ZUURSTOF UIT MAANSTEEN
de merk.'t is sterk, allemaal hetzelfde merk. 't is sterk, allemaal hetzelfde
merk.
„Zierikzee zoals liet was" - Schat aan rijke (foto) romantiek
Gemeenteraad Zierikzee - Openbare vergadering op 25 augustus
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 17 augustus 1970 Nr. 20151
Advertentie
Tientallen pagina's oude prenten en foto's
ZIERIKZEE, 15-8. Het hart van allen die houden van Zierikzee, en dat
zullen zeker niet alleen de bewoners zyn van deze oude stad, zal ongetwij
feld sneller gaan kloppen by het lezen en bekijken van het deze week ver
schenen fotoboek „Zierikzee zoals het was", een nieuw en rijk geïllustreerd
bock, dat werd samengesteld uit oude foto's en prentbriefkaarten uit „oude
archieven", en voorzien van een korte en duidelijke verklarende tekst.
„Zy die Zierikzee gekend hebben zoals het was, zullen bü het doorkijken
van dit boek het feest der herkenning beleven", aldus constateren de samen
stellers, de heren J. L. Braber en C. P. Pols - die al eerder naam maakten met
'n historische „beeldroman" over het dorp Dreischor - in een kort voorwoord
van het in een fraaie, met de rood-zwarte stadskleuren uitgevoerde, linnen
band verschenen „Zierikzee zoals het was".
En dat is geen woord teveel ge
zegd: het boekje bevat een kostbare
schat aan „romantiek". Het is een
spiegel in een vergulde lyst. waarin
een „andere wereld" te zien is, maar
ook een Zierikzee van vandaag. Een
Zierikzee dat nog altijd door steeds
meer mensen opnieuw „ontdekt"
wordt, waarby uit dit boekje veel ge
leerd kan worden.
„Zierikzee zoals het was" is in de
eerste plaats een „kijk"-boek, maar
dan één, waarin het ook goed lezen
is. Het verstrekt in klein bestek heel
wat informatie over de historie van
de stad, maar we menen wel tc mo
gen zeggen dat het vooral de „plaat
jes" zijn die het doen. Immers, een
plaatje zegt soms meer dan duizend
woorden, en dat geldt zeker voor dit
boekje, waarin het plaatwerk gestal
te geeft aan waarden die moeilijk in
woorden zijn uit te drukken.
Oude foto's van het leven in vroe
ger jaren rondom de havens ontbre
ken natuurlijk niet. We zien bijv. de
vroegere aanlegplaats van de provin
ciale boot; een kaart van vóór 1928
waarop de spoorboot ligt afgemeerd
aan het Luitje. Daarvoor ligt een
zeilscheepje van de gebr. Plandsoen,
beurtschippers van Stavenisse op
Zierikzee. Een andere kaart toont
het beurtschip „Zeelandia" van J. L.
van Duivendijk. Dit schip onderhield
drie maal per week de beurtdienst
op Middelburg en later op Goes.
Pagina na pagina ontrolt zich „fo
to-nieuws" van vroeger. Ander voor
beeld: in de strenge winter van fe
bruari 1917 werd de ijskorst van de
Nieuwe Haven zo dik dat men zich
zonder gevaar op het dichtgevroren
water kon begeven. Getoond wordt
een toen gemaakte foto: een grote
schare mensen op het ijs van de ha
ven, met daarachter een ingevroren
vissersboot met Belgische vluchtelin
gen. Een warme herinnering aan een
koude tijd
Veelzeggend zijn ook de foto's en
kaarten die herinneren aan de hoge
vloeden, o.a. één van de vloed van
1906, waarop de vloedplanken nog
juist boven het water uitsteken. Een
uniek prentje is de oude foto van het
turfsteken in de Zuidhoek, (pag. 33).
zoals dat werd gedaan in 1914-1918,
voornamelijk door Belgische vluchte
lingen.
Tot de rijke oogst van het boekje
behoren vele tientallen kaarten, even
zoveel onvervangbare „momenten"
van de Vissersdijk, Scheepstimmer-
dijk. het Sas, de poorten, Grachtweg
en vele andere onvergetelijke beel
den op de in totaal 168 pagina's.
En natuurlijk de sport van vroeger,
de tram, de eerste autobussen, his
torische gebeurtenissen, optochten en
verenigingsleven. Te veel om op te
noemen. Overigens hebben we on
danks deze overvloed van fraai ma
teriaal toch nog iets gemist. Immers,
een foto van het bekende Zierikzeese
Strijkorkest had het naast de gepu
bliceerde herinneringen aan het al
oude „Kunst en Eer", lijkt ons, uit
stekend gedaan.
Wie echter niet ontbreekt: Betjc
Does met „de grocte uit Zierikzee",
een kostelijk plaatje van de legen
darische Betje, waarop ze met een
Een beeld van de Nieuwe Haven
vroeger: de verdwenen bakkerij an
nex liruideniers winkel J. A. van
Dijk.
,,'akmes" stenen schoonmaakt. Ove
rigens is het wel duidelijk „Zierik
zee zoals het was" is een boek dat
zich het best al bladerend Iaat ont
dekken en dat ongctwyfcld zeer ve
len vreugdevolle uurtjes zal bezor
gen.
Het boek verscheen in een keurige
lay-out en vakkundig verzorgd bij
drukkerij Lakenman en Ochtman en
werd uitgegeven door Uitgeverij
Steengracht. Blijkens een mededeling
van de samenstellers werden de
kaarten en foto's ontleend aan de
collecties van het stadsarchief van
Zierikzee, van J. M. J. Lokker, C. P.
Pols en W. C. Schot-Kloet. De fraaie
bandtekening werd uitgevoerd naar
een ontwerp van mr. A. K. Vink.
„Zierikzee zoals het was" wordt
afgesloten met een ABC uit 1875.
Het begin daarvan luidt als volgt:
A AbeIse, koopman in pijpenB
van Bcveren, die scharen kan slüpen;
C^Chivat, vader van 't Gesticht; D
Van Dishoek, in boek en gedicht
Een schilderachtige Karnemelks-
vaart in 1904.
PEKING. Drie van de 24 in Cam
bodja verdwenen buitenlandse jour- -
nalisten zijn levend teruggevonden.
Zij bevinden zich in handen van de
„bevrijdingskrachten van Cambodja"
Dit is in Peking meegedeeld door
Ivioun Prasit, minister van coördi
natie in de regering van prins Siha-
noek Norodom.
LAND- EN TUINBOUW
Terugbetaling heffing
rotle bessen
DEN HAAG, 15-8. In het afgelopen
seizoen werd van de rode bessen, die
via de Nederlandse fruitveilingen
werden verhandeld, een heffing in
gehouden van 3 cent per kg. Deze
diende om de verwerking van even
tuele doorgedraaide rode bessen te
financieren. Thans blijkt dit niet no
dig geweest te zijn. Het dagelijksbe-
stuur van het Centraal Bureau van
de Tuinbouwveilingen heeft daarom
besloten de van de telers ingehouden
heffing volledig terug te betalen. Dit
zal binnenkort via de veilingen ge
beuren.
Voor 30 jaar
Deelneming maatschappelijk kapitaal vanP.Z.E.M.
ZIERIKZEE. 15-8. De gemeente
Zierikzee heeft van de N.V. „Provin
ciale Zeeuwse Energie-Maatschap
pij" te Middelburg een brief ontvan
gen betreffende de deelname van de
gemeenten in het maatschappelijk
kapitaal dezer nieuwe vennootschap,
die is ontstaan uit de fusie tussen de
N.V. Zeeuwse Gas Maasschappy en
de N.V. Provinciale Zeeuwse Elcctri-
citeits Maatschappij.
Na omruil van de aandelen Zegam
en P.Z.E.M. zullen de Zeeuwse ge
meenten met 545 aandelen in het
maatschappelijk kapitaal van het
nieuwe energiebedrijf deelnemen. De
provincie Zeeland neemt met 2000
aandelen deel. In de statuten van het
energiebedrijf is vastgelegd, dat de
verhouding van het aandelenbezit
van de provincie Zeeland en de tota
liteit der Zeeuwse gemeenten moet
zijn 2:1. Dat betekent, datvoor de
gemeenten nog 1000 - 545 is 455 aan
delen beschikbaar zijn.
Voor de gemeente Zierikzee, reeds
in het bezit van 28 aandelen Zegam
en één onderaandeel ad. f 500,van
de N.V. Prov Zeeuwse Electriciteits
Maatschappij, zijn nog 12 aandelen
beschikbaar.
B. en w. stellen de raad voor de
eerdergenoemde 28 aandelen Zegam
om te ruilen voor nieuwe aandelen
P.Z.E.M., het ondertaandeel P.Z.E.M.
met bijbetaling van f 500,even
eens om te ruilen voor een nieuw
aandeel P.Z.E.M. en tenslotte nog
12 aandelen P.Z.E.M. bij te nemen.
Met deze transactie is een bedrag ge
moeid van f 12.500,waarvoor het
college verzoekt een krediet te ver
lenen.
POORTVLIET. Tengevolge van de
kolennood moeten de mensen zich
voorzien van hout dat dikwijls op
een oneerlijke manier wordt toege-
eigend. Door de politie dezer ge
meente werden twee personen die
bezig waren een boom om te zagen
op een andermans grondgebied op
heterdaad betrapt. Er volgde inbe
slagneming en er werd een proces
verbaal opgemaakt.
ZIERIKZEE. Advertentie. Tante
Nel een welgemoed
doet zich, o zo graag te goed
aan de Gruiters betere waar
van ouds bekend, reeds honderdjaar.
ZIERIKZEE. Het huisje van mej.
O. aan de Vissersdijk is voor een
groot gedeelte uitgebrand. De brand
die gepaard ging met een grote
rookontwikkeling was spoedig ge
blust. De verzekering dekt de scha
de.
SANTORINA. Op het Griekse ei
land Santorina is de vulkaan Thira
in werking getreden. Na een rust
periode van meer dan duizend jaar
is de vulkaan pas anderhalfjaar ge
leden weer sporen van werking gaan
vertonen. Tijdens deze huidige atki-
viteit heeft zich op het eiland St.
George een krater gevormd waaruit
een grote hoeveelheid as en gloei
ende lava opsteeg.
ZIERIKZEE. De kunsthandel
Frans Murk heeft besloten aan de
Porceleijne Fles te Delft opdracht te
geven om naast de wapentegels van
Schoxiwen ook wapentegels van
Duiveland te vervaardigen welke in
middels zijn aangekomen en zijn te
bezichtigen in de etalage.
Verkoop van kavels grond voor woningbouw in West
ZIERIKZEE, 15-8. De gemeente
raad van Zierikzee komt in openbare
vergadering byeen op dinsdag 25 au
gustus aanstaande. Aan de orde
komt o.a. een voorstel aan de raad
om over te gaan tot de verkoop van
kavels grond in het bestemmings
plan West aan het het Vastgoedbe
leggingsfonds voor Institutionele Be
leggers (V.I.B.) N.V. te Utrecht, voor
de bouw van 4 blokken woningen
van 8 stuks, gelegen aan de Keten
en Mastgatstraat, en 2 blokken wo
ningen van 4 stuks met aangebouwde
garages, gelegen aan de Zandkrcek-
straat.
Voor de bouw van de 32 woningen
is een oppervlakte grond nodig van
ongeveer 6076 m-, tegen een grond
prijs van f 42,per m-, of in totaal
f 255.192,De genoemde 8 wonin
gen zullen gebouwd worden op een
kavel grond, groot ongeveer 2288 m-,
tegen een grondprijs van f 35,25 per
m-, of in totaal f 80.652,-. In een toe
lichting op dit voorstel tekent het
college aan zeer verheugd te zijn
over het feit dat V.I.B. de eerste
stoot geeft tot de bouw van wonin
gen buiten het normale woningcon
tingent voor Zierikzee in West.
Een ander voorstel voor de ko
mende vergadering betreft de ver
koop van de openbare ULO-school,
met rijwielbergplaats en erf aan het
Rijk. Deze verkoop en koop ge
schiedt voor de som van f 322.638,51.
terwijl de staat aan de gemeente
nog een rentevergoeding zal betalen.
Op de hoek van de Calandweg-de
Brauwstraat werd enige tijd geleden
een aanvang gemaakt met de bouw
van noodlokalen ten behoeve van de
rijksscholengemeenschap. Voor de
betreffende kavel grond werd inmid
dels een huurovereenkomst opge
steld, volgens welke een huursom
kan worden verkregen van f 2.500,
per jaar. Het college stelt de raad
voor tot de verhuur van deze kavel
te besluiten.
Aan de orde komt verder de vast
stelling van de drank- en horecaver-
ordening. Hierbij wordt aangetekend
dat de inhoud van deze verordening
geheel gelijk is aan de verordening
welke in de vergadering van 28 april
j.l. werd vastgesteld.
Drie voorstellen van b. en w. heb
ben betrekking op het verlenen van
een subsidie voor restauraties, n.l.
van het pand Meelstraat 2 van de
heer R. ten Kate, het pand Poststraat
23 van de Kon. Zeelandia N.V., en de
Grote Kerk, met name in de kosten
van voorlopige restauratie van de
dakbedekking van deze kerk. Andere
voorstellen hebben betrekking op
voor het gemeentepersoneel te ne
men maatregelen in het kader van
de nacalculatie „trend" 1970, en vast
stelling van het minimumloon, even
eens voor het gemeentepersoneel.
Een administratieve kwestie is ver
der de uilkerings- en pensioenveror
dening wethouders.
Aan de heer J. C. Blok, onderwij
zer in vaste dienst aan de openbare
lagere Theo Thijssenschool, zal op
zijn verzoek met. ingang van 1 okto
ber a.s. eervol ontslag worden ver
leend.
Leermiddelen lagere scholen
Andere voorstelden houden ver
band met aanvragen voor kredieten
voor leermiddelen voor de openb. la
gere scholen en de R.K. lagere school
Het college stelt n.l. voor een krediet
te verlenen van f 2600,(f 1.900,
voor de school Nieuwe Bogerdstraat
en f 700,voor de Theo Thijssen
school) voor de aankoop van een ra
dio, televisie, bandrecorder en pick-
up( eerstgenoemde school) en een te
levisie voor de T. Tijssenschool. Met
de aanschaffing van een t..v„ band
recorder, platenspeler en schrijfma
chine voor de R.K. lagere school zal
een bedrag gemoeid zijn van f 2.258.
Naar verluidt is het aan Italiaanse
geleerden, verbonden aan de facul
teit der scheikunde van de universi
teit van Rome, voor het eerst gelukt
zuurstof te winnen uit maansteen
monsters, die ze laatst van de NASA
toegestuurd hebben gekregen. Het
onderzoek stond onder leiding van
prof. Giovanni.
Het belang hiervan is hierin gelegen,
dat eventuele toekomstige nederzet
tingen op de maan (men wil immers
daar een permanent station vestigen)
hun „ademhalingszuurstof" niet in
vloeibare vorm mee hoeven te ne
men, wat apropos een enorme ruim
tebesparing betekent, doch recht
streeks van de maan zelf kunnen be
trekken. Dit hoeft ons feitelijk niet
te verwonderen, omdat wij sinds de
zachte landing van Surveyor V, ruim
twee jaar geleden, weten mogen dat
het gesteente aan het oppervlak van
de maan bijna dezelfde scheikundige
samenstelling vertoont als de aard
korst.
20 kg maansteen
voor 24 uur ademen
Wij weten ook dat het oppervlakte
gesteente van de maan bazaltachtig
is en daarom waarschijnlijk een soort
stollingsgesteente is met een relatief
gering kiezelzuurgehalte, het hoofd
bestanddeel van zand. Maar wat nog
niet bekend is: hoe de zuurstof uit
het gesteente vrij te maken en in
gasvorm te gebruiken voor de adem
haling van de bewoners van toekom
stige maan-nederzettingen. Dit nu
schijnt zijn beslag te hebben gekre
gen.
Uit 20 kg maanstenen zou men vol
doende van het onontbeerlijke ele
ment kunnen halen om een maanbe
woner 24 uur lang te doen adem
halen.
Naar een opgave van dr. Turke-
vitch van de universiteit van Chi
cago, die de leiding had over de Sur-
veyer V-experimenten en analyses,
zou de maanbodem bestaan uit 53-63
procent zuurstof (aardkorst 47 pro
cent), 15.5-21.5 procent silicium (aard
korst 27 procent), 10-16 procent zwa
vel, ijzer, kobalt en nikkel (aardkorst
ongeveer 10 procent) en 4.5-8.5 pro
cent aluminium (aardkorst 8 pro
cent).
Deel van de aarde
De analyse onthulde eveneens de
aanwezigheid van kleine hoeveelhe
den magnesium, koolstof en natrium,
evenzo vergelijkbaar met die op
aarde. Hierdoor getroffen meent Tur-
kevitch daarom, dat het materiaal
van het maanoppervlak redelijk goed
overeenkomt met de scheikundige
samenstelling van de aardkorst.
De meest voorkomende elementen
aldaar zijn dezelfde als de meest
abundante elementen hier. Het meest
gelijken ze op aardse vulcanische ge
steenten van bazaltachtige aarde, die
men in het Deccanplateau in India
en de Giant's Causeway in Ierland
aantreft. Een en ander pleit wel voor
de hypothese, dat de maan in een
ver verwijderd aardkundig verleden
door getijdewerkingen uit de aarde
is gerukt om daarna een zelfstandig
bestaan te voeren.
Aangezien aan de andere kant dr.
Anders betrekkelijke tekorten aan
bepaalde spore-elementen als bis
muth en thallium heeft gevonden,
moeten wij de scheiding van aarde
en maan wel naar een veel vroeger
LANDBOUW EN VEETEELT
De consumptiemelkprijs
DEN HAAG, 14-8. Het Lanbouw-
schap zal voor het komende jaar
blijven aandringen op een vrijere
prijsvorming voor consumptiemelk
en consumptiemelkprodukten. Als de
overheid dit afwijst, aldus het schap
dient de straatprijs zodanig te zijn
dat uitgegaan wordt van tenminste
de richtprijs voor de grondstof, ver
hoogd met de kosten van aanvoer,
verwerking en afzet.
DJAKARTA. Ter gelegenheid van
het feit dat Japan 25 jaar geleden
capituleerde waarmee een einde aan
de Tweede Wereldoorlog kwam zijn
in Indonesië herdenkingsplechtighe-
den gehouden waarbij kransen wer
den gelegd op een aantal erebegraaf
plaatsen.
ontwikkelingsstadium verschuiven
dan aanvankelijk verondersteld.
Zonne-ovcn
Wij weten niet hoe men in Rome de
zuurstof aan het maangesteente ont
futseld heeft. Wel is bekend dat de
Aerojot, General Corp. te Azusa in
Californië (Ver. Staten) in 1967 een
goed doordacht procédé heeft ont
wikkeld, dat 12 pond zuurstof per
uur uit 45 pond maangesteente op
levert.
Allereerst wordt het maanmate-
riaal in een zonne-oven, zoals die op
de maan onder ideale omstandighe
den (het zonlicht wordt immers daar
niet geremd en verzwakt door een
atmosfeer, zodat het voor de volle
honderd procent medewerking kan
verlenen aan dc verwarming van het
materiaal) kan worden gebouwd, ge
smolten, waarna het wordt bewerkt
met methaan of moerasgas. Ten
slotte wordt, het aan een eleetroly-
tisch (scheidend) proces onderwor
pen, dat de zuurstof van dc rest
scheidt respektievelijk vrij maakt.
JEAN HUGO.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
AMSTERDAM. De minister van
volksgezondheid van Roemenië, dr.
Enachescu. heeft nadrukkelijk ver
klaard dat tot dusver in Roemenië
geen gevallen van cholera zijn ge
constateerd.
ROTTERDAM. De 23-jarige J. K.
uit Rotterdam, die in bezit van 200
gr. hasjiesj werd aangehouden, is
door de politierechter in de Maas
stad veroordeeld tot een boete van
f 50,—.
DRIEBERGEN. In Driebergen is
de zeventienjarige R. J. Rothengatter
in zijn woonplaats verongelukt. Ko
mende uit de Oranjelaan wilde hij de
richting „De Kraai" inslaan. Hij nam
de bocht te ruim en kwam in botsing
met een personenauto die uit de
richting Arnhemse Boven weg nader
de. Op weg naar het ziekenhuis
overleed de jongen aan zijn verwon
dingen.
EINDHOVEN. Daar het perso
neelstekort in de prodyktiëve sector
bij DAF zowel te Born (persónenau-
tofabrikage) als te Eindhoven (be
drijfswagens, motoren, opleggers en
aanhangwagens) steeds nijpender
wordt, is besloten het ministerie van
sociale zaken vergunning te vragen
tot werving van buitenlandse werk
krachten.
KROMMENIE. Acht personeelsle
den van de fabriek van Thomassen
en Drijver „Verblifa" N.V. in Krom-
ncnie, die volgens de plannen aan
het eind van het jaar wordt gesloten,
zullen een eigen bedrijf stichten. Ze
doen dit met behulp van de gelden,
die ze in het kader van de afvloei
ingsregeling zullen ontvangen.
AMSTERDAM. Het gekraakte
pand van de verzekeringsmaatschap
pij Abbey Leven aan de Keizers
gracht in Amsterdam is vrijwillig
door de bewoners verlaten.
LEKKERKERK. Op de provinciale
weg Krimpen a. d. IJssel-Schoonho-
ven is een inwoonster van Rotterdam
met haar auto bij het ingaan van een
bocht rechtdoor gereden en tegen
een boom tot stilstand gekomen. De
vrouw, de 61-jarige C. J. W, Tellier
uit Rotterdam, was op slag dood.
ROTTERDAM. Rijnmond wordt te
duur, zo vinden b. en w. van Rotter
dam. Zij stellen de gemeenteraad
voor te protesteren bij de Rijnmond-
raad tegen de begroting 1971 van het
openbaar lichaam, die van Rotter
dam een bijdrage van 2,5 miljoen
vergt.
ETTEN. Een wielrijdster is in Et-
ten, gemeente Genderen door een
personenauto geschept, vermoedelijk
toen zij naar links uitweek. Zij over
leed ter plaatse. Het slachtoffer is de
64-jarige A. B. M. Borkus uit Braamt
LEIDSCHENDAM. In Leidschen-
dam is bij de rotonde van rijksweg
4 een verkeersongeluk gebeurd,
waarbij de 25-jarige heer L. aan de
Kerk uit Den Haag om het leven is
gekomen. Twee van zijn medepassa
giers moesten met ernstige verwon
dingen naar een ziekenhuis worden
overgebracht.
Misdrukken van Nederlandse statuutzegels
GRONINGEN, 15-7. Op het kantoor van het Groningse garage-
bedrijf Cornclis N.V. heeft men een aantal misdrukken ontdekt van
dc vorig jaar op 15 december uitgegeven Nederlandse statuutzegcls.
Van dc 30 misdrukken, die op een vel van honderd stuks van de
ze zegels voorkomen, zyn cr 18 bewaard gebleven. Dc overige 12
zyn op brieven geplakt voordat een kantoormeisje zag dat er met
deze zegels iets aan dc hand was.
Op dc zegels van dc achtste vcrtikale ry van tien stuks ontbreekt
een deel van dc ondergaande zon en is van de groene kleur niet veel
doorgekomen. By dc zegels van dc negende ry is dé waardeaandul-
ding „25 c" weggevallen en is van het woord „Nederland" alleen de
eerste „e" zichtbaar.
Dc zegels van dc tiende verticale ry missen zowel de waardeaan-
duiding als het woord „Nederland".
Dc eigenaar van deze nict-cómpictc postzegels, dc heer Cornclis.
is van plan dc misdrukken tezynertyd by een Amsterdamse firma
tc laten veilen. Volgens deskundigen zullen dc zegels enige duizen
den guldens opbrengen.
