veRkiezinqspiRkelen
van eeuw qeleöen te BRuinisse
VAN HET VADERLANDSE ERF
Koninklijke reis nodig als symbool
Nieuwe fabriek wilde niet starten -
Financiële strop voor de Staatsmijnen
Sterke daling oppervlakte appelen/peren
Het bezoek van koningin Juliana
aan Indonesië is geen zaak die zon
der kritiek verloopt - hier niet en
daar evenmin. Een kritiek die er
vooral op gericht is dat het staats
bezoek als politieke daad min af
meer een klopje op de rug lijkt van
het regime in Djakarta en dat is in
alle opzichten niet smetteloos, al was
het maar door de rijkelijke hoeveel
heid politieke gevangenen die daar
nog in kampen worden gevonden.
In Nederland zijn velen van me
ning dat we president Soeharto
daarom niet de prestigeioinst mog-
ten gunnen die hij maakt doordat we
hem een staatsbezoek waardig ach
ten.
In Indonesië leeft in linkse krin
gen een dergelijke opinie: dat het be
zoek als het ware een soort- getuig
schrift van goed gedrag is waarmee
de president dan ten onrechte zou
kunnen pronken.
Psychologische kant
Dat is de politieke kant van een
zaak Nu is de politieke waarde van
staatsbezoeken, zelfs in het prestige-
vlak, tegenwoordig niet meer zo ge
weldig groot.
Maar aan dit staatsbezoek zit voor
al nog een andere, meer psychologi
sche kant. In feite had het al direkt
moeten gebeuren nadat moederland
en kolonie uit elkaar waren gegaan.
Maar dat uiteengaan is begeleid door
een reeks spanningen, die vooral
door de kwestie-Nieuw-Guinea haast
eindeloos lang voort bleven duren.
En de sfeer bleek er eenvoudig niet
rijp voor
Het staatsbezoek van nu is dan
ook eigenlijk de afronding van die
onafhankelijkheidstwist: de symbo
lisering in een zeker voor de Indo
nesiërs, in een enigszins mythologi
sche sfeer - vele volksverhalen ge
wagen van de komst van een blanke
koningin - van wat in koude ver
dragstermen al lang geregeld is: twee
volken die hun verhouding van
meester en onderdaan hebben ver
ruild voor een van vriendschap op
gelijke voet.
(I)
(van een medewerker)
BRUINISSE. - Het is een bekend
feit, dat naderende verkiezingen de
menselijke hartstochten doet oplaai
en, in Nederland en daar buiten.
Vooral ook in vroeger jaren. In het
buitenland gaat het winnen van
stemmen vaak gepaard, met fraude
en omkoperij, met praktijken die
geen daglicht kunnen zien. In Ne
derland komen dergelijke praktijken
gelukkig minder in het geheel niet
voer en iedere gekozene moet de zui
veringseed afleggen.
Maar soms worden beschuldigin
gen geuit, die in die richting wijzen.
Zo was het ook honderd jaar gele
den in Bruinisse. We troffen in een
oud boekje een interessante geschie
denis aan, die daarover gaat. Een
verslag uitgegeven bij gebroeders
Belinfante in 1872, getiteld „Zaak
van den heer Jan van den Berg Mz.,
behandeld door den Raad van State
(Afdeling voor de geschillen van be
stuur), betrekkelijk. Zijne verkiezing
tot lid van den Raad der Gemeente
Bruiisse met het Koninklijk besluit
tot handhaving dier verkiezing."
Voor de oudere lezers, die de be
treffende persoon nog gekend heb
ben, stippen wij hierbij aan, dat Jan
van den Berg Mz. in de volksmond
bekend stond als „Jan van Pietje"
terwijl zijn tegenspeler in deze zaak
de wethouder Jan Elenbaas, alge
meen „Jan van Lieze" werd geheten.
De voorzitter van de Raad van
State, die op 24 januari 1872, deze
zaak behandeld was de Minister van
Staat, mr. A. E. Baron Mackay van
Een leuk plaatje van het landelijk
Noordgouwe in de twintiger jaren.
Het is de splitsing van de Donkere-
weg-Heerenweg-Bosweg.
Was het bezoek om allerlei politie-
ké redenen dan misschien niet zo bij
zonder aanbevelenswaard, als echte
bezegeling van een keerpunt in de
historie van beide volken kon het
eigenlijk niet gemist worden.
Stadsbussen in Miinchen
op aardgas
DEN HAAG, 30-8. Om het euvel
van schadelijke gassen, die door het
autoverkeer worden verspreid, te be
strijden zal het M.A.N.-concern in
samenwerking met het gemeentebe
stuur van München de dieselmotor
stadsbussen van deze stad op aard
gas omschakelen, aldws een mede
deling van de Nederlands-Duitse ka
mer van koophandel.
Als het lukt, zal het nog een hele
tijd duren, alvorens men tot de bouw
van series van zulke bussen kan
overgaan.
Agent sprong
voor zijn leven
BARNEVELD, 30-8. Zondagavond
heeft een agent van politie in Bar-
neveld voor zijn leven moeten sprin
gen. De agent gaf een stopteken aan
een bestuurder van een busje die als
reactie gas gaf en op de agent in
reed. De politieman wist nog juist
voor de aanstormende auto weg te
springen.
Na botsing op voetbalveld
overleden
SCHERPENZEEL, 30-8. Maandag-
morgen is de 27-jarige heer B. van
de Brink uit Scherpenzeel overleden
na een botsing met een tegenstander
bij een oefenduel van de voetbalver
eniging Scherpenzeel. De voetballer
liep inwendige verwondingen op.
Ophemert en Zennewijncn, leden
waren: Jhr. mr. W. A. C. de Jonge,
mr. K. A. Meeussen, mr. G. de Vries
en mr. C. H. B. Boot, refrendaris mr.
L. P. Op den Hoof.
Wat was er nu gebeurd? Staats
raad Boot de rapporteur vatte het
aldus samen: „Mijne Heeren, Het ge
schil loop over de vraag, of er bij de
verkiezing van Jan van den Berg
Mz., tot lid van den Gemeenteraad
te Bruinisse een onbetamelijke in
vloed op sommige kiezers door hem
is uit geoefend, zoo dat de uitslag
der stemming niet zoude bevatten de
uitdrukking van hunnen vrijen wil."
Er had in juli 1871 een nieuwe
verkiezing plaats, voor de plaatsen
in die Gemeenteraad, die open vie
len door de periodieke aftreding van
leden. Bij die gelegenheid had Jan
van den Berg Mz. veel stemmen be
komen, doch niet voldoende om di
rect te worden gekozen. Hij kreeg
toen 24 stemmen, zijn tegenkandi
daat M. Zoeter 19, nog andere per
sonen kregen 13, 9 en 3 stemmen.
Totaal dus 68 stemmen.
Herstemming
Een herstemming moest plaats
hebben tussen Jan van den Berg en
M. Zoeter. Het werd een nek aan nek
race, door Van den Berg met slechts
3 stemmen gewonnen. Hadden twee
personen anders gestemd, dan had
hij het niet gehaald. De uitslag was
35 stemmen op Van den Berg, 32 op
Zoeter. De gemeenteraad liet hem
na onderzoek van zijn geloofsbrie
ven toe met 5 tegen 1 stem. En die
stem was van wethouder Elenbaas,
die het er niet bij liet zitten, maar
in beroep ging bij Gedeputeerde Sta
ten omdat hij zittend in het stem
bureau de kiezer Joh. van der Bijl
had horen zeggen, dat Van den Berg
hem bedreigd had, hem te zullen be
nadelen, zo hij niet op hem zijn stem
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
DEN HAAG. Met ingang van
maandag 30 augustus werd de con
trole, die wegens de vlottende wis
selkoersen op het Benelux-intraver-
keer in landbouwprodukten bestaal,
opgeheven. Dit' blijkt uit een be
schikking van de minister van Land
bouw en Visserij, ir. P. J. Lardinois.
ZAND VOORT. Tijdens een inter
ne verbouwing van het winkelpand
Raadhuisplein 3 Zandvoort kwamen
bij het opbreken van een vloer in het
achterhuis twee landmijnen en een
Duits machinegeweer tevoorschijn.
Daar men de zaak niet vertrouwde,
werd de keuken onder handen geno
men. Na verwijdering van het aan
recht trof men aan een aantal hand
granaten en een flinke hoeveelheid
houders met geweer- en mitrailleur
kogels.
BERGEN OP ZOOM. Verdere in
dustrialisatie in West-Brabant is
zonder financiële steun van de rijks
overheid niet mogelijk, zo heeft
burgemeester drs. Van de Laar van
Bergen op Zoom verklaard. Hij zei
dit in de gemeenteraad waar van al
le zijden felle kritiek werd geleverd
op het besluit van de regering om de
premieregeling voor industrievesti
ging op te schorten.
AMSTERDAM. Het medisch co
mité Nederland-Vietnam heeft deze
week voor 400.000 gld. aan medica
menten, instrumenten en ander ma
teriaal verzonden naar het Interna
tionale Bevrijdingsfront van Zuid-
Vietnam, Laos, Cambodja en naar
Noord-Vietnam.
UTRECHT. De doe-het-zelf-zwan-
gerschapstest „Predictor" van het
Rotterdamse Farmaceutische' bedrijf
Chefaro Nederland N.V. blijkt ook
voor het buitenland aantrekkelijk.
Het bedrijf wordt overstroomd met
aanvragen uit landen binnen en bui
ten Europa.
AMSTERDAM. Wegens bezit van
112 LSD tabletten is de'19-jarige au
tomonteur Jan D. door de rechtbank
in Amsterdam veroordeeld tot een
gevangenisstraf van vier maanden
met aftrek van het voorarrest.
uitbracht. Elenbaas achtte dus een
nader onderzoek gewenst. Temeer
omdat reeds bij de verkiezing van
juli ook door Van den Berg aan
sommige kiezers geld gegeven was,
of beloofd was om hun stem te win
nen, aldus wethouder Elenbaas.
En Elenbaas kreeg van Ged. Sta
ten gelijk. Zij vernietigden het be
sluit van den Raad van 23 oktober
1871 in de overtuiging, dat zo er al
geen stemmen zijn gekocht of ver
kocht er toch op sommige kiezers
een ongeoorloofde dwang was uit
geoefend en dat de uitslag van de
stemming misschien anders zou zijn
geweest, als er niet was gedreigd of
gemanipuleerd. Tegen deze beslis
sing van Ged. Staten kwam J. van
den Berg natuurlijk op zijn beurt
weer in beroep.
Achtereenvolgens werden te Brui
nisse de volgende personen in deze
zaak gehoord: Door Burgemeester en
Wethouders eerst op 4 november:
Joh. van der Bijl die verklaarde, dat
Van den Berg tegen hem in tegen
hem in tegenwoordigheid van Iman
Padmos had gezegd „laat mij je
stembriefje zien, waarop hij aan Van
den Berg had geantwoord, dat doe ik
niet. Van den Berg repliceerde toen
„als je mij niet stemt zal het je in
je ogen druipen, voorts erbij voe
gende, dat hij hem achter in zijn al
manak zou optekenen „komende
zulks altijd eens te pas". De leden
van het stembureau hadden ver
klaard, dat Van der Bijl op de dag
der verkiezing een nieuw stembiljet
aanvroeg, zeggende „Jan van Pietje
kan me toch niets maken" en ein
delijk dat Hubrecht van Poperinge
gezegd had, dat Jan van Pietje hem
iets beloofd had om voor hem te
stemmen, „doch dat deze niet had
willen zeggen waarin het beloofde
bestond."
DEN HAAG, 30-8. Na drie maan
den tobben is de nieuwe ammoniak-
fabriek van DSM (Staatsmijnen),
met een capaciteit van 1000 ton am
moniak per dag een van de grootste
in haar soort ter wereld, enkele da
gen geleden eindelijk op gang geko
men.
Bij het zogenaamde opstarten van
een nieuwe fabriék komen door
gaans meteen de eventuele feiten
aan het licht en deze blekèn in dit
geval aanzienlijk te zijn. De moei
lijkheden, die in het procesluehtsys-
teem schuilen, zijn door technische
voorzieningen, welke door de des
kundigen van DSM zelf zijn aange
bracht, nu in zoverre opgevangen,
BELGRADO. In de Zuidslavische
gevangenis Sremska Mitrovica, waar
in ook de Zuidslavische politieke
schrijver Milovan Djilas een straf
uitgezeten heeft, is een openlijke „re
bellie" van gevangenen uitgebroken.
LAND- EN TUINBOUW
DEN HAAG, 28-8. De totale opper
vlakte van appelbomen is in vier jaar
tijd met ruim 25 procent afgenomen
tot 24.000 ha. Niet alleen werd er re
latief weinig aangeplant (2700 ha), er
werden ook veel - grotendeels oudere
- boomgaarden gerooid (11.000 ha).
Dit blijkt uit de voorlopige uitkom
sten van het onderzoek appelen en
peren van mei 1971, verricht door
het Centraal Bureau voor de Statis
tiek.
Zowel in de groep appelbomen jon
ger dan vier jaar als in de groep 22
jaar en ouder, verminderde het are
aal met meer dan 50 procent. Het
aandeel van deze twee leeftijdsklas
sen is mede hierdoor gedaald van
respektievelijk 18 en 24 procent in
1967 tot 11 en 16 procent in 1971.
FEUILLETON
„Dat zou een schoftenstreek zijn,"
meende Hofmeer, die met grote aan
dacht had geluisterd.
„Zo moet u dat niet opvatten. Het
is waarschijnlijk gewoon angst ge
weest. Omdat er in zit, dat dan ook
het spionneren achter het Boshuis
uitkomt. Zijn nieuwsgierigheid. Naar
alle waarschijnlijkheid heeft dat de
doorslag gegeven om de aanrijding
te verzwijgen".
Hofmeer dacht enige tijd na. „Wat
wil je nu gaan doen?"
„Daarom kom ik juist bij u". ant
woordde zijn zoon. „Wat denkt u er
van? Moet ik naar de politie gaan?
Ik houd niet van zulke boodschap
pen".
De smid haalde zijn pijp en een
zakje tabak te voorschijn. Terwijl
hij de pijp begon te stoppen, ant
woordde hij: „In theorie zal jouw re
denering wel kloppen. Maar hoe be
wijs je dit alles? Nielsen hoeft alleen
maar le ontkennen".
Teun lachte even. „Hij heeft zich
zelf vanmorgen verraden". En hij
vertelde van het gesprek dat er ge
volgd was op de tip. die hij aan Niel
sen gaf. „Hij was in elk geval om
streeks het tijdstip, dat Van Halter
werd aangereden, in de omgeving
van hel Boshuis. Dat kan ik getui
gen".
Langzaam zoog Hofmeer de brand
in zijn tabak. Hij trok enkele malen
aan de pijp. voor zich uitkijkend, de
zware armen over elkaar. „Ik geloof,
dat het beter is, als je de zaak laat
rusten".
„Zo? En Nielsen vrijuit laten gaan?
Terwijl hij het gedaan heeft en Tie-
men onschuldig heeft vastgezeten?
Ik maak me sterk, dat er altijd nog
dorpelingen zijn. die in Tiemen de
dader zien".
Hofmeer bromde wat. hetgeen zo
wel instemming als ontkenning kon
betekenen. „Het is wel zo. dat het
recht z'n beloop moet hebben. Doch
dat er alle hoop bestaat dat het hui
dige produktieniveau kan worden
volgehouden. Een definitieve oplos
sing van dit procesluchtprobleem is
echter pas later te verwachten.
Volgens de voorlichtingsdienst van
de Staatsmijnen is dit vertraagde op
starten van deze grote fabriek een
tegenvaller voor het concern. Men
sprak van „een kostbare zaak".
Bankbediende gaf
cijfercode aan inbrekers
NIJMEGEN, 30-8, Een negentien
jarige bediende van de Boerenleen
bank in Zetten blijkt de sleutelfiguur
te zijn in de beroving, vorig week
einde bij die bank, waarbij een be
drag van rond f 100.000,verdween:
De jongeman heeft bekend dat hij de
cijfercode van de safe heeft geno
teerd voor enkele vriénden. In totaal
heeft de rijkspolitie zes arrestaties
verricht. Enkele van hen hebben be
kend, maar het verdwenen geld is
nog niet terecht.
Bij de rassen hebben zich weinig
wijzigingen voorgedaan. Het areaal
van het voornaamste ras, de Golden
Delicious, is iets uitgebreid en be
slaat thans 31 procent van het totale
areaal, appelen. Alle andere bij het
onderzoek betrokken rassen namen
daarentegen in oppervlakte af.
Het areaal peren - aldus de uit
komsten van het C.B.S. - is in de
afgelopen vier jaar met bijna 20 pro
cent ingekrompen tot 8.000 ha. Er
werd in de periode 1967-1971 slechts
500 ha ingeplant, terwijl 2500 ha ge
rooid werd. Dë~oppervlakte peren in
de leeftijdsgroep 9 tot 25 jaar breidde
zich uit met ongeveer 10 procent en
neemt thans 43 procent van het to
taal areaal peren in. Doyenne du Co
rnice is het enige ras dat een areaal
uitbreiding te zien geeft.
dat zou betekenen, dat Nielsen mis
schien alsnog werd gearresteerd en
opgesloten. En zijn zaak naar de
haaien gaat. Die zuster van hem mag
een bijdehandte vrouw zijn, voor de
winkel is ze ongeschikt. Wil jij de
verantwoording daarvan dragen?"
Teun antwoordde niet, nadenkend.
Zijn vader Vervolgde: „Als hij hard-
nekig ontkent, zal Berker dan na al
die weken nog met bewijzen kunnen
komen? Zet het maar uit je hoofd.
Ik wil er in elk geval de zegsman
niet van zijn".
„En Van Halter maar laten den
ken, dat Tiemen hem naar het leven
heeft gestaan?"
Hofmeer haalde zijn schouders op.
„Dat vervelende nijdasserige kerel
tje speelt geen rol. Tiemen beschouwt
hem als lucht. Waar zullen wij ons
druk over maken? Overigens, je bent
zes en twintig. Wil jij de verant
woording op je nemen.ga je gang.
Maar overweeg het eerst een paar
dagen".
17.
Teun volgde de raad van zijn va
der op. Voorlopig zet ik het van me
af, dacht hij. Volgende week zie ik
verder. Misschien ga ik eerst wel
eens een keer met Jan Nielsen pra
ten.
Na het eten stapte hij in zijn wa
gen en reed naar het Boshuis. Elsje
deed open. Haar ogen lichtten op.
toen ze Teun zag. „Gunst, ben jij
het? Anneke is er niet. Vader en
Anneke zijn op de fiets naar Ochte-
ren. Het is zulk mooi weer. Er ligt
een pak aan het station, tientallen
coupons. Kunnen we gebruiken, zie
je?"
Teun keek spijtig. „Dat is jammer"
Even was het meisje besluiteloos.
„Je kunt wel even binnenkomen
voor een kopje thee".
Er kwamen spotlichtjes in zijn
KEULEN. De Domstad Keulen heeft
een nieuwe toeristische attractie.
Men kan zich sinds kort in een rikja
door de straten van de Rijnmetropool
laten trekken. Clemens Müter, eerste
en tot nu toe enige riksjarijder van
West-Duitsland, toont zijn passa
giers hardlopend Keulen's beziens
waardigheden De collega's van de
taxistandplaats beschouwen hun
sportieve rivaal zeer welwillend. Al
leen de gemeentelijke overheid weet
niet goed, waaronder dit vreemde
vehikel gerangschikt moet worden
Baby gestikt in kussen
TIEL, 30-8. In het woonwagen
centrum in Tiel is de zeven maanderr
oude Jacoba Liekendiek overleden.
Het kind stikte in een kussen, dat
een anderhalf jaar oud broertje, ver
moedelijk spelenderwijs, op haar
gooide, zo verklaarde de politie.
Wethouder achtervolgt
automobilist met hamer
BARNEVELD, 30-8. - Wethouder
van openbare werken G. J. van Elten
van Barneveld heeft zijn functie in
dit weekeinde zeer letterlijk opge
vat. Hij was getuige van een aanrij
ding waarbij een van de auto's door
reed. De wethouder zette de achter
volging in en wist de auto klem te
rijden. Gewapend met een hamer
heeft hij te voet de jacht op de auto
mobilist voortgezet. Het resultaat
van het resolute optreden was dat de
man aan de politie overgeleverd kon
worden.
„A.N.W.B.-Erlo Bergsma-
prijs" voor Heemschut
DEN HAAG, 30-8. De Edo Bergsma
A.N.W.B.-prijs is dit jaar toegekend
aan de Bond Heemschut voor zijn
uitzonderlijke verdiensten voor het
behoud van historische schoonheid
van ons land. De toekenning geschiedt
mede tegen de achtergrond van het
60-jarig bestaan van de Bond.
De „Edo Bergsma - A.N.W.B.-
prijs" heeft ten doel waardering tot
uiting te brengen voor grote ver
diensten'en uitzonderlijke initiatie
ven op het door de A.N.W.B. bestre
ken maatschappelijk en cultureel ge
bied. Zij bestaat uit een penning en
een bedrag in geld, t.w. f 2500.
46
door JOKE DE VALK
ogen. „Durf je wel? Alleen met een
vreemde man?"
Hij zag, dat ze begon te kleuren
en meteen had hij spijt van zijn
woorden. „Jij bent geen vreemde
meer", antwoordde ze zacht. „Om je
eerlijk de waarheid te zeggen, vind
ik het eng. alleen in dit huis. Zo ver
van het dorp".
Hij betrad dc woning en sloot de
deur achter zich. „Dan houd ik je
een poosje gezelschap. Ik blaf wel
niet, maar wil graag als waakhond
dienst doen. Als ik maar niet op hoef
te zitten om pootjes te geven".
Elsje schoot in een lach. „Jij bent
soms een rare, Teun Kom maar mee
naar de keuken. Ik moet de kamer
nog opruimen. Het is er zo'n rommel"
„Zal ik helpen?"
Ze schudde haar hoofd. „Van de
wal in de sloot waarschijnlijk. Wc
drinken eerst thee. Ik heb net gezet".
Hij installeerde zich op een stoel.
„Leuk zo. Gezellige keuken. O ja, ik
heb nog wat voor je. Vanmorgen ge
kocht. Speciaal voor jou." Hij haal
de het pakje uit zijn zak en legde
het voor haar neer.
Ze keek er ve.rbaasd naar. Waar
om deed je dat?"
„O. zo maar. Anneke krijgt ge
noeg, dat weet je Maar jij hebt nie
mand. die je een beetje verwent.
Laat ik dat vandaag dan eens doen
met oen kleinigheidje."
Het meisje maakte nieuwsgierig
het pakje open en zag de glanzende
metalen asbak met het wapen van
Stamveen. „Alle mensen. Teun. dat
is leuk. Is dat voor mij?"
„Als je zo vriendelijk wilt zijn om
het te aanvaarden?"
„Natuurlijk. Als je elke dag kwam
aandragen met kadootjes. zou het
gek zijn. maar dit vind ik heel aar
dig van je. Dank je. Teun" Ze stak
over tafel haar hand uit. die hij
drukte.
(Wordt vervolgd).
Groot uit Noordgouwe
I
