Het raadsel van de trekkende dieren
Muziekconcours
te Bruinisse
Nieuwe branden
teisteren Tasmanië
Stijgende kosten
voor onderwijs
Zeeuwsch Genootschap houdt 28 april een congres te Zierikzee
Smit Bolnes bouwde demonteerbare cutterzuiger „Giant"
Knolselderij teelt
Zeeland
in
KAPELLE, 8-2. Zeeland - en in
het bijzonder Zuid Beveland - is de
laatste jaren een zeer belangrijk
produktiegebied geworden van knol
selderij. De grond blijkt zeer ge
schikt te zijn voor deze teelt en de
tuinders hebben de nodige vakken
nis om de verzorging te geven die
wenselijk is.
De teelt vindt in hoofdzaak plaats
op contract voor industrie en export,
waarbij de contracten worden afge
sleten via de veilingen. Het vorig
jaar bedroeg de hoeveelheid die op
deze manier werd verkocht plm. 2.5
miljoen kg.
Dit jaar blijkt de animo voor de
knolselderij in Zeeland opnieuw te
zijn toegenomen.
Tweede Pinksterdag:
Bruinisse zal op 2e Pinksterdag
1967 ongetwijfeld een trefpunt zijl»
vcor vele liefhebbers van muziek ei»
zang uit de wijde omtrek.
Reeds vroeg werd door het bestuur
van het muziekgezelschap „Nu Met
Hope", aangevraagd een muziek- en
zangconcours te mogen organiseren.
Vroeger, voor de oorlog, was dat een
aangelegenheid van de Bond van
Muziek en Zanggezelschappen op
Schouwen-Duiveland, maar nu res
sorteert de plaatsbepaling waar een
concours wordt gehouden bij de Kon.
Ned. Muziek Federatie. Arnemuiden
was voor Bruinisse in 1967 een ern
stige concurrent. Nu het uiteindelijk
toch Bruinisse is geworden, zal wel
kunnen worden gerekend op een
keur van korpsen, niet alleen van
Schouwen-Duiveland, maar uit ge
heel Zeeland, de Zuid-Hollandse ei-
Landen en Westelij k-Brabant.
LAATSTE NIEUWS
HOBART, 9-2, In het zuiden van
het Australische eiland Tasmanië,
flat juist een hel van vuur heeft
doorgemaakt, woeden nieuwe bos
branden die werden aangewakkerd
dcor de weer epstekende wind. De
zware bosbranden van begin deze
week, die nog niet eens volledig be
dwongen zijn, hebben aan minstens
55 mensen het leven gekost en dui
zenden dakloos gemaakt.
De toestand is nu het kritiekst in
het kurkdroge Derwentdal', ongeveer
35 km ten noordwesten van Hobart,
de hoofdstad van Tasmanië. Een
plotseling draaien van de wind zou
een vluchtelingenkamp, waar hon
derden daklozen zijn ondergebracht,
in groot gevaar brengen. Honderd ge
detineerden uit de gevangenis van
Hobart" zijn vanmorgen naar Huon-
ville en Bagdad in de buurt van de
hoofdstad gezonden om daar woeden
de branden te helpen bestrijden.
De Australische premier, Holt, is
cp het eiland aangekomen om de
verwoestingen in ogenschouw te ne
men. De schade bedraagt volgens een
voorlopige raming ruim 48 miljoen
gulden, maar zou volgens niet-cffi-
ciële berichten vooral met het oog
op de zwaar getroffen landbouw op
lange termijn wel boven het miljard
kunnen stijgen. Verscheidene plaat
sen zijn volledig in de as gelegd. In
totaal zijn zeker 650 huizen en 50 fa
brieken. scholen en kerken in vlam
men opgegaan.
Een Nederlander in Kingston, niet
ver van Hobart, beeft het A.N.P. te
legrafisch bericht dat onder de in het
gebied van Kingston Beach en
Blackmans Bay wonende Nederlan
ders geen slachtoffers zijn gevallen.
Hoe vinden jonge palingen, die in
de Sargassozee geboren worden, hun
weg naar de mondingen van de grote
rivieren, waar hun cuders ook leef
den?
Hoe kemt het. dat trekvogels altüd
weer feilloos hun overwinterings
plaatsen terugvinden?
Wat is het geheim van de zalm.
die duizenden kilometers door de
ceeaan aflegt en ondanks schier on
overkomelijke moeilijkheden toch de
tcvenloop van grote rivieren bereikt
om daar kuit te schieten?
Deze vragen kan men aan de ge
leerden van naam stellen, en hun
antwoord zal zijn: we weten het niet.
Met heel ons bolwerk van kennis,
ocgebouwd vooral in deze eeuw,
blijft de natuur geheimen voor ons
behouden.
Oriëntatie
Natuurlijk zijn er allerlei veron
derstellingen, die deze geheimzinni
ge eigenschappen proberen \e ver
klaren. Zo heeft men een tijdlang
gedacht dat de trekvogels hun koers
richten naar de sterren, omdat in
derdaad veel vogels 's nachts trek
ken. Men kwam er echter al spoedig
van terug, toen iemand bedacht dat
de vogels dat ook overdag doen, als
er geen sprake is van zichtbare ster
ren. Bovendien is de hemel ook nog
vaak bewolkt, zodat men deze theo
rie al spoedig kon vergeten.
Nu is het voor de vogels misschien
niet absoluut noodzakelijk, dat ze
zich door middel van het gezichts
vermogen op de sterren oriënteren,
het kan zijn dat ze een andere eigen
schap ontwikkeld hebben, waardoor
ze toch van sterren gebruik kunnen
maken. Maar er zijn meer dieren die
het zelfde vermogen bezitten, en
waarvan het wel hoogst onwaar
schijnlijk is, dat ze de sterren als
richtpunt nomen.
Paling
De gewone paling, die we allemaal
ivel eens gezien en geproefd hebben,
is een zoetwaterdier, die om vol
strekt onbekende redenen de zoute
zee op een gegeven moment weer
opzoekt, enorme afstanden aflegt om
de Sargassozee in de Atlantische
oceaan te bereiken, om juist daar te
broeden en te sterven.
De jonge palingen, die daar dtis
geboren zijn, gaan zonder aarzelen
weer op weg naar de plaatsen, waar
him ouders de Iteenreis begonnen.
Men kan moeilijk aannemen, dat de
jongen hun weg vinden op de koers
van de sterren. Ook hier tast men
nog helemaal in het duister. Er is
een mogelijkheid, dat hier hei fijn-
ontwikkeldf» reukorgaan een belang
rijke rol zou spelen, maar dat de
dieren de geur van een rivier over
een afstand van duizend kilometer
in de zoute oceaan zouden ruiken,
vergt toel wat veel van onze fanta
sie.
Instinct
Hoe nauwkeurig dit geheimzinni
ge instinct overigens werkt, wezen
proeven met zalm int. Zalmen blij
ken niet alleen de juiste streek waar
ze thuis horen terug te kunnen vin
den, maar zelfs van twee dicht bij
elkaar gelegen riviermonden, die
voor ons geen enkel markant ver
schil hebben, precies de goede te
kiezen.
De hoeveelheid hersenen van trek
kende dieren schijnt niet van veel
invloed te zijn, of in direct verband
met hun oriëntatievermogen te staan
want ook proeven met andere dieren
met bijzonder weinig hersens hadden
opvallende resultaten.
Men heeft zeekreeften, wier her
senmassa zeer klein is ten opzichte
van hun lichaam, van hun vaste
verblijfplaats ontvoerd, om ze kilo
meters verderop weer los te laten.
Ze waren echter spoedig weer op
hun oorspronkelijke pleisterplaats
teruggekeerd, en de korte spanne
tijds die ze er voor nodig hadden,
wees uit, dat ze onmiddellijk weer
op weg naar huis moeten zijn ge
gaan.
Verdwalen
Men kan zich afvragen, waarom
men zich zo druk maakt over dit
geheimzinnige instinct, waarover
slechts de dieren beschikken. Maar
ook dit soort van onderzoek heeft
zijn redenen. Het zou voor de lucht
en scheepvaart van bijzonder grpot
belang zijn, indien 2e over dezelfde
eigenschappen zouden kunnen be
schikken, zodat men altijd en onder
alle omstandigheden zijn weg over
de aardbol kon vindenZonder ooit
te verdwalen, en zonder de tnge-
wikkelde berekeningen ,die nu no
dig zijn om zijn plaats te bepalen.
Voorlopig lükt het er echter op,
dat de vogels, de vissen en alle an
dere dieren dip over zo'n instinct be
schikken. hun geheim nog wel een
poosje zullen bewaren. Zodat wij
simpele mensen voorlopig nog meer
houvast hebben aan het ons ver
trouwde kompas.
A. C. J. Flantua.
m Bij het gerechtshof in Limburg
(Hessen) is een vooronderzoek ge
opend naar het verleden van dertien
vooraanstaande juristen uit de nazi-
tijd, die verdacht worden van deel
name aan massamoord.
Tweemaal neergeschoten
SAIGON,, 8-2. Een Amerikaanse
piloot is maandag boven de bergen
bij de grens van Noord-Vietnam
met Laos in enkele uren tijd twee
maal neergeschoten. Eerst redde hij
zich per valscherm toen zijn verken
ningsvliegtuig bij een beschieting
vanaf de grond was getroffen. Een
helikopter kwam hem na verloop
van tijd oppikken, maar werd daar
na ook omlaag geschoten. De piloot
is nu, met drie van de vier beman
ningsleden van het hefschroefvlieg-
tuig als vermist opgegeven.
De positie van de A.R.
HOOFDDORP, 8-2. Op een in
Hoofddorp gehouden partijdag van
de Anti-Revolutionaire Partij (Noord-
Holland beneden het Noordzeekanaal
en het aangrenzende gebied van
Zuid-Holland), heeft de voorzitter
van de Tweede Kamerfractie van de
partij, de heer B. Roolvink, de hoop
uitgesproken, dat na 15 februari de
CHU. KVP en AR een gesloten front
zullen vormen en dat het beleid van
het kabmct-Zijlstra zal worden
voortgezet. De heer Roolvink zei ver
der het onjuist te achten nii al te
zeggen met wie de AR wil samen
werken. Ook de voorzitter van de AR
dr. W. P. Berghuis, stelde zich op dit
standpunt.
DEN HAAG, 8-2. Uit zojuist be
schikbaar gekomen gegevens van het
Centraal Bureau voor de Statistiek
blijkt dat de stijging van de over
heidsuitgaven voor het onderwijs
onverkort doorgaan. Werd in 1956
f 1.3 miljard besteed, in 1960 f 2.0
mid. en in 1963 f 3.0 mld., in 1966
zal de f 5 mld. vermoedelijk zijn
overschreden. Een steeds groter deel
van het rijksbudget is aan het on
derwijs besteed. Was het aandeel
van het onderwijs in de totale rijks
uitgaven in 1956 ruim 11 pet., tien
jaar later in 1965 legde het onder
wijs beslag op ruim 21 pet. Een
soortgelijke ontwikkeling als binnen
de rijksoverheid viel te constateren
in relatie van het nationaal inko
men. Bedroegen de overheidsuitga
ven voor onderwijs in 1956 4.4 pet.
van het nationaal inkomen, in 1965
was dit percentage opgelopen tot 7.1.
Uitgedrukt per hoofd van de be
volking beliepen deze 121 gulden in
1956, 200 gld. in 1961 en rond 400 gld.
in 1966.
„De Oosterschelde in de Delta'
ZIERIKZEE, 9-2. Op vrijdag 28
april wordt Zierikzee congresstad.
Op die dag wordt in de Concertzaal
het reeds aangekondigde grote con
gres „De Oosterschelde in de Delta"
gehouden, waarvan de organisatie
berust bü het Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen. Het uit
gangspunt zal zijn de problematiek
van het Oosterscheldegebied in ver
band met bet Deltaplan. Als voor
zitter van het congres zal optreden de
hoofdingenieur-directeur van de
rijkslandbcuwvoorlichtingsdienst in
Zeeland, dr. ir. C. W. C. van Bec-
kcm.
worden belicht door de hoofdingeni
eur van Staatsbosbeheer in de direc
tie Zuid-Holland en Zeeland. Ten
slotte zal de economische zijde aan
de orde worden gesteld door de di
recteur van het ETI, drs. M. C. Ver
burg.
Forum
In het forum, dat 's middags ge
houden wordt, krijgen zitting ir. T.
Bogerd, directeur van de P.Z.E.M.,
ir. M. A. Geuze, lid van de Eerste
Kamer en oud-voorzitter van de Z.
L.M., de heer N. M. de Jonge, hoofd
afdeling landschapsarchitectuur van
staatsbosbereer, prof. dr. Körringa,
directeur van het rijksinstituut voor
visserij-onderzoek, oud-directeur
Mesu van de cult, techn. dienst, bur
gemeester mr. Sprenger van Dom
burg en dr. D. v. d. Well, griffier
van de Zeeuwse Staten. De dag zal
worden besloten met een vaartocht
naar de mond van de Oosterschelde
en een diner in „Mondragon".
's Avonds zal voor de congresgan
gers vertoond worden de dia-reapr-
tage „Zierikzee in kleur".
Het ochtendgedeelte van de dag
zal bestaan uit een zestal inleidin
gen van ongeveer een half uur over
biologische, planologische, economi
sche en waterstaatkundige aspecten.
De inleidingen zullen door deskun
digen van naam worden gehouden.
Zo zal ir. H. Wiggerts, hoofd van de
directie plannen van de rijksplano
logische dienst spreken over het on
derwerp „Plaats en mogelijkheden
van de afgesloten Oosterschelde in
de ruimtelijke ontwikkeling van het
Deltagebied". Ir. P. Santema, hoofd
ingenieur van de rijkswaterstaat in
de afdeling waterhuishouding, aan-
passingswerken en inrichting delta-
meren van de Deltadienst zal spre
ken over de waterhuishouding in het
Deltagebied. De ontwikkeling in de
landbouw vormt het onderwerp van
een inleiding te houden door ir. H.
Corver, inspecteur algemene zaken
en planologie van de cultuurtechni
sche dienst. De recreatiemogelijkhe
den van het Oosterscheldegebied
zullen worden geschetst door ir. J.
Loeff, oud-hoofdredacteur van „De
Waterkampioen". Morfologische,
biologische en oecologische aspecten
van hei Oosterscheldegebied zullen
Gevaren van verstedelijking
LUNTEREN, 8-2. Ons land staat, gelet cp het feit, dat de ver
stedelijkte ruimte voor het jaar 2000 moet zijn verdubbeld, om de
bevolkingsaanwas op te kunnen vangen, voor een ontstellend groot
probleem. Thans heeft reeds een recent onderzoek uitgewezen dat
eenderde van de kinderen in de dicht bevolkte wconcentra lijdt aan
geestelijke stoornissen. Ook bij ouderen blijkt dat vijftig procent
van de ziektemcldingcn overspannendheid tot oorzaak heeft. Daar
naast wordt een snelle toename van de jeugdcriminaliteit gesigna
leerd. Dat alles vindt zijn oorzaak in een groot tekort aan recreatie
mogelijkheden in en nabij dc grote steden.
Aldus dc heer C. Egas, cud-staatssccrctaris van cultuur, recreatie
en maatschappelijk werk, op een tc Luntcrcn gehouden conferentie
van Revako, de organisatie van ondernemers en leidinggevenden in
recreatie-, vakantie- en conferentie-oorden.
De moeilijkheden waarmee men wordt geconfronteerd. z\jn echter
bijzonder grcot, zo zei hij verder. Oplossingen voor dc problemen zijn
moeilijk tc vinden. Er is maar weinig open ruimte meer, terwijl dc
behoefte aan ontspanningsmogelijkheden snel toeneemt. Het beleid
in deze moet dan ook worden omgebogen. De voortgaande verstede
lijking is een groot nadeel voor dc volksgezondheid.
AMSTERDAM. De gemeenteraads
leden van Amsterdam hebben een
voorstel van b. en w. gekregen tot
het geven van een „opdracht aan ir.
B. Bijvoet tot het maken van bestek
en bestektekeningen voor een opera
gebouw".
In Europa krijgt een bemoedigen
de tendens tot verbetering van de
betrekkingen tussen oost en west de
overhand, aldus radio-Moskou. Het
station verklaarde dft in een Engels
talige uitzending over het bezoek van
premier Alexei Kosygin aan Enge
land.
a De regering van Tanzania over
weegt thans na de buitenlandse ban
ken ook grote industrieën en land
bouwbedrijven te nationaliseren, zo
heeft president Julius Nyerere
woensdagavond bekend gemaakt.
TERNEUZEN. .Dinsdagmiddag op
een kruising van dc rijksweg nabij
Hulst kwam de 65-jarige P. de Regt
uit Terneuzen door het niet verle
nen van voorrang met zijn auto in
botsing met een vrachtauto. Beide
wagens kwamen in een sloot te
recht. De heer de Regt werd op slag
gedood.
Prinses Margaret, de 36-jarige
zuster van koningin Elizabeth van
Engeland, heeft maandag het Lon-
dense ziekenhuis verlaten, waar zij
vier dagen geleden voor onderzoek
was opgenomen. In de loop van de
week zal zij haar normale activitei
ten hervatten.
De handelsorganisatie van de
Sowjel-Unie heeft woensdag in Lon
den een overeenkomst ondertekend
vooü de aankoop van Britse textiel-
machines ter waarde van ongeveer
91 miljoen gulden.
Uniek technisch „uitstapje" van niotorenfabriek
van hoogte en samenstelling van de
bagger, soms wel 2500 meter kau
bedragen. Dat gebeurt allemaal met
een hoeveelheid van 3.800 kubieke
meter „mengsel" (water en bagger)
per uur. Deze 3.800 kubieke meter
mengsel bestaat uit 580 kubieke me
ters „pure" bagger, de rest is water.
Dinsdagmiddag werd proef gedraaid:
de „Giant" zorgde toen voor een
enorme schuimspattende waterfon
tein.
Research
Dit zoutwaterballet betekende in
feite de afsluiting van een karwei
dat de aandacht overigens bij Smit
De op één na kleinste van de Smit
Bolnes motoren, een 6 cyl. proef-
m'otor, 240 p.k. per cylinder. Deze
motor wordt uitgerusf voor gepro
grammeerde afstandsbedieningIn
het bedrijf vindt momenteel een spe
ciale bestudering plaats van de pro
blemen dip samenhangen met auto
matische besturing van de motoren.
Het bedieningsgedeelte met machinekamer en daarachter een stuk van de 21
meter hoge „spud-palen'> van de cutter-zuiger type LH.C.-„Giant".
ZIERIKZEE, 8-2. De strakke lijn van de Zierikzeese havendijk langs de
Zuidhcekpolder wordt de laatste tijd onderbroken door twee hoge zwarte
pijpen die reeds van ver de aandacht trekken. Deze sohoorsteenachtige
bouwsels bevinden zich ter hoogte van de metorenfabriek Smit Bolnes op
het Industrieterrein. Lopend over de dijk ziet men echter dat de pijpen geen
endtrdeel vermen van de fabriek maar van een merkwaardig apparaat dat
in het havenkanaal drijft en dat met dikke kabels is vastgemaakt aan dc
fabriekssteiger.
Wat men hier te zien krijgt is voor
Zierikzee en Schouwen-Duiveland
iets geheel nieuws, maar niettemin
een bekend „produkt" van vader
landje bcdem. namelijk een demon
teerbare cutterzuiger, type „Giant",
zeals die door de I.HC. worden ge
bouwd. De cutterzuiger in de Zie
rikzeese haven is echter geheel ver
vaardigd door Smit Bolnes en met
deze prestatie heeft de motorenfa-
briek een uniek en zoals gebleken is
zeer geslaagd „technisch uitstapje"
gemaakt.
De cutterzuiger, gebouwd in op
dracht van een Italiaanse maat
schappij, ligt thans als een echte
„zware jongen" vrijwel tot in de
puntjes gereed voor z'n boeiende be
stemming: het baggerbedrijf. De
„pijpen" van het robuuste gevaarte
zijn de zogenaamde „spud-palen". Zij
torenen met elk een lengte van 21
meter hoog boven de cutterzuiger
uit. Het zijn eigenlijk de „poten" van
de nijvere zandverslinder omdat ze
met hydraulische kracht ver de bo
dem kunnen worden ingedrukt om
zijn baas met zwaaiende cirkelvor
mige passen voort te bewegen: de
„Giant" kan niet varen maar „loopt"
als het ware. De gehele zuiger kan
worden gedemonteerd en dan in ge
deelten naar de plaats van bestem
ming worden vervoerd. Alleen ech
ter het middengedeelte, met bedie
ningshuis en machinekamer, weegt
107 ton, zodat een transport niet als
een eenvoudige zaak moet worden
gezien. Aan het middengedeelte be
vinden zich twee voor- en zij-pon
tons en twee achter-zij-pontons. In
deze pontons zijn dagverblijven en
opslagruimten ingericht. Tegenover
het ene uiterste van de „Giant",
waar zich de „spud-palen" bevinden,
vindt men aan de andere uiterste
kant de snijkop die dient voor het
losmaken van de bodem. Dat kan
geschieden op een baggerdiepte van
zestien meter.
De „reus" kan heel wat aan met
z'n vermogen van 2200 p.k. De dooi
de snijkop bewerkte bodem wordt
door een buis opgezogen en vervol
gens met grote kracht via een drij
vende leiding weggeperst tot op een
gewenste afstand die, afhankelijk
Bolnes vrijwel niet heeft afgeleid
van de dagelijkse gang van zaken:
het maken van scheepsmotoren. In
het research-station achter de fa
briek zijn gedurende anderhalf jaar
proeven genomen ter verhoging van
het vermogen van de motoren. Deze
proeven hebben resultaat gehad: het
vermogen per cylinder kon een jaar
geleden worden vergroot van 185 tot
200 p.k. Latere proefnemingen kon
den worden afgesloten met 240 p.k.
per cylinder, hetgeen wil zeggen dat
technisch een bijzonder grote stap
vooruit kon worden gedaan. Met de
bouw van een acht cylinder nieuwe
motor, acht cylinders van 240 p.k.,
wordt thans in de fabriek een tech
nische krachtproef geleverd. Om
eventuele kinderziekten te testen
zullen evenwel nog vele duizenden
uren „proef" gedraaid moeten wor
den. Deze ontwikkeling is intussen
voor Smit Bolnes van groot be
lang. En dat geldt zowel voor het
zakelijke als het technische gezicht
van het bedrijf.
i
1
