Barrières werden doorbroken
W°. 10 Woensdag 4 February. 1863
WOENSDAGENZATURDAG.
op Schouwen-Duiveland
De ontwikkeling van de landbouw
ZIEMKZEESIlEflMNT
Pil IJS DER ADV EUTENTIEN.
Gewone 12'/, cenls ile regel. Geboorte-, Huwelijkt- en
Doo*lbcrigUn van 16 regel* if 1 behalve lirt zcgeUegt.
V ERSCUJj NT.
111 O N N E 11 L V f N-/' II IJ S.
Per drie mamuien f 2,00. Franco per post f 2,25.
Intending iler Advertentie» daagt tevoren, voor 10 ure'sniorg-
Besturen en Administratie»
AANBESTEDING.
IIuk.;. «E.:.vrm: \V..TH0UUKK8 van Kr-
rHêre, zijn voornemens up Woensdag 'jn
Kvl.ru:.rij V. k.dv. mi.l.l»g«t™ KsaJI'UlïO
.Ivrvr itfltieonlv in l.vl opvnb.mr. will 'Ivn
Iiii.i.i.n in-vl.lij.vr ,:.an le l.esiv.l. n
Jvinlgvn.le ...rkvl. in vier perceelvn tv weten:
Uii run 'J"1"1"
Ccdvputeerdü Suien herwaren kunnen worjen vourwvn.le, ral dvae worden ai-vkondigd vn in
>rtu'-|iuiiciuu oimvu iiiv.ir<irrii rtuniivji nuiuc.i
ingebragt d«»or bvlouelu-bbcndo lotelingen of
door hun vadei of vooi'd
dat de bazwaren ihoeten worden ingediend
door middel van een door de noodige bewijs
stukken gestaafd verzoekschrift op ongezegelo
papier, onderteekend door heindie ze inbrengt
welk verzoekschrift bij den burgemeester moet
worden ovefgobragt, tégen bewijs van ontvang
dat np l)ing»<lag don 24 FebruariJ 1863, des
vooriniddags van 10 tot 12 uur, in liet ge
meente-buis zitting zal worden gehouden tot
I bot opmaken van do getuigschriften ter beko-
1 tiling vail vrijstelling wegen# l>roed«*Ji'.nft of op
f grond vants zijn eenijc. wetiiie toon, bedoeld in
do 2de en 3de zinsnede van art. 53 der boven
genoemde wot
dat zij die op zoodanige vrijstelling aanspraak
makenop geinehlon tijd in het geuieonte-huis
znllen moeten verschijnen, vergezeld van twee
bij den burgemeester bekende meerderjarige
ingezetenenterwijl op broederdienst ■."eola-
Zieri£:ee den 2 Fcbruarij 1863.
li. C. CAI'.
J. P.N. ERMERINS, Sccrelari».
Binncnlandsclie Tijdingen
ZlRRIKzRK, 31 JniiUiirij. Even als in vurigo
jaren hebben de liooren Karreiunn, Heusep en
Ezerman zich j'-gens do Vereeniging tot wering
van armoedeverdienstelijk gemaaktdaar zij
ook nu ten voordeele dier vereeniging cetiu
#oirée in de Nieuwe Concertzaal hel.ben ge-
goven tot welker voorbereiding zoo veel moeite,
tijd en geduld wordt vereisclit Die soiree bood
afwisselend genoegen aandaar nu eens de
zeer jeugdige leerlingen der zangschool van de
heeren Karreman «m Kousen eenige vierstem
mige liederen zongen dan weder doi»r soniini 'c
dier leerlingen eenige dichtstukjes werden voor-
godragen, onder welke de hoo lschap naar de
meeste gisterennacht te Noord wijk iiungcspodd.
Ill do afgelonpeii weck is te lleiidrik-Jdo-
Aiubuvbt l.rnnd ontstaan, waarhtj vier sclnir?n
en vier woonhuizen bewoond behalve door de
eigenaars en eigenaressedoor nog vier huisge
zinnen in de iwch gelegd zijn. He brand is
begonnen in de schuur toebelioorendo aan ,1. de
Haan van wien de twee schuren en twee wonin-
i gen zijn verbrand. Verder heeft zicli de brand
medegedeeld aan de schuur en het woonhuis van
I de wed. v. d. Vin en aan de schuur en het
j woonhuis van A. Versluis. Van de I laan is alles
verbrand waaronder ook e«*ne portefeuille met
f 16d0 en een zakje met geld inhoud onbekend.
Van de overige is bet luiNrand alleen gered.
Alles is tegen brandschade verzekerd.
LI. dingsdag avond is een timmermanto
Delft woonachtig, van Pijnuêjiur komende op
den Delfgaaiiwschen weg door twee personen
aangerand, w5arna eeiio worst -lingontstond in
welke hij het geluk had een der aanvallers in de
sloot te werpende andere persoon was inius-
ZIEK1KZEE, november. „Waarin opgenomen de Zie
rikzeesche Courant" (1797-1889); tachtig jaar al is deze
zinsnede verwerkt in de kop van de Zierikzeesche
Nieuwsbode en het is op dit moment zeker geen gefor
ceerde zaak, iets te schrijven over de Zierikzeesche Cou
rant, die in het jaar 1889 opging in de thans jubileren
de Zierikzeesche Nieuwsbode. De Z. C. was landelUk
gezien een vroegertje. Kranten van nog juist 18e eeuwse
origine, zjjn niet zo druk gezaaid. Wil men - iets op
de zaak vooruitlopend - een waarde-oordeel geven over
de Z. dan is wel juist dat „ups" en „downs" - moge
lijk meer dan enig ander blad in Zeeland - het bestaan
hebben gemarkeerd.
Waarom werd in 1797 de Z.C. opgericht? Men kan naar
allerlei oorzaken zoeken (en dat is ook wel gedaan), maar
misschien is de beste verklaring, dat de uitgever met die
krant enig voordeel dacht te kunnen behalen. Het oude
winstprincipe, dat men deze 18e eeuwer piet kwalijk
mag nemen.
Zierikzee was toen geen stad van grote betekenis. De
bevolking telde slechts zes duizend zielen, (in 1796 pre
cies: 6086). Maar de stadsdrukker Abraham cie Vos
waagde het avontuur en startte op 6 maart 1797 met de
uitgave van de Zierikzeesche Courant. Zoveel risiko zat
er voor hem trouwens nu ook weer niet aan vast, want
hij had een drukpers tot zijn beschikking en hij stelde
zich verder voor geen grote onkosten te maken voor de
redaktie. Dit laatste was ook niet nodig, daar de inhoud
vap de Z.C. hoofdzakelijk uit „nieuwstijdingen" eo ad-
vertepties bestopd.
Tweemaal per week
Het pieuwe blad voerde het stedelijk wapep aap het
hoofd eo was duidelijk gedrukt. Het verschilde op het
puut vap formakt en opmaak niet veel van de couran
ten uit die tijd, al was het formaat wel iets kleiner. De
uitgave verscheen - behoudens een korte onderbreking -
geregeld twee maal per week tot de opheffing van de
krant op 1 juni 1889.
In de begintijd kreeg de krant flink wat bijval van
het publiek ,maar standvastig bleek deze niet. Misschien
voldeed de inhoud niet aan de te hoog gespannen ver
wachtingen en misschien was er ook wel kleingeestige
naijver in het spel, want verschillende malen werd het
gerucht in omloop gebracht, dat de krant zou ophouden
te verschijnen. Zover kwam het dan wel niet, maar een
en ander had toch een nadelige invloed op de goede gang
van zaken, waardoor ook het aantal advertenties ver
minderde.
Op 1 januari 1806 werd het zwaar drukkende zegelrecht
op de advertenties gelegd ten bedrage van 35 cent, zodat
per 1 juni de abonnementsprijs van f 5,- op f 6,- per
jaar moest worden gebracht, waardoor de omzet sterk
achteruit liep.
In 1810 werd de Franse censuur ingevoerd en als ge
volg daarvan werd de toestand geheel onhoudbaar. Op
11 januari 1813 werd de uitgave plotseling gestaakt en
tot 9 december van dat jaar verscheen de Z.C. niet meer.
Toen echter kwam er weer een exemplaar op de dag na
de verwijdering van de Fransen uit Zierikzee. In die
tussentijd werd een klein blaadje verspreid: „Feuille
d' Affiches et d' Annonces', waardoor het totaal gemis
aan publiciteit op Schouwen-Duiveland enigermate
werd goedgemaakt.
Korte bloeitijd
Met het herverschijnen van de Z.C .in de normale
vorm, begon een gunstig tijdperk, waarin het eerder
geleden verlies weer werd goedgemaakt. Van omstreeks
1850-1855 mocht de krant zich zelfs in een grote bloei
verheugen, maar daarna ging het weer duidelijk berg
afwaarts.
Van lieverlede begon de in 1844 opgerichte Zierikzee
sche Nieuwsbode de Z.C. concurrentie aan te doen. De
Nieuwsbode had het voordeel maar alles te kunnen
schrijven, terwijl de wat „oudere zuster" - die een veel
officiëler karakter droeg - zich veel gematigder moest
opstellen.
Hoe voorzichtig ook schrijvend, er kwamen altijd moei
lijkheden en de redaktie besloot na 1 januari 1851 het
voortaan weer alleen maar te doen met de „nieuwstij
dingen".
Daardoor raakte de Z.C. opnieuw een stuk afzetgebied
kwijt, terwijl men niet kon verhinderen dat het ge
meentebestuur van Zierikzee per 1 januari 187U over
ging haar aankondigingen in de Nieuwsbode te plaatsen.
Wal betreft de Z.C. gingen nadien de dagen van uit
gifte zich afwisselen en ook het formaat was niet con
stant. Van 1872 tot 1889 besloeg de krant een dubbel vel
klein folio.
Wisselende bezetting
Ook was er een grote wisseling van personen. Na het
overlijden van de oprichter in 1835, zette diens weduwe
de uitgave voort. Zij werd na haar overlijden in 1847
opgevolgd onder de Fa. Erven A. de Vos, door haar
kleinzoon Hendrik Hardeman. Deze overleed in 1870 en
nadien hielden de zonen van Hardeman de zaak lopende,
tot zij overgingen tot verkoop in 1872 aan Hedde Laken-
man uit Enkhuizen, die zich te Zierikzee als boekver
koper en drukker vestigde.
Dubbele funktie
Merkwaardige figuur in de redaktie was lot 1842 Pie-
ter Hendrik van der Weijde, dezelfde redakteur. die ook
zijn krachtep gaf aan de Zierikzeesche Nieuwsbode, een
onbegrijpelijke combinatie van funkties, gelet op het
totaal verschillend karakter van beide bladen. Op den
duur werd het Van der Weijde trouwens te zwaar twee
kranten le redigeren, zodat hij zich uitsluitend lot de
Nieuwsbode bepaalde.
In 1849 was de redaktie in handen van F. Naglglas,
vanaf 1845 arrondissementsijker te Zierikzee. Hij schreef
in vrijzinnige, verzoenende geest, maar voor zijn poli
tieke beschouwingen ontving hij geen geld, want de uil
gever was bang dat Naglglas de krant daarmee schade
kon doen. Dat klopte ook, want het beleid was in han
den van het oude regime en op ieder artikel kwamen
heftige afkeuringen, zodat Naglglas hel hoofd in de
schoot moest leggen.
Kleine opleving
Onder hel beleid van Hcdde Lakenman werd nog het
uiterste beproefd om de krant wat nieuw leven in te
blazen. Een kleine opleving volgde toen F. W. Hugcn-
holtz, predikant te Zierikzee en J. Th. Oosterman. hoofd
onderwijzer, flinke artikelen begonnen te schrijven in
moderne en vooruitstrevende geest. Maar uiteindelijk
mocht ook dit niet baten.
Zelfs een prijsverlaging van- f 1.50 tot f 1.- per drie
maanden, kon de Z.C'. niet meer redden. De uitgave
werd gerekt lot 1< juni 1889, dit jaar tachtig jaar ge
leden dus.
De eigenaar gaf de moed op en trad verder op als
drukker van de Zierikzeesche Nieuwsbode, waarin de
Z. C. - na een veelbewogen bestaan - werd opgenomen.
Om zijn en welzijn
In onze worsteling om het zijn èn om het welzijn heb
ben we een hoge prijs moeten betalen. Soms tevergeefs.
Armoede, oorlogsdreiging, crises, oorlog, stormramp
wisselden elkaar af.
En voortdurend was daar eb en vloed, en weer ploegde
de boer zijn land.
Steeds was die sterke wil aanwezig om na tegenslagen,
na vernieling weer te herstellen, te moderniseren, er
weer bovenop te komen.
Zit er dan toch veel waars in de Zeeuwse wapenspreuk?
Het gelukte de land- en tuinbouw van Schouwen-Dui
veland, zowel in de vorige als in deze eeuw om de diep
tepunten te overbruggen, ja om ondanks alles - of juist
dank zij de tegenslagen - terug te komen sterker dan
voorheen.
Tüden van twijfel
Er 'zijn tijden geweest dat men twijfelde aan een toe
komst, dal men verdoofd was door de slagen, dat men
werkte in de meest eentonige eindeloze tredmolen, van
donker tot donker, en dat droog brood de schamele ver
dienste was.
Bocrcnromantick
Er zijn tijden geweest - zo zien we het nu! - van ware
boeren-romantiek: het paprd voor de ploeg, begeleid
door de meeuwen in de vore, het zaaikleed in de hand.
en de maaier in het graan. Het zijn voorbije beelden.
De moderne machine presteert nu in één uur meer ar
beid dan tien zwoegers in het veld op één lange zomer
dag weleer. En het moderne beeld van de gigantische
machine is niet minder boeiend.
De uitdaging is aanvaard door land- en tuinbouw. De
omwenteling voltrok zich in een snel tempo. Er is geen
ontkomen aan, er is geen eind aan. Er is ook geen tijd
voor krakelen als het gaal om het snel trekken van
nieuwe lijnen. Het zijn niet de critici die de wereld voor-
11iIhelpen, maar de bouwers; het zijn niet dc „noc'-zcg-
gërs.'cle twijfelaars, maar de „ja"-zeggcrs, de dui vers,
de ondernemers.
Landbouwkundig heeft Schouwen-Duiveland door dit
„ja" zeggen een nieuw uiterlijk gekregen.
De verkaveling is op grootse wijze tot stand gebracht.
Snelle omwenteling
SCHOUWEN-DUIVELAND, november. De barrières zijn
doorbroken. De bruggen zijn gebouwd, de dammen in
aanleg. Goede, snelle verbindingen zijn mogelijk. Het
isolement is opgeheven. In velerlei opzicht "ontstaat er
toegang tot eertijds verborgen werkelijkheid.
De loop der gebeurtenissen, waarmee boeren en tuinders
van Schouwen-Duiveland gedurende de laatste eeuw ge
confronteerd werden, bracht af en toe een harde reali
teit die men nooit voor mogelijk had gehouden. Deze
bracht wanhoop, droefheid en armoede maar opende
a'ndérzijds perspectief waarvan de draagwijdte nu nog
maar nauwelijks wordt beseft.
Zo werd het boerderijtype na ramp en herverkaveling.
De landbouwpraktijk heeft daar op niet mis te verstane
wijze gebruik van gemaakt.
Deze streek behoort landbouwkundig tot de modernste
gebieden ter wereld; strak, economisch en doelmatig in
gericht, met de hoogste opbrengsten per-ha.
Men accepteert snel en gemakkelijk een moderne aan
pak. Maar men vergele niet dal vooral de vervanging
van arbeid door kapitaal een ware agrarische omwente
ling betekent.
Waardevol tegenwicht
Ieder voelt de zuigkracht van de randstad Holland. De
oude hechte dorpsgemeenschap gaat verdwijnen. De
plaatselijke activiteiten verminderen, de doi'psfolklore
gaat verloi-en, het sociale en culturele leven verlegt zich
naar de grote centra.
Ahderzijds wordt de blik vernieuwd, de verstedelijking
is in opmars, de horizon wordt verlegd.
Toch blijft de land- en tuinbouw, zeker ook hier, een be
langrijk en waardevol tegenwicht tegen de massificatie
die we in de grote steden als maar meer aantreffen.
Een blik naar de goede stad Zierikzee leert ons hoe
groot de welvaart was van stad en land in de middel
eeuwen. Ook destijds betaalde men een hoge prijs voor
het welzijn; een te hoge prijs, want er kwam helaas een
keer.
De tegenslagen kwamen, de schepen gingen verloren, de
handel richtte zich naar andere streken. Het werd dood
tij. Een eiland met vruchtbare bodem bleef, met daar
temidden het kleinood, de stad. Panta rhei.
Geen statisch gegeven
De historie bewijst dal er altijd een vervolg is. De
Schijnbare optimale landbouwkundige situatie, die we nü
bereikt hebben is geen statisch gegeven, maar eist zeker
weer nieuwe daadkracht, nieuwe strijd. Daarom gaan
den de veranderingen die onvermijdelijk zijn.
wij samen verder, doorbreken de barrières en aanvaar-
A. M. GELUK.
Ken oude Schouxvsc sluip (oorspronkelijk boederijlype).
Deze stolp het Rietbusstond aan de Slxkwey
Voorbeeld van een oude Schouwse
boerderij.
