen? Wet
is wet".
„Dan deugt die wel niet. meneer.
Zo iemand moesten ze meteen een
koppie kleiner maken. Dut is toch
geen mens meer.
Galestad wist niet. wat hij er op
moest antwoorden, maar hij kreeg
het steeds benauwder. Ik laat 'm een
eind verder rijden, besloot hij. Als dc
chauffeur merkt, dat ik het ben.
Op de Schelmseweg wees de chauf
feur naar dc grote bungalow, die een
meter of veertig van de weg aflag.
„Daar woont die schooier, meneer.
Mij dunkt, u moet hem toch kennen,
als u ook aan deze weg woont".
„Ik woon hier nog maar kort",
loog de passagier. „Zo. stop maar bij
gindse oprijlaan. De rest loop ik wel.
Mijn huisje staat. eh.... wat opzij.
Ik ben dc.. chauffeur, begrijpt u?"
„O juist. Dat is dan drie negentig'
Bert gaf een briefje van 5 gulden.
„Laat maar zitten".
„Dank jc wel. collega. Enne
blijf maar uit zijn buurt. Zulke men
sen lijken me altijd gevaarlijk".
Bert deed enkele passen in de rich
ting van do villa, maar toen de wa
gen weggereden was. keerde hij op
zijn schredeVi en liep de weg terug.
Bij de bungalow was alles geheim
zinnig stil. Het was zaterdagmorgen,
dus de beide jongste kinderen had
den geen school. Alleen Wim was
naar het Atheneum, zoals dat tegen
woordig heette. Gek. dat hij geen der
kinderen zag.
De voordeur ontsluitend, liep hij
gejaagd naar binnen, alsof hij zich
schaamde. Hoewel hij kon weten, dat
waarschijnlijk niemand hem zien
kon.
Zijn hoed op de kapstok mikkend,
liep hij naar de salon, die er verlaten
bij lag. Een ogenblik stond hij stil.
Betty", riep hij. En nog eens:
„Bctty!"
Uit het hele huis kwam geen ge
luid. Hij luisterde scherp. „Het lijkt
wel of iedereen er van door is", zei
hij zacht. Een soort paniek maakte
zich van hem meester. Hij liep naai
de aangrenzende eetkamer, vandaar
naar de keuken cn toen naar dc
slaapkamers. Maar nergens was een
levend wezen te bekennen. Hij voelde
aan dc deur van haar boudoir, de
deur was niet op slot. Een paar keer
klopte hij op het paneel van de deur.
..Betty? B en je daar? Ik bon er weer"
Maar er kwam geen geluid uit het
vertrek. Besluiteloos bleef hii een
ogenblik staan, toen duwde hij de
deur open. Het vertrek lag verlaten.
Zenuwachtig geworden, rende hij
haar boudoir uit, naar de hal cn dc
trap op, naar zolder. Maar ook daar
w;is niemand te bekennen. Hij zakte
weer naar de begane grond, doorliep
nogmaals dc vertrekken om uiteinde
lijk in de grote slaapkamer te belan
den. Langzaam begon er iets bij hem
1e schemeren. Hij opende de grote
kast. waarin Betty haar kleren had.
In één oogopslag bemerkte hij. dat er
een aanlal japonnen en een paar
mantels aan mankeerden. En ook
schoenen. Nogmaals rende hij naar
zolder. Knikkend keek hij naar dc
hoek. waar gewoonlijk de koffers
stonden. Er ontbraken er drie. dc drie
grootste.
Stap voor stap liep hij ten tweede
male naar heneden. Ze is er vandoor,
begreep hij nu. Met de kinderen. En
de meisjes ook weg. Die hebben mis
schien hun ontslag genomen, nadat
ze 1e welen waren gekomen, wat er
gebeurd was. Wat ik gedaan heb.
Bang. Of verontwaardigd. Wie zal
hel zeggen?
In de salon zakte hij in een fau
teuil en stak een sigaret op. Ze heeft
me in dc steek gelaten, nu ze alles
1c weten is gekomen, juist nu. terwijl
ik haar zo hard nodig heb. Waar zou
ze heen zijn gegaan? Haar ouders zijn
dood. Haar broer misschien? In jaren
hebben we niets van hem gehoord.
Het laatste was hij ergens in België.
Had daar een goktent geopend. Of
iets dergelijks. Zou ze naar hem toe
zijn gereisd? Maar Thea heeft geen
pas. O ja. naar België kun je nu ook
/onder pas. Wat moet ik nu? In m'n
eentje hier?
Geruime tijd zat hij na te denken.
De uitlatingen van dc taxichauffeur
in aanmerking nemende, weet ieder
een zo ongeveer alles. En zullen me
schuwen als de pest. Alsof ik een me
laatse ben. Betty is weg met de kin
deren; de meisjes zijn er eveneens
vandoor. Het hele huis is leeg. En
m'n carrière zal wel naar de maan
zijn. Op de fabriek zullen ze me ook
u-el niet meer wijlen hebben. Van de
Voordo heeft al zoiets gezegd. Krui-
senga heeft het heft in handen geno
men. Kruisenga. de eerzuchtige ad
junct. zal zijn kans nu wel schoon
zien. om mijn plaats voorgoed in te
nemen.
(Wordt vervolgd).
zouden kunnen krijgen. „Het valt erg
mee. Prof. Van der Veen zegt meer
dan wetenschappelijk verantwoord
is", aldus reacties uil de diergenees
kundige en -beschermende branche.
Nederland hoefde er zijn spinnende
huisvriend niet voor weg te doen.
Ook andere dieren kwamen dit
jaar in het nieuws. Uitschietertjes:
de tweeduizend Bulgaarse kikkers,
die een Rijsoorder in november in de
Waal losliet als „bijdrage aan het
milieuherstel". De kikkercentrale in
Rotterdam bestempelde het als een
„regelrechte moord".
De Zwijndrechtse bouvier Cory
verbaasde in september kynologisch
Nederland met een worp van vijftien
iongen.
Grotere kwallen dan er ooit wer
den gesignaleerd, vergalden in juli
het badgenot langs de kust. Tiental
len gebeten baders stonden in de rij
om behandeld te worden.
Miljoenen vliegjes zaten een café
houder in het Friese Waskemeer be
gin augustus zo dwars, dat hij zijn
zaak overdag maar gesloten hield,
's Avonds ging het nog wel. maar
leuk toeven was het in het café niet.
Een ontsnapte aap. die kortsluiting
veroorzaakte, zette in juli enige tijd
enkele Eindhovense wijken zonder
stroom, maar moest dit met de dood
bekopen.
Honderdtwintig schapen, die bij
een botsing waren ontsnapt, veroor
zaakten begin november een chaos
op de rijksweg Amsterdam-Den
Haag. Twee wollige viervoeters
kwamen daarbij om.
Een -snoek van meer dan een meter
lengte hielp, door zich te laten van
gen. een Barneveldse visser voorzo
ver bekend aan een record.
Daar hebben we tweeënzeventig
Een jaar met een extra dag
Het is nog zo wit en zuiver als King
'k Hoop dat het zo blijven mag
Advertentie
