KRITIEK OP WOORDENBOEK DER ZEEUWSE DIALECTEN
Wereld-tarwepositie is niet ongunstig
Rijdt veilig met melk
Staatsgreep
in Leopoldstad
INGEZONDEN STUKKEN
IN DE
GREEP (vV
VAN [<yl
DE GRIEP?
WITTE KRUIS
Communcatie-
stellieten van V.S.
Oude Zierikzeese „Stenen der wet"
gevonden op zolder bijgebouw stadhuis
Tijden» vergadering van „Stad eu Lande":
Ingezonden mededeling
Opmerkingen van <lr. J. M. O. van tier Poel in lezing
over geschiedenis van landbouw werktuigen
ZIERIKZEE, 24-11. De vereniging „Stad en Lande van Schouwen-Dui-
veland" ziet terug op een geslaagde ledenvergadering, welke ditmaal - mis
schien wat ongebruikelijk maar toch zeker wel begrijpelijk - stond in het
teken van de landbouw. Dat deze avond, dinsdag in de foyer van „Mon-
dragcn", vooral een kritisch beschouwend karakter kreeg was een gevolg
van de wijze waarop een lezing werd gebracht, getiteld „Fantasie en wer
kelijkheid. het landbouwwerktuig in de beeldende kunst". Dit onderwerp
werd n.l. behandeld door dr. J. M. G. van der Poel, wetenschappelijk mede
werker voor de agrarische geschiedenis, verbonden aan de hogere land
bouwschool te Wageningen, die tijdens zijn betoog enige kritische kantte
keningen plaatste bü het enige maanden geleden verschenen woordenboek
der Zeeuwse dialecten. In 't bijzonder zijn volgens dr. Van der Poel nogal
wat fouten gemaakt bü het plaatsen van illustraties bü bepaalde landbouw
werktuigen. üe lezinghouder noemde een tiental voorbeelden van fouten
met namen.
Iri zijn lezing toetste dr. Van der
Poel oude landbouwwerktuigen op
hun ontwikkeling in de loop van de
geschiedenis, waarbij hij zijn betoog
illustreerde met dia's. Spreker wees
er op dat aan de beeldende kunst
geen documentaire waarde kan wor
den toegekend bij het nagaan van de
opkomst van landbouwwerktuigen.
Overigens heeft de schilder Dirk
Bouts werk nagelaten waarop de
werkelijke vorm van bijv. een ploeg
geen geweld is aangedaan. In dit
verband toonde dr. Van der Poel
voorbeelden van wel en niet bruik
bare afbeeldingen.
In het bijzonder bepaalde spr. zich
bij de ontwikkeling van de ploeg.
Dit landbouwwerktuig is blijkens
rotstekeningen reeds in de pré-his
torie bekend. In deze omgeving, in
„Brabers" te Haamstede, zijn enige
jaren geleden oude ploegsporen ge
vonden. In de achttiende eeuw inspi
reerden landbouwsmeden zich bij
het construeren van een maaimachi-
ne op de eerste (Gallische) oogstma-
chine, wellke vanaf 300 na Christus
van de akkers was verdwenen. Uit
voerig schetste dsr. van der Poel de
verschillen tussen de voetploeg en
de karploeg: de eerste werd recht
streeks door het paard voortgetrok
ken, de karploeg via een „kar". Een
fraai voorbeeld van een oude Zeeuw
se ploeg is te zien op een grafzerk
uit 1547 welke tevoorschijn gekomen
is uit de voormalige hervormde kerk
te Breskens. Op deze zerk is een
voetploeg weergegeven. Dr. van dei-
Poel maakte vervolgens enige kri
tische opmerkingen naar aanleiding
van een geschrift van de Belgische
oud-landbouwinspecteur ir. Linde
man, die volgens spr. aan de hand
van oude miniaturen tot verkeerde
gevolgtrekkingen zou zijn gekomen.
Wat betreft het woordenboek der
Zeeuwse dialecten verweet spi*. de
redactrice mej. dr. H. C. M. Ghijsen,
dat zij (wat betreft de landbouw
werktuigen) de op de gehouden en
quête ingekomen antwoorden niet op
juistheid 'had getoetst en - zoals ge
zegd - dat niet scherp genoeg was
gelet op de illustraties.
Vervolgens werden enkele vragen
uit de aanwezige leden gesteld door
dr. van de Poel beantwoord. Hierbij
werd er o.m. op gewezen dat één dei-
mooiste houten ploegen van Neder
land in 'het bezit is van 'het gemeen
temuseum te Zierikzee, nl. de zg.
Schouwse ploeg.
De voorzitter van „Stad eu Lan
de", dr. J. J. Westendorp Boerma,
die dr. van der Poel ook had inge
leid, sprak aan het einde van de cau
serie een woord van dank voor deze
geslaagde landbouwavond en over
handigde de inleider hierbij een
exemplaar van het Rampboek.
Domumentaire foto's
Vervolgens kwamen nog enige za
ken betreffende „Stad en Lande"
aan de orde tijdens de rondvraag.
Een suggestie van de heer N. H. Ly-
sen 'om van elke dorpskern op
Schouwen-Duiveland foto's te laten
maken voordat het door afbraak en
nieuwbouw niet meer mogelijk is,
werd van harte overgenomen. De
voorzitter achtte dit zelfs een urgen
te zaak, vooral ook omdat veel mid
denstanders i.v.m. het toerisme tot
nieuwbouw overgaan, hetgeen overi
gens lang niet altijd een gelukkige
slotte mr. dr. W. P. Martens mee dat
de heer C. Postma, wees op 't belang
van goede foto's met documentaire
waax-de in verband met de vele
snelle veranderingen.
Het bestuur zal verdei- aandacht
schenken aan het feit dat in het
Beddeweeg een muurtje is gebouwd
dat te laag aansluit op het daar aan
wezige poortje van het Metselaars
gilde, hetgeen onder de aandacht ge
bracht werd door mevrouw Westen
dorp Boerma-Schlosser. Met vreugde
memoreerde de voorzitter verder het
initiatief van het verenigingslid de
heer J. L. van Duivendijk om zijn
huis aan de Nieuwe Haven verant
woord te laten restaureren. „We ver
heugen ons er zeer over dat hier met
liefde ambachtelijk te werk is ge
gaan", aldus dr. Westendorp Boerma.
Voor dit werk heeft de vereniging
een subsidie uit de kas verleend. In
antwoord op een vraag deelde ten
slotte mr. dr. P. Martens mee dat de
de actie van de jeugdige Zierikzeese
'historici om wat meer te leren aan
gaande de Zierikzeese woningen nog
lopende is. De resultaten zullen latei-
bekend gemaakt worden.
Foto's van t.v.
SPORT
VOETBAL K.N.V.B.
District Zuid I
Het programma van de voor za
terdag 20 en zondag 21 november jl.
vastgestelde wedstrijden is in zijn
geheel verschoven naar zaterdag 27
en zondag 28 november a.s.
VOLLEYBAL
Competitie afdeling Grevelingen
NeVeBo
Het programma voor de volgende
week luidt:
Dinsdag 30 november: P.T.T.-Sparta
II (9 uur, zaal MrcMefharriSs)
Woensdag 1 december: Sparta I-
O.D.I. (9 uur, zaal Middelharnis).
Zaterdag 4 december: Delta Sport I-
S.K.N.W.K. (3 uur, zaal Zierikzee).
Ingezonden mededelino
De jubilerende K.R.O. heeft in sa
menwerking met de Stichting ter
Bevordering van de Amateurfotogra
fie, een originele fotowedstrijd uitge
schreven.
Tijdens de marathonuitzending op
zaterdag 27 november a.s. kunnen
foto-amateurs opnamen van hun
beeldbuis maken, welke naar deze
wedstrijd kunnen worden ingezon
den.
Een foto moet van een verplicht
onderwerp zijn gemaakt en andere
mogen onderwerp van eigen keuze
bevatten.
Voor de deelnemers menen we
toch even een kniptip te moeten ge
ven:
Zorg voor een normaal contrast
rijk beeld. Vermijdt storende re
flecties op het glas van uw beeld
buis.
Plaats de camera (bij voorkeur op
een statief) op circa ÏV2 meter van
de beeldbuis.
Belicht bij een film van 22-24° din
met lensopening f:8 of f: 11.
Belicht bij een film van 25-27° din
met lensopening f: 5.6.
Gebruik uitsluitend een sluitertijd
van 1/25 of 1/30 sekonde!
Flits niet!
Een kniptip voor een kans op 1000
gulden aan prijzen.
CHARMANTE
DUSTERS
l
FIJNE LINGERIE
LONDEN, 24-11. De internatio
nale tarwe raad heeft woensdag ver
klaard dat er ondanks de toegeno
men wereldvraag weinig kans is op
Ingezonden mededeling
Neem vijf diepe teugen melk: om
innerlijk bij te tanken, energie in
te drinken zonder loom en zwaar
te worden. U wordt weer helder,
wakker, kwiek door vijf diepe
teugen melk!
Vraag per briefkaart aan Nederlands
Zitivclbnreait, postbus 4575 te Rijswijk
(7. .H-) het zelfklevende M-embleetn
(7x8 cm) voor de achterruit van uw
auto. Dan steunt 11 de aktie Rijdt veilig
met melk".
een tarwetekort in de komende 12
maanden. Het oostelijke handelsge
bied en de Chinese Volksrepubliek
zouden hun invoer mogelijk kunnen
vergroten tot een recordhoeveelheid
van in totaal meer dan 20 miljoen
ton.
Deze voorspelling werd gedaan
aan het eind van een vergadering,
waarbij de 48 lidstaten werd aan
bevolen de internationale tarwe-
overeenkomst te verlengen tot 31 ju
li 1967. Deze overeenkomst contro
leert in feite de tarwemarkten. over
de gehele wereld.
In een overzicht van de oogstvoor-
uitzichten voor 1965-66 verklaart de
raad dat de eerdere voorspellingen
voor een recordoogst enigszins zijn
gewijzigd door het slechte Weer in
delen van het noordelijke halfrond
en minder gunstige vooruitzichten
voor de grote producenten op het
zuidelijke halfrond. De oogst van dit
jaar - zonder die van China - wordt
nu geschat op 237 miljoen ton. Dit
is 11 miljoen ton minder dan in het
jaar 1964-65, maar nog 17 miljoen
Ion meer dan het gemiddelde over
de periode 1959 tot 1964. Deze ge
ringere oogst wordt door de raad
voornamelijk toegeschreven aan
ongunstige weersomstandigheden in
de Sowjet-Unie die daar de pro-
duktie beperken en de beperking
van de arealen en opbrengsten in
het zuidelijk halfrond.
LEEUWARDEN. De vrijheid van
een uit de Leeuwarder strafgevange
nis ontsnapte gevangene heoft slechts
kort geduurd. Een uur na zijn ont
snapping werd de vluchteling, de ge
detineerde C. J. B. op de kop van de
Afsluitdijk in de kraag gegrepen
door de rijkspolitie.
SMALLEGANGE
NEW YORK. De politieke com
missie der V.N. heeft zich uitgespro
ken voor een wereldontwapenings
conferentie met deelneming van Pe
king.
Afschaffing controle
van „groene kaart"
111 BeneJux-laiuteii
BRUSSEL, 24-11. De controle van
de „groene kaart" aan de grenzen in
Benelux zal op 1 januari 1967 wor
den afgeschaft, aldus hebben de mi
nisters van justitie en verkeer van
België, Nederland en Luxemburg
dinsdag -in Brussel besloten. De af
schaffing van deze controle zal
voortvloeien uit he.t van kracht wor
den van het Benelux-werdrag over
de wettelijke aansprakelijkheid voor
weggebruikers.
UW KLEDING
BADSCHOON
en in enkele dagen
uit en thuis
Chemische wasserij
„DE ZOOM" n.v.
Zierikzee - Tel. 2673
Achthonderd vrouwen op
„Dag voor de huisvrouw"
AMSTERDAM, 24-11. Ruim 800
huisvrouwen, onder wie 40 uit Mar
ken in klederdracht, hebben gisteren
deelgenomen aan de „Dag voor de
huisvrouw", in het congrescentrum
van de RAI te Amsterdam.
Het NIVE (Nederlands Instituut
voor Efficiency), had deze dag ter
gelegenheid van zijn veertigjarig ju
bileum, in samenwerking met dc
Nederlandse Huishcudraad, speciaal
voor de huisvrouw georganiseerd
„Niet alleen om hulde te betuigen
aan alle huisvrouwen in Nederland
en om al de kleine huishoudelijke
werkjes die <jlke vrouw doet in het
zonnetje te zetten", zoals de alge
meen voorzitter van 'het NIVE, ir. J.
Loopuyt, het in zijn welkomstwoord
uitdrukte, „maar ook om te probe
ren de huisvrouwen het dagelijks
werk met nieuwe ogen een nieuw
aanzien te .geven".
BRAZZAVILLE, 25-11. In Leo
poldstad is vannacht een militaire
staatsgreep gepleegd, zo wordt in
Brazzaville vernomen.
President Kasavoeboe is volgens
de berichten afgezet door de opper
bevelhebber van het Kongolese le
ger, luitenant-generaal Moboetoe.
Evariste Kimba is ontheven van
zijn functie van formateur van een
nieuwe Kongolese regering. Generaal
Moboetoe heeft kolonel Moelamba,
hoge commissaris van Kongo te
Stanleystad, belast met de vorming
van een voorlopige regering.
De staatsgreep werd donderdag
ochtend over radio Leopoldstad be
kendgemaakt. Gezegd werd dat
woensdag tijdens een vergadering
'"van hoge officieren ïverd besloten de
regering Kasavoeboe af te zetten
wegens mislukkingen, op politiek gé-
bied.
In Leopoldstad bleef het tijdens de
staatsgreep kalm.
DE BUITENLANDSE
ARBEIDERS
DEN HAAG, 23-11, Op 30 juni van
d'it jaar waren in ons land in totaal
ongeveer 60.000 buitenlandse ar
beidskrachten werkzaam, exclusief
Belgen en Luxemburgers. Onder hen
bevindt zich een constante groep van
ruim 20.000 arbeiders, afkomstig uit
Duitsland, Polen en Hongarije. In
oktober van dit jaar waren er als
buitenlands arbeidskrachten in ons
land werkzaam: 1250 Portugezen,
18.400 Spanjaarden, 7500 Italianen,
1020 Joegoslaven, 190 Grieken, 7600
Turken en 5150 Marokkanen.
Mijnheer de redakteur.
Gaarne zouden wij van deze gele
genheid 'gebruik maken enige wen
ken door te .geven aan de plaatselijke
bakkers en winkeliers, waarvoor
dank aan de redaktie.
We 'hebben alemaal de plicht te
waken over onze gezondheid, maar
ook over 'die van onze medemens.
Telkens moeten wij hieraan denken
als wij in genoemde winkels onver
pakte artikelen als gebak, banket en
snoep regelmatig aantreffen op de
toonbank.
Deze uitstalling is wellicht een
prima reclame, maar er wordt niet
aan gedacht dat genoemde artikelen
tevens een bron kunnen worden van
allerlei infectieziekten, o.a. griep,
verkoudheid, enz. Al het spreken en
handelen van het publiek gaat via
deze artikelen, de 'hygiënische maat
regelen bij 'hoesten, niezen en spre
ken worden niet altijd door idereen
in acht genomen, vooral niet door
kinderen.
Nu griep en andere ziekten weel
de kop opsteken is het belangrijk
hier even extra aandacht aan te
schenken. Afdekken van de artikelen
met plastic ,of door het een veiliger
plaatsje te geven, kan veel narigheid
voorkomen en u bewijst er het pu
bliek een dienst mee.
Cursisten E.H.I.O.
Rode Kruis-kolonne Zierikzee.
Op hartelijke wijze nam de bevolking van Dreischor afscheid van de
arts de heer J. L. Braber, die zyu parlikuliere praktijk heeft neerge
legd en een funktie heeft aanvaard bij het G.A.K. De foto geeft een
beeld van de afscheidsreceptie in hotel „De Drie Schapen".
(Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode).
KERKNIEUWS
Ds. P. op den Velde doet 17 december intrede
als predikant hij Chr. Geref. Kerk te Zierikzee
ZIERIKZEE. 24-11. Ds. P. Op den
Velde zal zondagmiddag 5 december
1965, om drie uur afscheid nemen
van de Christelijke Gereformeerde
Kerk van Mijdrecht en twaalf dagen
later, nl. vrijdagavond 17 december
1965 om zeven uur ,na vooraf in die
zelfde dienst te zijn bevestigd dooi
de consulent, ds .J. Westerink uit
Kerkwerve, intrede doen als predi
kant van de Christelijke Gerefor
meerde Kerk van Zierikzee, waar hij
beroepen is in de vakature van ds.
M. van der Klis, die op 17 februari
van het vorige jaar (1964) naar Pa-
pendrecht 'is vertrokken en die op 19
juli van dit jaar (1965), toen hij met
vakantie in Zwitserland was. zeer
plotseling is overleden.
Pieter op den Velde werd op 30
januari 1932 te Wormerveer geboren.
Hij bezocht eerst drie jaar de am
bachtsschool te Zaandam en was
daarna ongeveer vier jaar in de-
Zaanstreek werkzaam als machine
bankwerker. Naderhand studeerde
'hij aan de theologische hogeschool
van de Christelijke Gereformeerde
Kerken in Nederland te Apeldoorn,
waar hij m de zomer van 1949 zijn
kandidaatsexamen aflegde. Nadat de
heer Op den Velde toen ook ook door
het college van curatoren van de
theologische hogeschool te Apeldoorn
was 'beroepbaar verklaard in de
Christelijke Gereformeerde Kerken
in Nederland werd hij cp 13 novem
ber van datzelfde jaar (1949) door
prof. W. Kremer, toen nog predikant
te Apeldoorn en thans hoogleraar
aan de theologische hogeschool van
de Christelijke Gereformeerde Ker
ken in Nederland te Apeldoorn, be
vestigd als predikant van de Chris
telijke Gereformeerde Kerk van
Murmerwoude. Op 14 ovember 1954
verwisselde ds. Op den Velde deze
kerk met 'die van Hilversum-Oost en
op 2 maart 1961 werd hij door ds. C.
Verhage uit 's-Gravenhage-Centrum
toen nog predikant te Hilversum-
Centrum, bevestigd als predikant
van de Christelijke Gereformeerde
Kerk van Mijdrecht.
Afgevaardigde synode
Ds. Op den Velde werd bij herha
ling afgevaardigd eerst naar de par-
tikuliere synode van het Noorden en
naderhand naar die van het Oosten.
In 1962 en ook dit jaar (1965) maakte
hij deel uit van de generale synode
van de Christelijke Gereformeerde
Kerken in Nederland. Verder heeft
'hij in de loop der jaren vele be-
sluuvsfunkües en deputaatschappen
vervuld en zitting gehad in tal van
colleges en commissies. Zo was hij
o.a. van 1952 tot 1960 lid van het
hoofdbestuur van d'e Bond van Chris
telijke Gereformeerde Jongelings-
verenigingen in Nederland. Voor de
parlikuliere synode van het Oosten
was hij o.a.: sinds 1958 depulaat voor
de evangelisatie en depulaat van de
Dordlse kerkorde, sinds 1960 depu
laat voor het beheer van de kas voor
de opleiding van on- en minvermo
gende studenten (ex bonis publicis)
naar art. 19 van de Dordtse kerkorde
en sinds 1963 depulaat voor de evan
gelieverkondiging onder Israël. In de
classis Utrecht was hij o.a. examina
tor Oud Testament en de laatste vier
jaar hoofdredacteur van „Ons Kerk
blad", het orgaan van de classis
Utrecht van de Christelijke Gerefor
meerde Kerken in Nederland
Ingezonden mededeling
poeders helpen
u eruit!
WASHINGTON, 25-11. Eind vol
gende zomer zullen nog vier Ameri
kaanse communicatiesatellieten in de
ruimte worden gebracht. Deze zullen
op een hoogte van 35.800 kilometer
boven de evenaar televerbindingen
over de Stille oceaan verzorgen. Ver
der is het de bedoeling dat het ruim
tevaartcentrum in Houston via deze
satellieten in contact blijft met as
tronauten die in de toekomst reizen
naar de maan zullen maken. De eer
ste poging om een man op de maan
te brengen zal volgens de plannen
tegen het eind van de jaren zestig
worden ondernomen.
ZIERIKZEE, 24-11. - Dat men te Zierikzee wat betreft de stadsgeschie
denis altijd weer voor verrassingen kan komen te staan, is deze week op
nieuw duidelijk gebleken. De laatste vondst onthult de grimmige kant van
de middeleeuwen, want op een achterzolder van een bijgebouwtje van bet
stadhuis kwamen van onder het stof tevoorschün de zogenaamde „Stenen der
wet", een „zwaar" voorbeeld van de vroegere lijfstraffen, zoals die te Zie
rikzee blijkens het „Waarheidsboek" vrü veelvuldig werden toegepast.
Stadsarchivaris C. Postma wist overigens van het bestaan van de twee
door middel van een zware ketting verbonden stenen wel af. Ze worden in
vele oude steden aangetroffen, zoals bijv. te Vecre.
Blijkens een prent uit Smallegange (1696) waren de Zierikzeese „Stenen
der wet" opgehangen aan de torengevel van de toenmalige vleeshal en wel
links boven de ingang. Sedert de afschaffing midden vorige eeuw van de
ïyf- en doodstraffen werden de stenen, zoals dus nu is gebleken, ergens
op zolder neergelegd. Alweer volgens het genoemde „Waarheidsboek" werd
in mei 1509 iemand veroordeeld tot het dragen van zekere „stenen die voor
het stadhuis hangen".
In ieder geval staat wel vast dat de „Stenen der wet" van Zierikzee. in
de loop der jaren niet ver „van huis" zijn geraakt en ongetwijfeld zullen
ze op_ een eervoller plekje in (of aan) het stadhuis de komende generatie
herinneren aan de hardhandige kant van de oude stadsrcchtspraak.
Ingezonden mededeling
