MIJN VROUW, MIJN SUPERIEUR Toen Nfeuu/erkerk nog kermis hield ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 4 juni 1971 Nr. 20806 Een brokje historie Weinig mensen weten dat na de „Schoddebosse kermis" aan het eind van de negentiende eeuw de kermis exploitanten van verschillende kra men en caroussel naar Nieuwerkerk trokken om aldaar de jaarlijkse ker mis doorgang te laten vinden. Deze eeuwenoude bron van volks vermaak vond in Nieuwerkerk een roemloos einde door gebrek aan be langstelling. Behalve dat Nieuwer kerk voor een aanzienlijk deel tot de Gereformeerde gezindte behoorde en zich tegen deze verwereldlijking verzette, stond dit dorp algemeen bij rondtrekkende kooplui ongunstig be- kenl en werd door marskramers en andere neringdoenden zelfs als „gie rig" en „weinig kooplustig" aange schreven. Uit overleveringen blijkt dat omstreeks de eeuwwisseling de rondtrekkende kooplieden nauwe lijks de moeite namen om Nieuwer kerk aan te doen ze trokken dan ge woonlijk liever ineens door naar het koop- en snoepgrage Oosterland en Bruinisse, nadat ze eerst in de 'koe- kestad' (Zierikzee) hun beurs had den gespekt. Genoemde faktoren speelden ook de kermisexploitanten parten en zij moesten steeds weer constateren, dat de Nieuwerkerkse volksaard over het algemeen niet kermisachtig was, waardoor zich het aantal kermisklanten tot een kleine schare beperkte. Toch werd de ker mis nog altijd gehouden tot ongeveer 1900 toen men er definitie een punt achter zette. Isaak Tirion spreekt in zijn boek „Hedendaagse Historie of Tegen woordige Staat van alle volkeren" (deel XX): „Volgens Octrooi, door de Staaten van Zeeland, op den 13 van Wintermaand des jaars 1656, aan de Regeerders van Zierikzee, als Heeren der Vierbannen, en aan den Heer Anthony de Jonge van Bruinisse, als Heer van Botland, verleend, wordt hier (dit is ii\ Nieuwerkerk, red.) jaarlyks in de Pinxsterweek, een vrye Paardemarkt gehouden." Hieruit moet de Nieuwerkerkse 'kermis' zijn voortgekomen, zoals en kele ouderen die nog gekend heb ben. Optochten Of uit deze in 1656 aan Nieuwer kerk toegestane paardemarkt de oor spronkelijke kermis is ontstaan, valt te bezien, daar er overal op Schou- wen-Duiveland reeds vóór 1566 zgn. „vrome optochten" werden gehou den. waaruit, volgens de VI amsche Passementwever, de kermissen van Haamstede en Dreischor zijn ont staan. Deze optochten werden, „ter eer van den Almachtigen God, van de glorierijke Maagd en Moeder des Heren, van alle heiligen en van den patroon dezer plaatsen" gehouden. Alles was tot in de puntjes verzorgd om de pelgrimerende luiden uit heel de omtrek op te vangen, zodat men geen gebrek zou behoeven te lijden aan geestelijke benodigdheden, zoals „kruisen, groote en kleine, rozen kransen, wijwater, Maxnabeelden, onze Heere aan het kruis, afbeel dingen van heiligen, sancten en sanctinnen". Uit een plechtige kerkmis werden, aldus de Vlaamsche Passementwe ver, de kennissen geboren, die van Haamstede en Dreischor. De Nije Leer was er wellicht de oorzaak van dat de .geestelijke op tochten' minder bezocht werden dan anders. Zeker is het dat in 1566 de kerkmisgangers weinig waren. Het betekende in elk geval de doodsteek van de vrome tochten, die nu om gesmeed werden tot volkomen we reldse gebruiken. Vraag: Heeft Nieuwerkerk vóór 1656 ook een kerkmis gekend ter ere van Sint Jan (Johannes de Evange list), de patroon van de Nieuwer kerkse kerk? We weten het (nog) niet, misschien dat nog niet geraad pleegde archieven later nog eens antwoord op deze vraag kunnen ge ven. In elk geval was er eind negen tiende eeuw nog een bescheiden ker mis over in Nieuwerkerk. De 'Na men- en Ambtenwijzer voorde ste den Zierikzee en Brouwershaven' van 1813, spreekt op één van haar laatste bladzijden over „Nieuwer kerk: kermis op de derde Pinkster dag". Verscheidene ouden van dagen wisten zich echter nog een twee daagse kermis te herinneren, die de tweede en derde Pinksterdag in be slag nam. De 'mart' werd alleen in de na middag gehouden, want 's morgens moesten velen nog naar hun werk. Anderen, die niet met de landbouw en veeteelt te maken hadden, gingen dan liever op reis. inplaats van naar de kermis te gaan. Nieuwe „Ronde" Na de Schuddebeurse kermis trok ken de kermisexploitanten direkt naar het kleine Nieuwerkerk Voor een nieuwe „ronde". Mededelingen die niet verder te rug gaan dan 1880 spreken over een 'mart' die slechts uit een caroussel, die door één of meerdere manschap pen werd aangedreven, en twee yf drie kramen bestond. Daaronder ver stond men o.a. het bekende koek kraam van Klaas Natte uit Brou wershaven en een speelgoedkraam van een onbekende exploitant, even eens uit Brouwershaven. Eeveneens was daar de beroemde 'kop van jut' te vinden. Deelnemers moesten hier voor vijf cent betalen, wilden ze meedoen, maar bij succes kreeg men dan ook een „ridderorde" of een „roosje" opgespeld. Centrum van de kermis was de Ring, waar vele plaatsen in de loop der jaren zijn gebruikt voor het op stellen der kramen. Bij de kermis stond café K. Deurloo ('t Wapen van Duiveland) centraal. VISSERIJBERICHTEN Versterving in het Grevelingenmeer In het Grevelingenmeer beginnen de eerste symptomen van het ver sterven, ingevolge de afsluiting van het Brouwershavense Gat zich al te vertonen. De blaaswieren (hier bekend als klappers) beginnen te verkleuren en men kan zien dat er niet meer zo veel leven in zit als normaal. Ook de aliekruiken krijgen het te kwaad. Werd er voorheen op de Krammer plaat hier pieren gestoken, dan was de hoop zand die men had omge woeld de "volgede dag weer met de plaat gelijk gemaakt, door de opko mende vloed en de beweging in het en een elftal bestaande uit pei-so- gedeelte van de Krammerplaat, lig gen met honderden hoopjes opge woeld zand en slik, omdat de vloed ze niet meer bereikt. Goede berichten komen van de in de Grevelingen achtergebleven mos selen. Proeven genomen door de as sistenten der Visserij inspectie tonen aan, dat de mosselen nog gezond zijn en goed geschikt voor de consumptie als straks in juli het seizoen begint. KERKNIEUWS Ned. Herv. Kerk Beroepen te Terheijde aan Zee: A. L. Lapré, Noordwijk; te Ugchelen: J. H. Pool. Bergum; te Rotterdam-Z: J. Ewolt, Rotterdam-Z. Aangenomen naar Wirdum c.a.: A. Verstraaten. voorganger N.P.B., Ede; naar Klazinaveen: P. Feenstra, Dur- gerdam. Bedankt voor Brakel: G. Veldjes- graaf, Wouterswoude; voor Krimpen aan de IJssel (buitengew. wijkgem. in wording): D. van de Berg, Huizen; voor Houten: B Haverkamp, Nij- kerkerveen. Benoemd tot bijstand in het pas toraat te Bergeijk (N. Br.): D. M. Ja- link, a.s. em.pred., Hoorn op Ter schelling. Geref. Kerken Beroèpen te Rotterdam-IJsselmon- de: J. C. Langeveld (voorheen miss. pred., Buenos Aires), Soest; te Enter: H. Lenters, Delden. Aangenomen de benoeming tot bij stand in het pastoraat te Wassenaar: E. Verburg, a.s. em.pred., Winscho ten. Bedankt voor Almelo: A. Ridders- ma, Heemstede. Geref. Kerken Vrijgemaakt Beroepen te Bunschoten-Spaken burg (voor missionaire dienst op Iran Barat) én te Biija en Holwerd: M. Nap, kand. te Sauwerd. Bedankt voor Zuidhorn: A. G. Versteeg, Stadskanaal; voor Hamil ton en voor Burlington West: drs. D. Deddens, Leeuwarden. Geref.- Gemeenten Beroepbaar: A. v. d. Berg, Gouda. Bapt. Gem. Bedankt voor Haarlem: J. Schuil, 2de Exloërmond; voor Hengelo: G. v. 't Wout, IJmuiden. Vrije Evang. Gem. Aangoenomen naar Utrecht: C. D. de Jonge, Yerseke. Oud-Geref. Gem. in Ned. Bedankt voor Utrecht: L. Gebraad St. Philipsland. Op de Noordring (tegenover wat nu slagerij Jac. v. d. Wielen is) ston den de kramen en de caroussel, soms ook een eindje verder, eveneens op de Noordring, voordat er een hele grote vlasschuur stond op de plaats waar hu een blok van vier woon huizen staat. Ook de Zuidring heeft in de eer mogen delen kennisruimte te verschaffen. Deze kermis stond dan precies op de plaats waar later de oude muziektent heeft gestaan, tegenover de schuur van Tuinman. Eens was de kermis 'grote^' dan anders, want bij café Deurloo stond een extra caroussel opgesteld. De kermis op de Noordring was nooit zo mooi en werd daarom het liefst op de Zuidring gehouden, mede in verband met de ruimte. Bij de kermis hoorde natuurlijk ook mu ziek, waarvoor 'lui' uit de stad kwa men. Een oude inwoonster wist zich nog te herinneren dat er tegenover café de „Meebaal" in de Kerkstraat ook wel eens kermiskramen hebben ge staan, maar dat was een uitzonde ring. In de oude dorpsherberg werd naar hartelust gedanst en van hier uit 'gieng 't jonge volluk ziengend an d'n aerrum dur 't durp'. Klaas Natte had de gewoonte na dat hij met z'n kraam in Nieuwer kerk was aangekomen, met een korf met koeken, die met spreuken waren bespoten, naar de „Meebaal" te gaan om ze daar voor een cent per man te verloten. Wanneer precies de 'Nieuwer kerkse mart' is opgegeven is tot nu toe onbekend. Wel is zeker dat hij slecht bezocht werd en is „doodge bloed". Een landbouwer, F. Bouw man vond het verscheiden van de kermis jammer en besloot daarom daarom deze zelf voort te zetten. Enige jaren hééft er op een weide nabij zijn hoeve aan 'de Wefeld' nog een caroussel gestaan, waarin de schoolkinderen voor niets, en de ouderen tegen een geringe vergoe ding mochten meedraaien. Ook op de daarachterliggende wei van land bouwer C. Heule heeft eens een ca roussel gestaan. Maar al deze pogin gen om de kermis 'kunstmatig' te laten voortbestaan mislukten, zodat Nieuwerkerk sinds ruim 70 jaar geen kermis meer heeft gekend. Nieuwerkerk, A. R. DODELIJKE ONGELUKKEN BAKEL. In Bakel is de 24-jarige chauffeur C. G. A. van Wetten uit Deurne met zijn auto uit de bocht gevlogen en tegen een boom gebotst. Hij was op slag dood. BERGEN OP ZOOM. Op de ver keersweg Bergen op Zoom-Roosen- daal is de 30-jarige heer G. O. Luchthart uit Bergen op Zoom bij een auto-ongeluk om het leven ge komen. GRONINGEN. In het Academisch ziekenhuis te Groningen is de 45-ja rige mevrouw L. Hoving-Elemans uit Vlagtwedde bezweken aan de bij een auto-ongeluk opgelopen verwondin gen. ZOETERMEER. De 12-jarige E. A. van Tiel uit Zoetermeer is in zijn woonplaats, toen hij met de fiets de straat overstak, door een auto aange reden. De jongen werd met ernstig letsel naar de Ursula-kliniek in Was senaar overgebracht, waar hij is overleden. 4 LEENS. De 22-jarige J. Wieringa uit Wehe, gemeente Leens, is bij een verkeersongeluk in Leens zo ernstig gewond, dat hij in het Akademisch ziekenhuis in Groningen aan de ge volgen is bezweken. TEXEL. Op de smalle Duinweg op Texel is het vierjarige Duitse kindje O. H. Kammel uit Wupertal veron gelukt. Het kind liep langs de kant van de weg en werd op het moment dat twee auto's elkaar passeerden, door een van hen overreden. TERNEUZEN. De 72-jarige P. S. uit Alphen aan de Rijn is op de An- nakruising bij Terneuzen in de oost west-verbinding door Zeeuws- Vlaanderen bij een verkeersongeluk om het leven gekomen. TEXEL. De 16-jarige bromfietser L. Witte uit De Waal op Texel is met zijn bromfiets na een aanrijding met voetgangers, gevallen. Hij liep daarbij ondermeer een schedelbasis- fractuur op, waaraan hij is bezweken LEIDEN. De 25-jarige magazijnbe diende P. Lens uit Leiden is in deze stad gedood. De heer Lens reed op de fiets toen hij werd aangereden door een auto. De automobilist is na het ongeluk doorgereden. DEN HAAG. In Den Helder is woensdag de 22-jarige mej. M. Sijm bij een verkeersongeluk om het le ven gekomen. Zij reed op haar bromfiets tegen een zware vracht auto, die voordat hij naar rechts af sloeg naar links uitweek om de bocht goed te kunnen nemen. Wot biedt de BEELDBUIS? ZONDAG 6 JUNI NED. I: In de morgenuren vindt er een uitzending plaats van een kerkdienst vanuit de kerk van de H. Severinus in het Limburgse Grathem In het middagprogramma de vaste rubrieken zoals het journaal, week- journaal, verkeersinformatie en de Verrekijker. Hierna om een uur of vier een nieuw? serie voor de jeugd getiteld „Avontmtr i?i Regenboog- land". We maken kennis met Billy Williams een jongetje dat samen met zijn moeder en zusje Hannah op een eilandje in het Canadeese Huron- meer woont. De vader is sinds drie jaar spoorloos verdwenen. Van een vliegtocht over de Canadeese wou den kwam hij niet terug. Billy's moeder drijft sindsdien een hotelletje Aan het slot van de middag een re portage van eer, songfestival voor kleuters en peuters dat onlangs in het Italiaanse Bologna werd gehou den. Na Tim de leeuw en Woord voor Woord de derde aflevering van Linkerwang-rechterwang. Het kon- flikt tussen de protestanten en ka tholieken in Ierland wordt belicht. Hierna de geheimen der zee. Per boot trok men naar de westkust van het Mexicaanse schiereiland Baja California. In hel water zien we vis sen, walvissen en pelikanen. Na het journaal en weersoverzicht met Jan Brusse naar Parijs en dan Avro's weekeindfilm. Korporaal Crocker is de hoofdfiguur. Hij kan na zijn te rugkeer uit Vietnam de draai niet erg vinden. Hij krijgt ook nogal wat teleurstellingen te verwerken. Zijn vriendinnetje blijkt getrouwt, de zaak de hij had is naar de knoppen en overal klopt hij tevergeefs om hulp. Hoe hij zich uiteindelijk toch weet aan te passen zien we aan het einde van het verhaal. Hierna de eerste aflevering uit de serie Vrou wenportretten. Het gaat over prin ses Marianne enige dochter van Ko ning Willem I. NED. II: Na Ti mde leeuw, de Vrij buiters. Mike en Max zijn in een pijp verzeild geraakt. Graham en Sue snellen nog net op tijd toe. Na de eerste aflevering van Studio Sport het tweede deel uit de serie „De schipper van de Picardië". Dochter Yvette is zonder taal of teken zo maar van huis weggebleven. Pa en ma ongerust en dochterlief is naar haar broer in Straatsburg getrokken omdat ze het thuis zat was. Na de tweede aflevering van Studio Sport de uitslag von de op 31 mei gehou den finale van de Koorkwiz. Tot slot van de avond het tweede deel van het internationaal filosofenprojekt. Dan rest ons alleen nog het laatste journaal. ZONDAG 6 JUNI NED. I: 11.00 Eucharistieviering 15.30 Journaal; 15.32 Weekjournaal; 15.55 Verrekijker; 16.05 Avontuur in regenboogland; 16.30 De gouden Zecchino; 1,9.00 Woord voor Woord 19.05 Linkerwang-rechterwang; 19.30 De geheimen der zee; 20.20 Journaal 20.25 Jan Brusse; 20.35 The Ballad of Andy Crocker; 21.50 Prinses Marian ne; 22.15 Journaal. NED. II: 18.55 Tim de leeuw, 19.00 Journaal19.05 Vrijbuiters; 19:30 HOOFDSTUK 21 De schade viel nog al mee. In Equador was men tot ieders opluch ting niet zo kinderachtig om met het kontrakt in de hand herrie te maken Daar vatte men het ongeluk met de balen katoen nogal lakoniek op: een week later, wat doet het er feitelijk toe We hebben volledig begrip voor deze farce majeur. En uit Enschede kwam het bericht, dat men een dag had gewonnen en woensdagsmorgens de eerste wagens naar de haven zou den rijden. Ditmaal was Erik op elke eventua- aliteit voorbereid en zorgde er na het laden voor, dat niets was verzuimd om te bewerkstelligen dat de lading i nde beste condities op de plaats van bestemming zou arriveren. Daarom kwam hij net even voor sluitingstijd op het kantoor van Ria met de getekende afschriften van de cognossementen, die hij op haar bu reau deponeerde. „Alles prima in or de, Ria. Om vier uur was alles in de ruimen; tien minuten later had men afgedekt en nog eens tien minuten zitten momenteel waarschijnlijk al later werd het anker gehesen. Ze vlak bij IJmuiden. Met een beetje geluk is er niej meer dan vijf a zes dagen vertraging". Ze bekeek de papieren en knikte. „Dank je, Erik. Gelukkig, dat ook dit weer in orde is. Volgende week heb ik één verscheping, op woensdag. Je krijgt nog wel een seintje van me. Ben je morgen nog weg „Rotterdam. Met een beetje geluk zijn we daar ook om een uur of vier klaar, zodat ik op tijd thuis ben voor het eten. Zullen we er een leuk weekeind van maken Vrijdag 4 juni, 20.21 uur: Johnny en rijkste gast. Studio Sport; 20.20 De schipper van de Picardië; 21.10 Studio Sport; 21.35 Koorkwiz; 21.38 Internationaal filo sofen congres; 22.10 Journaal. MAANDAG 7 JUNI NED. 1: Na de nieuwslezer en Tim de leeuw, Pipo op Bizarra. Pipo weet nog steeds niet hoe het ei uitgebroed moet worden. Een bezoek bij Blau- hilde wordt gebracht. Snuf en Snuit je kunnen het ei ondanks al hun ijverige pogingen maar niet ontdek ken. Tot het journaal van acht uur Coronationstreet. Na het journaal en weersoverzicht de cursus „Zelf uw kind zwemmen leren", gevolgd door Ironside. De chief krijgt een belang rijke opdracht. Hij moet echter eerst door een psycholoog onderzocht worden óf hij daartoe in staat is. Het onderzoek is nog niet rond of de meoilijkheden beginnen al. Vrouw en kinderen van de psycholoog worden ontvoerd. De kidnappers stellen als losprijs gegevens over Ironsides ge zondheid. Na deze spanning ontspan ning met Herman van Veen. Achter het nieuws, een filmpje van de Stichting Socutera en het laatste journaal besluiten de avond. NED. 11: Na Tim. de Leeuw voor lopig de laatste aflevering van het programma „Kijken naar kinderen". De tijd tot het journaal en weers overzicht van acht uur wordt gevuld met de kwiz „Zo moeder, zo doch ter", waarbij als gast pennellid op treed Eddy Becker. Na het journaal met Liedjes het land in. In Zaandam treedt een groot aantal gasten op en om er maar enkele te noemen: Joop Doderer, Saskia en Serge, Conny Vink, het Lowlandtrio, Ciska Peters, Connie Renoir, Willy Alberti en Lou Geels. Verder bestaat er gelegen heid Swiebertje te imiteren. Hierna de Ted de Braakshow. Hij waagt zich met Siska Peters aan een kruis woordraadsel. Als alle liedjes op zijn rest ons alleen nog de dagsluiting en het laatste journaal. Ze knikte lachend. „Doen we, Erik. Zullen we 'm zaterdagmorgen pie pen Ergens heen; waar het leuk en mooi is „Dotje, daar houden we het op. Een paar dagen heerlijk genieten Dat weekeind reden ze naar de Ardennen, waar ze tegen de middag arriveerden. Erik was er vroeger wel eens doorheen gereden, als hij van Mannheim kwam, zodat hij er enigs zins de weg kende. Ze reserveerden een kamer in een rustig berghotelle- tje in een klein dorpje, waar ze zich verfristen en wat dronken. Daarna wandelden ze wat in het dorp, hand in hand, elkaar af entoe blij aankij kend. „Niet te geloven, Erik, dat we al zo lang getrouwd zijn", merkte Ria op. „Het is net, of we nog op de huwelijksreis zijn." Hij drukte haar hand. „Zo be schouw ik het weer, Dotje." Hij boog zich naar haar toe en fluister de vrouw in het oor: „Ik wou maar, dat het avond was.'" Ria begon te blozen, maar haar ogen schitterden, toen ze hem aan keek. „Erik. je maakt me verlegen," antwoordde ze zacht, maar haar hart sloeg sneller en een warm gevoel doorstroomde haar. God, was houd ik ontzettend veel van hem. De volgende morgen waren ze bij tijds op. omdat ze naar de kerk wil den. Terwijl Erik zijn kamerjas aan schoot. zag hij. dat Ria even wankel den en zich vasthield aan de rand van het bed. „Wat heb jij nou?" Ze schudde het hoofd. „O, niks bizonders. een beetje duizelig in eens. Het draait me voor de ogen." Met twee stappen was hij bij haar haar en hielp haar op een stoel. „Hoe kan dat nou?" Met Katja Ebstein als de belang- MAANDAG 7 JUNI NED. I: 18.45 Tim de leeuw; 18.55 Journaal; 19.05 Pipo op Bizarra; 19.30 Coronationstreet; 20.00 Jour naal; 20.20 Zelf uw kind zwemmen leren; 20.30 Ironside; 21.20 Herman van Veen; 21.55 Achter het nieuws; 22.20 Stichting Socutera; 22.35 Jour naal. NED. 11: 18.45 Tim de leeuw; 18.55 Journaal; 19.05 Kijken naar kinderen 19.30 Zo moeder zo dochter; 20.00 Journaal; 20.20 Met liedjes het land in; 21.15 Hier en Nu; 21.40 Met lied jes het land in 2; 22.25 Dagsluiting; 22.30 Journaal. Advertentie l i E KOUWENBERG S voor uw gasverwarming j Poststraat 48 tegenover het postkantoor 5 Zierikzee Werkplaats: Meelstraat 46. door LENA SCHAGEN „O, Erik, maak er niet zo'n drama van. Het is zo weer over. Zou het soms van de berglucht komen?" „Best mogelijk." antwoordde hij. „Die is in de regel wat ijl; maar zo hoog zitten we hier niet eens: een paar honderd meter misschien." „Het gaat al wat beter. Misschien ben ik wat to schielijk overeind ge komen." Hij keek haar bezorgd aan. „Zeg, jij overwerkt je toch zeker niet op kantoor? Want dan is het afgelopen, mevrouw de direktrice." „Onzin, Erik, wat voer ik eigenlijk de hele dag uit? Ik heb overal mijn mensen voor. Ik heb van het begin af aan de afdeling goed opgezet, zo dat iedereen precies weet. wat hij moet doen. Dat kon, omdat het een geheel nieuwe tak van het bedrijf was. Behalve dan als er een of an dere stagnatie is, loopt alles zo ge smeerd als het maar kan. Lieve jon gen. ik kan achter dat bureau wel honderd worden." „Ik hoop, dat \yc samen oud wor den, Dotje, maar niet in het bedrijf. Hoe gaat het nu?" „Het is al over, hoor." Ze legde even haar hoofd op de wijde, wolli ge mouw van zijn kamerjas. Die dag genoten zo van hun korte uitje, maakten wandelingen door de dalen en verklaarden op heel stille plekjes, dat ze van elkaar hielden, om daarna weer hand in hand ver der te lopen. In de loop van de mid dag begonnen ze aan de terugreis. Het was desondanks vrij laat. toon Erik de wagen voor de flat stopte. Ria was een uur geleden in slaap ge vallen. Hij moest haar wakker ma ken. (Wordt vervolgd). FEUILLETON 55 i

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1971 | | pagina 7