Reiziger van toen beschreef opening tramlijn Br'haven-Burgh
STREEKNIEUWS
HET OOG VAN SIVA
ONZE PUZZELRUBRIEK
Terug naar i915
<D
Wij kregen de beschikking
over een uitvoerig op papier
gesteld relaas van. de opening
van het laatste stuk tramlijn
tussen Brouwershaven en
Burgh in 1915. Het werd ge
schreven door een reiziger uit
Rotterdam, die zich bijzonder
interesseerde voor 't Schouwse
land. Het stuk is geschreven
in de srtijl van toen en in een
aantal vervolgen, zullen we
het hier publiceren. Vooral on
ze oudere lezers (maar jeugdi
gen mogen er ook best kennis
van nemen) menen wij hier
mede een plezier te doen.
„We zaten, na een wel heel lange
reis van Rotterdam ineens door naar
Burgh. drie en een half uur tram
men en twee uren varen,, vijf en
twintig stopplaatsen op den kop af,
gezellig na te tafelen in het van
ouds vermaarde hotel Bom in Haam
stede. In de knusse eetkamer, waar
de tafel fraai gedekt lag met bloemen
op het Haamsteden zavelland ge
kweekt, was na koffie en pousse de
stemming innig behagelijk. Het was
een klein onderonsje; de directeur
van de R.T.M. en de R.E.T.M., de
chef-ingenieur en een ingenieur van
de R.TJVI., een paar krantenmannen
en een fotograaf-teekenaar. Maar
dat onderonsje werd geleid door den
president-commissaris van de R.T.M.
mr. J. Knottenbelt die een der le-
vendigsgeestige vernuftigste mannen
van Nederland is en wiens gesprek,
al is hij vijf en zeventig jaar, nog
onverminderd de prikkeling heeft
en het tintelend bruischende van
champagne, een tafelpraeses bij Gods
genade. Het gesprek hortte niet één
moment en de lach was geen oogen-
blik in ons discours gedoofd.
Iemand herinnerde aan het groot
ste succes dat mrè Knottenbelt ooit
behaald heeft na de opening van de
lijn Steenbergen - Brouwershaven,
toen hij zoo zonder voorbereiding
twee dozijn groote en kleine redevoe
ringen op één dag had uitgesproken.
Een boer die nog een proces had
tegen de R.T.M. kwam den volgenden
morgen diep verslagen bij zijn ad
vocaat: „Ik geef 't proces op. 'k Bied
minnelijke schikking aan!" Hoe kom
jij opeens zoo veranderd", vroeg de
advocaat. Het antwoord luidde; „Wel,
'k heb gisteren den advocaat van de
tram gehoord, dien meneer Knotten
belt maar daar kan jij toch niet te
gen op, vriend, daar kan geen één
advocaat tegen op.
Den eersten tüd
We kwamen te spreken over den
eersten tijd van de R.T.M. zoo nabij
1879. De jonge ondernemer had toen
één lijn: Beursplein-Crooswijksche
weg en vijf directeuren: één voor de
rails, één voor de wagens, één voor
de paarden, één voor de koetsiers en
één voor de conducteurs. Het was
een eindeloos getob, er was geen toe
komst in de R.T.M.
Nu heeft zij één directeur, geen
enkele trambaan meer in de stad
want de stad beheert nu haai- doch
tertje met een E. en 234 km lokaal
spoorwegen over de Zuid-Holland-
sche en Zeeuwsche eilanden, de
Hoeksche Waard en Noord-Brabant.
Nu is zij de grootste tramwegonder
neming in Nederland en zij is voor
Rotterdam een kracht van beteeke-
nis. Want uit het kilometers diepe
eilanden- en waardenland voert zij
dagelijks honderden en op marktda
gen duizenden koopgragen naar on
ze stad die in de winkels en maga
zijnen een goed deel van hun braaf
verdiend geld achterlaten.
Tot zulk een omvangrijk, voor onze
stad en voor haar zelf voordelig ver
voer werd de R.T.M. voorbeschikt
van den dag af toen mr. Knottenbelt
in den heer Guichard den „man"
ontdekte die voor de vijf looze zin
nen één vasten zin in de plaats zou
kunnen stellen. „Al na vijf minuten
pratens", zei de heer Knottenbelt,
wist ik dat we onze man hadden.
Toen is inderdaad snel de uitbrei
ding van het Rotterclamsche stads
net met behoorlijke tarieven, gebeurd
en de stoomtramlijn naar Schiedam
is gekomen, die de ervaring en de
wetenschap gaf voor de latere stoom-
tramlijnexpioitatie noodig: een braaf
voordeelig proefkonijn. Dan ge
schiedde de aanleg van de stoom
tramwegen, eerst naar Oud-Beier
land en Numansdorp gevolgd met
poozen van één of twee jaar naar
allerlei richtingen, tot het spinnennet
dat we nu kunnen.
Vüftien jaar overwogen
Van de voltooiing die al sinds 15
jaren overwogen werd: de lijn Brou-
wershaven-Burgh, hebben we op een
barren Maartschen dag mogen ge
tuigen onder de auspiciën van den
merkwaardigen man die de ziel is
geweest van de R.T.M. sinds den eer
sten dag h^rer herleving.
Op drie plaatsen bereikt de R.T.M.
thans de Noordzee: te Oostvoorne,
te Ouddorp en te Burgh, drie reeds
tot badplaatsen ontloken of daartoe
bestemde duindorpen. Het gretigst
zal de reiziger, na zes uur vervoer,
naar zeelucht snakken in het weste
lijkst Schouwse dorpje. En daar heeft
hij ze heerlijk, allerpuurst uit de vol
le zee. Doch het is vooral voor plaat
selijk verkeer dat dit jongste spoor
lijntje deugd zal geven. West Schou
wen was volkomen geïsoleerd. Zelfs
geen stoombootje kwam er reizigers
brengen of halen. De bevolking
moest er uuren lopen of rijden eer
zij te Zieriksee een boot vond of een
tram.
Al spoedig na de opening van de
lijn Zijpe-Brouwershaven heeft zich
hier in de dorpen een comité ge
vormd om een verbinding per lokaal-
spoor naar Brouwershaven te krij
gen. Het was den 22sten augustus
1900.
En nu doen we een reeks data vol
gen om te doen zien, hoe lang de
weg der ambtelijkheid is als men 16
km trambaan wil veroveren. De heer
Van 'tHoogerhuys deelde ze ons ge
wetensvol in het „uurtje theorie" na
tafel mede.
De tram te Brouwershaven.
NIEUWER KERK
Bedrijf in erfpacht
Oostelijk Flevoland
Bij de uitgifte van landbouwbe
drijven in de nieuwe polder Ooste
lijk Flevoland, zijn een akkerbouw
bedrijf en een weidebedrijf in erf
pacht uitgegeven aan de heer C. J.
van Westen te Nieuwerkerk. In to
taal werden in deze polder recente
lijk uitgegeven 33 akker bouwbedrij
ven in padht; 13 bedrijven in erf
pacht; 12 fruitteeltbedrijven in pacht
en 3 fruitteeltbedrijven in erfpacht.
De heer van Westen is de enige
landbouwer van Schouwen-Duive-
land, die een bedrijf ginds kreeg
toegewezen.
BRUINISSE
Zendingscollecte
Ned. Herv. kerk
De Pinksterzendingscollecte bracht
in de Hervormde Kerk te Bruinisse
f 802,50 op. Door de kinderen van
de zondagsschool werd nog f 45,- bij
eengebracht zodat de totale op
brengst f 847,50 was.
SPORTBERICHTEN
VOETBAL K.N.V.B.
Zomeravondcompetitie
Rayon Zierikzee
Het programma voor de volgen
de week luidt;
Maandag 17 juni: P.T.T.-Torenboys.
Dinsdag 18 juni: Neptunus-Kon.
Zeelan'dia.
Woensdag 19 juni: Rijkswaterstaat-
Stella Boys.
Vrijdag 21 juni: V.A.B.-Velocitas (te
Serooskerke)Kon. Zeelandia- P.
Z.E.M.
Alle wedstrijden vangen aan om
kwart over zeven.
AGENDA
Zaterdag 15 juni
Zierikzee
Huis van Nassau, „Graanbeurs", 7.30
uur, beat-bal met „The Motions".
Havenpark, 7 uur, ojx-nluchtdemon-
stratie gymnastiek-afdeling Delta-
Sport
Bruinisse
9 uur, vergadering gemeenteraad.
Muziektent 7.30 uur, concert Kon.
Harmonie „Accellerando", SI. An-
naland.
Maandag 17 juni
Goes
Grote Kerk, 3 uur, buitengewone
alg. vergadering Z.L.M.
Dinsdag 18 juni
Goes
Opening Z.L.M. congres, 3.30 uur.
Brouwershaven
Jeugdgebouw, 8 uur, afd. Platte
landsvrouwen.
Woensdag 19 juni
Zierikzee
Ned. Herv. Verenigingsgebouw, 8
uur, N.C.V.B.-afdeling.
Donderdag 20 juni
Wilhelminadorp
Opening Z.L.M.-tentoonstelling, 10
uur.
Vrijdag 21 juni
Wilhelminadorp
Z.L.M.-tentoonstelling, 12.30 uuri be
zoek H.M. Koningin Juliana.
Zierikzee
Burgerweeshuis, 5 uur, opening zo-
mertentoonstelling.
Haamstede's „Ons Genoegen" maakte reis
naar Luxemburg
HAAMSTEDE, 13-6. Vcor de 19e
maal vertrok de reisverenigmg- „Ons
Genoegen" per bus om de jaarlijkse
„tweedaagse" te maken. Hoofddoel
van de trip was Wasserbillig in
Luxemburg.
Via de Zeelandbrug werd naar de
Belgische grens gereden om van
daar naar Eupen te rijden waar de
bus een 672 meter hoge berg „be
klom" hetgeen neerkwam op een rit
van 15 km. Na een prachtige afda
ling door het dal werd Mailmédy be
reikt waar de middagpauze werd ge
houden. Het daarop volgende gedeel
te van de reis naar de Belgisch-
Luxemburgse grens voerde door een
prachtig berglandschap. In Luxem
burg begon een rit door natuurpano-
rama's vol afwisseling en de in de
rotsen uitgehouwen krachtcentrale
werd bezichtigd. Na een diner in
Wasserbillig werd de avond daar ge
zellig doorgebracht.
De tweede dag werd de terugtocht
aanvaard opnieuw door rriooi berg
landschap. Des avonds werd Maas
tricht bereikt waai' een keurig diner
wachtte. Via Hoogerheide waar een
laatste consumptie werd gebruikt
onder het genot van passende mu
ziek, ging het op Haamstede aan.
Kort bij de woonplaats van de „Ons
Genoegen"~leden sprak de voorzit
ter, de heer A. de Bruine een alge
meen dankwoord. Het slagen van de
ze fraaie reis lag voor een groot deel
in de bekwame handen van de
chauffeur, de heer J. Willemse die
een speciaal bedankje kreeg, vooral
voor het voorbereidend werk dat hij
voor Touringcarbedrijf Van Oeveren
uit Zierikzee deed.
ZIERIKZEE
Openlucht - gmnastiek-show
Wij vestigen andermaal de aan
dacht op de openlucht gymnastiek-
show, die de afd. gymnastiek van de
S.V. Deltasport morgen (zaterdag) -
avond geeft op het Havenplein.
KERKWERVE
Collecte Rode Kruis
De in de afgdlopen week gehou
den inzameling voor het Ned. Rode
Kruis heeft te Kerkwerve opge
bracht f 753,51, hetwelk wederom
een hoger bedrag is dan in voor
gaande jaren voor dit doel werd in
gezameld. Een bijzonder woord van
dank aan gevers en géefsters is dan
ook zeker op zijn plaats, evenals aan
degenen die deze inzameling ver
zórgden.
BROUWERSHAVEN
Aanleg riolering
Met de aanleg van de riolering in
de kom van Brouwershaven ds men
woensdag jl. gestart. De benodigde
rioolbuizen waren inmiddels gear
riveerd, zodat de mannen van het
Aannemingsbedrijf J. de Ruiter en
Zoon uit Noordgouwe niets meer in
de weg stond om maar meteen te
beginnen.
69. Onmiddellijk weet Aram: dit is de
prinses! Zwijgend volgen de beide mannen
haar naar het park. Hier is het aanmerke
lijk minder druk en zodra zij zich achter
een haag van struiken bevinden, blijft dc
prinses staan en zegt:
„Ge moet onmiddelijk weg! Tarai is heer
en meester in het paleis.' Mijn vader is ge
vlucht naar zijn buitenverblijf op enkele
uren afstand van hier cn verzamelt zijn
getrouwen. Doch voor hij terug is, kan
het voor U te laat zijn! Vannacht zal ik
de ogen van Siva op hun plaats brengen
om het volk tevreden te stellen, doch Ta
rai zal niets ongedaan laten om U in zijn
macht tc krijgen! Doe Uw voordeel met de
onrust en tracht ongemerkt de stad uit te
komen!"
Haar stem is door tranen verslikt cn ge
roerd dankt Aram haar voor wat zij ge
daan heeft. Voor hij echter veel kan vra
gen, heeft de prinses zich omgewend en is
achter de struiken verdwenen.
Ongeduldig trekt Sylvester Aram aan
een mouw. „Kom mee!" zegt hij. Doch
Aram schudt het hoofd.
„Wij blijven hier, tot ik weet, dat prin
ses Indra veilig is!" beslist hij.
Causerie over Australië-reisje voor leden
„Helpt Elkander"
BRUINISSE, 12-6. In de deze
week gehouden vergadering van de
Herv. vrouwenvereniging „Helpt El
kander" te Bruinisse, werd de inlei
ding verzorgd door mevr. A. Kes-
teloo-Schraver. Zij las daartoe Mar
kus 5 24-34 en hield over dit
Schriftgedeelte een meditatie.
Na de pauze kreeg ds. I. Faber
uit Ouwerkerk 'het woord, om op
amusante wijze te vertellen van het
bezoek aan zijn 'kinderen in Aus
tralië. De aanleiding van het bezoek
(ds. Faber was vele jaren predikant
te Schoonoord), de zeereis erheen,
de aankomst in dit vijfde wereld
deel, de leefwijze van de Neder
landers en de andere emigranten
daar, het werd alles op boeiende
wijze naar voren gebracht. Voor ds.
en mevr. Faber was het een beleve
nis, bij de terugreis aan boord te
kunnen stappen van een schip, dat
een reis om de wereld maakte, want
op deze manier maakte ook het echt
paar Faber de terugreis via het Su-
ezkanaal en zag tal van landen en
plaatsen, die men doorgaans niet
bezoekt. Het leven aan boord van
een dergelijk schip werd uitvoerig
behandeld en met de meegebrachte
dia's maakten ook de leden van de
vrouwenvereniging de reis van be
gin tot eind mee. Mevr. Jagersma-
Rimer, presidente van de vereniging,
was aller tolk toen zij ds. Faber
hartelijk dankte voor de bijzonder
interessante lezing. Nadat was ge
zongen Gezang 309a sloot ds. Faber
met dankgebed.
DREISCHOR
Trekker tegen auto
Aan de Welleweg te Dreischor deed
zich een kleine aanrijding voor tus
sen een trekker met wagen en een
personenauto. Juist toen de trekker
bestuurder J. v. d. L. uit Dreischor,
komende uit de richting Daniël Oc-
kerssestraat een links gelegen dreef
op wilde rijden, kwam J. S. met zijn
auto de weg op. De auto werd aan
de linkerzijkant beschadigd. Verze
kering dekt de schade.
Gaat hotel „De Drie Schapen"
weer open!
In Dreischor doen zich de laatste
dagen geruchten de ronde, dat het
bekende dorpscafé-restaurant „De
Drie Schapen" weer geopend zou
worden. De vroegere eigenaar, die
te Rotterdam woonachtig is, schijnt
het café aan de Ring verkocht te
hebben aan een bierbrouwerij. Deze
nieuwe eigenaar zou reeds in onder
handeling zijn getreden met een
vioegere café-exploitant te Zierik
zee, welke binnen afzienbare tijd
zijn intrede in „De Drie Schapen"
zou nemen. Nadere bijzonderheden
ontbreken evenwel nog.
Velen hebben kennelijk toch meer
voorjaarsbesognes dan vorig jaar,
want twee weken al is de stapel in
zendingen dunner dan anders. De
meeste aktrvitelt wordt nog ont
plooid door puzzelaarsters en puzze
laars van buiten Schouwen-Duive-
land. De prijzen vielen ditmaal ook
„over water".
De eerste prijs is bestemd voor:
mevr. C. van Leeuwen-
v. d. Schelde,
Valkenhoflaan 4,
Hilversum.
De tweede prijs gaat naar:
de heer H. F. Blankert,
Jacob van Heemskerckstr. 11,
's-Hertogenbcsch
De oplossing van de puzzel is de
volgende:
Horizontaal: 1. pilaar; 6. getijde; 11.
s.a.; 12. sirene; 14. ros; 16. idioot; 19.
et; 20. ave; 22. ommekeer; 25. enge;
26. aan; 28. ara; 29. spurt; 31. ad; 32.
ah; 33. rat; 35. sterk; 37. relaas; 40.
nar; 41. a.e.; 42. ren; 43. anode; 44.
art; 46. oe; 47. mop; 49. esprit; 52.
knaap; 54. val; 56. t.t.57. na; 58.
snaar; 60. age; 62. iel; 63. eppe; 64.
temperen; 67. ent; 69. d.i.; 70. begaan;
72. sec.; 74. alinea; 77. l.t.; 78. stevig;
79. akolei.
Verticaal: 1. pad; 2. loom; 4. aster;
5. r.i.; 6. getest; 7, en; 8. tea; 9. dren-
te; 10. e.o.; 11. sigaar; 13. ree; 15.
sterke; 17. ion; 18. omaha; 21. ver
trapt; 23. kar; 24. r.p.; 27. aderen;
30. u.s.a.; 32. aanmanen; 34. aroma;
36. ratine; 38. Ie; 39. sap; 40. nee; 45.
r.r.; 46. oksels; 48. opa; 50. stere; 51.
talent; 53. aspect; 54. vredig; 55. lap;
59. at; 61. gebak; 62. ina; 65. min; 66.
egel; 68. t.a.v.; 71. ali; 73. es; 75. li;
76. e.a.
De nieuwe puzzel
De nieuwe puzzel luidt als volgt:
Horizontaal: 1. insect; 2. groente;
7. Duits voorzetsel; 10. vochtig; 11.
tuimeling; 12. meisjesnaam; 13. uit
stalkast; 16. zakboekje; 19. wiel; 20.
lusthof; 22. indien; 24. prima donna;
26. geplaveide weg tussen huizen; 29.
drank; 30. zangnool; 32. bloeiwijze;
33. soort stof; 35. zijrivier van de Do-
nau; 37. dichterbij; 39. Frans on'b.
voomaamw.; 40. schoorsteenzwart;
42. leidsman; 44. Frans voegwoord;
45. koningin (Fr.); 47. niet gesloten;
49. gebed, verzoek; 51. verlangen; 52.
pers. voornaamw.; 53. koning (Fr.);
54. bep. rangtelwoord; 57. porren; 61.
meisjesnaam; 62. wrang, zuur; 64.
strafwerk tuig; 66. hijswerktuig; 68.
voortreffelijk; 71. plaats op Ame
land; 72. lidwoord; 74. mens; 75. al
gemeen gevolgd gebruik; 76. her
kauwer; 77. onmeetbaar getal.
Verticaal: 1. zoogdier; 2. vis; 3. op
getaste hoop; 4. jongensnaam; 5.
rondhout; 6. glibberig; 7. vaas; 8.
rustig; 9. godsdienst (afk.); 10. scha
de; 12. nakomen; 14. ter attentie van
(afk.); 15. opening; 17. jongensnaam;
18. op de wijze van; 21. tijdperk; 23.
vertrekken; 25. medelijden; 27. ru-
moermaker; 28. hevig waaien; 31.
barre; 34. lidwoord: 35. dubbelklank;
36. niet kunnende spreken: 38. ge
lofte; 41. weekdieren; 43. voorzetsel;
46. land in Europa; 48. vader (Fr.);
50. kippenprodukt (mv); 53. rege
ringsstelsel; 55. eikenschors; 56. ik
(Lat.); 58. vogel; 59. horizon; 60.
kloosterzuster: 63. slijtageplok in stof
65. koker; 67. thee (Duits); 69. dwaas;
70. voorzetsel; 73. voegwoord.
i
