Via „valse klok" naar klokken en carillons
Stemmen op de draaibank
ZÏERIKZEESCHE NIEUWSBODE Dinsdag 12 september 1967 Nr. 19591
Afscheid
Blijkens een bericht in een ad
vertentieblad dat éénmaal per
week gratis op Schouwen-Duive-
land wordt verspreid, heeft vorige
week ten stadhuize van Zierikzee
een afscheidsbijeenkomst plaatsge
vonden. Hoofdpersoon van deze
„intieme bijeenkomst" was - vol
gens dit blad - de marktmeester, de
heer L. Feijen.
Nu heeft zich het merkwaardige
feit voorgedaan dat in geen enkele
andere krant met een woord gerept
is over dit afscheid, waarbij - zo
hebben we kunnen lezen -• de
scheidende marktmeester o.a. werd
toegesproken door de burgemees
ter en de gemeentesecretaris. Het
lijkt er wel op dat de kranten het
niet de „moeite waard" hebben
gevonden om één en ander te ver
melden. Dat is uiteraard niet het
geval maar - helaas - heeft nie
mand bij de gemeente Zierikzee er
aan gedacht de pers bij dit afscheid
van een plaatselijk toch algemeen
bekend functionaris uit te nodigen.
Dat valt natuurlijk zeer te betreu
ren, maar veel erger is het feit dat
men ook als „pers" blijkbaar dicht
bij het vuur moet zitten om zich
behoorlijk te kunnen warmen.
Deze gang van zaken is - voor
zichtig uitgedrukt - bijzonder
vreemd. Immers, wie had nu ooit
maar kunnen dromen dat de men
sen belast met een taak bij de
krant „warm" moeten zitten als het
er op aankomt melding te maken
/an gebeurtenissen die al sedert ve
le jaren toegang vinden tot de da
gelijkse kolommen?
UTRECHT. De politie in Utrecht
heeft in het afgelopen weekeinde
tegen een viertal inwoners van
Utrecht wegens het overtreden van
de opiumwet proces-verbaal opge
maakt.
SOEST. Bij een verkeersongeval
op de Nieuwe weg te Soest is de
48-jarige wielrijder L. Westerveld uit
Soest om het leven gekomen.
MARKTBERICHTEN
Aardappelbeurs Rotterdam
ROTTERDAM, 11-9. Klei-aard-
appelen voor het binnenland: Eigen
heimers 40 mm opwaarts f 14,00-15,00
Bintje 35-50 mm opwaarts f 11,00-
12,00; Bintje 40 mm opwaarts f 12,00
-14,00.
Klei-aardappelen voor de export:
Bintje 35 mm opwaarts, in twee ma
ten gesorteerd: f 12,00-12,50; Bintje
40 mm opwaarts f 12,50; Bintje 45
mm opwaarts f 14,50.
Voer-aardappelen f 3,25-4,00.
Stemming: binnenland en, export
flauw.
Prijzen berekend per 100 kg en op
de handelsvcorwaarden vastgesteld
voor de verkoop van consumptie
aardappelen op wagon, schip of auto.
(Van een speciale verslaggever)
„De Zwaarste klok in ons land
vindt men in de Oude Kerk te Delft,
die weegt niet minder dan negen ton.
Daarna komt de Salvatcr in de
Utrechtse Dom, met acht en een
kwart ton. Maar denk nu niet dat ze
daarmee ook de laagste tonen produ
ceren ,dat is namelijk niet waar.
De klok in Delft heeft als toon f,
die in Utrecht fis. Zware klokken
hebben zware, lage tonen zou men
zeggen. Dat is over het algemeen
ook wel zo, maar de klok met de
diepste toon vindt u in het museum
in Veere. Ze weegt nauwelijks 2000
kilo maar die zingt met haar e nog
een toontje lager dan die enorme
klokken van Delft en Utrecht".
De kunst om de zuivere tcon
te bereiken
Dat we met iemand spreken die
veel over klokken en carillons weet,
is u al duidelijk. Een deskundige
verbonden aan een bekende klok
kengieterij in ons land en ook daar
buiten. „Hoe lang worden er klok
ken gegoten? Of is er geen juiste
datum bekend?" „Ja, dat weten we
zo ongeveer wel. In de vijftiende
eeuw trokken er al smeden door de
lage landen. Als ze nu ergens in een
dorp of stad kwamen waar men
net bezig was een kerk of stadhuis
te bouwen, boden zij aan voor goed
geld een klok of klokkenspel te ma
ken. Dat gebeurde eenvoudig ter
plaatse, aan de voet van de toren
waarin de klok kwam te hangen.
Ze kenden dus geen werkplaatsen,
ze hadden zelfs maar weinig ge
reedschap en materiaal!"
„Tegenwoordig gaat dat zeker wel
anders?"
Bijdraaien
„Nogal ja. Het belangrijkste is de
loon, de zuivere toon. Als je niet
als het ware bent opgegroeid met
dit werk, lukt het zelden of nooit.
Als tegenwoordig een klok niet pre
cies de toon heeft die hij moet heb
ben, gaat hij eerst naar een draai
bank, om bijgewerkt te worden.
Zelfs zo'n draaibank is geen een
voudig apparaat. Die mag namelijk
niet trillen. Zo'n draaibank rust
soms op een betonnen voetstuk dat
vijf meter de grond in gaat en meer
dan twintig ton weegt. De eigenlijke
klok wordt voorzien van een stem
vork die pas als de juiste toon be
reikt is, gaat meetrillen. Vroeger
Tweemaal iloor auto
overreden
WONSERADEEL, 11-9. De 33-ja-
rige landarbeider G. Oegema uit
Achlum U door twee auto's aange
reden en aan de gevolgen daarvan
overleden. De man, die met twee
andere mannen een onverlichte auto
voortduwde en daarbij aan de linker
kant van de wagen liep, werd eerst
aangereden door een achteropkomen
de auto. De bestuurder hiervan, die
met dimlicht reed en de duwende
mannen pas op het laatste nippertje
zag. trachtte nog door naar links uit
te wijken, een aanrijding te voorko
men. Toch raakte hij de heer Oege
ma, die vervolgens kruipend over de
weg trachtte weg te komen. Daarbij
werd hij echter weer overreden door
een tegemoetkomende auto.
DEN HAAG. De film „Holland
Terra Fertilis", die voor het minis
terie van landbouw en visserij ge
maakt werd, heeft op het filmfesti
val in Lissabon de eerste prijs ge
wonnen.
U kunt
niet alles weten
UW ROZEN MOETEN NA DE
BLOEI direct worden ingesnoeid.
Snijd de uitgebloeide takken af
juist boven het buitenste vijftalli
ge blad.
UW GOOTSTEENSCHEPJE ivordt
niet met het afval uit het goot
steenbakje weggegooidals u het
schepje met een koord of kettink
je vastlegt aan kraan of oogje.
DE KAMERBEGONIA moet in deze
donkere dagen véél licht hebben,
maar weinig water en beslist geen
(kunst:<mest meer.
VOORKOM HET TELKENS AN
DERS NEERZETTEN van uw
potplanten, want ze zijn ook rich
ting-gevoelig, omdat ze zich liefst
naar het licht wenden. Zet een
merktekentje op de pot of plaats
een 'luciferstokje in de grond
ZET DE VERWARMING OF VEN
TILATIE in uw auto altijd af, als
U in een file. een tunnel of een
drukke stadsstraat rijdt, om het
opzuigen van de laaghangende
uitlaatgassen te voorkomen.
BLANK HOUTEN KEUKENGE
REEDSCHAP, brood_ en kaas
plank kunt u beter niet in soda
water wassen. Te sterke sodu-op-
lossingen maken het hout grauw.
VOOR DE WINTER KOMT moeten
regentonnen en regenbakken,
waarin drinkwater ivordt verza
meld, goed ivorden schoon ge
maakt. Resten op de bodem en
aanslag aan de wanden kunt u
met kokend water verwijderen.
Zorg voor afdekking in de herfst,
zodat er geen afgevallen bladeren
in kunnen rotten.
ALS DE CENTRALE VERWAR
MING WEER WORDT GE
STOOKT, vul dan tijdig de ver
dampingsbakjes aan de radiato
ren, zodat u de kamers niet te
droog stookt.
was daar natuurlijk geen sprake
van".
Het gieten
Aan het gieten komt nog al het
een en ander te pas. Het geheim zit
hem meer in het gieten, dan in de
metaalcomhinatie. De zogenaamde
klokspijs bestaat uit tachtig procent
koper en voor de rest tinDat meng
sel wordt later om de kern van de
klok gegoten. Daar is een vorm
voor nodig.
Om de buitenzijde van die vorm
te verkrijgen, wordt om de kern
eerst een „valse klok" geboetseerd,
compleet met opschriften en zo.
Daaromheen komt dan een mantel
van klei. Als die drie vormen nu
goed hard gebakken zijn, heeft men
de valse klok niet meer nodig en
worden de kern en de mantel met
de juiste tussenruimte in de grond
ingegraven.
Dan wordt de tussenruimte vol
gegoten door middel van twee gaten
één om het mengsel toe te laten en
één om gassen en dampen te laten
ontsnappen, en dat is nu de groot
ste kunst. De vakman kan aan de
ontsnappende dampen al zien of de
klok goed is. Het eigenlijke gieten
mag niet te snel gebeuren, anders
komen er luchtbellen in, en dat
moet natuurlijk niet.
Beroemd
„Onze klokken zijn nogal bekend
in het buitenland?"
„Ja, op dat gebied hebben we een
goede naam. Er hangen klokken van
Nederlands fabrikaat in heel wat
landen, Amerika, Mexico, Canada,
om er een paar te noemen".
Maar die reputatie moet dan zijn
opgebouwd door mensen die na die
smeden van de vijftiende eeuw
kwamen
„Juist, in de zestiende eeuw be
gon dat al op gang te komen. Van
Wou en Moor waren al bekende na
men. Maar de gebroeders Hemony
waren pas helemaal vaklieden. In
verscheidene torens hangen zelfs nu
nog klokken die zij gemaakt heb
ben!''
„In de tweede wereldoorlog zijn
er ook heel wat weggehaald?"
„Helaas welja. Ze werden om
gesmolten en de torens werden leeg.
Eigenlijk kun je klokken en caril
lons of beiaards, zoals de Vlamin
gen zeggen beschouwen als een
symbool van de vrijheid. Maar ge
lukkig worden er nu weer heel wat
klokken per jaar gemaakt en afge
leverd, we hebben een belangrijke
export op dat gebied. Gelukkig
maar!"
Flitsen
uit het buitenland
MOSKOU. De Sowjet-regering
heeft een beroep gedaan op Grie
kenland het leven te sparen van de
componist Theodorakis ,die gevan
gen zit omdat hij koning Konstan-
tij n zou hebben beledigd.
GERIZIA, Italië. Zuidsiavische
grenswachten hebben drie Tsjecho-
slowaken, die bij Gorizia naar Ita
lië wilden vluchten, gevangen geno
men toen zij nog geen tweehonderd
meter van de grens waren.
LIVERMORE (Californië). Ame
rikaanse geleerden zijn er in ge
slaagd het tot dusver bekende
zwaarste deeltje te „fabriceren", na
melijk de isotoop 258 van het mede-
levium.
DARMSTADT. De Westduitse
justitie heeft de 57-jarige hoofd
commissaris van politie Erich Woll-
schl'agec uit Bensheim en drie an
deren in staat van beschuldiging
gesteld wegens oorlogsmisdaden in
bezet Polen.
MARBURG. De onbekende tropi
sche virusziekte die door apen uit
Oeganda is overgebracht er. in de
Westduitse steden Marburg en
Frankfurt heerst, heeft een zevende
slachtoffer geëist, een 19-jarig
meisje. In de universiteitskliniek
van Marburg liggen nu nog 18 pa
tiënten in isolatie, in Frankfurt nog
zeven.
DJAIPOER. Militairen zijn er in
geslaagd alle 500 passagiers te red
den van een trein die in het midden
van Radjastan al twee dagen in het
overstromingswater vastzat. De in
zittenden waren door helikopters
van leeftocht voorzien.
WASHINGTON. Volgens de Was
hington Post hebben de Amerika
nen een nieuw soort landmijn gefa
briceerd, die zal worden gebruikt
op wegen waarover NoordVielnam
oorlogsmaterieel vervoert.
BEVERLY HILLS. De 75-jarige
Amerikaanse schrijver Henri Miller
is te Beverly Hills in het huwelijk
getreden met een Japanse cabaret
zangeres, de 28-jarige Hoki Tokoe-
da. Het is Millers vijfde huwelijk.
PRETORIA. Premier John Vor-
ster van Zuid-Afrika heeft bekend
gemaakt, dat Zuid-Afrika en Mala
wi officiële diplomatieke betrekkin
gen zullen aanknopen.
BREMEN. Prins Friedrich Wil
helm van Pruisen, achterkleinzoon
van de laatste Duitse keizer, is in
het geheim en tegen de wens van
zijn ouders met een niet-adeüijk
meisje getrouwd. Dit heeft een
woordvoerder van de familie be
kend gemaakt.
SAN ANTONIO. Het Witte Huis
heeft de verloving bekend gemaakt
van Lynda Bird Johnson, de 23-ja-
rige oudste dochter van de Ameri
kaanse president, met de 28-jarige
kapitein bij de mariniers Charles
Robb uit Milwaukee. Het huwelijk
zal begin december in het Witte
Huis worden gesloten. De bruide
gom wordt eind februari of begin
maart a.s. in Vietnam gestationeerd.
MEXICOSTAD. In de laaggelegen
gebieden van centraal Mexico zijn
duizenden naar hoger gelegen ter
rein gevlucht omdat de door hevige
regenval gezwollen rivieren de dij
ken dreigen te doorbreken. In de
staat Guanajuanto staan reeds en
kele plaatsen onder water en onge
veer 4000 gezinnen zijn dakloos.
HAVANNA. Voor de tweede keer
binnen vijf weken hebben gewapen
de mannen, vermoedelijk Castro-
gezinde revolutionairen een Colum-
biaans lijntoestel tot een landing op
Cuba gedwongen.
NEW YORK. Secretaris-generaal
Oe Thant van de V.N. heeft be
kend gemaakt dat hij donderdag a.s.
naar Kinsjasa (Kongo) zal vertrek
ken om de slotvergadering bij te
wonen van de topconferentie van de
organisatie voor Afrikaanse een
heid.
LONDEN. Een aangetrouwde
nicht van de Britse koningin, de
gravin van Strathmore, is op kasteel
Glamis in Schotland dood i-n bed
gevonden. Zij was 38 jaar. Naar de
doodsoorzaak wordt een onderzoek
ingesteld. Haar arts heeft de politie
in de zaak gemengd.
KRAKOW. Voor een publiek van
verscheidene honderden mensen
heeft president de Gaulle in de
Poolse stad Krakow betoogd, dat zo
wel Frankrijk als Polen moeten
vermijden dat ze worden overvleu
geld door een grotere mogendheid.
Waarnemers meenden dat hij hier
mee duidelijk de Verenigde Staten
resp. de Sowjet-Unie op het oog
had.
ZIERIKZEE, 11-9. Onverstoor
baar - al bestond er in 't geheel nog
geen mechanisatie in de landbouw -
hebben de heren Kees en Hubregt
Bcrrevoets, twee bekende Zierikzeese
klemlandbouwers, hun bruine bonen
oogst weer gedorst volgens de oude
methode: met de dorsvlegel. Dat ge
beurde gisteren (maandag)middag op
een perceeltje akkerland aan de Van
Veenlaan alhier, waar de heren Ber-
revcets lieten zien dat zij ware mees
ters zün in het hanteren van de dors
vlegel, een kunst die slechts weinigen
meer beheersen.
Het rythmiseh neerdalen van de
met gedroogde palingvellen verbon
den losse einden van de dorsvlegels,
waarop de bonen uit de gedroogde
peulen vallen, ziet men niet meer in
Motorcoureur overleden
ZANDVOORT, 10-9. Nabij de
Oosttunnel van het circuit van Zand-
vcort slipte zondagmiddag de 22-ja-
rige Simon de Vries uit Wormer met
zijn motor. Voor onderzoek werd hij
in verband met een opgelopen hoofd
wonde naar het St. Elizabethgasthuis
in Haarlem overgebracht. Daar is hij
in de loop van zondagavond aan zijn
verwondingen overleden. De Vries
was een van de ruim 400 deelnemers
aan de Sterrendag van de K.N.M.V.
deze tijd van grommende combines
die in zeer korte tijd vele hectaren
weten te klaren. De heren Berrevoets
nemen er echter nog altijd de lijd
vcor. A] zijn ze bepaald niet meer zo
jong - met z'n tweeën teilen ze ruim
150 jaar - ze weten de dorsvlegels
le gebruiken al was het nog altijd da
gelijks werk, als in vroeger jaren,
toen de gehele oogst op deze wijze
werd „gedorst". Dat gebeurde in de
boerenschuur en duurde soms wel
een hele winter lang. De heren Ber
revoets weten alles van de vroegere
landbouwmethoden en gebruiken nog'
altijd de oude gereedschappen, zoals
de grote zeef van varkenshuid waar
in als jaartal staat aangegeven 1879.
„Deze zeef is nog gemaakt door Ver-
hage in de Nobelstraat", aldus de
heer Kees Berrevoets, die met recht
Zakkenroller
haalt forse buit binnen
UTRECHT, 11-9. Een zakkenrol
ler heeft de 52-jarige Utrechtse kel
ner P. J. C. Vernooy zaterdagavond
zijn portefeuille waarin een bedrag
van f 2000 zat in een ogenblik tijd
afhandig gemaakt.
Hij deed dat nadat hij de kelner
op de Tunnelweg had aangesproken
met de vraag waar een dancing w.as
te vinden in de buurt. De kelner
noemde een paar adressen, waarop
de man - een donker persoon met
een buitenlands accent zich uiterst
dankbaar uit de voeten maakte.
ook bijzonder trots gaat op het feit
dat de tolhouten op het land dateren
van zo'n vijftig jaar geleden, toen ze
nog gekocht werden voor twee-en-
dertig en een halve cent per stuk.
Overigens maken de Berrevoetsen
weinig drukte over deze wijze van
dorsen met de vlegel o-p een oud
kleed in de open lucht. En ze hebben
gelijk wanneer ze zeggen: voor de
combine zou dit beetje bonen de
moeite niet ionen. „Je 2011 ze niet
eens terugzien uit de machine", zegt
Hubregt Berrevoets, die met zorg toe
ziet dat geen enkel boontje op de ak
ker verloren gaat. En dat hoeft ook
niet volgens de oude methode: het
duurt wel lang, maar er gaat van de
oogst dan ook vrijwel niets teloor.
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode).
Vier weggelopen jongens
aangehouden
NAARDEN, 11-9. De politie van
Naarden heeft vier jongens aange
houden, die zondag waren wegge
lopen uit de psychiatrische inrich
ting „De Vledder" nabij Steenwijk.
Zij waren op twee gestolen fietsen
naar Steenwijk gereden, waar zij
overstapten in een gestolen auto en
daarmee in de richting Amsterdam
reden.
DE TERUGKEER VAN ARAM
51. Aram en de Dogo waren beide opge
sprongen en de laatste donderende de bin
nenkomende toe: „Het komt mij voor, dat
gij veeleer zelf aanspraak op die naam
maakt, Guiliano! Wij zullen nog nader met
elkaar spreken, doch opdat gij voorlopig
geen kwaad meer kunt aanrichten, lijkt
het mij beter dat ge voorlopig hierblijft!"
Reeds had de Doge een onmerkbaar te
ken gegeven aan de dienaar, die achter
Guiliano was binnengekomen. De rijke
koopman zag onmiddellijk dat het spel
verloren was. Hij draaide zich om, terwijl
hij een verwensing mompelde en wilde het
vertrek verlaten, doch^ reeds versperde de
wacht hem de uitgang. „Neemt deze man
gevangen!" beval de Doge. „Hij wordt ver
dacht van samenzwering tegen onze stad.
Bewaakt hem goed!" En voordat Guiliano
zich kon verdedigen, werd hij van alle
kanten beetgegrepen en meegesleurd, on
danks zijn hevig verzet.
„Laat ons thans tot zaken k<?men", her
nam de Doge, toen de deur achter hem was
dichtgevallen. „Ik wist. reeds lang, dat er
iets broeide in deze stad, doch daar ik ge
ruime tijd ziek ben geweest, was het voor
die schurken gemakkelijk genoeg mij over
al buiten tc houden. De Hertog van Pomp
lina verzoekt mij troepen en de vloot be
schikbaar te stellen, teneinde Pomplina te
bevrijden en de indringers te verslaan. Na
tuurlijk zal ik dit verzoek inwilligen. Wan
neer Pomplina valt, is ook Veneda ver
loren!"
