duo \\m
jr were
kwamen
vr
Joods dniiiiii
in ilc vesting
KERK
EN
WERELD
Bijzonöepheöen Ronö keest
Kersttips
zibkikzeesche nieuwsbode Vrijdag 24 december 1971 Nr. 21002
Religieuze beslotenheid maakt plaats'voor
kritische houding
Rondom het kerstgebeuren,
zoals dat in de bijbel wordt
verteld en elk jaar opnieuw
weer wordt gelezen, komt de
naam Herodes tweemaal voor.
Eerst als de naam van de wan
trouwende koning, die de drie
wijzen uit het oosten ontving
die hem de weg naar het pas
geboren Christuskind kwamen
vragen. En ook als de wrede
koning die de kindermoord
van Bethlehem beval om te
voorkomen dat dit pasgeboren
kind hem als Koning der Jo
den van de troon zou stoten.
Deze Herodes behoorde tot
het vorstengeslacht dat al 125
jaar veer de geboorte van
Christus van zich liet spreken.
Tijdens de Romeinse over
heersing van het Heilige Land
werden zij door de Romeinen
gehandhaafd als koningen. De
geschiedenis van de Herodes-
dynastie valt voor een groot
deel samen met de politieke
geschiedenis van Palestina in
de periode rondom de geboor
te van Christus.
ii min
Ecu vorstengeslacht
wordt elk jaar
met Kerstmis genoemd
De vermaarde Duitse theoloog Dietrich Bonhocffer, die in de oorlog door
de Nazi's werd vermoord, heeft eens verkondigd dat geloof de gehoorzaam
heid is aan de rechtvaardigheid. Een christendom dat al leen ma ar religieus
wil zijn en voorbij gaat aan het onrecht in de samenleving predikt een reli
gieuze leugen. Dc kerk moet zich niet opsluiten in een kleine gewijde kring,
maar één proberen te zijn met alle mensen.
Bonhoeffer wist waarover hij sprak. Hij ervaarde gruwelen van het na-
tionaal-socialismc aan den lijve maar moest konstatcren dat vele kerkelijke
leiders zich conformeerden aan dc Nazi-machthebber. Bonnhoeffer heeft
hiertegen geprotesteerd. Hij was niet de enige die zich heeft verzet tegen
verstarring van de kerk en zijn leiders. Niet alleen nu, maar in alle tijden
hebben enkelingen of groepen zich afgezet tegen een kerk. die de ongerech
tigheid in de samenleving niet fel genoeg bestreed.
Kerk staat nu
midden in de wereld
Wereldse machthebbers hebben de
- godsdienst vaak gebruikt -{misbruikt-)
om aan hun machtsstreven een
christelijk tintje te geven. Maar
nimmer brachten zij de'vrede en dc
gerechtigheid, die ons ill het Evange
lie worden beloofd.
Toen gedurende de eerste eeuwen
van de christelijke jaartelling het
christendom zich onder de bevolking
van het machtige Romeinse rijk ver
breidde, grepen de keizers deze
nieuwe godsdienst aan als een wel
kome mogelijkheid om hun macht te
bestendigen. Het christendom leek
het ideale middel te zijn om weer
stand te bieden tegen de ontbinden
de krachten, die het bestaan van het
Romeinse rijk in toenemende mate
bedreigden. Het christendom wordt
als het ware de officiële staatsreligie,
die de heersende machten in het za
del moet houden.
Maar de gerechtigheid, die de oude
profeten hadden verkondigd en
waarvan de eerste christenen hadden
gedroomd, zou niet zegevieren. Ook
niet. toen de kerk de taak van de
oude rijksreligie overnam. Want ook
de kerk deinsde niet terug voor on
gerechtigheid (de geschiedenis is
rijk aan voorbeelden hiervan) en
likte maar al te vaak de handen van
de wereldse machtshebbers, die re
geerden bij de gratie van een kleine,
elitaire groep en de rest van het volk
onderdrukten.
Protesten
Potesten tegen een kerk. die haar
leidende beginselen verwaarloost
door zich in religieuze beslotenheid
uf te wenden van het onrecht in do
wereld behoren tot de verschijnse
len van onze tijd. Maar niet alléén
van onze tijd. In feite hebben die
protesten altijd geholpen, zolang het
christendom bestaat. Zo klonken ook
vijftien eeuwen terug al. En dege
nen die het felst protesteerden, wa
ren de kloosterlingen. De monniken
richtten zich dikwijls tegen de ge
vestigde orde van staat en kerk. Zij
zonderden zich af van dc wereld om
direkte aansluiting te zoeken bij
Christus, hetgeen in dc gewone we
reld niet meer mogelijk was. Er ont
stonden ook sekten, die zich keerden
tegen de Moederkerk en prompt uit
gestoten werden.
De kerkhervorming, beginnende
met Johannes Hus maar pas later
door Luthcr. Calvijn en Zwingli ge
realiseerd. was ook oen profesfbe-
Kaarsvet op stof
kunt u het beste verwijderen door
de stof lussen twee lopen grauw
papier te leggen en dan mei een
warrite bout strijken. Telkens een
schone plek ran het papier nemen.
Kaarsvet op hout
moet worden afgekrabd, maar wel
heel voorzichtig
Om al dit ongemak
rnn plekken door afdruipend knars-
vet Ie voorkomen, gebruikt u het
beste een bobèche. Dit is een bijna
plat metalen of glazen schoteltje
met een gat in het midden dat op
de kandelaar rtist en waar de kaars
precies in past.
weging. De kerkhervormers kwamen
in opstand tegen de officiële kerk,
die de ongerechtigheid in de wereld
niet energiek genoeg had bestreden
en zich meermalen had laten gebrui
ken door de wereldlijke machten.
Ma aj- -ai s~ de -b er vox-rningsbe weg i ng
zich heeft doorgezet, herhaalt het
proces zich. Vaak vervallen de pro
testanten in dezelfde patronen, die zij
in de rooms-katholieken hadden be
streden. Er ontstonden protestantse
staatskerken, die het op een ak
koordje gooiden met de heersende
machten.
In Nederland bijvoorbeeld was de
Hervormde Kerk lange tijd staats
kerk en de Rooms-Katholieken wer
den toen op alle mogelijke punten
gediskrimineerd.
Niet afzijdig
Het geloof als gehoorzaamheid
aan het gebod van de gerechtigheid
en de barmhartigheid? Ook in onze
tijd wortd tegen dit gebod voortdu
rend gezondigd, ook soms door de
kerken. Terwijl vele kerken zich in
spannen om de rassëngelijkheid te
prediken, blijven de Zuidafrikaanse
kerken verkondigen dat de rassen
scheiding nu juist Gods Wil is.
Toch is er vergeleken met een jaar
of vijftig geleden veel veranderd, ze
ker ook wat betreft dc houding van
de kerken in Nederland. In de jaren
194Ó-1945 hebben de kerken zich niet
geconformeerd aan het toenmalige
gezag maar integendeel een afwij
zende houding aangenomen tegen
het nazi-bewind. En in vrijwel alle
kerken is nu het besef levendig ge
worden. dat de kerk midden in de
wereld staat en zich dus ook niet van
het wereldgebeuren kan afsluiten.
Een christendom dat alleen en uit
sluitend religieus kan zijn. heeft
geen toekomst meer. De tijd is voor
bij dat predikanten en priesters, ge
confronteerd met menselijke misère
en sociale en politieke misstanden,
dc mensen konden afschepen met de
belofte dat een zalig Hiernamaals al
le aardse ellende en ongerechtigheid
wel weer goed zou maken.
Binnen de kerkelijke groeperingen
heerst overigens nog veel menings
verschil over allerlei kwesties. Ak-
tueel is bijvoorbeeld dc vraag of de
kerk zich afzijdig van de politiek
moet houden. Veel menselijk leed cn
veel ongerechtigheid wortelt in
strukturele problemen, die via poli
tieke beslissingen lot een oplossing
moeten worden gebracht. Dc vraag
welke houding de kerken hier moe
ten innemen zal de komende jaren
ongetwijfeld nog aan aktualiteil
winnen.
Een dazen fles.
vaas of bokaal vol glinsterende
kerstballen en kerstballeljes is een
bijzonder aardige kerstversiering.
Versier niet alleen uw woonkamer
•met demtegroen. Hang ook eens
een tak in de gang .of een lak met
cru paar gtinsterballen er aan, aan
de trapleuning. Een eenvoudige
versiering aan dc voordeur is ook
weer eens iels anders, 'i Staat
vriendelijk en uitnodigend.
Week kaarsvet
van metaal af in kokend water. Ga
vooral niet krabben met een scherp
voorwerp. U zult dan zeker kras
sen maken.
Drama van de Zeloten
Daarvóór was echter een periode
van strijd geweest. Daaraan herin
nert Massada, een burcht en laatste
bolwerk van een aantal Joden, die
daar hun laatste strijd streden. Een
dramatische periode van het Joodse
volk - uit wiens midden het Christus
kind werd geboren. Het epos van
Masada is het verhaal van de onder
gang van een groep van 900 Zeloten
in die vesting aan de oevers van de
Dode Zee.
Het is professor Zwi Zwablowsky
van de Hebreeuwse universiteit van
Jeruzalem die in uitstekend Nedex--
lands zegt; ..Toen deze Zeloten, na
jarenlange omzwex-vingen in de
woestijn van Judea. achtex-volgd
door de Romeinse legerscharen, zich
enkele tientallen jaren na de ge
boorte van Christus terugtrokken op
Masada. de vroegere vesting van He
rodes. bleef er na een maandenlang
beleg voor hen slechts de keus tus
sen slavernij of dood. Ze kozen het
laatste".
Laatste bolwerk
Pus enkele jaren geleden is de wa
re omvang van dit dx-ama bekend ge
worden uit de vondsten, die de ai*-
cheoloog Yigael Yadin in 1963 bij het
blootleggen van de resten van Ma
sada deed. Yadin beschreef dit gigan
tische werk in zijn boek ..Masada.
Herodes' burcht en laatste bolwerk
der Joden", welk boek onlangs ook
in een Nederlandse vertaling ver
scheen. Yigael Yadin. onlangs in Ne
derland, zegt: ..Talrijke personen, or
ganisaties en wetenschappelijke in
stellingen namen deel aan de uitge
bloeide oiganisatie van de Massada
expeditie".
In het boek wordt steeds gewag
gemaakt van uitgebreide hulp die het
Isx-aëlische leger hierbij verleende.
Professor Zwablowsky heeft een stu
die gemaakt van de strijd die de Ze
loten tegen de Romeinen streden.
„Die strijd van eeuwen terug is nu
Verdediging
Het kerstfeest werd niet altijd op 25
december gevierd, maar pas sinds
de vierde eeuw.
Het staat niet vast dat Christus op
25 december werd geboren. Het
kerstfeest werd op 25 december
gesteld, ter kerstening van het hei
dens feest van de onovex-winnelij-
ke zon.
Dc helft van onze aarde viert het
kerstfeest niet in de Winter, maar
In het hartje van de zomer, dat is
hét zuidelijk halfrond.
Ilrt gebruik van huist is reeds zeer
oud. de Romeinen gebruikten het
reeds bij de viering van hun fees
ten tei ere van de stad Saturnus.
Onze kerstboom is geen denneboom,
maar c<*n spar. en wel een fijn-
spar.
Dat jonge meisjes onder de mistletoe
gekust mogen worden dateert uit
vroegre tijden .toen men geloofde
dat dc maretak in bewaring ge
geven was aan de godin van do
liefde.
De kerstboom kwam het eerst in
zwang in de Elzas in het begin van
de 17de eeuw.
Als voorloper van dc kerstboom wor
den beschouwd de groen geverfde
houten pyramidevormige stellages
welke in het midden van de vorige
eeuw nog verkocht werden op de
kerstmarkt in Berlijn.
Dc mistletoe is geen Engelse import,
maar dc oernederlandse maretak.
In Twente 1» het gebruikelijk om
streeks dc kerstdagen op de midwin
terhoorns te blazen.
Uit Zweden stamt het gebruik kaar
sen aan de takken van de kei-st-
boom te bevestigen.
In 1825 gaf een Duitse tekenaar ge
stalte aan 't kerstmannetje.
In Zweden worden tijdens dc kerst
dagen bokken, gemaak van stro in
huis neergezet; terwijl in dat land
het ook gebruikelijk is niet alleen
kaarsen in de kerstboom te beves
tigen. maar ze ook op het hoofd te
diagen.
In Noord-Amcrika geloven de kinde
ren dat het kerstmannetje Sinter
klaas heet en met cadeautjes door
de schoorsteen binnenkomt.
Aan kinderen die op kerstmis gebo
ren werden, schreef men volgens
het volksgeloof de gave van voor
spelling toe.
een symbool van Joods heroïsme,
van het vechten tot de dood. Het gx-a-
ven op Masada is voor veel Israëli
sche jongeren een belangrijk mo
ment geweest in hun jonge leven. Ze
gaan er ook veel naar toe. Het
spreekt tot de verbeelding. Ook uit
alle delen van de wereld kwamen
jongeren toegestroomd om te helpen
bij de opgravingen. Niet alleen Jo
den. Het lijkt wel alsof velen hebben
gewacht op iets, dat de moeite waard
was om er ontberingen voor te lijden.
En ontberingen waren er. Stof en
hitte overdag. Felle koude 's nachts".
Militaire operatie
Die Masada-expeditie moest wor
den vooxhereid als een militaii-e ope
ratie. In slechts twee seizoenen moes
ten de opgravingen voltooid worden.
Aanvoerlijnen moesten worden aan
gebracht, wegen gebouwd, water en
elektriciteit aangelegd, een kamp
worden opgezet en verbonden met
een kabelbaan en telefoon. De aan
meldingen om hieraan mee te doen
waren vele. „Zij allen kwamen! Een
grote groep werkers was nodig. Dui
zend enuit alle lagen van de maat
schappij en over de hele wereld
smeekten om het voorrecht onbetaald
twee weken zware ax-beid te vemch-
ten onder de rneest primitieve om
standigheden", zegt professor Zwi
Zwablowsky.
Velen zijn van mening, dat Israël
Masada heeft gemaakt tot een-sym
bool van standvastigheid en opoffe-
ring. Hoe sterk dit ervaren wordt
blijkt wel uit de kreet in het Isx-aël
van vandaag: Masada zal niet op
nieuw vallen.
Laatste uur
De Joodse geschieclschx-ijver uit die
lijd, Flavius Josephus bericht; „Toen
de hele muur in vlammen stond
keex-den de Romeinen vei*heugd te
rug in hun kamp, vastbesloten bij
het aanbreken van de dag de vijand
aan te vallen".
Die nacht overdacht Eliëzer Ben
Jaïr de hopeloze situatie. De alterna
tieven wax-en: óvex-gave of dood. Eli
ëzer kwam tot de slotsom dat een
roemrijke dood te verkiezen viel bo
ven een eerloos leven. Het zou van
grootheid getuigen het idee te ver
werpen om na het vex'lies van de
vrijheid te blijven leven. Liever dan
slaven van hun belegeraars te wor
den sloegen toen de vex-dedigex-s -
960 mannen, vx-ouwen en kinderen -
de hand aan zichzelf.
Toen de Romeinen de volgende
ochtend de hoge rotsen betraden was
er alom de stilte van de dood. Ten
slotte kwamen er twee vx-ouwen te-
voorschijn. Zij hadden als enigen het
plan van Eliëzer afgewezen en zich
vex-scholen. Wel vertelden zij dat
Eliëzer B enJaïr's laatste woorden
wax-en: „Kom! Terwijl onze handen
nog vrij zijn en een zwaax-d kunnen
vasthouden, laten zij een edele dienst
tien eeuwen nadat het is voorgeval
len- van dit epos. Scherven die als
„distributiebonnen' dienst hebben ge
daan en scherven die als „lol" heb-
bexi gediend. Er is een schoentje op-
gegraven en ijzex-en pijlpunten. Hel
is huiveringwekkend bewijsmateri-
aal dat getuigt van de laatste ui-en
van de Zeloten. Men vond kostbare
handschriften en zeldzame munten
uit de periode van de opstand.
In de tijd x-ond kerstmis, waarin
de figuur van Herodes steeds weer
opnieuw opduikt, is het goed te we
ten, dat in zijn laatste vesting, die
hij tx-ouweloos verliet, de strijd tegen
de Romeinen een heldhaftig eixrde
vond.
Ds Israëlische ambassadeur in Ne-
dei'land zegt „Voor de jonge Isx-aëli's
van vandaag is Masada een symbool
gewox*den van de vastbeslotenheid
van hun natie liever te sterven dan
he tland van hun vaderen op te ge
ven. Een pelgrimage naar Masada
beschouwen zij als een dui'e plicht.
Zolang zij leven zal Masada niet op
nieuw vallen". En dat Masada ligt
in het land waar Christus geboi-en
werd. Dat Masada bestond al toen ex-
een bevel uitging van keizer Augus
tus, dat een ieder geteld moest wor
den. Dat Masada bestond al toen de
Wat nu is de geschiedenis van Ma
sada? Waarom spx*eekt het zo tot de
verbeelding van velen? Het is Yigael
Yadin zelf die het antwoord op die
vragen geeft.
„In de eex-ste eeuw van de chris
telijke jaartelling was Palestina be
zet door de Romeinen In het jaar 66
laaide de vex-zetsstrijd van de Joden
weer op. Vier jaar werd vex-bittei-d
gevochten en steeds weer moesten de
Romeinen nieuwe legioenen naar het
land ovex-bx-engen. Eerst in het jaar
70 veroverde Titus de stad Jei-uzalem.
Hij liet de' stad plunderen, de tem
pel verwoesten en velen van hen, die
het overleefd hadden, uit het land
vehdrijven. Een uniek afgelegen
steunpunt hield stand, Masada.
In het jaar 72 besloot Flavius Sil-
va, de bevelhebber van het tiende
Romeinse legioen, de verzetshaard
uit te roeien. Hij max-cheei-de de
woestijn door met een legioen en-een
aantal hulptroepen, met duizenden
krijgsgevangenen die water, hout en
proviand moesten sjouwen. De Joden
onder bevel van Eliëzer Ben Jaïr,
bex-eidden zich voor op een verdedi-
ging van de rots. Na een vergeefse
poging de vesting te bestormen scha
kelde Silva over op een langdurige
belegering. Hij liet zijn mensen een
aantal kampen - de sporen hiervan
zijn nog te zien - en een hele ommu
ring aanleggen. In allerijl bouwden
de Joodse verdedigei*s een „binnen
muur". die bestond uit een dubbele
rij houtpalissaden die zij met aarde
opvulden. Toen Silva deze muur in
brand had geschoten met vuurpijlen
had het laatste uur voor Masada ge
slagen".
verrichten. Laten wij sterven niet als
slaven van onze vijanden en laten
wij deze wereld vei-laten als vrije
mannen samen met onze vx-ouwen en
kindex*en".
s
Documenten
Vex-schillende voorwerpen, die op-
gegx-aven zijn, getuigen nu - negen-
Opgegraven waterkruik uit dc ves
ting Masada.
herdei's op dc velden waxen cn dat
Masada bestond ook al toen de engel
zei: Heden is u in de stad van David
een Verlosser geboren, Christus de
Heer! -
W. VAN BROECKHUIJSEN.
Vondel dichtte het bekende „O
Kerstnacht, schoner dan de dagen.
Hoe kan Herodes 't licht verdra
gen. Dat in de duisternissen blikt?"
Wilt li dc feesttafel dekken
met een speciale kerstloper'.' Be
kijkt u dan eerst oen uw servies
om te zien welke kleur ti het beste
kan kiezen. Zal rood wat te fel
staan, dan kunt u nog wit of licht
groen nemen. Het zelfde geldt als
n met placc-mats dekt.