I Rook'm zwaarder is er niet! Spelen en werken met vuur Vredesgeruchten uit Vietnam Snoep verstandig eet 'n appel Snoep verstandig eet 'n appel De grootmeester der tonen Snoep verstandig eet 'n appel Vuur maken was vroeger een hele kunst Advertentie Zodra wü zo aan het einde van het jaar met de feestdagen de jaarwisse ling naderen, dan bestaat er altjjd een grote liefhebberij voor vuurwerk. Velen kopen wat van dit materiaal om het oude jaar uit te knallen. In wezen is dit lawaai maken een oud heidens gebruik en v^el om de boze geesten die geluk en voorspoed in het nieuwe jaar zouden kunnen be dreigen, op de vlucht te jagen. Wü zien dit er niet meer in en ve len van ons vinden het alleen maar leuk om wat vuurwerk af te steken en wat herrie te maken, voor ande ren is het een soort traditie. Wel vuurwerk geen vuurwapens Vuurwerk fabriceren is een vak apart. Reeds in de oudheid waren de Chinezen er meesters inZij wisten reeds hoe zij dergelijke explosieven moesten vervaardigen, eeuwen uoor- dat in Europa het buskruit werd uit- gevonden. Zij wisten hoe zij de be standdelen als salpeter, zwavel en houtskool moesten mengen, hoe zij verschillende kleuren aan het licht van het vuurwerk konden geven door bijmenging van andere stoffen zoals salpeterzuur, natrium en enige koolzure zouten, alsmede metaalvijl- sels. Zij waren meesters in het ver vaardigen van kunst vuurwerken. Het typische is echter, dat deze Chinezen de explosieven slechts aanwendden voor vuurwerk voor feestelijkheden. Het buskruit werd niet voor oorlogsdoeleinden gebruikt. Vuurwapenen waren er onbekend Dit alles neemt niet weg, dat er door deze explosieven toch wel on gelukken gebeurden, evenals dat nu nog het geval is. Wie met vuur speelt moet voorzichtig zijn. Het vuur i- nu eenmaal de onafscheidelijke en onmisbare metgezel van de mens, maar tevens een groot vijand. Hoe veel ellende bezorgde het vuur de mens niet? Het is als een demon, die slechts te hanteren is, wanneer men hem in bedwang weet te hou den. Krijgt hij zijn kans krachten te ontplooien, dan ziet het er voor de mens slecht uit. De mens en het vuur Wie een lucifer aanstrijkt of een sigarettenaansteker gebruikt, vraag' zich praktisch nooit af, hoe de men sen zich vroeger redden wanneer zij vuur nodig hadden. Het is toch de moeite waard hier iets meer van te weten. Hoe leerde de mens het vuur ken nen en gebruiken? Dit is een vraag, die men slechts met een theorie kan beantwoorden en wel, dat op zuiver natuurlijke wijze ontstaan vuur (als bos_ en heidebranden) onze verre voorouders kennis heeft doen maken met dit verschijnsel. Waarschijnlijk zullen zij bij het afjagen van door brand geteisterde streken ontdekt hebben, dat het vlees van achterge bleven dode dieren en sommige knollen, wortels en vruchten beter te eten waren dan in ongeroosterde staat, hetgeen hen op het idee bracht op kunstmatige wijze vuur te ma ken. Al deze methoden berusten op toeval. Reeds iïi het stenen tijdperk maakte de mens gebruik van twee houtjes, die hij krachtig tegen el kaar wreef, zodat door de wrijving warmte ontstond, die het gereedlig gende zeer branbbare materiaal tot gloeien brachtEen dergelijke me thode vergde veel tijd en energie, zodat men zo verstandig was om het eenmaal gemaakte vuur aan te hou den en te bewaren. Zelfs als men ging verhuizen, werd hqt vuur mee genomen opdat men hetelders niet opnieuw met veel moeite zou behoe ven te maken. Vuurploeg en vuurzaag Toch kwam het natuurlijk voor, dat nieuw vuur gemaakt moest wor den en de arbeid die hiermede ge moeid was, leidde tot nieuwe, een voudiger vindingen, zoals de vuur ploeg en de vuurzaag, waarbij men een staaf hout krachtig en snel be woog over een onderliggend stuk hout, waarin zich een groef bevond. De wrijving-was intenser en men kreeg sneller vuur. Later vond men de vuurboor uit, die als volgt werkte. Onder lag een stuk hout, waarin een gat en verti caal op het eerste stuk hout stond een kort stok, die met het ondereind precies in dat gat paste. Tussen de twee platte handen kon men de stok nu snel in de rondte laten draaien, waardoor wrijving ont stond. Maar men vond er nog iets beters op. Men nam een gebogen stok, strak gespannen door een pees, dus een soort boog. De pees werd met één slag om de ronde stok geslagen en door het snel heen en weer bewegen van de boog, deed men de ronde stok in het gat zeer snel draaien, zonder veel moeite. Op die manier kreeg men op eenvoudiger en min der inspannende wijze vuur. Deze methode vinden We bij vele volke ren en is ook in onze gebieden zeer lang in zwang geweest. Vuursteen Reeds zeer vroeg kende men ook een andere manier om vuur te ma ken en wel door een vonk te slaan van een stuk vuursteen, deze vonk op te vangen op licht brandbaar materiaal en daarna door aanblazen eerst de gloed en daarna het vuur aan te wakkeren. Toen de verbindingen tussen de volkeren hechter en beter werden. waardoor ook verschillende handels waren, waaronder vuursteen, bin nen ieders bereik kwamen, werd deze methode alom gebruikt in onze gebieden, aangezien het de gemak kelijkste manier van vuurmaken was. Werkte men aanvankelijk nog met een groot stuk vuursteen, reeds spoedig kwam men tot fijner mate riaal, als een kleiner stuk vuursteen, een klein metalen staafje en een stukje kool of zwam, dat vervoer baar was in een eenvoudig doosje. Zo ontstond de tondeldoos, die tot voor ruim honderd jaar het middel bij uitnemendheid bleef om op een voudige en voor die tijd snelle w\jze vuur te maken. Men kon een derge lijke tondeldoos steeds bij zich dra gen en was dus overal en onder bij na alle omstandigheden in staat vuur te maken. Een aanmerkelijke voor uitgang bij vroeger. De zwavelstok Toch sluimerde in de mens nog steeds de wens om snel en eenvou dig met een enkele handbeweging volop vuur tot zijn beschikking te hebben en deze wens ging in ver vulling, toen de scheikunde zich meer ging ontwikkelen. In het begin van de negentiende eeuw vervaar digde een snuggere tabakshandelaar de eerste „aansteker", althans wan neer wij zijn ingenieuze vinding zo willen noemen. Hij gebruikte twee kleine glazen buisjes. In het een bevond zich een hoeveelheid kalichloride, in het an dere zwavelzuur. Stak men een stuk je opgerold papier eerst in het ene en daarna in het andere buisje, dan ontvlamde dat vanzelf. Het systeem met de twee buisjes was te gecompliceerd en bovendien gevaarlijk, waardoor de vinding van de Londense tabakshandelaar geen succes werd. Het zette echter geni ale personen aan het denken en zo werd John Walker, een gestraald medisch student die later apotheker werd, de eigenlijke uitvinder van de lucifer. Hij baseerde zijn principe weer op de oude wijze van wrijving, maar nu met scheikundige stoffen die tot volkomen ontbranding kwa men na een enkele streek. Door een toeval ontdekte hij de juiste zwavel- oplossing, die een houten stokje door wrijving tot ontbranding kan bren gen. In 1827 bracht hij zijn eerste lu cifers van liefst tien centimeter lang, waarvan de kop in een meng sel van zwavel, kalichloride, suiker en gom ivas gedrenkt, in de handel. Doch ook zijn zwavelstokken wer den geen succes, aangezien in de praktijk bleek, dat ze vrij moeilijk ontbrandden. Vele tijdgenoten gre pen weer terug naar de tondeldoos. De vooruitgang viel echter niet meer te stuiten, want andere pioniers zochten voort. Onze lucifer Beter ontvlambare lucifers kwa men kort cyarop uit Frankrijk, waar men op het idee was gekomen de kop in gele fosfor te drenken, een snel ontvlambare stof. Deze „strijk- houtjes" waren echter zeer gevaar lijk, aangezien ze soms reeds door de lichaamswarmte tot ontbranding kwamen, met alle nare gevolgën van dien. Bovendien is gele fosfor ver giftig, zodat dergelijke lucifers grote risico's met zich brachten. Het was tenslotte een Zweed, die op de gedachte kwam om de giftige gele fosfor te vervangen door de niet giftige rode, Bovendien werden spoedig andere stoffen gevonden, die de lucifer tot een bijna nooit fa lende en veilige vuurmaker promo veerden. Het principe van vuurmaken is eigenlijk nooit veranderd. Nog ma ken wij met een lucifer door middel van wrijving vuur en bij onze siga rettenaanstekers maken we nog ge bruik van het afslaan van een vonk van een stukje vuursteen. Slechts door respectievelijke toepassing van zwavel of fosfor en benzine of gas zorgen we er voor, dadelijk volop vuur te hebben. MARKTBERICHTEN De eierveilingen BARNEVELD, 7-12. Coöperatieve Veluwse eierveiling Ede. Aanvoer 708.404 stuks; stemming redelijk. Prijzen per 100 stuks: eieren van 52-53 gram f 11,45-11,70; van 56-57 gram f 12,29-12,53; van 60-61 gram f 13,42-13,66; van 64-65 gram f 14,53 -14,61. Eiervieling Barneveld. Aanvoer 718.690 stuks; stemming fjauw. Prijzen per 100 stuks: eieren van 42-48 gram f 8,86-11,31; van 52-58 gram f 11,51-12,81; van 59-66 gram f 12,85-13,49; van 66-72 gram f 14,19 -15,18. Kruisfhoutum (België). Aanvoer 442.800 stuks; stemming rustig. Prijzen per 100 stuks: eieren van 52-53 gram f 11,44-11,62; van 57-58 gram f 12,03-12,41; van 62-63 gram f 12,92-13,47. Eiermarkt Barneveld. Aanvoer ca. 2.150.000 stuks; handel matig. Prijzen per 100 stuks: eieren van 50-58 gram f 11,15-13,15, kg. prijs f 2,23-2,27; van 59-65 gram f 13,40- 14,60, kg. prijs f 2,27-2,25. Bouw van groot fruitkoel- liuis op Zuid-Bevelaiid KAPELLE, 9-12. De vier fruit- veilingen van Zuid-Beveland en Walcheren willen op korte termyn overgaan tot de bouw van een nieuw fruitkoelhuis met sorteerhal met een opslagcapaciteit van vüf miljoen ki logram. Deze bouw wil men tot stand bren gen op een terrein, gelegen tussen Kapelle en Goes, waarop men in de toekomst een centrale fruitveiling voor Zuid-Beveland en Walcheren wil stichten. In eerste instantie heeft men voor de koelhuisbouw vijf ha grond nodig, maar het totale veiling- terrein moet vijftien ha groot wor den. Het is de bedoeling, dat de betrok ken veilingen, te weten die in Goes, Kapelle, Krabbendijke en Middel burg samen een coöperatie gaan vor men die de grondaankopen verricht, de bouwplannen uitvoert en ook de exploitatie van het nieuwe complex verzorgt. De investering zullen in eerste instantie een bedrag vergen van 3,9 miljoen gulden. BLIK DOOR HET WERELD VENSTER RECHTZAKEN Verpleegster stal morfine ROTTERDAM, 9-12. De officier van justitie bü dc rechtbank in Rot terdam, mr. A. Niessen, heeft zeven maanden gevangenisstraf met aftrek waarvan drie voorwaardelijk geëist tegen de 39-jarige verpleegster Coba K. uit de Maasstad wegens diefstal van tien ampullen morfine en een aan aantal palfium tabletten uit een Rotterdams ziekenhuis. De verpleegster was nog maar twee dagen in dienst toen zij op 8 september van dit jaar voor de eer ste keer een greep in de gifkast deed. In de week die daarop volgde ge beurde dat nog twee keer. Bij de laatste diefstal werd de verpleegster gesnapt en op staande voet ontslagen Terwijl Coba K. deze misdrijven pleegde liep ze juridisch nog in de proeftijd, verbonden aan een straf die de rechtbank haar bijna drie jaar geleden voor eenzelfde feit had opge legd. De verpleegster gebruikte de sterk verdovende middelen voor zichzelf, zo bleek tijdens de zitting van de Rotterdamse rechtbank. Zij wendde de dope aan om de depressieve toe standen waarin ze de 'laatste jaren vaak verkeerde zoveel mogelijk te verdringen. Advertentie PARIJS. Frankrijk is bereid Irak wapens te verkopen en het is voor nemens net embargo op wapenle veranties aan het midden-oosten op te heffen, zo wordt van gezagheb bende zijde in Parijs vernomen. DODELIJKE ONGELUKKEN BARNEVEL. Ten gevolge van de gladheid raakte een personenauto op de Scherpenzeelse weg te Barne veld in een slip. De 18-jarige mej. G. Kattenbroek uit Kootwijkerbroek werd met haar fiets op het fietspad door de slippende auto gegrepen en in de sloot geslingerd. Zij overleed in het ziekenhuis. Hoe fel de gevechten ook zijn, el ke keer weer duiken geruchten op over nieuwe pogingen om tot vrede, of op zijn minst een wapenstilstand te komen. In Vietnam zelf uit zich dat in verhalen over een zogenaamd gevangen genomen hoge functiona ris van het nationale bevrijdings front, die alleen maar naar Saigon zou zijn gekomen om contact op te nemen met de Amerikaanse ambas sade. Andere berichten reppen van contacten tussen het bevrijdings front (of de Vietcong, de gewapen de afdeling daarvan) en de Ameri kanen in Thailand. Dat zijn altijd berichten die ont kend worden om twee redenen. Als de besprekingen er zijn en succes willen hebben, zullen ze in het diep ste geheim gevoerd moeten worden. Voortijdige meldingen vah bespre kingen zouden de schijn wekken dat de ene of de andere partij om het gesprek gevraagd heeft, een teken van zwakte dat geen zich kan per mitteren. Botsing Aan de andere kant is het ook zo dat men over deze gesprekken niet kan spreken omdat de oorlog niet alleen een zaak is van de Amerika nen en de Vietcong. De eersten heb ben ook te maken met de Zuidviet- namese regering, de tweede met de N oordvietnamese en bovendien waarschijnlijk ook in hoge mate met de Chinezen. Zo ontstaat altijd een botsing tus sen de diplomatieke noodzaak voor beide strijdende partijen niet elk contact met elkaar te verliezen en de eisen van de propaganda, de psy chologische oorlogsvoering, om der gelijke contacten als onmogelijk af te schilderen. gaan maken met Washington en Moskou als stopplaatsen. Aan de orde zullen vele andere problemen komen, maar het zou vreemd zijn als Vietnam niet ter sprake kwam. En het is een bekend Brits recept dat de premier poogt op internatio naal terrein een succes te boeken als hij met binnenlandse moeilijkhe den sukkelt. Misschien een beetje egoïstisch motief dan, maar als Wilson inder daad slaagt het tot een gesprek te laten komen tussen de strijdenden in Vietnam, hoeft niemand daarover ondankbaar te zijn. Feuilleton „Toen de vrouw na de arrestatie vcor de eerste maal bij me kwam, heb ik haar gefeliciteerd", aldus mr. Niessen in zijn requisitoir. „Ik feli citeerde haar omdat ze er nog niet zo erg aan toe was als de dode vrouw die ik een dag tevoren op de sectie tafel had zien liggen. Deze vrouw was door het gebruik van verdoven de middelen een wrak geworden en aan een te grote dosis overleden". De officier vroeg zich af of die felicita tie aan het adres van Coba K. nu nog zou moeten gelden. Hij geloofde na melijk dat er gezien de rapporten weinig reden tot optimisme is voor wat de toekomst van de verpleeg ster betreft. U kunt niet alles weten! PLUCHE krijgt een mooie, nieuwe glans door het af te wrijven met het nat van zuurkool. 1 HARDE NAGELS: om harde nagels 1 te knippen houdt vien de voeten eerst in een warm Ijjnzaadkook- sel, waardoor de nagels zacht worden en gemakkelijk geknipt kunnen worden. INGEGROEIDE NAGELS: elke dag insmeren met groene zeep heeft vaak succes, waardoor na onge veer 5 weken de nagel weer ge woon recht geworden is. BRUINGEWORDEN PORCELEIN. Als porcelein door langdurig ge- bruik of door ouderdom bruin is I geworden, legt men deze voorwer pen een half uur in verdunde zwa. velzuur en schuurt ze daarna af met zeer fijn zand en water. VLEKKEN UIT FLUWEEL verwij deren we met een droog flanellen lapje dat met terpentijn is inge- wreven. IS DE INKTPOT OMGEVALLEN, strooi dan direct DIK zout op de inkt, schep de massa met een lepel I op en herhaal deze behandeling i tot het meeste weg is. Daarna de Ij plek afwrijven met een in lauwe melk gedrenkte lap, daarna met j iets warmere melk. Tenslotte met I een spons met warm water en eindelijk met een schone doek na- wrijven. I MOET MEN KANT WASSEN, wik kel deze kant dan om een fles, j daarna door een lauwwarm zeep- sopje slaan en vervolgens in koud water naspoelen. Advertentie (Hel leven van Jos Haydn) door Franz von Seeburg Advertentie RILLAN DBATH. Op rijksweg 58 bij Rilland Bath heeft zich een fron tale botsing tussen een personen auto en een vrachtauto voorgedaan, die aan één persoon het leven heeft gekost. Het slachtoffer, de 23-jarige heer F. van der Vtenne uit Ossen- drecht, was een van de inzittenden van de personenauto. BAARN. Bij het oversteken van de Biltseweg in Baam is de veer tienjarige scholier J. J. F. Breij uit Baarn om het leven gekomen. Toen hij per fites de weg wilde overste ken werd 'hij aangereden door een auto. Hij was op slag dood. Contact Men mag daarom aannemen dat er wel degelijk enige contacten zijn tussen de twee partijen .Behulpzaam kan onder de huidige omstandighe den zijn, dat in elk geval Peking op dit moment niet meer in de meest oorlogszuchtige stemming is. De culturele revolutie daar is vrij plotseling afgezwakt: men hoort niet meer van strijd tussen pro- en anti- Mao-groepen, er worden geen bui tenlandse ambassades meer gebrand schat en de rode gardisten schijnen nu eindelijk teruggestuurd te zijn naar de schoolbanken. Zelfs de felle aanvallen op president Lioe, die nog altijd zijn zetel bezet, zijn verstomd. Het leger maakt de indruk de strijdenden uit elkaar te houden. Dal betekent ook dat dit leger de han den vol heeft en geen behoefte heeft aan een toeneming van het risico dat het Noord-Vietnam te hulp ko men moet - met materiaal of met mensen. Wilson Wellicht speelt dit door het ach terhoofd van de Britse premier Wil son die voornemens heeft om weer eens een grote diplomatieke toer te Intussen had de vreemde tussen Haydn's papieren een notenschrift gevonden, waarop stond: Opgedra gen aan Vorst Esterhazy. God zeeg'- ne het werk maar nog meer de ede le weldoener! Het schrift bevatte een compositie, die ongeveer half klaar was. Met groeiende interesse las de vreemdeling de partituur, ging daarna aan het spinet zitten en probeerde het stuk te spelen; maar het instrument leed zozeer aan ouderdomszwakte en zuchtte en kreunde zo, dat bij iedere aanslag enige toetsen weigerden. Ellendig wrak! hoonde hij en sloeg met de vuist op het klavier, dat de snaren trilden; toen las hij het manuscript uit. Een ogenblik keek hij stil glimlachend voor zich uit en nam toen een penhouder, doopte 'die in en schreef op het schutblad van het schrift, onder de naam Josef Haydn: vice-kapelmees- ter van Zijn Doorluchtigheid Vorst Anton Esterhazy. Even later verliet de vreemdeling het huis. Lina keek hem na totdat hij de trap geheel af was, wierp de deur in het slot en snelde naar de kamer van haar man, om te zien, of de ge heimzinnige vreemdeling zich niets had toegeëigend. Alles was op zijn plaats - slechts de muziekbladen la gen slordig door elkander. Lina wil de juist weer naar de keuken terug gaan, toen zij haar man hoorde thuis komen. Zij snelde hem tegemoet en vertelde hem met onsamenhangen de woorden van het vreemde be zoek. Glimlachend en met de oplossing van het zoeven van zijn vrouw ge hoorde raadsel bezig, ging hij zijn kamer 'binnen. De door elkaar lig gende muziekbladen vielen hem da delijk op. M'n oude heeft weer eens wil len opruimen! mopperde hij, terwijl hij de bladen ordende. Als ze maar eens begrijpen wilde dat ze mijn werk moet laten liggen! Lina! riep hij ongeduldig. De geroepene verscheen dadelijk. Ben je weer aan het opruimen geweest? Je weet toch wel, dat ik daar niet van houd? Josef, wat zoek je? vroeg zijn echtgenote opvallend kalm. Waar is die nieuwe compositie? vroeg Haydn ongeduldig. Ik weet het niet! Haydn stampvoette. Daar op de vensterbank ligt een deel; kijk eens of dat niet het gezochte is! Haydn greep er haastig naar en sloeg het open; hij herademde. Ge lukkig! Je hebt het niet naar de sla ger gebracht! Josef! mopperde nu mevrouw Haydn. Die oude heer heeft al je muziek zo door elkaar gesmeten. Haydn sorteerde de losse bladen van het deeltje en ontdekte een reusachtige inktvlek. Een manus cript dat er niet netjes uitzag, leek hem een ontwijding van zijn muze. Met een boos gezicht las hij de woorden, die boven de vlek stonden. Ze leken wel met een houtje in plaats van met een pen geschreven te zijn. „Josef Haydn, vice-kapelmeester van Zijne Doorluchtigheid Vorst An ton Esterhazy". Het blad trilde in Haydn's hand! Lina, lees wat hier staat! Dat heeft die vreemdeling ge schreven, riep deze, na een vluchti ge blik op het blad geworpen te heb ben. Dan was het vorst Esterhazy zelf, die in mijn armoedige kamer kwam! Hij heeft zijn hart niet voor mijn nood gesloten! Vrouwtje, wend de Haydn zich plotseling vrolijk tot Lina, nu heb ik honger! Dek de ta fel en dien het vlees op! Morgen laat ik een dankmis lezen, opdat ons ook in de toekomst geen zegen ontbreekt Des middags kwam er een brief, waarin Haydn bevolen werd de vol gende dag bij de vorst te komen. I Haydn keek niet naar de verblin dende pracht, die hem daar omgaf; j hij had er geen lust in uit de glans van 't paleis de mate van zijn toe- I komstig lot te bepalen; hij dacht slechts aan de vorst en zijn goed- heid en aan zijn geluk, dat, hoe groot het ook was, toch door zijn dank baarheid werd overtroffen. Vorst Esterhazy ontving Josef I Haydn met die echte voorkomend heid, die niet de lage geboorte van de persoon aanzag, maar het grote genie ervan erkende. Haydn, begon hij. Ik zie aan pe gezicht, dat ik je een genoegen ge daan heb. Ik denk, dat we wel goe de vrienden zullen worden. Nu bent. j u mijn vice-kapelmeester. In mijn kapel is ieder medewerker een kun stenaar, de grootste bent u! Ik will u een aardig tehuis in huize Ester- hazy geven; daar zult u rust en vre de hebben om de vleugels van uw genie ongehinderd uit te slaan. Bent u met f 400 aanvangssalaris tevre den? Later geef ik u gaarne meer. U zult het hier goed hebben; wat ik doe, wil ik goed doen. Nu nog een woord over uw plaats hier in huis. Mijn 'broer Nicolaas en ik zijn innige vereerders der muziek. Nicolaas zelf is 'n virtuoos op de viool; wij zien beiden in de muziek een heilige gave van God. Wie de liefde en begees tering voor de muziek met ons deelt, I is een vriend van ons; wie echter met van God gegeven talent deze liefde in ons nog groter maakt, tot die kijken wij met dankbare ver ering op. Mijn beste Haydn. Men prijst u dat u een bijzondere lieve ling der Muze bent en dat in u de vonk der onsterfelijkheid zou liggen. Dat u een goed mens bent, weet ik van uw vriend, de prior. Daarom begroet ik u als een vriend, die ik, mét mij en mijn goede broeder Ni colaas een gelukkige toekomst wens! (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1967 | | pagina 6