CHAFF)
In hotel „De Wereld" te Wageningen werd bevrijding een feit
Programma 5 mei voor Burgh-Haamstede Koninginnedag
op de Ned. Antillen
Schouwen-Duiveland moest met westen wachten op de bevrijding
ARAM EN DE BROEDERS DER KUST
Het einde van vijf oorlogsjaren
WAGËMNQEN, 5 mei 1945. liet
stadje, dat, evenals in 1940, op de
route van strijdende partijen
heeft gelegen,, toont op vele plaatsen
de sporen daaJrvan, Kr zijn vrü veel
verwoestingen aangericht. In het
centrum staJt hotel „De VVere'd".
Het gebouw *eeft veel van de oor
logshandelingen der laatste dagen
geleden. De „W" van het opschrift
„Wereld" is van de muur afgescho
ten. Het dak is zwaar beschadigd en
vrijwel alle ruiten zijn versplinterd.
Voor het hotel neemt de activiteit
van hoge geallieerde militairen toe.
De Canadese generaal Poulkes arri
veert met zijn stafofficieren en ver
gezeld van,prins Bernhard. Even la
ter naderen Duitse militaire auto's.
Zy brengen generaal Blaskowitz,
het type van een Pruisisch militair.
In 1939 vocht hij reeds in Polen. Pas
in april was Blaskowitz, net op het
nippertje via de Afsluitdijk, ons
land binnengekomen.
Hij verving, als „Obcrbefchlsha-
ber" van de Vesting Holland, gene
raal Christiansen. Enige dagen ge
leden was hij niet tot het sluiten van
een wapenstilstand bereid. Het bleek
dat zelfs Seyss-Inquart toeschietelij
ker was. Op 28 april praatte deze
nazi met generaal Bedell-Smith.
chef staf van Eisenhyuwer, met de
chef staf van Eisenhower, met de
generaal De Guinsland, met prins
Bernhard en met een Russische ge
neraal te Achterveld over het uit
voeren van „voedseldroppings" bo
ven het hongerige, bezette gebied.
In 1939 nam generaal Blaskowitz de
capitulatie van de Poolse strijd
krachten in ontvangst. Nu zijn de
rollen omgekeerd.De generaal zal nu
misschien begrepen hebben wat het
vd,or een militair betekent zich te
moeten overgeven. In Polen heeft
Blaskowitz geprotesteerd tegen het
wrede optreden van de Duitse SS al
daar. Hij is toen door Hitier voor
straf overgeplaatst. Wellicht heeft
hij het bij zijn Führer in 1945 weer
goed willen maken, want onder zijn
commando werd, geheel onnodig,
een paar dagen voor de capitulatie
de Wieringermeerpolder onder water
gezet. Maar nu hebben de bazen van
Blaskowitz zelfmoord gepleegd of
zich overgegeven. En op deze 5e mei,
te 16.30 uur, tekent de Duitse géne
raal zijn capitulatie. Voor Nederland
zijn de oorlogsjaren, begonnen met
een ongelijke strijd van enkele da
gen, welke werd gevolgd door een
donkere bezettingstijd en afgesloten
met een bloedige en verwoestende
bevrijding, voorgoed voorbij; Als één
der laatste bezette gebieden zou heel
Nederland dan eindelijk vrij zijn.
Merkwaardige gelijkenissen
Cp 19 mei 1940 verlieten de laatste
Nederlandse soldaten via de Belgi
sche grens met Zeeuws-Vlaanderen
ons land; op 20 september 1944 over
schreden de eerste Nederlandse sol
daten - van de Prinses Irene Brigade
bij Valkenswaard eveneens de Bel
gisch-Nederlandse grens. Het is zelfs
mogelijk, dat dezelfde soldaten, die
in 1940 als laatsten ons land verlie
ten, bij de troepen, die 4 jaren latei-
ons land weer binnen kwamen om
deel te nemen aan het verjagen van
de bezetter van ons grondgebied.
Dit is niet het enige merkwaardige
punt van overeenkomst tussen de
oorlogshandelingen in 140 en die in
1944 en 1945. Er zijn vele gelijkenis
sen. Zo daalde zowel de vijand als
de bevrijder in groten getale uit de
lucht op ons neer. En in beide geval
len met het doel om de oorlog aan
merkelijk tè verkorten. Was het in
1940 de Duitsers te doen om het in
bezit rernen van de rivier-overgan
gen bij Moerdijk, Dordrecht en Rot
terdam. en tevens tot het uitschake
len van het regeringscentrum te Den
Haag, tijdens de grootscheepse ope
ratie „Market Garden" landden
Amerikaanse, Engelse en Poolse
luchtlegers om het snel in bezit ne
men van bruggen over het Wilhel-
minakar.aal en de rivieren, Dommel,
Dinkel, Maas en Rijn.
In beide gevallen moest de weg
worden vrijgemaakt voor het uit
voeren van een snelle beslissende
dcorstoot. In 1940 moest de Duitse
9e pantserdivisie via Noord-Brabant
Dordrecht en Rotterdam de Vesting
Holland binnendrongen. In 1944
moest 't 11e Engelse leger onder be
vel van generaad Dempsy door Noord
Brabant, langs de lijn Valkenswaard
Eindhoven, Grave, Nymegen, Arn
hem en vervolgens over de Veluwe,
yde IJsselmecrkunst bereiken.
Advertentie
Ruil bij ons uw
oude naaimachine in
(ongeacht welk merk)
Ruil 'm voor de moderne
PFAFF
electrische zigzag
lichtgewichtmachine
Ons zigzag-programma loopt
van 259,- tot 968,-
compleet in koffer.
PFAFF NAAIMACHINEHUIS
BERGEN OP ZOOM
Kortemeestraat 17
Telefoon (01640) 35878
BON VOOR GRATIS FOLDERS
Zenden aan antwoordnr. 102
Bergen op Zoom
Naam:
Adres:
Plaats:
BURGH/HAAMSTEDE. 1-5. Het be
stuur der Oranjevereniging „Burgh-
Haamstede heeft het programma
voor a.s. dinsdag 5 mei rond.
Het ziet er als volgt uit:
8.45 uur: Aubade voor het gemeen
tehuis te Haamstede. Aldaar worden
ballonnen uitgereikt aan de kinde
ren die later opgelaten worden.
9.45 uur: Kinderwedstrijden op de
Beatrixweide. Tekenen, hindernisba-
nen, rolschaatsen enz. Oudere jeugd:
Vrij tekenen, modeshow op het
schoolplein Chr. Nat. School.
13.30 uur: Opstellen versierde wa
gens in de W. G. Bootlaan te Burgh.
14.00 uur: Start optocht. Route:
Burgh - Haamstede - Rusthuis -
Westenschouwen.
15.30 uur: Beatrixweide. Stoelen
dans met paaiden.
19.30 uur: Uitreiking lampions bij
slagerij' De "Jonge, Noordstraat,
Haamstede.
20.00 uur: Vreugdevuur.
Na afloop prijsuitreiking in de
feestzaal van garage Noordhoek,
waar de dag besloten wordt met een
gezellig samenzijn.
De aandacht wordt gevestigd op de
maandag 4 mei 's avonds 20.30 uur in
de Ned. Herv. Kerk te Haamstede te
houden herdenkingsdienst van de
gezamenlijke kerken.
Dit programma is via opvallende
affiches, vervaardigd door leden van
de Jeugdsoos „Big S" op diverse
plaatsen aangeplakt. Ten overvloede
wordt nog eens gewezen' op de ge
bakkraam die bij de ingang Beatrix
weide staat en waarvan de baten ten
goede komen aan het tehuis voor het
geestelijk gehandicapte kind op
Schouwen-Duiveland.
Na 25 jaar vrijheid in ons land
blijkt het dat elders mensen vast zit
ten, in gevangenissen of concentra
tiekampen. Er zijn talloze vluchtelin
gen, vanwege, geloof, huidskleur of
politieke opvatting. De schooljeugd
heeft aan hen opdracht en zal op be
vrijdingsdag collecteren voor kinde
nen, voor akties tegen rassendiscri-
In hotel „De Wereld" te Wageningen werd de wapenstilstand getekend.
De foto toont de Canadese bevrijder1 van Nederland generaal oulkes. Geheel
vooraa Z.K.H. prins Bernhard. Generaal Blaskowitch lekende de overeen
komst voor Duitsland.
Snelle acties leiden altijd tot pa
niek bij de tegenstander. De ouderen
onder ons herinneren zich nog wel
de angst voor de „vijfde colonne"
- een in het binnenland wérkende
vijand - in de meidagen van 1940,
maar ook de 5e september 1944, be
ter bekend als „Dolle Dinsdag", toen
Duitsers, N.S.B.ers en collaborateurs
in paniek de vlucht namen en de be
volking van vele steden, zowel in
het zuiden als in het noorden, naai
de standsrand toog om de bevrijders
te verwelkomen.
Verloren slagen
In 1940 verloren de Duitsers de
slag om de Residentie en in 1944
verloren de geallieerden de slag bij
Arnhem. In beide gevallen waren de
troepen te ver van het doel - dat
spoedig bij de tegenstander werd
vermoed - geland. Zouden de Duitse
acties rond Den Haag succes hebben
gehad, dan zou 't Nederlandse ver
zet in één dag zijn gebroken. Zouden
de Engelse luchtlandingen bij Arn
hem een overwinning hebben opge
leverd, dan zou de Rijn gepasseerd
zijn. Van geallieerde bruggehoofden
over de IJssel uit zouden dan om de
Westwall heen, (de Duitse verdedi
gingslinie, die langs onze grens zich
uitstrekte tot Nijmegen) aanvallen
zijn gedaan door de Duitse laagvlak
te. Hierdoor zou het Ruhrgebied zijn
omsingeld en Berlijn open liggen. In
dat geval zou de oorlog wellicht in
1944 geëindigd zijn.
Leverde in 1940 de 9e Duitse tank
divisie in Noord-Brabant slag bij
Mill (Peel-Raam-stelling), in 1944
woedde eveneens een zware tank
slag in onze zuidelijke provincie.
In 1940 werd Zuid-Limburg onder
de Voet gelopen door het 6e leger,
dat tot doel had België te veroveren
en in de morgen van de 10e mei was
Maastricht al in Duitse handen. Be
gin september 1944 werd Zuid-Lim
burg veroverd door troepen van het
minatie, voor vluchtelingen, kortom
voor de vrijheid van de ander!
In de Beatrixschool wordt een ten
toonstelling georganiseerd van oor
logsdocumentatie en specifieke ge
bruiksvoorwerpen. De tentoonstelling
is geopend van 7-8 uur des avonds
op 4 mei, en van 10-12 uur en 14-18
uur op 5 mei.
Mocht er nog iemand zich geroe
pen voelen om de feestorganisatie
geldelijk te steunen, dan gaarne op
de rekening Oranjevereniging Raif-
feisenbank Schouwen.
Veel doden bij val
van Laotiaanse stad
VIENTIANE, 30-4. De verovering
van de strategische Laotiaanse stad
Attopeu door Noordvietinamese
troepen heeft de Laotiaanse rege
ringstroepen 93 doden en 23 gewon
den gekost. Dit heeft een woord
voerder van het ministerie van de
fensie in Vientiane donderdag .be
kendgemaakt. In de Laotiaanse
hoofdstad telt men bovendien nog
500 vermisten onder wie de goever-
neur van een van de zuidelijke pro
vincies kolonel Khong die tezamen
met zijn staf en de verdedigers van
de stad donderdagmorgen vroeg
reeds vermoedelijk naar veiliger
oorden is getroken. Ook over het lot
van de 10.000 inwoners van de stad
is niets bekend.
WILLEMSTAD. Uit de memorie
van toelichting in de suppjetoire be
groting voor het dienstjaar 1970 zoals
door het het bestuurscollege van Cu
racao aan de eilandsraad is inge
diend blijkt dat de begroting 1970,
rekening houdende met thans aan
het bestuurscollege bekende gege
vens, een totaal te financieren tekort
vertoont van Naf. 17.881.293,—
WILLEMSTAD, 30-4. Op de Ne
derlandse Antillen zijn ter gelegen
heid van de verjaardag van konin
gin Juliana o.m. aubades van school
kinderen gehouden. Op Curacao
werd de aubade afgenomen door de
wnd. gouverneur, drs. B. Leito, die
na afloop de kinderen een extra
vrije dag gaf. Voorts is er een kerk
dienst in de Fortkerk in Willemstad
gehouden. Later op de ochtend was
er een grote militaire parade.
Vijf daklozen
door uitslaande brand
AMSTERDAM. 3U-4. Donderdag-
middag heeft een felle uitslaande
brand de derde verdieping van het
perceel Jan Hansensfraat 111 in
Amsterdam verwoest. De brandweer
rukte uit met drie motorspuiten en
een ladderwagen en slaagde er in
binnen een half uur het vuur te
overmeesteren. De bewoners van het
huis, vijf in totaal, raakten dakloos
en zijn opgevangen door de gemeen
telijke rampendienst, die voor voor
lopige huisvesting en voor zover
nodig kleding zorgde. Omtrent de
oorzaak van de brand konden nog
geen mededelingen worden gedaan.
Acht jongelui
aangehouden met hasjies
LEIDEN, 30-4. De politie te Lei
den heeft woensdag zeven jeugdige
Leidenaren en een meisje uit Zoe-
lerwoude aangehouden die ieder en
kele grammen hasjiesj bij zich had
den. De jongelui werden aangetrof
fen in een leegstaand huis in Lei
den, nadat de ouders van het Zoe«^s
terwoudse meisje om haar opsporing
hadden verzocht. Alle gearresteer
den zijn tussen de 16 en 20 jaar oud.
5 MEI 1945
le Amerikaanse leger, dat niet veel
tegenstand ontmoette. De soldaden
van generaal Hodges bevrijdden
Maastricht als de eerste Nederland
se sta<£ Het eigenlijke doel van de
Amerikanen was de Westwall.
Ook in 1944 werd Zeeland weer
oorlogstoneel en evenals in 1940 le
den Walcheren en Zeeuws-Vlaande
ren weer de meeste schade. Wegens
de sterke verdediging van de Sloe-
dam tussen Walcheren en Zuid-Be
veland braken de Duitsers het verzet
door het bombarderen van Middel
burg. In 1944 werden door de geal
lieerden cm dezelfde reden de dijken
van Walcheren gebombardeerd,
waardoor het eiland onder water
kwam te staan.
Invasie en bevrijding uit het oosten
Het merkwaardige-is'echter wel,
dat in 1945 voor wat de bevrijding
van het midden en westen van ons
land betreft, de bevrijders, evenals
5 jaren geleden de veroveraars, uit
het oosten kwamen en via Arnhem
en de Veluwe de Grebbelinie na
derden. In het laatste geval was deze
verdedigingslijn door de Duitsers
bezet. En dezelfde generaal, die in
1940 't commando had bij de Duit
se luchtlandingsoperaties in Neder
land, de parachutisten-generaal Stu
dent, leidde in het voorjaar van 1945
de verdediging tegen de geallieerde
invasie in ons land. Op 6 april verliet
hij echter ons land om de Duitse te
genstand aan de Weser te organise
ren.
In april 1945 was Friesland bevrijd
en stonden de geallieerden,-evenals
de Duitsers 5 jaren tevorén, voor de
verdedigingswerken bij Kornwerder-
zand. In beide gevallen werd de Af
sluitdijk niet veroverd.
Tenslotte begon de oorlog op 10
mei en eindigde de strijd in ons land
cp 5 mei. Op beide dagen was het
weer zonnig, maar vrij fris.
SCHOUWEN-DUIVELAND. Mei.
Schouwen-Duiveland heeft in 1945
- met de rest van westelyk Neder
land - moeten wachten tot de 5e mei
1945, voordat het licht van de bevrij
ding gloorde. Dit licht - waarnaar
hartstochtelijk was verlangd - speel
de over een geschonden Schouwen-
Duiveland, want bijna tot het laatste
uur moest het eiland, de beker vol
bittere oorlogservaring drinken.
De excentrisch^ ligging van het
eiland enerzijds en de vrijwel totale
inuddatie waren oorzaken, .dat de
geallieerden Schouwen-Duiveland
links lieten liggen, ondanks de aan
dacht die werd gevestigd op de on
houdbare noodtoestand in dit afge
sloten stuk-je Nederland. Hierover
kan en mag uiteraard nooit een veto
worden uitgesproken. Er waren tal
rijke militair-technische faktoren,
die mede over het tragische lot van
deze streek beslisten. Schouwen-
Duiveland moest wachten tot de al
gehele bevrijding van het vader
landse grondgebied en het profiteer
de niet van de snellere bevrijding
van het zuiden des lands.
Schip by Borrcndamme
Voordat de bevrijding hier kwam,
was teutoons geweld uit geallieerde
kanonnen over het eiland uitge
strooid. Daar voegde zich tevoren
bij de terreur, die zijn sinister hoog
tepunt had gevonden in het ombren
gen van verzetsstrijders te Renesse.
Op 5 mei 1945 arriveerde een schip
bij Borrendamme, met aan boord de
delegatie, die met de Düitse „Insel-
kommendant" zou spreken over de
capitulatievoorwaarden.
Onder de delegatie van het Mili
tair Gezag, bevond zich de toenma
lige commissaris der koningin in de
provincie Zeeland, jhr. mr. A. F. C.
de Casembroot, toen majoor bij het
M.G.
Contact werd opgenomen met de
Duitse commandant, zetelend in het
Vrije en met hem werden de capitu
latievoorwaarden doorgepraat. Eén
der maatregelen was dat de aanwe
zige Duitse troepen achter een dooi
Schouwen getrokken scheidingslijn
dienden te worden geconcentreerd.
Enkele afgevaardigden van de on-
Heden (vrijdag) start toernooi te Ouwerkerk om het
gewestelijk kampioenschap hoofdklasse libre
OUWERKERK, 1-5. De biljartver
eniging D.O.S. te Ouwerkerk is in
het langzamerhand aflopende biljart
seizoen de eer te beurt gevallen met
het organiseren van het toernooi om
het Gewestelijk kampioenschap
Hoofdklasse libre. Heden (vrydag)-
avond zal hiermee in hotel Vijver
berg om half acht een aanvang wor
den gemaakt, nadat het toernooi of
ficieel door de voorzitter van het dis-
trikt Schouwen-Duiveland, de heer J.
A. Vasseur, zal zijn geopend.
De eerste stoot zal worden ver
richt door wethouder C. Kuyper van
de gemeente Duiveland. Aan dit toer
nooi zal worden deelgenomen door
een tweetal Zeeuwen, n.l. P. D. Vij
verberg, die dus in eigen omgeving
speelt, en J. Leraert uit Hulst. Hun
verdere tegenstanders zullen zijn: C.
Luykx, Etten-Leur; J. Smits, Abeel;
P. v. d. Gein, Heeswijk-Dinter; P.
Noordijk, Fijnaart; F. Lemmens, Val
kenswaard en P. van Dijk, Geffen.
Het toernooi gaat van start met op
tafel I de partij tussen J. Smits en
D. Noordijk en op tafel 2 J. Leraert
en P. v. d. Gein. Hierna gaat P. D.
Vijverberg het opnemen tegen J. van
Dijk en C. Luykx tegen F. Lemmens.
De lengte der partijen bedraagt 250
caramboles. Morgen (zaterdag) zal én
s middags én 's avonds worden ge
speeld waarna zondagmiddag, met dc
TILBURG. Donderdagavond vond
op de rijksweg Breda-Tilburg, nabij
het Piusoord in Tilburg, tijdens een
inhaalmanoeuvre tussen twee perso
nenauto's een frontale botsing plaats.
Hierbij zijn tenminste twee perso
nen urn het leven gekomen.
finale-partijen het toernooi zal wor
den afgesloten. Ongetwijfeld zullen
de biljartliefhebbers die een bezoek
aan dit toernooi brengen aan hun
trekken kunnen komen daar deze
hoofdklasse-spelers elkaar wel .niet
veel zullen ontlopen.
Vooral buiten Zeeland, wordt vaak vergeten dat de ramp van 1953 voor
Schouwen-Duiveland een tweede inundatie betekende. De eerste werd ver
oorzaakt door de bezetter in 1944. Hier één der zeer schaarse foto's uit die
tijd. De Grachtweg te Zierikzee onder water.
dergrondse namen contact op met
een Duits marine-officier. Weder
zijds werd afgesproken dat de onder
grondse eerst actief zou worden, als
de geallieerde troepen Schouwen-
Duiveland zouden hebben bereikt.
Tegen de avonduren rukte ccn
Engels - Canadees legeronderdeel
binnen. Nadien werden toen dc
maatregelen, die ook elders in het
land de bevrijding in alle .opzichten
zichtbaar maakten voor de ogen van
het (hier schaarse) publiek, dat maar
nauwelyks kon geloven dat de oor
logsnacht voorby was.
De bewoners van Schouwen- Dui
veland vonden hun eiland in een de
plorabele toestand terug. De huizen
hadden onbeheerd gestaan en dat in
een tijd, waarin schier alle nonnen
van fatsoen schenen te hebben ont
broken.
Plundertochten
Eindeloze plundertochten hadden
een onvoorstelbare chaos in de wo
ningen achtergelaten, die op vele
plaatsen triest en. eenzaam in het
inundatiewater stonden. Periodiek
artilleriestoringsvuur had een ge
spreide verwoesting teweeggebracht
en stadjes en dorpen - met name
Oosterland en Bruinisse - een lugu
bere aanblik van verwoesting gege
ven. De velden waren verzilt, vele
boerderijen verwoest of beschadigd
en de landbouwinventarissen her en
derwaarts verspreid of verroest. Het
vee was afgevoerd af omgekomen.
Een litanie van lijden was aan de
bevrijding van deze toen geheel
geïsoleerde streek vooraf gegaan.
Dc hand aan de ploeg
In de bevolking (zij die bleven,
weldra aangevuld met terugkerende
evakué's) echter veerde de wils
kracht op en men sloeg de hand-aan
de ploeg. Voor de huidige generatie
die ook deze bevrijdingstijd niet van
nabij heeft gekend, is het onvoor
stelbaar hoeveel werk er is verzet
dbor mensen, die vijf bittere oor
logsjaren achter de rug hadden en
vaak physiek en psychisch niet wei
nig hadden geleden. Een klein woord
van respekt van allen, de het toen
4 toch maar deden, lijkt niet mis
plaatst nu wij ons zetten om een
kwart eeuw bevrijding te vieren!
21. Aram en Tudor hadden intussen met
steeds zorgelijker gezichten de oude schuit
geïnspecteerd, welke Seewart de Hande
laar hun verkocht had. „Dfe kerel is een
schurk", gromde Tudor verbitterd, nadat
hij tol driemaal toe een stuk van de reiling
omlaag had getrokken, wanneer hij er maar
even tegen leunde. „Deze hoop brandhout
is nog niet het tiende waard van de prijs
die wij hem betaald hebben. Het zal heel
wat zeemansschap vergen eer we hiermee
mijn reik bereikt hebben, vriend Aram.
Hot hout schiet wortel onder je voeten!"
„Schepen zijn duur, nu Seewart de Schui
mer de kust tyraniseert, mijn vriend", zei
de jonge krijger opgeruimd lachend. „La
ten we er het beste van hopen. In ieder
geval kunnen we onder zeil gaan.... Hé,
wal is er
Dc laatste vraag ontsnapte hem toen hij
zijn reusachtige vriend eensklaps met een
ruk zijn zwaard zag trekken. „Een stel
letje kerels valt ons schip aan!" brieste
Tudor. „Een gezegend vaartuig. Snel, Aram!
Te wapen!"
En werkelijk zag de jonge krijger een
troep ongunstig uitziende figuren, wier
uiterlijk hem sterk aan de mannen van
Seewart de Schuimer herinnerde, in storm
pas op hen toekomen. Blijkbaar vertrou
wend op hun overmacht, namen zij niet
eens de moeite zich te dekken. Reeds be
stormden dc voorsten de ladder welke naar
het dek voerde. Doch, terwijl hij een woeste
krijgskreet uitstootte, sprong de reus hen
tegemoet en reeds viel de eerste onder zijn
groot, zwaard
S
