2Z
2^:3=nalles
3 bessen
Gijs de Peur
NA 40 JAAR SALAZAR
wie nog nooit
geproefd heeft.
De stenen spreken ®pfoto's
$uper-„ato®mbommen" uit de hemel
BLIK DOOR HET WERELD
makkelijk
strijken
Na 40 jaar is er een eind gekomen
aan het bewind van dr. Antonio Sa-
lazar, de alleenheerser over Portu
gal, al was hij dan formeel alleen
maar minister-president. Op dit mo
ment heeft zijn land het laagste in
komen per hoofd van de bevolking
van Europa. Bijna veertig procent
van de Portugezen boven de vijftien
jaar kan niet lezen en schrijven.
Veertig procent van de staatsuitga
ven gaan naar het leger. Men mag
een en ander rustig met elkaar in
verband brengen. z
Salazar heeft in zijn veertigjarige
regime wel politieke rust weten te
verzekeren in zijn land, een van de
redenen waarom hij de macht greep.
Mien weet ook hoe: de machtige P.I.
D.E., de politie stond geen oppositie
toe. Generaal Delgado heeft enige
tijd internationaal opzienbarend ge
ageerd tegen Salazars politiestaat:
hij is prompt vermoord. Anderen
zitten in de gevangenis, of leven als
ballingen.
De trek van Portugezen naar het
buitenland is trouwens ook door de
economische achterlijkheid groot:
jaarlijks vermindert de bevolking
met enige tienduizenden en dat is
bepaald geen gevolg van de pil.
Econoom
Het merkwaardige is, dat Portu-
gals alleenheerser oorspronkelijk
een hoogleraar in de economie was
aan de Coimbra-universiteit. Juist
in ceonomisch opzicht is het land
ontstellend achtergebleven. De tech
nische ontwikkelingen zijn voortdu
rend langs Portugal heengegaan. De
industriëlen, met leger en kerk
Steunpilaren van Salazar, voelden
er niet voor en de regering heeft
niet noemenswaard geprobeerd de
industrialisatie te stimuleren. Men
mag aannemen dat de grote onder
nemers er bezwaar tegen hadden als
zij concurrentie hadden gekregen.
In de agrarische sector, waar het
bestaan van grote landgoederen juist
goede kansen had gegeven voor het
opvoeren van de produktiviteit, ge
beurde evenmin veel. En naarmate
Salazar ouder werd - nu 79 jaar -
keerde hij zich starrer tegen alles
wat naar nieuwlichterij zweemde.
Het leger
Behalve dat Portugal op een punt
was gekomen waar de zaken nooit
slechter dzis alleen maar beter kun
nen worden, is er enig licht aan de
horizon. Studenten in Lissabon heb
ben al enige malen in conflict ge
slaan met de overheid en dit wijst
erop dat onder intellectuelen de op
positie groeit, al heeft ze nog niet
veel gelegenheid dit te uiten. Ook
in de kekr beginnen schoorvoetend
moderner opvattingen door te drin
gen.
Voorlopig echter ziet het ernaar
uit dat het leger de toon zal aange
ven bij het benoemen van een op
volger voor Salazar - en dit leger
zal zeker eisen dat dit iemand wordt
die doorgaat geld te steken in An
gola en Mozambique, de Afrikaanse
kolonies die pro forma provincies
van Portugal heten. Ook al kost die
uitzichtloze strijd niet alleen meer
dan de kolonies opleveren maar bo
vendien meer dan Portugal zich zou
kunnen permitteren als het wat aan
de eigen ontwikkeling deed.
Voor de oppositie en voor moder
ner bewind zijn de kansen nog zeer
gering. Die kan alleen maar hopen
dat Salazars opvolger minder be
kwaam zal zijn in de onderdrukking.
PASSAIC (New Jersey). In het
centrum van Passaic zijn vier win
kels afgebrand, terwijl verderop een
greep jongelieden winkels plunder
den en zich aan vandalisme te bui
ten gingen.
CARACAS. In de Venezolaanse
hoofdstad is een krachtige aardbe
ving waargenomen. Talrijke mensen
renden hun huizen uit.
FINANCIËN EN ECONOMIE
Bod van S.H.V. op
Van Nievelt Goudriaan
UTRECHT, 21-9. De besturen van
de Steenkolen-Handelsvereeniging
N.V. te Utrecht en Van Nievelt, Gou
driaan en Co's Stoomvaartmaat
schappij N.V. te Rotterdam hebben
volledige overeenstemming bereikt
ever een nauwe samenwerking tus
sen beide vennootschappen.
In verband hiermede zal de S.H.V.
een bed in contanten uitbrengen van
180 procent op alle uitstaande aan
delen en niet royeerbare certifica
ten van aandelen, voorzien van divi
dendbewijzen nes. 19 en volgende,
van Van Nievelt, Goudriaan en Co's
Stoomvaartmaatschappij N.V. in
Rotterdam.
\zf*rf van vatf-nwinknl
duurzaam
Iresultaat
verf van vettewinkel
Velen kennen het bekende boek
ever de grote pyramide van Gizez,
waarin gepoogd wordt te bewijzen
dat de oude Egyptenaren met de
bouw daarvan een diepere bedoeling
hadden. Los van het punt of de
schrijver gelijk had of niet, menen
wij dat stenen kunnen spreken. Niet
alleen stenen van een gebouw, ook
gesteenten met fossielen hebben het
kunne mede te delen, een boodschap
uit verre eeuwen.
Er zijn amateurfotografen die een
speciale hobby hebben gemaakt v:an
het maken van foto- of diaseries van
oude gebouwen en monumenten. Uit
deze besldenseries komt dan tenslot
te een duidelijke lijn naar voren. Irt
de hele bouwgeschiedenis van. ons
land is een ontwikkeling te onder
kennen. Zoals de oervorm van het
versterkte huis uitgroeide tot een
bijna onneembaar kasteel met weer-
müren en torens, zo is ook de ste
denbouw voortdurend 'gewijzigd. On
ze oude vestingsteden laten nog dik
wijls iets herkennen van de oud'e,
gesloten vormen. In vele steden heeft
men gelukkig neg iets weten te be
houden van delen van muren of
poorten. Men was daar wat zuiniger
op de erfenis van het voorgeslacht
dan elders, waar vaak alles voor de
bijl ds gegaan. Bijgaande foto van
een oude stadspoort te Leerdam laat
zien dat men h!et functionele (verde
diging) uitstekend wist te verenigen
met het schone. Een simpele foto is
in staat om dat feit ondubbelzinnig
aan te tonen. De stenen spreken nog
steeds, ook via foto's:
Nederlands motorschip
op de Rijn gezonken
DÜSSELDORF. 21-9. HetNedev-
landse motorschip „Woudrina" uit
Terneuzen is op de Rijn bij Wesel
gezonken na een aanvaring met het
Londense motorschip „Sea Union".
De „Woudrina", die in de flank werd
geramd, zonk spoedig. De schipper
van het Nederlandse schip probeerde
zich met zijn vrouw en drie kinde
ren in een sloep in veiligheid te
brengen. De sloep kapseisde evenwel
en het achtjarig zoontje van de
schipper verdronk. De andere opva
renden van de sloep zijn gered.
Dansen met tie
burgemeester
EMMELOORD, 21-9. „Kom
dansen met de burgemeester"
luidt de uitnodiging, die bur
gemeester en wethouders van
de gemeente Noordoostpolder
richten aan ruim 1100 jonge
ren van omstreeks 21 en 22
jaar uit hun gemeente. Op 5
oktober hopen de gemeente
bestuurders in de grote sport
hal in Emmeloord „tussen het
dansen door" tot een discussie
over gemeentelijke problemen
te komen met de jongelui die
de leeftijd hebben bereikt
waarop zij mogen „meebeslis
sen over het wel en wee in de
gemeente", aldus een medede
ling van het gemeentebestuur.
Burgemeester F. M. Pantha-
leon baron van Eek zal de
avond openen en wethouder
F. Polter voor werkgelegen
heid, recreatie en culturele
zaken zal een korte inleiding
houden over de toekomstige
ontwikkeling van de Noord
oostpolder.
weel niet wie de beste bessenjenever ȟoakt
Voor de amateurfotograaf
De mensen zijn geneigd de zin
voor schaal en verhoudingen te ver
liezen, als zij hun daden vergelijken
met de schaal der dingen, waarop de
Natuur werkt.
Ben H-bom-explosie in de damp
kring kan een provincie in puin
leggen. Dal is heel erg. Voor ons.
Maar op de schaal van gebeurtenis
sen in de Melkweg of in de andere
grote sterrestelsels van de kosmos
is zo'n aardse waterstofbom-explo
sie een ademtochlje.
In die kosmos komen allerlei ca
lamiteiten voor - zoals ontploffende
sterren - waarbij vergeleken het
ontketende geweld van aardse kern
bommen tot hel klappen van rotjes
degradeert.
Boodschappers van deze dramati
sche gebeurtenissen zijn - onder an
dere - de kosmische stralen. De ra
dio-ster rekunde heeft de bestude
ring ervan weer nieuw leven inge
blazen.
Barricaden
Wijlen professor Clay van de
Amsterdamse gemeente-univ ersiteit
heeft naam gemaakt door het onder
zoek van deze geheimzinnige heelal-
straling. Velen van zijn studenten
uit de jaren twintig en dertig die
toen in zijn laboratorium rond
sjouwden met „schuitjes ballast'> die
hun overalles met roeststof over
dekten, zijn nu gevierde hoogleraren
in de natuurkunde.
„Schuitjes ballast" zijn bakstenen
van ijzer ,die normaal worden ge
bruikt om schepen te laden, die an
ders ladingloos - en stuurloos - naar
een thuishaven moesten terugkeren.
Uit die blokken ijzer werden bar
ricaden van een kubieke meter op
gebouwd om de „zachte" kosmische
straling buiten te sluiten. In hei
hart van de ijzerkubus bevond zich
een registreer-apparaat, dat het
aantal boodschappers uit hel heelal
telde.
Maar prof. Clay had alleen be
langstelling voor de „zware jongens"
uit het heelal. Daarom maakte hij
hel bereiken van de registrator
moeilijk.
Peuterwerk
Zelfs hij kon.toen niet vermoeden
dat hel geweld, dat aanleiding gaf
tot kei ontstaan van deze kosmische
straling, zó groot was ,als nu blijkt.
Professor Fred. Hoyle, een Britse
sterrekundige, die al veel boeiende
publikaiies op z'n naam heeft staan,
spreekt erover in zijn boek: „Galax
ies, Nuclei en Quasars". (Sterrestel
sels, Melkwegen, Atoomkernen en
Quasars (quasi sterachtige radio-
stralingsbronnen
Men houdt de adem in bij het le
zen van dit boek. „Kernenergie, de
grondslag van de fabricage van
kernwapens"" - zegt de schrijver -
„peuterwerk,vergeleken met hetge-
weld, dat op sommige plaatsen in de
kosmos wordt losgelaten. Of een
maal is losgelaten. Want de bodes
die van dat geweld in de kosmische
straling komen vertellen, hebben
een tijd gereisd om tot ons te ko
men, die het stoutmoedigste voor
stellingsvermogen tart. Want de
boodschappers zijn de produklen
van dat geweld.
Waar?
„Ik zeg dat'' - beweert prof. Hoyle
- „omdat die kosmische straling er
gens in hel heelal moet ontstaan:
al weten we nog niet precies waar".
Het moet een wereld zijn, waar
energie-omzettingen plaatsgrijpen
op een schaal, die wij niet kennen;
en dat is maar goed ook, want in
zo'n geconcentreerd kosmisch infer
no zou met het mensenleven snel
korte metten zijn gemaakt.
Toch imiteert de vernuftige mens
dat geweld hier op aarde in de
enorme deeltjesversnellers bij de
grote Amerikaanse universiteitsla
boratoria en in Europa bij de C.E
R.N." in Genève op heel kleine
schaal.
De boodschappers uit het heelal
liertellen van een zó groot geweld
dat professor Hoyle, om het over
tuigende van hun verhaal, zelf een
favoriete theorie over het ontslaan
van de wereldheeft moeten opge
ven. Hij verbindt het verhaal van de
boodschappers met een passende ge
beurtenis uit een ver verleden. 10
15 miljard jaar terug.
Dit geweld behoorde eenmaal by
een dramatische gebeurtenis in de
schepping. Namelijk: het ontstaan
van de wereld. Hierover vertellen
de deeltjes uit de kosmische stra
ling. W. VOGT.
Eend boort zieli
in vliegtuig
MOSKOU, 21-9. Het Russi-
sche blad Komsomolskaja
Prawda meldt dat een wilde
eend op 1.600 vreter hoogte
zich in een Russisch straal-
passagiersviiegluig heeft ge
boorddat op weg was van
Leningrad naar Moskou. De
eend sloeg een groot gat in
de vliegerscabine, waardoor
de druk in het vliegtuig sterk
begon te dalen, maar de pi
loot wist veilig vaar het vlieg
veld van Leningrad terug te
keren en de 105 passagiers
van het toestel stapten in een
ander vliegtuig over.
MUNCHEN. Veel bijval vond bij de
bevolking een ongewone reclame
actie van de werkgemeenschap voor
tandhygiëne, die onlangs werd ge
voerd. Om vooral jonge mensen
duidelijk te maken, hoe belangrijk
intensieve en preventieve wondver
zorging is, had een tandarts zijn be-
handelstoel in de Oude Botanische
Tuin midden in het centrum opge
steld. Iedere voorbijganger kon zich
gratis over de toestand van zijn
landen laten inlichten, terwijl ook
vakkundige adviezen gegeven wer
den.
KOKTE BERICHTEN
UIT IIET BINNENLAND
AMSTERDAM. In de ouderdom
van 65 jaar is in het Luthers Diako-
nesenhuis in Amsterdam overleden
prof. dr. W~ J. Kooiman, Luthers
hoogleraar aan de universiteit van
Amsterdam en ook internationaal
een bekende figuur.
DEN HAAG. In verband met het
aanstaande afscheid van mr. H. A.
M. T. Kolfschoten als burgemeester
van Den Haag was er in de Jacobus-
lcerk aan de Parkstraat tot zijn in
tentie een plechtige eucharistievie
ring. gecelebreerd door de deken drs.
Th. J. A. Geraets S. J.
DEN HAAG. Het Tweede Kamer
lid, mevrouw mr. H. Singer-Dekker
(P.v.d.A.), heeft de minister van jus
titie gevraagd een onderzoek te la
ten instellen naar het overlijden van
een 20-jarige gedetineerde in het
strafgesticht Bankenbos, jl. zaterdag.
VEGHEL. Op de provinciale weg
Veghel-Uden is de bestuurder van
een personenauto, de caféhouder L.
M. M. Rijkers (35) uit Veghel, om het
leven gekomen nadat hij door onbe
kende oorzaak frontaal op een tege
moetkomende vrachtauto was ge
botst.
EZINGE. In Ezinge (Gr.) is de
driejarige Ronald van der Ween het
slachtoffer geworden van een nood
lottig verkeersongeval. Een busje,
bestuurd door de 37-jarige P. H. uil
Ezinge, raakte twee fietsende kin
deren, waarna het de weg over
schoot en Ronald overreed, die hel
erf van zijn ouderlijk huis af kwam
en de weg op liep. Het kind was op
slag dood.
DEN HAAG. De minister zonder
portefeuille voor ontwikkelingshulp,
drs. B. J. Udink, heeft
op het congres van de liberale in
ternationale verklaard-dat ontwik
kelingshulp meer bijdraagt tot de
wereldvrede dan defensie-inspan
ning.
DEN HAAG. De 27-jarige lasser
M. K. heeft tegenover d<>- politie van
Den Haag bekend een inbraak in
een kledingmagazijn in de residentie
te hebben gepleegd, waarbij hij voor
10.000 gulden aan kleding en hor
loges buit gemaakt.
DEN HAAG. Prins Bernhard heeft
op een diner te Londen van de „So
ciety of British Aerospace Compa
nies Ltd" die een belangrijke rol
speelt bij de luchtvaartschouw te
Farnborough in Engeland, met grote
nadruk gepleit voor een intensieve
re samenwerking in Europees ver
band op het gebied van de lucht- en
ruimtevaart.
DEN HAAG. Bij de maritieme
NAVG-oefening „Silver Tower" oe
fenden meer dan 100 schepen en tal
van vliegtuigen in een gebied dat
ligt tussen de Noordzeekust en het
Amerikaanse vaste land.
GELEEN. De hoogste carnavals-
onderscheiding in Limburg, de orde
van de gulden humor is dit jaar toe
gekend aan de minister van buiten
landse zaken mr. Jozef Luns.
AMSTERDAM. In Amsterdam en
Antwerpen zijn regen jongelui in de
leeftijd van 18 tot 21 jaar aange
houden, die verdacht worden van
een reeks inbraken in Amsterdam,
Delft en Haarlem.
Feuilleton door J. G. J. Bax
..Het wordt mijn tijd, Rinus", ver
brak het eerst het meisje de stilte.
„Heb ie -mu al een besluit genomen?''
Hij hield haar staande en dwong
haar hem aan 'te zien. Hoe graag
had zij ja gezegd, maar zij kon het
nliet. Met haar verjaardag had zij
wil'len trouwen, dat was al binnen
een maand. Elke dag drong hij op
nieuw aan, doch'zij had nog steeds
niet kunnen besluiten. Niet dat zij
tegen het huwelijk opzag, maai- zij
wilde toch zo graag eerst zekerheid
hebben, dat Rinus onschuldig was.
Hoe moest zij dit. echter te weten
komen. Als ze het eens aan Gijs?
Ja, hieraan had zij al eens eerder
gedacht, die wist altijd alles en hem
zou het zeker gelukken vast te stel
len wie het was geweest. Vani de
week zou zij hem alles vertellen en
als hij er geen kans toe zag zou hij
haar zeker raad kunnen geven. Ri
nus moest dan nog maar een paar
daagjes geduld hebben.
Hij wist. echter, dat hij beter deed
niet te veel aan te dringen. Zuch
tend vroeg hij daarom: „Wanneer
had je dan gedacht, Ma-rietje?" In
het vooruitzicht nu toch spoedig de
waarheid te zullen horen, verzeker
de zij hem: „Ik zal het je in elk ge
val deze week nog zeggen". „Goed
dan, maar langer wacht ik niet.
Toe Marlet je, laten we het nu met
je verjaardag houden", smeekte hij.
„Misschien", beloofde zij, „maar nu
ga ik hoor, jij moet ook aam je werk"
Hoofdstuk 23.
Geheel onbewust van de gevolgen
van zijn goedgemeende hulp aan Ri
nus kwam Gijs van de notaris. Hij
was blij, dat alles nu geregeld was,
het viel niets mee om kapitalist te
zijn. Toen hij alleen niog maar met
zijn oude broodtrommel te maken
had, voelde hij zich veel beter op
zijn gemak. W'el had hij het heerlijk
gevonden anderen een plezier te
doen. In de eerste plaats Rinus, die
zou mu toch wel gauw gaan trou
wen, heit verwonderde hem, dat zij
nog Steeds'geen besluit hadden ge
nomen. Dan Arend, die had nu toch
zijn nieuwe meubeltjeswel hadden
zij erg tegengesputterd, maar zij
waren er toch maar wat mee in hun
schik. Om van Leen helemaal maar
niet te praten, die werd nog eens
mal met zijn radio, die ging niet
eens meer naar bed tegenwoordig,
want 's nachts had je de mooiste
programma's.
Ook de dokter was erg blij met
zijn klök. het was dan oc-k een
prachtstuk, met al dat houtsnijwerk
en die koekoek. Hij was blij dat-ie
hem zelf niet had gehouden, want.
hij was geschrokken toen dat ding
ineens er uit kwam zetten. Voor
Bertje was nu ook gezorgd, di.e kon
precies 'zoveel en zo lang leren als
hij wilde. Voor hem zelf was ©r ook
een aardige cent overgeschoten,
meer 'dan. hij ooiit had bezeten. Zij
hadden hem met alle geweld uit zijn
schuit willen hebben, hij moest toch
maar weer bij hen in de stad komen
wonen, had zijn schoondochter aan
gedrongen. Daar dacht hij echter
niet aan, hij was in het dorp hele
maal ingeburgerd en het beviel hem
hier best. Een nieuwe bakfiets, die.
zou 'hij zich aanschaffen, er man
keerde bepaald iets aan, want bij
de 'bochten moest hij altijd oppas
sen. Overigens had hij de rest van
zijn geld bij de notaris gelaten. Die
zou voor een paar goeie aandeeltjes
zorgen, waarvan hij elk jaar wat
zou trekken. De schuldbekentenis
van Rinus, die terwille van de dis
cretie op naam van de notaris stond
maar aan hem was overgedragen,
had hij in zijn zak. Hij had' er op ge
staan,- die zelf in handen te hebben,
want hij wilde niet, dat de jongen
ooit zou worden gemaand. De notaris
had wel gezegd, dat dit zonder toe
stemming van hem nooit zou gebeu
ren, maar hij vond het zo toch maar
veiliger, je kon nooit weten.
Hij was juist in de buurt van zijn
schuit aangekomen, toen hij opschrok
van de luide waarschuwende klank
van een fietsbel. Snel sprong hij op
zij, maar werd tegelijk bij zijn
schouder gegrepen. Verschrikt om
kijkend zag hij het lachende gelaat
van Frans Vermeulen. Kwaad voeg
de hij hem toe: „Ben jij het! Is me
dat schrikken!" „Dan moet je maar
niet midden op de weg gaan lopen".
„Laat je opknopen", rijmde Gijs. Met
zijn hand op Gijs' schouder rustend
reed Frans langzaam met hem op.
..Jij hebt toch maar een leventje
Gijs". „Dan zal jij het zwaar hebben
een beetje de boer op. een keertje"
naar de markt en ze beninlen weer
verdiend". Vorsend zag hij hem aan.
Ja", bekende Gijs, die nog met hui
vering aan zijn laatste rit met Frans
terugdacht, „maar jij bent het ge
woon".
Omdat hij hieraan niet graag werd
herinnerd, ging hij snel op een an
der onderwerp over. „Heeft je vrouw
al een andere meid?" „Nog steeds
niet, ik kijk neg aldoor naar een ge
schikte uit. Het was jammer dat Ma-
rietje weg meest, ze kon zo best met
Gerda opschieten. Gaat ze neg niet
trouwen?" „Ja. maar ze willen het
eerst nog effen anikijken of Rinus het
bolwerken zal".
(Wordt vervolgd).
