Boekje „Bruinisse met vlag en wimpel, 1468/1968" verschenen
De vijf eeuwen van een dorp
III
De Engelsen wilden de Nederlan
ders graag helpen tegen de Fransen
en hun schepen voeren de Ooster-
schelde op. Met de burgemeester van
Bruinisse, de heer C. v. d. Stolpe,
smeedde de burgemeester van Zie
rikzee, de heer W. M. de Brauw een
plan, contact op te nemen met de
Engelse schepen, die bij Colijnsplaat
lagen. Het gevaarlijk karwei gelukte
aan twee Bruse loodsen; het was het
begin van de val der Franse bezet
ting van Schouwen-Duiveland.
Na de Franse tijd volgde een pe
riode van slapheid1 en armoede. Van
de 933 inwoners van Bruinisse, wa
ren er 31 armpersonen. Iedere arme
kostte per jaar 55,-. Daarenboven
ontvingen ze 4 tot 5 zakken rogge,
een weekgeld van 20 tot 26 stuivers,
turf en kleding. Ze woonden vrij in
het armenhuis achter de grote kerk.
Een rijk inwoner van Bruinisse le
gateerde in 1804 al zijn geld aan de
armen. Met dit geld verrees het gast
huis aan de Deestraat: De Stichting
Bad („Den Bal")- In 1900 waren er
nog 16 armen, die daar verzorgd
werden. Het gebouw werd in de
tweede wereldoorlog verwoest. Een
beschrijving leert de erbarmelijke
toestanden ter plaatse rond 1815; al
leen in de meestoot werd nog wat
geld verdiend. En natuurlijk was ook
de visserij nog een bron van inkom
sten. Met 30 hoogaarzen werd gevist
op mosselen, oesters, paling, bot;
schol en garnalen.
De mcsselhandel
Na 1825 werden de Zeeuwse stro
men publiek terrein en werden de
ambachtsheren beknot in hun rech
ten op de buitendijkse visserijen.
Vanaf 1870 werden de mossel- en
oesterbanken verpacht. De Bruse
mosselaars verhandelden toen zelf
hun mossels (voor £2,- per mossel-
ton) in Antwerpen aan de kaay bij
de „mosselmeiden". Met de oesters
ging het niet zo goed. Er waren tot
aan de strenge winter van 1963 nog
slechts vijf oesterbedrijven bij Brui
nisse over.
Tot in het midden van de 19e eeuw
nam de armoede nog steeds toe. De
kindersterfte lag zeer hoog; het on
derwijs was erbarmelijk.
De toren (na 1798 eigendom van de
gemeente), werd in 1829 gerestau
reerd. Verder geeft het boekje dan
talrijke bijzonderheden over de ont
wikkeling van het onderwijs en. het
kerkelijk leven. De z.g.n, Afschei
ding van 1834 beroerde de geesten
sterk. De uitgetredeneni gingen naai
de „Dijfcse kerk" ter preek bij ds.
Buddingh. In 1832 werd een kerk
gebouwd voor de Gereformeerde Ge
meente, na de wereldoorlog vervan
gen door het huidig gebouw aan de
Schoolstraat. lp 1966 zijn er onge
veer 570 leden.
Strandingen
Interessant zijn mededelingen over
strandingen van schepen, waarop ie
der te hoop liep, om het nodige 'te
bemachtigen. Iedereen deed mee en
vond het vanzelfsprekend. Bij de in
huldiging van burgemeester Van de
Berg in 1939 hing een vreemde vlag
buiten, afkomstig van één der ver
gane schepen. In. het begin van. de
jaren dertig (19e eeuw) en in 1849
nam Bruinisse maatregelen tegen de
cholera. In 1862 waren er 1500 Bruë-
naren, die feest vierden bij het be
zoek van koning Willem III. Sinds
Karei V waren er te Bruinisse vrij
wel geen vorstelijke personen meer
geweest. Indrukwekkend was de
vloot, die koning Willem III tege
moet voer. De wimpel van de Bruse
vloot werd den koning aangeboden.
Jarenlang hing hij in het paleis „Het
Loo", maar raakte in de oorlog zoek.
In 1872 werd de haven vergroot en
in 1912 nog eens. In 1890 werd een
havendam gebouwd. De stoomvaart
was in opkomst.
In de 19e eeuw kwam er een raci-
ne-fabriek en vanaf 1888 was er een
scheepstimmerwerf. Houten hoogaar-
sen kostten toen f 1800,-. Het te-
waterlaten over „den dielc" was een
heel karwei. In 1908 kwam er een
nieuwe loods „buitengaats". Later
vestigden zich te Bruinisse twee ma
chinefabrieken.
Als tegenhangervan de Korte Ring, hier de Lange Ring in lang vervlogen
dagen. De foto valt wat lastig te dateren, maar met vóór- 14 zitten we wel
aan de veilige kant.
Flitsen"
uit het buitenland
HANOI, 18-7. De drie Amerikaan
se piloten die de Noordvietnamezen
woensdag (tijdens de onderhandelin
gen in Parijs hebben beloofd vrij te
zullen laten, zijn donderdagochtend
op vrije voeten gesteld. Zij zullen
worden overgedragen aan „Ameri
kaanse pacifisten", die daarvoor
naar de Noordvietnamese hoofdstad
zijn gekomen .aldus de autoriteiten.
COLOMBO. Ongeveer 500 „onaan-
raakbaren" zijn begonnen met een
zitstaking voor een hindoetempel in
Jaffna in het noorden van Ceylon.
Zij protesteren tegen het feit, dait zij
de tempel, waar vrijdag een hindoe-
feest wordt gevierd, niet binnen
mogen komen.
NEW YORK. Negen kinderen en
twee volwassenen zijn omgekomen
bij een brand in een woning in de
N'ewyorkse wijk Queens.
DJAKARTA. Indonesië en Frank
rijk hebben in Djakarta een over
eenkomst ondertekend 'ter herzie
ning van de terugbetaling van de
Indonesische handelsschuld aan
Frankrijk, die honderd miljoen frank
bedraagt (ongeveer f 75 min.).
CAIRO. In Cairo is een Sowjet-
Russische delegatie aangekomen in
hetzelfde vM'etguig waarmee de staf
chef van de Egyptische strijdkrach
ten, generaal Abdel Mooeim Riad,
is teruggekeerd, aldus Al Ahram.
AKRON (ghio). Zevenhonderd le
den van de nationale garde zijn in
staat van alarm gebracht, nadat zich
tegen middernacht in een negerwijk
van de industriestad Akron ongere
geldheden hadden voorgedaan.
MOSKOU. Het Sow jet-Russische
partijblad „Prawda" heeft stelling
genomen tegen de plannen van de
Navo voor de vorming van een zee
macht van de lidstaten in de Mid
dellandse Zee.
KAAPSTAD. Tandarts Philip
Biaiiberg gaat weer vooruit en heeft
weer rechtop gezeten, heeft prof.
Barnard meegedeeld. Als hij zo
doorgaat mag hij over veertien da
gen naar huis.
DJAKARTA. Indonesische veilig
heidstroepen hebben op oost-Java
'de (belangrijkste leider van het com
munistische verzet, Moenir, aange
houden, zo meldt het blad van de
strijdkrachten, Bertita Yudha.
SAIGON. Vietcongstrijders heb
ben uit een bergdorp in het centrum
van Zuid-Vietnam 95 landarbeiders
oimtvoieird, zo heeft de politie in Sai
gon meegedeeld. Het gebeurde in de
aan Cambodja grenzende provincie
Dar Lac.
DE KERKDIENSTEN VOOR ZONDAG
Ned. Herv. Kerk
Zierikzee: Grote kerk: 9.30 uur ds.
Schoneveld; Gasthuiskerk10 uur ds.
Assendorp, 7 uur ds. Jagersma.
Kerkwerve: 11 uur ds. Schoneveld.
Serooskerke: 2 uur ds. Lam. Burgh:
9 en 10.15 uur ds. Flink. Haamstede:
10.30 en 7 uur ds. Huizing. Renesse:
9 en 10.15 uur ds. J. D. Wuisiter,
Schipluiden, 19 uur ds. F. Guillaume,
Edmonton (Canada). Scharendijke:
10 uur ds. P. J. Mulders. Brouwers
haven: 9.30 uur ds. Feunekes, (Bed.
H.A.). Zonnemaire: 11 uur ds. Feune
kes, (Viering H.A.). Noordgouwe: 9.30
uur ds. Lam. Dreischor: 11 uur ds.
Lam. Ouwerkerk: 10 uur ds. Faber.
Nieuwerkerk: 10 uur ds. Westerhof.
Ocsterland: 10 uur (H.A.) en 6 uur
(H.A. en dankzegging), ds. Omme-
ring. Sirjansland: 10 en 6.30 uur ds.
Cuperus, Ede. Bruinisse: 10 en 5 uur
ds. Haitsma, Woerden.
Lutherse Kerk
Zierikzee: Geen dienst.
Gereformeerde Kerken
Zierikzee: 10 en 6.30 uur ds. L. van
der Linde, Rijnsburg. Haamstede: 9
uur ds. F. Guillaume, Edmonton,
(Canada); 10.30 en 7 uur ds. Eijkelen-
boom, Rotterdam. Renesse: 7 uur ds.
Guillaume. Brouwershaven: 10 en
2.30 uur ds. Wentsel. Zonnemaire: 10
en 2.30 uur ds. Jansma. Nieuwerkerk:
10 en 5 uur ds. D. Bre'mmer. Ooster-
land: 10 uur leesdienst, 3 uur ds. L.
v. d. Linde, Rijnsburg. Bruinisse: 10
en 5 uur ds. Veeneman, Groningen.
Gereformeerde Kerken
(Vrijgemaakt)
Brouwershaven: 9.30, 11 en 3 uur ds.
Keizer; Haamstede: 5 uur ds. Keizer,
(in de Ger. kerk).
Voor 45 jaar...
BROUWERSHAVEN. De nieuw
gebouwde muziektent is feestelijk in
gebruik genomen .„Apollo'' gaf een
concert, waarna een grootse lam
pionoptocht werd gehouden
ZIERIKZEE. Binnenkort wordt
een autobusdienst geopend van Zie
rikzee óp Zype en tussengelegen
plaatsenDe bus kan 18 personen
bevatten.
ZIERIKZEE .In de gecombineerde
vergadering van de Oranjevereni
ging en V.V.V. werd aangedrongen
met Koninginnedag geen feest te
vieren om zodoende te protesteren
tegen de schromelijke achteruitzet
ting van Schouwen-Duiveland op
velerlei gebied.
ZIERIKZEE. Opgericht werd de
Zierikzeesche Amateurfotografen-
vereniging. De vereniging beschikt
reeds over een clublokaal en een
donkere kamer.
HAAMSTEDE. In aanwezigheid
van de Commissaris der Koningin
werd het nieuwgebouwde gemeente
huis officieel geopend.
BROUWERSHAVEN. Tijdens een
onweersbui sloeg de bliksem in de
molen van de heer v. d. H. en richt
te nogal wat schade aan
ZIERIKZEE (Adv.). Herenhoeden
stro v.a. 98 ct.; panamamodel 1,58;
slappe hoeden v.a. 98 ct.; overhem
den in modieuze streep f 1,75; met
piqué borst f 2,90.
ZIERIKZEE. De Hanzebank, in
stelling van de „Hanze" in het bis
dom Haarlem, in de Poststraat al
hier, is opgeheven.
Chr. Geref. Kerken
Zierikzee: 10 en 6 uur prof. dr. J. van
Genderen, Apeldoorn. Kerkwerve,:
10 uur ds. Westerink, 6 uur ds. T.
Harder, Hoogeveen. Haamstede: 9 en
10.30 uur ds. Harder; 3 en 7 uur ds.
Westerink. Nieuwerkerk: 10 uur
leesdienst, 3 uur prof. dr. Van Gem
deren.
Gereformeerde Gemeenten
Haamstede: 10, 2.30 en 7 uur ds. C.
Harinck, Utrecht. Nieuwerkerk: 10
en 3 uur ds. Karens. Oosterland: 10
en 2.30 uur leesdienst, 6.30 uur ds.
Karens.
Gereformeerde Gemeenten
in Nederland
Zierikzee: 10 en 6 uur leesdienst.
Renesse: 10 en 3 uur leesdienst.
Nieuwerkerk: 9.45 eri 3.30 uur lees
dienst. Bruinisse: 10 en 5 uur ds.
Mallan, Veenendaal.
Oud-Gereformeerde Kerken
Oosterland: 9.30, 2 en 6 uur lees
dienst. Bruinisse:
dienst.
10 en 5 uur lees-
Remonstrants Geref. Gemeente
Sommelsdyk: 10 uur ds. Schenck
Leger des Heils
Zierikzee: 10 uur heiliging'sdienst,
12 uur jeugdsamenkoms't, 19.30 uur
verlossingssamenkomst.
Rooms-Katholieke Kerk
Zierikzee: Eucharistieviering zater
dagavond 19 uur, zondag 8 en 10 uur.
Haamstede; Eucharistievieringen za
terdag 17.00 en 19.00 uur, zondag 8.30,
10 en 19 uur, 11.30 uur Duitse dienst.
Renesse: Eucharistievieringen zater
dag 17.00 en 19.00 uur; zondag 9.30,
11 en 19 uur. 8 uur Duitse dienst
(toeristenkerk De Ark).
PARIJS. Anderhalf jaar ongeveer
denkt de Franse regering nodig te
hebben voor het overwinnen van de
economische moeilijkheden, die door
de crisis van de afgelopen maanden
zijn veroorzaakt.
KERKNIEUWS
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Well en Ammerzoden
(toez.): kand. S. T. Baarda, Hilver
sum.
Aangenomen naar Nijmegen (wijk-
gem. Dukenburg): W .J. J. van der
Wiaal, Oldenkeppel, die bedankte
voor Spijkenisse.
'Bedankt voor Workum (vac. M.
van der Leun) en voor Elim: H. M.
Boogert, Ophemert.
Ger. Kerken
Bedankt voor Loppersum: W.
Feenstra, Rinsumageest.
Chr. Ger. Kerken
Beroepen te Ouderkerk aan de
Amstelkand. P. Beekhuis, Eem-
dijk.
OVERDENKING
„Het is niet alles goud
Dat het in dit leven niet alles goud
is wat er blinkt, daar komen we
over het algemeen al vrij spoedig
achter. Het behoort tot het geeste
lijke 'rijpingsproces, dat we leren
schijn en werkelijkheid der dingen
te onderscheiden. Want er zijn nu
eenmaal veel mensen en zaken, die
zich op het eerste gezicht anders
aan ons voordoen, dan ze bij na
dere beschouwing blijken te zijn. En
dat geldt wel in het bijzonder van
ons, mensen. Wij hebben zo vaak
een masker voor, waar we een ander
niet graag achter laten kijken. Wij
proberen ons vaak anders' voor te
doen, dan we in werkelijkheid zijn,
en dat natuurlijk ten gunste van
onszelf. En dan nemen we een be
paalde (houding aan, die dus in feite
niet onze houding is. En dan zetten
we een gezicht, dat wel bij de gele
genheid past, maar niet bij onze ge
dachten. Denkt u alleen maar aan
de manier, waarop we soms visite
begroeten, die helemaal niet welkom
is. Schijn bedriegt.
Maar waar Ik het nu met u over
wilde hebben, dat is, dat wij ons
somis ook tegenover de Here God 'een
bepaalde schijn proberen op te hou
den. En dat is ronduit gevaarlijk
omdat we er onszelf wel mee bedrie
gen kunnen, maar de Here niet.
Ik denk in dit verband aan wat de
bijbel ons meedeelt over Rehabeam,
de eerste 'koning van Judo. Van die
man zijn veel goede dingen te zeg
gen, ook in godsdienstig opzicht.
Zelfs als God hem straft, noemt hij
Hem nog rechtvaardig. En' toch is
Gods eindoordeel - het (beslissende
- volstrekt ongunstig: „hij deed wat
kwaad was".
Waardat kwaad dan in bestond,
vraagt u? Hierin: „hij had er zijn
hart niet op gezet om de Here te
zoeken". Dat is de zaak waar het
om gaat. God vraagt een hart, dat
naar Hem vraagt en dat Hem zoekt.
En als dat ontbreekt, dan is al het
andere - hoe goed ook op zichzelf
misschien - alleen maar een mooi
masker met daarachter een ver
knoeid leven. Dan is ons leven net
als een mooie voorgevel, die een
ruïne verborgen houdt, waarini nie
mand wonen kan. Het is de Here om
ons 'hart te doen, ons 'hart, dat woon
plaats moet worden van Zijn Geest.
En zolang ons hart voor Hem geslo
ten blijft, zijn we met al onze gods
dienstigheid' en braafheid precies
als Rehabeam; dan geven we koper
uit voor goud.
Zullen wé er ons leven eens op
nagaan om bittere teleurstelling te
voorkomen? Dan leren we bidden:
„Neig mijn hart en voeg het saam,
tot dé vrees van Uwe Naam".
WESTERINK.
BEIROET. Bij de aankomst vair
George Ball, de leider van de Ame
rikaanse V.N.-delegatie, in Beiroet
hebben zich anti-Amerikaanse de
monstraties voorgedaan.
TEL AVIV. Een Israëlische pa
trouille 'heeft bij Jericho een groep
gewapende terroristen onderschept
en gedood. De mannen hadden ex
plosie ven en ander sabotagemateri-
aal bij ziöh en waren gekleed in de
camouflage-uniformen van de El
Fatah-beweging.
BONN. Nederland, west-Duitsland
Italië en Groot-Brittamnië hebben
besloten gezamenlijk de mogelijk
heden te gaan bestuderen voor de
bouw van een nieuw 'type gevechts
vliegtuig, dat de huidige Starfighter
F-104 omstreeks 1975 zou kunnen
vervangen.
MADRID. In Madrid is een 37-
janige Cubaan, Garcia Bango, en een
ifot Amerikaanse genaturaliseerde
Cubaanse gearresteerd die in hét be
zit waren van honderd valse biljet
ten van honderd dollar die zeer
nauwkeurig nagemaakt waren. Het
paar had nog slechts twee van de
biljetten kunnen uitgeven.
Wat biedt de
BEELDBUIS?
ZONDAG 21 JULI.
NED. I. In de ochtenduren een
eucharistieviering vanuit Noordwijk,
alwaar in de grote kerktent jaarlijks
kerkdiensten worden gehouden voor
katholieken en protestanten. Van
middag is er vit diezelfde tent een
protestantse kerkdienst. Vooraf aan
deze dienst gaat de wegeninformatie
en de sport op zondagmiddag, die
zal bestaan uit een overzicht van de
laatste etappe van de Tour de Fran
ce, het landenzwemtournooi te Lei
den en de atletiek-zeskamp te Bres
cia in Italië, 's Avonds de kerkelijke
rubrieken „Woord voor woord" en
„Adieu Uppsala". Na het nieuws een.
aflvering van de Duitse serie „Stahl-
netz", gebaseerd op authentieke po
litiegegevens. „Signalement" is van
avond gewijd aan de Belgische dich
ter Paul van Ostaijen.
NED. II. Na Barend de Beer blij
ven we nog even in de dierenwereld.
Via een aflevering van „Skippy'' en
het tekenfilmpje „Felix de kat" ko
men we bij Survival terecht en ma
ken hierin een tocht naar het natio
naal park in Kenia. Na het journaal
heeft Henk Neuman in „Silhouet"
een gesprek met de Franse diplo
maat André Poncet. In de nu vol
gende KRO-zomertheater de Duitse
klucht getiteld „De Spaanse vlieg".
De zesde aflevering van de serie „De
eerste eewven van het christendom"
behandelt het ontstaan van de eerste
kloosters.
MAANDAG 22 JULI.
NED. Het voorprogramma be
staat uit ae kerkelijke rubriek „Ken
merk'' en „Sport-panorama", gepre
senteerd door Koen Verhoef. Na het
journaal de actualiteitenrubriek
„Televizier"gevolgd door het twee
de deel van de reportage die in de
RAI te Amsterdam is gemaakt van
het optreden van het Bolsjoi Ballet.
Gedanst wordt er op de 'Impromptu
van Chopin: Assepoester en Prokof-
jef; Kazatsjok van Lysenko; Doorn
roosje van Tsjaikowsky; het Eeuwi
ge Idool van Oganesian en Violet
van Berrison. Tot slot van de avond
„High Chaparral". Bij hun aankopen
in Tucson stoten John en Victoria
op de onverzettelijkheid van een
winkelierster.
NED. II. De TROS brengt voor
achten weer de familiefavorieten. In
het kikkerdorp van „Rick de Kik
ker" wordt een nieuw zwembad ge
opend. „Mr. Ed" moet in een film
optreden wat hij helemaal niét wil.
In de „Munsters'' luisteren Herman
en grootvader per ongeluk een ge
sprek af tussen Marilyn en Lily en
trekken dan verkeerde vonclusies.
Na het journaal wordt het avond
programma geopend met de dieren
wereld op de Russische toendra.
Hoofdfilm is de Spaanse film „Kaar
ten op tafel", met in de hoofdrol de
superman Eddie Constantine, die van
avond de rol speelt van geheim
agent Al Pereira.
ZONDAG 21 JULI.
NED. I: 10.30 Eucharistieviering;
11.15 Einde; 16.00 Nieuws; 16.02 We
geninformatie; 16.05 Tour de France
17.00 Vakantiekerkdienst; 17.45 Ein
de; 18.55 Barend; 19.00 Woord voor
woord; 19.05 Adieu Uppsala; 19.30
Sport: 20.25 Journaal; 20.30 Van
maandag op dinsdag; 21.40 Signale
ment; 22.25 Journaal.
NED. 11: 18.55 Barend; 19.00 Skip
py (kleur); 19.30 Felix de kat (kleur)
19.37 Er valt hier niets te beleven
(kleur); 20.00 Journaal; 20.05 Sil
houet; 20.40 De Spaanse vlieg; 21.50
De eerste eeuwen van het christen
dom; 22.15 Journaal.
MAANDAG 22 JULI.
NED. I: 18.50 Barend; 18.56 Ster;
19.00 Nieuws; 19.03 Ster; 19.06 Ken
merk; 19.31 Sportpanorama; 19.56
Ster; 20.00 Journaal; 20.16 Ster; 20.20
Televizier; 20.45 Sterren van het
Russisch ballet; 21.30 High Chapar
ral (kleur); 22.20 Journaal.
NED. II: 13 50 Barend; 18.56 Ster;
19.00 Nieuws; 19.03 Rick de Kikker;
19.08 Mr. Ed; 19.32 The Munsters;
20.00 Journaal; 20.16 Ster; 20.20 An-
jer-aktie; 20.30 De toendra (kleur);
20.45 Kaarten op tafel; 22.15 Jour
naal.
DORDRECHT. De 17-jarige C. B.
Herwich uit Dordrecht is overleden
aan de gevolgen van een verkeers
ongeluk op 12 juni.
Hij reed toen met zijn bromfiets
tegen de achterbumper van een per
sonenauto op, waarna hij onder een
hem tegemoetkomende vrachtauto
terecht 'kwam.
Jong en oud(er), in fraaie historische
costuums gestoken te Bruinisse.
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode).
