DE VERKEERDE DADER
ONDUIDELIJKHEID VERGROOT
Duitsers namen hun toevlucht tot opblazen van torens
VAN HET VADERLANDSE ERF
Vrouw in woning overvallen en beroofd
ARAM VAN DE EILANDEN
Vijf en twintig jaar geleden
SCHÜUWEN-UUIVELAND febru
ari. - Ais bezetting van de tramha
ven te Anna Jacobapolder, wist je
eigenlijk nooit waar je aan toe was.
De ene dag of nacht, een geweldig
mortiervuur. Dan weer dagen en
nachten niets. Geen leven is dan aan
de overkant van het Zjjpe te bespeu
ren,, geen schot wordt gelost en vuur
dat op Zijpe of Bruinisse werd afge
geven, werd niet beantwoord.
De Canadezen hadden de toren van
Bruinisse in puin geschoten, omdat
de Duitsers deze toren als uitkijkpost
gebruikten. Uit die toren konden de
Duitsers alle verkeer over de Oosf-
dijk te St. Philipsland van stap tot
stap volgen.
Zo werd de maand januari 1945
enkele weken oud. Nu en dan mor
tiervuur, maar meestal geen teken
van leven. Het bombardement van
Bruinisse was op 5 januari na
tuurlijk van St. Philipsland uitste
kend te zien en te volgen. Maar na
dien is er weinig meer te doen ge
weest voor de mannen in de front
linie. Een bezetting, die is aangevuld
met Nederlandse Stoottroepen. Jon
gens uit Brabant zijn het, die zich
eerst verdienstelijk hadden gemaakt,
in de iUigaliteit en die zich nu heb
ben aangemeld bij ae troepen van
het eerste uur. Zelf bevrijd, willen
ze meehelpen, het nog bezette deel
van het vaderland te bevrijden en ze
zouden eigenlijk niets liever doen,
dan het Zijpe oversteken en de vij
and van Schouwen-Duiveland verja
gen of gevangen nemen.
Oversteek
Maar het Zijpe oversteken, zou nu
juist nu ees een keer door de Duit
sers worden gedaan. In de donkere
nacht van 22 op 23 januari gebeurt
het. Duitse commando troepen staken
het Zijpe over en overvielen de be-
We staan nu ongeveer vier weken vóór de verkiezing van nieuwe pro
vinciale staten en vier maanden vóór de gemeenteraadsverkiezingen. En
over ruim één jaar volgen de kamerverkiezingen.
Op dit belangrijke tijdstip rommelt het nog overal in het wereldje van
de politieke partijen, bezint men zich op afsplitsingen, wroet en stookt men
in menige partij om de verkiesbare plaatsen op de kandidatenlijst, kijkt
men nog naar links en naar rechts om bindingen aan te gaan met anderen.
En de objectieve kiezer ziet dit alles aan, leest zo nu en dan er eens iets
overmaar moet zich intussen wel afvragen waar het allemaal nu op zal
uitdraaien, want een helder inzicht heeft hij uit het gerommel der laatste
maanden zeker niet kunnen verkrijgen.
Of het de verkiezingen ingaan van
een aantal partijen op een gezamen
lijk programma nu erg verduidelij
kend werkt is o.i. nog erg de vraag.
Er moge dan in staten en gemeente
raden niet zo erg veel politiek bij
het beleid te pas komen, als men
toch afzonderlijke Vijsten handhaaft,
wekt men de indruk dat het er toch
nog wel wat toe doet of er nu een
K.V.P.-er, een A.R.P.-er of een C.H.
U.-er het gezamenlijke politieke be
lied verdedigt. Komt daarmee dan
niet een levensgroot „waarom" op
ons af? Als men toch van dezelfde
politieke inzichten uitgaat? Waarom
dan ook niet op één lijst? Om dan
van één partij nog maar niet te
spreken, want conventie doet ook
wat.
Neen, voor de gewone kiezer
schept dat nu geen politieke duide
lijkheid. Bovendien lees je dan plot
seling, dat de Amsterdamse A.R.P.
ineens niet meer gezamenlijk wil op
trekken met de andere protestantse
partij, de C.H.U., maar daarvoor
heeft uitverkoren de Politieke Partij
Radicalen, die uit de K.V.P. wegge
lopen ontevredenen. De C.H.U. in de
hoofdstad moet zich dus voelen als
een in de steek gelaten echtgenote,
terwijl haar man met een ander
aanlegt. En wat moet zij nu?
Wat moeten nu trouwens de Am
sterdamse anti-revolutionairen die
het met dit modernistische besluit
van hun afdeling niet eens zijn?
Weer een apart clubje stichten? Of
stemmen op de C.H.U., wat ze vroe
ger nalieten omdat hun deze club
niet strak, niet zwaar genoeg was?
En natuurlijk vraagt men zich af:
waar zal dit meer gebeuren?
Dan heb je daar nog het Geref.
Politiek Verbond, de Staatkundig
Gereformeerde Partij, die kennelijk
afzonderlijk willen blijven en de
Boerenpartij, waaruit ook alweer
afsplitsingen hebben plaatsgevonden
en waarnaast o.a. Binding Rechts
ontstond. Wat voor verschil er nu
tussen de een en de ander is? Het
zal er wel zijn, maar weet u het
precies? En vindt u het erg belang
rijk?
Iets meer naar „links" schuivende
- volgens de oude begrippen dan -
zien we de V.V.D. nog als een vrij
constante, homogene klont in de po
litieke brij. Wat aandringen van de
jongerengroep natuurlijk om wat
verjonging in de vertegenwoordiging
en modernisering van het program
ma, maar geen dreigende afsplitsin
gen.
Misschien is dat al enigszins ge
beurd toen D '66 werd opgericht. Die
groep wilde vooral eens even duide
lijkheid in de politiek brengen. Nou,
dat is haar, na het succes van haar
eigen oprichting, in ieder geval niet
gelukt. Men gaat zich steeds meer
afvragen: waar staat die partij nu
en waar staat zij vóór? Hier en daar
laat zij zich erg gelden, echter nog
wat verward, maar voor de gemeen
teraden weet men ondanks dat soms
geen liefhebbers voor de kandida
tenlijsten te vinden. Het samengaan
in een progressief accoord met
linkse partijen heeft D '66 in de
meeste plaatsen van de hand gewe
zen. Daar staat men dus niet.
Hier en daar heeft de Partij van
de Arbeid zo'n P.A.K., dan met P.P.
R. en Pacifistisch Socialistische
Partij wel aangegaan, in andere
plaatsen weer niet en landelijk lukt
het in ieder geval niet. En in die
P.v.d.A. zelf ook steeds méér ondui
delijkheid. Nieuw Links, Democra
tisch Appèl, de middenmoot en nu
hier en daar weer plaatselijke af
scheidingen, die zich Democratisch
Socialist noemen en waarvan nog
moet worden afgewacht of zij zich
ook landetijk kunnen organiseren en
demonstreren. En als er nu op zo'n
P.A.K.-lijst op verkiesbare plaatsen
ook P.S.P.-ers en P.P.R.-ers staan,
uiteraard ten koste van P.v.d.A.-
verkiesbaren uit de Partij van de
Arbeid, zullen de socialistische
stemmers' zich daar dan erg geluk
kig mee voelen? En wat aan uitein
delijk nog de anti-revolutionaire ra
dicalen doen? Ook een eigen lijst of
samen met de r.k.-radicalen van de
P.P.R.?
Neen, de vier a vijf jaar geleden
aangeheven roep door vooral de
progressieven om meer duidelijk
heid in ons politieke bestel, heeft
alleen maar tot een grotere onduide
lijkheid geleid. Ze hebben geen van
allen hun inzichten waar kunnen
maken, of er een meerderheid van
kunnen overtuigen. Ze hadden te
veel haast. Dat verdraagt een demo
cratisch bestel niet. Daarom tonen
juist zij zich zo onverdraagzaam en
onduidelijk.
zetting van Anna Jacobapolder, mis
schien door het dagenlang niets doen
wat minder waakzaam geworden.
Duitsers getraind in het vechten wa
ren het, met zwart gemaakte ge
zichten. gecamoufleerd zoals ge
bruikelijk is. Zij deden wat hun
was opgedragen en ?ij deden hun
werk goed. Aan weerszijden vielen
doden en gewonden en de Duitsers
wisten door te dringen tot voorbij
de school van het Gehucht aan de
Noordweg.
Maar toen was het genoeg, verbe
ten vochten de Nederlandse jongens
verbitterd over het vele leed, dat hun
vier jaar lang door diezelfde Duit
sers was aangedaan. Hun jong en
thousiasme wint het tenslotte van de
Duitsers. Of misschien toch niet,
misschien vinden de Duitsers, dat zij
de Canadezen en Hollanders ver ge
noeg hadden weggedreven, om het
achter hen gelande Sprengcommando
zijn werk te laten doen. Enkele doffe
dreunen en de watertoren van Anna
Jacobapolder wankelde op zijn
grondvesten. De betonnen kolos viel
en kon niet langer gebruikt worden
als uitkijkpost van de geallieerden.
Het doel dat Duitsers zich waar
schijnlijk hadden gesteld Vechtend
trokken ze terug, naar waar ze van
daan kwamen, hun boten in het Zij
pe. Een nieuwe Duitse taktiek, kwam
op gang, het opblazen van torens als
voorbereiding voor hun aftocht. Op
14 februari Nieuwerkerk en Ouwer-
kerk, op 19 of 20 februari de water
toren van Zierikzee, vervolgens de
lichtopstanden aan de Val en aan het
Havenhoofd van Zierikzee. Zo wer
den alle markante punten met de
grond gelijk gemaakt.
Aluuiiiiiiimcomité
tegen Peehiney
AMSTERDAM, 7-2. Op initiatief
van Surinaamse organisaties en de
bond voor wetenschappelijke arbei
ders is een aluminium-comité ge
vormd dat protesteert tegen de ves
tiging van de Pechineyfabriek in
Zeeland, Met klem bepleit dit comité
de vestiging van een nationale Su
rinaamse aluminium industrie, waar
dit land volgens het comité als
grondstoffenleveraricier zonder meer
recht op heeft. De realisatie hier
van, inclusief de know how, dient
te komen uit Nederlandse bijstand.
Het comité zal voorts trachten op
alle wijzen de vestiging of uitbrei
ding van aluminium-industrieën in
Nederland te voorkomen.
AUSTRALISCHE
SUPERAUTO
SYDNEY, 7-2. In Sydney is
in het geheim een superauto
gebouwd naar het model van
het voertuig van de stripfigu
ren Batman en Robin. De auto
is uitgerust met een draaizui-
germotor, die met stoom wordt
aangedreven. Met behulp van
een kleine stoomketel die met
dieselolie wordt verwarmd,
wordt een druk van 70 kg. per
vierkante centimeter verkre
gen, die het voertuig een
snelheid van 320 km. per uur
kan geven. De aluminium ca-
rosserie heeft geen deuren.
Het voertuig is zo laag, dat
men er via het opklapbare
dak kan instappen. Ook is er
geen versnellingsbak. Wel zijn
er drie hydraulische remmen.
ROTTERDAM. Bij een ongeluk in
de liftkoker van een in aanbouw
zijnd gebouw aan de Franselaan in
Rotterdam is de 19-jarige liftmon-
teur H. C. Schram uit Den Haag om
het leven gekomen. Het ongeluk
gebeurde toen de monteur op de
lift aan het werk was.
Baby mei mishandeling bedreigd
EINDHOVEN, 7-2. De 45-jarige me
vrouw P. Kilian is in haar woning
in de Gerard DavidstraaÉ 40, Ton-
gelre, door een man die zich uitgaf
voor belastingambtenaar overvallen
en gekneveld en vervolgens beroofd
van f 2500.
De overvaller een man van tus
sen de 25 en 35 jaar had er zich eerst
van vergewist, of de man van de
vrouw thuis was. Op het ontkennen
de antwoord verklaarde hij, de zaak
dan wel mét haar af te kunnen han
delen. Hierop liet de vrouw de man
Steeds kleinere
kustvaartvloot
ROTTERDAM, 7-2. De Nederland-
se kustvaartvloot heeft in 1969 een
flinke aderlating ondergaan door de
vérkoop van 65 schepen. Circa tien
procent van het totaal. In het afge
lopen jaar brachten verder eigena
ren weer schepen onder Panamese
of Antilliaanse vlag. Dit vermeldt
een overzicht van het scheepsmake
laarsbureau Supervision in Rotter
dam.
De vrachtprijzen verbeterden in de
laatste maanden van 1969 aanmer
kelijk en dit leidde ook tot hogere
verkoopprijzen van kustvaarders.
binnen. In de kamer gekomen, waar
van het zonnescherm voor de ramen
nog niet omhoog getrokken was,
greep hij haar bij de hals, drukte
haar tegen de grond en bond haar
met nylonkousen, die over de kin
derbox hingen, aan tafel en box
vast en knoopte een lap stof voor
haar mond.
Nadat hij het hele huis overhoop
had gehaald en slechts f 45,vond
dreigde hij haar baby, een meisje
dat door de kamer kroop, te zullen
mishandelen als zij geen aanwijzing
gaf waar zich meer geld bevond. De
doodbenauwde vrouw wees hem toen
een tas aan waarin zij onder de voe
ring f 2500 had gestopt. Met dit be
drag verdween de overvaller. De
vrouw werd later op haar hulpge
roep door een buurvrouw bevrijd,
die zich door vernieling van een
ruitje aan de achtei'deur toegang tot
de woning verschafte.
DELFT. Ten gevolge van de plot
selinge sneeuwval vrijdagochtend,
heeft zich op de rijksweg 13 een
chaotische situatie voorgedaan. Op de
oostelijke rijban (richting Den Haag)
deden zich kettingbotsingen voor,
waarbij 60 auto's waren betrokken.
Slechts enkelen daarvan werden
zwaar beschadigd.
Een vooroorlogs plaatje van het
Dorpsplein te Ouwerkerk, toen nl
gesierd met de linden, die zelfs de
februariramp overleefden. Een toon
beeld van rust aan de voet van de
oude kerk, die - met de toren -
werd vernield in de oorlog.
PARIJS. De FrarfSe politie zit
voor het moeilijke probleem aan te
tonen dat de veertigjarige Pierre
Vendeginste inderdaad zijn vrouw
heeft gedood en later haar lijk ver
brand, zoals de man heeft bekend.
Russische
veruietigingskunstjnaan
NEW YORK, 6-2. De Sowjet-Unie
heeft met goed gevolg proeven ge
daan met een nieuwe kunstmaan, die
in staat is andere kunstmanen die
zich in een baan om de aarde bevin
den, te onderscheppen en te vernie
tigen.
Dit is vrijdag bericht door de
„New York Times". Het blad heeft
dit vernomen van Amerikaanse en
Britse deskundigen, die echter niet
met name worden genoemd.
Op grond van onder meer rappor
ten van de inlichtingendiensten
zijn deze deskundigen tot de conclu
sie gekomen, dat de russen met de
zestien maanden geleden gelanceer
de Kosmos 248 twee andere kunst
manen van dezelfde serie, de Kos
mos 249 en -252 hebben onderschept
onderzocht en daarna Vernietigd.
FEUILLETON
door FRANK VAN FALCKENOORT
De man glimlachte. „In deze tijd?
Kom nu, mijne heren. Iedereen heeft
tegenwoordig toch geld? Mensen,
waar je het heel niet van verwacht,
boeken voor halve wereldreizen en
trekken een portefeuille, die uitpuilt
van de bankbiljettn. Tegenwoordig
verwonder ik me nergens meer
over."
„Nog één vraag, meneer. Boekte
die dame soms voor een reis met als
standplaats Menton?"
Ja, dat klopt. Maar hoe weet u
dat?"
61. „Stilte!" De wachter, die Aram on
verhoeds met de platte kant van zijn
zwaard had neergeslagen, wierp een drei
gende blik om zich heen. Bij het flakke
rende licht der flambouwen geleek zijn
hoog opgerichte gestalte nog vreeswek
kender dan gewoonlijk. Een trek van vol
doening gleed over zijn gezicht toen hij de
slaven uiteen zag wijken. Alleen Tudor
sloeg geen acht op hem, maar boog zich
over Aram heen, die duizelig overeind
trachtte te komen.
„Laat dit een les zijn dat er in de Gangen
der-Slaven geen opstandige gedachten ge
koesterd worden!" grauwde de wachter.
Langzaam deed hij z'n zwaard weer in de
schede verdwijnen. „Laat het gekef van
gevangen honden nimmer meer luidruchtig
zijn!" Hij draaide zich om en liep weg, ui
terst voldaan en in het volledige besef
van zijn macht. Niemand sprak terwijl hij
wegschreed. Niemand bewoog
Niemand? Maar wie was het kleine, don
kere schimmetje dan, dat zich plotseling
uit de schaduwen achter hem losmaakte,
en tartend achter hem ronddanste. De
mannen keken er verbijsterd naar. Doch
het was Aram, die hem het eerste her
kende.
„Laroet!" riep hij verbaasd uit, zodra
hij zeker was dat de wachter ver genoeg
verwijderd was. Zijn hoofd deed hem ste
kende pijn, maar ondanks dat kon hij een
glimlach niet bedwingen.
„Deze wachter is nog dwazer dan de gek
van Pareh!" joelde het kleine figuurtje.
„Hij denkt te overheersenmaar ver
geet dat zijn sleutelbos gemakkelijk be
reikbaar is. Ha, vreemdeling van de Eilan
den. Ik houd uw vrijheid in mijn handen!"
En hij rammelde met de sleutelbos welke
hij de wachter ontstolen had toen deze zo
indrukwekkend voor de mannen stond.
Aram had niet meer nodig om te besef
fen dat dit hun grote kans was om de
gevangenschap te ontkomen en hun verzet
tegen Satarin te beginnen. En ook de an
dere gevangenen hadden weinig aanspo
ring nodig. Voor deze wanhopige mannen
was alles beter dan in deze gangen ellen
dig om te komen. Nog geen vijf minuten
later sloop een zwijgende groep behoed
zaam door het hek, dat hun kerker afsloot,
en' dat door Laroet zonder veel omhaal
van woorden geopend was. „Daarginds
zijn wachters," zei hij, gewichtig salu
erend, terwijl hij in de richting van een
klein vuur in de verte wees.
Aram lachte dreigend. „Ik geloof niet
dat zij nog langer wachter zullen zijn. Het
wordt tijd dat ze leren hoe hard gevangen
honden kunnen bijten zodra ze vrij zijn.
Klaar, Tudor?" Hij wierp een vragende
blik naar zijn vriend die enkele mannen
om zich heen had verzameld. Zonder een
woord verdwenen zij in de schaduwen.
Enkele ogenblikken later stortte een
troep donkere gestalten zich met dodelijke
zekei*heid op de verraste wachters en
maakte hen onschadelijk. De weg naar de
vrijheid lag voor hen open. „O Satarin,"
mompelde Aram, de anderen wenkend.
„Nu komt eindelijk onze afrekening aan
de orde
Hooi werf haalde zijn schouders op
en trok een droog gezicht. „Och, zo
maar een inval. Zo zijn wij van de
politie
Op de terugweg naar het politie
bureau zei de deventer collega: „Je
hebt beet. Ik zie het aan je gezicht."
Hoolwerf zuchtte. „En of ik beet
heb. Stommeling, dat ik hier zit. Al
die weken heb ik me in de luren la
ten leggen door een oude vrouw. Als
ik m'n hersens wat beter had ge
bruikt, had ik het kunnen weten. En
ik maar zoeken in precies de tegen
overgestelde richting. Man, wat kun
nen ze ons nog vaak om de tuin
leiden
Hoofdstuk 19
De arrestatie van de huishoudster,
mevrouw van Alissen, sloeg in Dor
ringen in als een donderslag bij hel
dere hemel. Nog diezelfde dag reden
Hoolwerf en Prins naar het huisje
aan de Meerlaan in het Wold en
troffen de oude vrouw thuis. Ze liet
het tweetal binnen en vroeg: „Zo
aan uw gezichten te zien, hebt u
nieuws over de moordzaak? Wie is
het? Soms toch die Vardèl?"
Hoolwerf schudde zijn hoofd.
„Nee, mevrouw, niet meneer Vardèl,
maar u bent wel erg warm. Ja, want
u bent het. U hebt meneer Groote-
borg vermoord."
De vrouw schrok, doch herstelde
zich vrijwel meteen. „Dit is een bele
diging, die ik niet neem. Waar ziet
u mij voor aan?"
„Voor een heel geraffineerde
vrouw. Zo geraffineerd, dat u in
staat bent geweest ons gedurende
enkele maanden om de tuin te lei
den. Maar uw zucht naar wat com
fort en wat genoegen, is u noodlottig
geworden. U hebt op 22 juni van dit
jaar uw reis naar Menton betaald
met een briefje van duizend gulden.
In een reisbureau te Deventer. Dit
is één van de 22, die u ontvreemd
hebt uit de kast, waarin meneer
Grooteborg zijn geld bewaarde, na
dat u hem met de pook had neerge
slagen."
„O. Denkt u dat? Dan moet u dat,
maar bewijzen. Ik ontken zeer be
slist meneer Grooteborg vermoord te
hebben. Dat.dat zou ik niet kun
nen. Daar zou ik niet eens de moed
toe hebben. Misschien hebt u zich
vergist, toen u meneer Vardèl arres
teerde. dat weet ik niet, hoewel ik
ik hom nog altijd beschouw als de
moordenaar. Maar ditmaal vergist u
zich wel heel erg. Ik ben onschuldig
aan zijn dood."
„In elk geval gaat met ons mee
naar Dorringen, mevrouw. Kleedt u
maar aan."
„Ik wil een advokaat."
„Die krijgt u. In Dorringen zullen
we u gelegenheid geven hem telefo
nisch te verwittigen."
Enkele minuten later reed men het
Wold uit. Waarschijnlijk had geen
bewoner bemei'kt, dat de vrouw in
de politieauto zat. Het was warm
weer en de meeste mensen zaten, als
ze niet werkten, waarschijnlijk ach
ter hun huis te zonnen.
In Dorringen werd mevrouw van
Alissen voorlopig opgeborgen in een
cel. Hoolwerf had een gesprek met
zijn chef, waarna de officier werd
gebeld. Opnieuw was er een bevél
tot huiszoeking nodig. En als men in
het huisje wat wilde vinden, moest
er waarschijnlijk zeer nauwkeurig
gezocht worden. Er werd een politie
man naar het Wold gezonden, die
het huisje ging bewaken. De volgen
de dag zou het bevel tot huiszoeking
in Dorringen kunnen zijn. Het trof
slecht, dat de burgemeester met va
kantie was.
Nog diezelfde avond nam Hoolwerf
de vrouw een verhoor af. Ze gaf toe
de reis naar Menton in Deventer be
sproken te hebben. En ook betaald te
hebben met een briefje van duizend
gulden.
„Hoe kwam u er aan?"
„O, van de Bank gehaald."
„Welke Bank?"
„In Dorringen natuurlijk. Daar heb
ik geld opstaan."
„Wanneer hebt u dat briefje van
duizend van de Bank gekregen?"
„O, dat weet ik niet precies meer.
Het is alweer zo lang geleden."
„Dat kunnen we morgen wel uit
zoeken, mevrouw. Wanneer bent u
in Leeuwarden geweest om een brief
je van duizend te wisselen?"
„Ik? In Leeuwarden? U bent niet
lekker. Zo ver reis ik nooit."
„En uw reis naar Menton dan?"
„Dat is heel wat anders. Dat is va
kantie."
„Wanneer was u in Haarlem?"
Deze slag bleek raak te zijn. De
wangen van de vrouw kleurden.
Daar was ze dus in elk geval ge
weest.
„O, een maand voor ik op reis
ging, denk ik. Ik heb er een zuster
wonen."
(wordt vervolgd)
