het geld
van
de bisschop
Wat ziet Sint?
TE DUUR VOOR SINTERKLAAS
Zou hij het ook eens proberen?
Daar liep 'hij, de handen diep in de
zakken, een rode neus van de kou.
Iedereen zei altijd dat hij klein was
voor zijn leeftijd, hij kon dat niet
uitstaan. Mischien behandelden zijn
vader en moeder hem daarom wel zo
kinderachtig. Hij kreeg nooit wat hij
graag wilde hebben.
Het begon al donker te worden en
het werd steeds drukker op straat;
de kantoren waren zeker net uitge
gaan. In 'bijna elke vrolijk verlichte
etalage zag je wel ergens een mijter
of een staf en af en toe een breed-
grijnzende zwarte Piet.
Hij zag er 'boos uit, 'boos omdat hij
zich op een dag als vandaag niet
vrolijk voelde. Vanavond zou de fijn
ste dag van het jaar moeten zijn, 5
december! Wat 'had hij er al lang
naar uitgekeken. Iedere week had
hij een kwartje weggelegd om nu
ook eens voor iedereen een cadeautje
te 'kunnen kopen. Hij zag zijn moe
der al kijken als ze de prachtige
vierkleurenpen uit zou pakken. Maar
gisteren 'bleek dat hij daarvoor geen
geld genoeg had. Aan z'n vader hoef
de hij daar niets te vragen. Die vond
het onzin dat hij voor hen en z'n
zusje iets kocht .Én nu had 'hij alleen
nog maar voor z'n vader een marse
peinen sigaar en voor z'n zusje een
kleurboek. Z'n 'geld was op en voor
z'n moeder had hij nog niets.
Even kykcn
In het grote warenhuis was het
warm. Hij deed zijn das af. Aan het
plafond hingen overal grote recla
meborden, waarop echte sinterklaas-
geschenken waren getekend. Eigen
lijk wel een gezellig gezicht, al die
mensen die nog gauw iets moesten
kopen of met grote pakken liepen te
sjouwen.'
Daar lagen de pennen die in vier
kleuren konden schrijven. Wat zou
moeder er blij mee zijn.
Hij moest aan een vriendje van
hem 'denken. Die had eens een keer
een boekje uit een winkel wegge
pakt en liep meteen zonder te beta
len de winkel uit. Het was wel span
nend toen, want ze stonden duizend
angsten uit dat iemand het gemerkt
zou hebben, maar alles ginig goed.
Zou hij het odk eens proberen? De
verkoopster stond met een mevrouw
te praten en verder zag hij zo gauw
niemand die op hem lette. Zijn hart
klopte veel harder en hij kreeg er
een kleur van. Voordat hij goed en
wel besefte wat hij eigenlijk deed,
had hij de pen stra'k in zijn hamd ge
klemd in zijn zak.
Schrik
Een onbehaaglijk gevoel kroop over
zijn rug. Als nu toch iemand het ge
zien 'had?
Opeens zag hij eer. meneer die al
een poosje naar hem gekeken moest
hebben. Schichtig keek hij rond.
Waar moest hij heen? Hij holde naar
buiten en durfde niet om te kijken.
Toen hij op straat liep, de pen nog
steeds in zijn hand in zijn zak, werd
'hij weer iets rustiger, maar zijn hart
klopte toch nog wel vlugger dan
normaal. Hij haastte zich naar huis.
Vlug* nog even voor het eten alles
inpakken. Onder het eten voelde hij
zich nog steeds niet vrolijk, vooral
niet toen zijn moeder vroeg waarom
hij zo stil was en of hij soms een
grote verrassing had.
Het nare moment
Eindelijk was het zover. In het
midden van de kamer stond een
grote doos vol pakjes, waarop hun
namen geschreven waren. Z'n zusje
zat verrukt naar de nieuwe poppen-
kleertjes te kijken en ze aten alle
maal wat van moeders zelfgebakken
horstplaat.
wel gezien had en hem toevallig ken
de en morgen z'n vader opbelde?
Hij kon maar niet slapen. Voor z'n
'bed lagen de gekregen cadeautjes,
hij had ze nog niet eens goed beke
ken. Nee, het was dit jaar geen leuk
sinterklaasfeest 'geweest voor hem.
Stelen zou hij in geen geval meer
doen, onder welke omstandigheden
dan ook. Maar of hij het morgen zijn
vader en moeder zou vertellen
Een klein langwerpig pakje werd
er uit de doos gevist. Voor moeder.
Hij voelde dat hij weer een kleur
kreeg. „Maar dat is toch veel te duur
voor die goede Sint", riep zijn moe
der uit. Zo moesten do pen allemaal
van dichtbij bekijken. Weer kroop er
een onbehaaglijk gevoel over zijn
rug. Hij durfde zijn moeder niet aan
tc kijken.
Plotseling wilde hij zeggen dat het
een gestolen pen was, maaizou moe
der dan nog zo blij kijken? Hij voel
de zich laf cn toen hij 's avonds laat
in bed lag was hij boos en verdrie
tig om alles. Waarom had hij het nu
toch niet gezegd, als iemand het nu
Het zou onbescheiden wezen by
deze titel te denken aan de goede,
heilige bisschop bij wie het geld
geen rel schijnt te spelen. Deze
vluchtige gedachte mogen wij dan
ook laten rusten.
Bij de meeste andere bisschoppen
speelt het geld wel een rol en het is
nog geen 200 jaar geleden, dat velen
van hen zelf het muntrecht bezaten,
dat wil zeggen op eigen naam en
voor eigen rekening - en ook te ei
gen bate - geld mochten slaan.
Een geïllustreerde geschiedschrij
ving hiervan vindt men in vele munt
verzamelingen terug en dit is maar
één van de vele zijden van de numis
matiek of meetkunde.
Beeltenaar
belangrijk machtsteken
In vroeger tijden, toen pers, radio
en televisie ontbraken, was de munt
een belangrijk medium tussen vorst
en volk en daarin vinden wij de oor
zaak van het feit dat het recht van
de vorst om zijn beeltenis op de
munt te plaatsen zo belangrijk was.
Kerkvorsten plaatsten daarnaast
ook vaak uit de religieuze geschie
denis bekende naamgenoten of de
veelal heilig verklaarde, stichter van
hun bisdommen op de munt, als het
ware om uitdrukking te geven aan
het feit, dal niet hun eigen persoon,
doch meer de kerk, of hun bisdom,
op de voorgrond diende te staan.
Zo voerde de Utrechtse bisschop
David van Bourgondië (1455-1496) bij
een herziening van het geldstelsel in
het SfciCht, zoals zijn bisdom werd ge
noemd, de 'hierbij afgebeelde gulden
(dat wil zeggen: gouden munt) in,
waarop de Bijbelse koning David
staat, met zijn harp. Men rekende
destijds in stuivers en de gulden had
een waarde in goud van 2525 zilve
ren stuivers. De middellijn is 28 mm.
Tondeldozen
Op de voorzijde staat in Gotische
letters: David De Burgondia Episco-
pus Traiectum (sis) hetgeen betekent:
David van Bourgondië, bisschop van
Utrecht. De latijnse naam van
Utrecht was Traiectum. Voorts zie
men, zoals op prakisch alle middel
eeuwse munten een kruis; daarom
heen en in het midden de letters D,
A, V, I en D en tenslotte vier tondel
dozen.
De tondeldoos duidde op de vurig
heid van het geloof der Bourgondi
sche vorsten en was persoonlijk em
bleem van de bisschop. David was
een zoon, zij :het een bastaardzoon,
van de Bourgondische 'hertog Fi-
l'ips de Goede (1419-1467), de man
die van de bekende Jacoba van Beie
ren de graafschappen Holland en
Henegouwen „overnam".
Op de 'keerzijde van de munt staan
de wapens 'van bet Sticht Utrecht en
VEfti Bourgondië en ikoni/ng David
met zijn. harp, zittend op een troon.
Naar hem noemde men de munt
Davidsharp of Davidsgulden, Er be
stonden destijds vele guldens, van
verschillende waarden. Het om
schrift: Memento, Domme, David,
ofwel: Heer, gedenk David, slaat mo
gelijk op de benarde situatie van de
bisschop tijdens de moeilijkheden
met de Stichtenaren. Een tijd lang
was David zelfs ide gevangene van
heer Jan van Montfoort; bet waren
andere tijden dan tegenwoordig.
Aartsbisschopsgeld
Verder is afgebeeld een zilveren
muntje van Trier-, (een z.g. albus)
geslagen in de stad Koblenz, die des
tijds, 1662, tot het aartsbisdom Trier
behoorde. De middellijn is in werke-
By de foto's: 1 en 2 de gouden gul
den van David van Bourgondië. bis
schop van Utrecht, naar de Davids-
harp Davidsgulden genoemd; 2 en 4
een albus van Trier met bisschops
mijter; 5 en C 100-lirestuk van paus
Johannes XX11I.
lijkheia 18 mm.
Op dc voorzijde slaat: Carl Casp
D G Arch Treu Pe Ad PR hetgeen
betekent: Carl Caspar Dei Gratia
is bij de Gratie God.s) Archiepisco-
pus Trevirensis (is aartsbisschop van
Trier) Princeps Elector (is keurvorst
van het Duitse Rijk) en Administra
tor P rumen sis is administrateur
van Prüm). De stad Priim, in de Ei-
fel, behoorde dus niet tot het bisdom,
doch werd door de aartsbisschop
geadministreerd, dus bestuurd. Bo
ven het wapenschild een bisschops
mijter, zoals wereldlijke vorsten bo
ven hun wapen een kroon voerden,
op de keerzijde ziet men SI. Petrus
met aureool en sleutel.
Het omschrift luidt: Mone (ta) No
(va) Arge (utea) Conflu (enliae) (M)
DCLXII, ofwel: nieuwe munt van
zilver van Koblenz, 1662. De latijnse
naam van Koblenz (is Confiuentium,
ofwel: samenvloeiing, namelijk van
Rijn en Moezel.
De laatste
In de Franse tijd verloren alle
kerkvorsten hun wereldlijke macht,
en daarmede het muntrecht.
Alleen de Paus is thans nog staats
hoofd en slaat uit dien 'hoofde eigen
geld. Afgebeeld is een 100-lirestuk
(staal, 32 mm) van Paus Johannes
xxrrr.
Op de voorzijde zien we het borst
beeld van de Paus en.het omschrift
(latijn): Ioannes XXIII P M AN I. De
letters P M betekenen Pontifex Ma
ximum. ofwel opperpriester; AN I is
de afkorting van Anno I, namelijk
het eerste jaar van zijn regering.
Op de 'keerzijde staat (Italiaans):
Citte del Vaticano ofwel: Vaticaan
stad. En voorts een personificaie
van de trouw: Fides en het jaartal
1959. C. HOLTSLAG.
De oplossing
Opeens wist ihij het. Als 'hij zeven
weken zijn zakgeld opspaarde zou
'hij naar dat warenhuis toegaan en
de pen betalen. Misschien zou de
verkoopster het wel raar vinden,
maar ihij zou het toch doen. Met een
diepe zucht viel bij in slaap.
Het warenhuis leek veel groter dan
bij altijd gedacht 'had en ook was het
hem nooit eerder opgevallen dat er-
zoveel lichtblauw was. De verkoop
ster schrok: „Niet betaald?" en ze
ging 'de chef halen. Hij voelde zich
weer rood worden. Zou die chef erg
boos zijn?
„Dus jij hebt die pen gewoon ge
stolen en nu kom je het. geld er voor
brengen ?Dat gebeurt ook niet vaak.
Weet je, ik vind dit toch wel een
prestatie van je. Je geweten zat je
zeker dwars hé? Laat dit een goede
les voor je zijn jongen, als de politie
je niet pa'kt, is het je geweten wel
dat je parten 'gaat spelen. „Hier, pak
aan, de helft krijg je terug van het
geld. Ga maar vast voor volgend jaar-
vijf december sparen".
Het was al bijna li ebt toen hij
plotseling wakker- werd. Fijn, kon hij
nog een poosje blijven liggen, «raar
zijn voornemen stond vast. De pen
werd gekocht.
Van links naar rechts:
2. Straf
1. Sinterklaasfeest
3. Struik
10. Titel
4. Voegwoord
11. Geestdrift
5. De cameraman
12, Technicus
1 6. Amerikaans
13. God v.d. liefde
7. In 't voorste gedeelte
14. Friese voornaam
8, Zwarte Piet
15. Plaatsbepaling
9. Mest
16. Bisschopshoed
17. Vissersplaats (afk.)
19. Kosten koper
18. Bijwoord
20. Kleverige
21. Slim
23. Voeden 1
22. Die
24. Romeinse keizer
I 23. Voegwoord
26. Accoord
25. Rund
28. Presentje v. Sint
26. Gebergte
32. Zangnoot
27. Ontzag
33. Edelman j
28. Zich (D.)
34. Voegwoord
29. Landbouwwerktuig
36. Uitroep
30. Voegwoord
38. Bloeiwijze i
1 31. Levenloos
39. Menselijk orgaan
32. Middelbaar onderwijs
40. Zegenrijke 'handeling
35. Fries
Van boven naar beneden:
37. Uitroep
1. De knecht
39. Onder andere
Voor- onze puzzelaars en puzzelaar
ster-s volgt hier- onze „Sint Nicolaas-
puzzle" en wel in de vorm van een
kmiswoordpuzzle, waarvoor de om
schrijvingen hieronder volgen.
De oplossing ervan dient uiterlijk
woensdag 15 december a.s. in ons be
zit te rijn!
Adresseer' uw oplossing aan: Re
dactie Zierikzeesche Nieuwsbode,
Jannewekken 11, Zierikzee en schrijf
in de linkerbovenhoek van de brief
kaart of enveloppe: „Sint Nicolaas-
puzzle".
Indien U uw oplossing per post in
zendt, gelieve u haar te frankeren
met Kinderpostzegels.
Als prijzen voor ide goede oplossers
stellen wij beschikbaar:
1 waardebon ad f 25,
1 waardebon ad f 10,
1 waardebon ad f 5,
4 waardebonnen ad f 2,50
alle voor 25 december a.s. te beste
den bij onze adverteerders.
Denkt U eraan: tijdig inzenden en
uitsluitend de ingevulde figuur in
zenden met duidelijke vermelding
van uw naam en volledig adres.'
Wij hopen op vele inzendingen en
wensen u allen: „prettig puzzelen en
veel succes!"
DE REDACTIE.
