Coopuaetf
IBM
gerda's EIGEN WEG
Kasperikelen bij V.N.
DUET
Het volk zonder zieken
NYLONS
DOUWE EGBERTS
Zachte geurige pijptabak
Begrotingstekort Bruinisse f 10.000,—
HOOFDPIJNPOEDERS
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrydag 20 november 1064 No. 19686
BLIK DOOR IIET WERELD
Ingezonden mededeling
De kamende assemblee der Ver.
Naties zou op grond van het regie,
ment kunnen besluiten de Sowjet-
Unie wegens wanbetaling hls lid te
schorsen. Frankrijk komt trouwens
binnenkort om dezelfde reden voor
royement in aanmerking. Dit zijn nu
net geen arme landen die het geld
amper kunnen missen. Het is geen
onvermogen om te betalen, maar on
wil. Het is een complete prestige-
zaak geworden en dat maakt de op
lossing juist zo moeilijk.
Moskou en Parijs liepen hun ach
ter stand aan contributie op omdat
zij geen cent wensen bij te dragen
in de kosten van militaire acties van
de Ver. Naties die niet door de vei
ligheidsraad zijn gelast, maar waar
toe de algemene vergadering besloot.
Die proceduren werd gevolgd - in
derdaad - om te voorkomen dat een
veto de nodig geoordeelde acties (in
Kongo en Israël) onmogelijk zou
maken. Maar de Russen en Fransen
zien dit als een manier om hun ve
torecht van zijn inhoud te beroven
en dat nemen ze niet.
Het gevolg is geweest dat de V.N.
tot zijn oren in de schuld zitten en
vaak slechts door Amerikaanse bij
dragen het hoofd boven water kon
houden. En dat nemen de Ver. Sta
ten nu weer niet: die hebben geen
zin er voor op te draaien dat ande
ren die best betalen kunnen dit
vertikken.
Hei prestige
Het gevolg is dat de Amerikanen
nu van hun kant weigeren bijvoor-
m De 92 Amerikaanse zakenlieden
d/ie op „verkennings"-bezoek zijn in
Moskou, zijn donderdagmorgen in
het Kremlin hartelijk onltvangen
door Sow jet-premier Kosygin.
Ingezonden mededeling
spaar plezierigmet
met gratis
waardezegels
van 15 en 25 ct.
vraag vooral om de
DUET-spaarkaart
beeld de commissie voor internatio
nale hulpverlening nieuwe bedragen
toe te stoppen voor die achterstalli
ge contributies in Moskou en Parijs
zijn voldaan. Frankrijk heeft - als
het ware om te demonstreren dat
het niet om het geld maar om het
spel gaat - bijvoorbeeld al wel toe
gezegd zijn bijdrage voor deze com
missie vrijwillig te verhogen.
Zo ziet men een prestige strijd al
een commissie der Ver. Naties (die
zelf overigens geheel onschuldig is
aan de twist) het werk moeilijk ma
ken. Dat is akelig, maar nog onaan
genamer is het straks voor de as
semblee. Als die het royement in
derdaad over de U.S.S.R. uitspreekt,
dan is de volkerenorganisatie voor
een goed deel ook kapot gemaakt.
Immers juist als een forum tussen
oost en west doen de V.N. waarde
vol werk. Maar als men de Sowjet-
Unie toestaat ongestraft contributie
te ontduiken, dan gaan anderen zich
uiteraard afvragen waarom ze dan
ook maar niet eens de man met de
kwitantie de deur zullen wijzen. En
dan geraakt de organisatie in een
nog diepere financiële misère. Oe
Thant zal een bijzonder wijze inge
ving moeten hebben wil hij met een
oplossing kunnen komen die beide
onheilen voor de V.N. vermijdt.
Tsjombe's succes
Tsjombes huurlingen hebben de
rebellen van Gbenjes „volksrepu
bliek" het vuur na aan de schenen
gelegd. De val van Stanleystad -
hun voornaamste bolwerk - kunnen
de opstandelingen ieder ogenblik
verwachten en dan is er niet veel
meer over van hun droom heel Kon
go te veroveren. Het ter dood ver
oordelen van de Amerikaanse zende
ling Carlson is daarom niet meer
dan een ivanhopige poging de Ame
rikanen te chanteren Tsjombe te
dwingen tot het staken van zijn op
mars. Dat kunnen de V.S. die voor
de vliegtuigen zorgen, die Tsjombe
zelf niet voldoende bezit.
Het gaat uiteindelijk niet alleen
om die ene zendeling: Gbenje heeft
zo nog een kleine duizend gijzelaars.
Het einde van Gbenje zou gemakke
lijk een onverkwikkelijk bloedbad
onder deze Europeanen kunnen be
tekenen. Veel is daar niet voor no
dig: de rebellen hebben onder de
Kongolezen zelf al gruwelijke slach
tingen aangericht.
Ongewild heeft Gbenje met zijn
executiebedreiging Tsjombe nog een
dienst bewezen. De onmenselijkheid
van deze vergelding heeft Kenya's
president Yomo Kenyatta er toe be
wogen als voorman van de Organi
satie van Afrikaanse Staten een be
roep op Gbenje te doen er van af te
zien.
Tot dusver heeft deze organisatie
geweigerd met Tsjombe zelfs maar
te praten en Kenyatta stak zijn ver
achting voor de Kongolese president
ook niet onder stoelen of banken.
Zijn zijdelingse hulp van nu houdt
ook een erkenning in dat - welke
bezwaren men ook tegen Tsjombe
mag hebben - hij in elk geval nog
een betere keus is dan de andere
zich als leiders opwerpende Kongo
lezen. Een overtuiging die elders al
een tijdje leefde
Schouiven-Duivelandse Sportspiegel
Wat gaat Burgh doen tegen Kruisland? Zierikzce gaat op bezoek
by Halsteren Drcischor niet geheel kansloos tegen Kruiningen
Verovert MEVO eerste winstpuntje op Beren?
VOETBAL K.N.V.B. Burgh gaat
zondagmiddag in eigen omgeving, in
de 4e klas G de strijd aanbinden
met nummer drie van de ranglijst,
Kruisland. Ook nu dus geen ge
makkelijke opgaaf voor de thuisclub
die in haar laatste twee wedstrijden
wel enigszins teleurstelde. Hopelijk
zorgt Burgh deze maal voor een
prettige verrassing door beslag op
de puntjes te leggen. Zierikzee gaat
op bezoek bü Halsteren waar het
geen prettige herinnering heeft aan
de wedstrijd van het vorige seizoen,
daar toen met 6-3 werd verloren.
Als alle spelers zich ten volle geven
moet een eervol resultaat binnen het
bereik van de rood-zwarten liggen.
S.C. Gastel kan zich op de 2e plaats
handhaven door het bezoekende
NVS geen kans te geven. Oude Mo
len heeft goede papieren tegen RK-
FC, al zal het er goed aan doen de
Bergenaren zeker niet te onderschat
ten. Vosmeer de laatste tijd niet op
dreef, zal moeite genoeg hebben om
De Schutters met lege handen naar
huis te sturen. Nw. Borgvliet gaat
proberen de rode lantaarn aan een
ander over te doen, maar dan zal
het in eigen omgeving eerst van DI-
VO moeten winnen.
AFD. ZEELAND. ZONDAGCOM
PETITIE. In de le klas B is Drei-
schor thuis niet geheel kansloos te
gen Kruiningen al zullen de blauw-
xvitten zich tot het uiterste moeten
inspannen als zij beslag op de volle
winst zullen willen leggen. De re
serves van Zierikzee nemen op het
sportpark Bannink tegen Kwaclen-
damme, waar in de uitwedstrijd met
2-2 tegen werd gelijk gespeeld Een
kansje op winst zit er voor Zierik
zee dus wel in. Zonnemaire gaat met
weinig hoop op succes op bezoek hij
Hansweertse Boys, evenals trouwens
Renesse dat Patrijzen met een be
zoek gaat vereren. Luctor heeft goe
de ivinstkavsen te Goes bij Robur.
In de 2e klas C is Zierikzee III in
eigen omgeving niet kansloos tegen
SVOWK. Burgh II heeft bij Drei-
schor II de beste troeven in handen,
terwijl Renesse II haar ongeslagen
positie wel niet in gevaar zal zien
gebracht door Zonnemaire II.
ZATERDAGCOMPETITIE. In de
Ie klas staat Bruse Boys in eigen
omgeving voor een zware taak tegen
Kapelle. De Bevelanders vertonen
gewoonlijk bij de Boys een uitste-
kend spelletje en ook produktief.
Als dit ook nu weer het geval is ziet
het er niet rooskleurig uit voor de
thuisclub. MEVO zou thuis haar eer-
ste'puntje moeien kunnen bemachti
gen tegen Beren maar zo ver is het
nog lang niet. Spui kan haar positie
wat gaan verbeteren door thuis van
Zaamslag te winnen. Nieuwdorp
krijgt een klein kansje haar eerste
overwinning te boeken tegen het be
zoekende AZVV II. Middelburg
krijgt het bijzonder zwaar bij het
bezoek aan Wemeldinge, dat zeker
zijn uiterste best zal doen de leiders
hun eerste verlies toe te brengen.
Hoek en Wolf aartsdijk zullen elkaar
niet veel ontlopen, waarschijnlijk
geeft het terreinvoordeel hier de
doorslag. In de 2e klas A een zware
taak voor SKNWK om te Nieuwer-
kerk Wissenkerke van de winst af
te houden. Colijnsplaatse Boys moet
Veere de baas kunnen, terwijl Se-
rooskerke de handen vol krijgt aan
Kloetinge II. Wolfaartsdijk II is in
eigen omgeving zeker niet kansloos
tegen Oostkapelle. In de 3e klas A
zijn er weinig problemen voor Zwa
luwen in het treffen tegen de eigen
reserves. Te Haamstede heeft Zee
meeuwen wel een kansje op de winst
tegen SKNWK II. De reserves van
Bruse Boys zouden bij het bezoek
aan Brouivershaven II wel eens voor
grotere problemen kunnen worden
gesteld, als de standenlijst zou doen
vermoeden. Te Kerkwerve gaat WIK
met de beste kansen het opnemen
tegen MEVO II.
JUNIOREN. In groep A IV Izomt
het nog ongeslagen Renesse A I in
de duinstreek in het veld tegen Zie
rikzee A II. Veel kans dat de be
zoekers de leiders hun eerste verlies
zullen bezorgen zit er niet in. Bruse
Boys A I gaat met gunstige perspec
tieven op bezoek bij MEVO A I. In
groep B IX zien wij ivinst vyor ME
VO B I tegen Zierikzee B II, terwijl
Bruse Boys B I le Nieuwerkerk bij
SKNWK B I aan het langste eind
gaat trekken. In groep B X zullen
de zwakke broeders Renesse B I en
Zwaluwen B I elkaar wel niet veel
ontlopen. Brouwershaven B I kan
de leidersplaats van WIK B I weer
(hernemen, maar dan zal het thuis
van Burgh B I moeten winnen.
BRUINISSE, 18-11. In de begro
ting 1964 openbaart zich na de 9e
begrotingswijziging een tekort van
f 10.000,-. Dit tekort is niet ontstaan
door bijzondere eenmalige uitgaven,
hetgeen zich thans openbaart moet
worden toegeschreven aan het feit
dat hoewel de begroting aanvanke
lijk sluitend werd genoemd, zij dat
wezenlijk niet was.
Wij stellen U voor om door de be
schikking over de algemene woning-
bouwreserve tot f 10.000,- voorlopig
in de dekking van het tekort te
voorzien. De algemene woningbouw-
reserve daalt hiermede van f 14.563,75
tot f 4563,75. Opnieuw zuilea wij er
op aandringen dat Uw verzoek tot
het verkrijgen van een aanvullende
uitkering in de algemene uitkering
uit het Gemeentefonds over 1964 in
overweging wordt genomen". Aldus
een schrijven van b. en w. aan de
gemeenteraad.
Verder stellen b. en w. voor een
aanvullende subsidieverhoging voor
het Groene Kruis, die over 1964 aan
gevraagd wordt, af te wijzen. Ge
vraagd werd door het Groene Kruis-
bestuur om de subsidie te brengen
op 50 procent van de geheven cö'n-
tributie of een verhoging van f 570,-
Het Groene Kruisbestuur heeft per
1 januari 1965 de contributie op
nieuw verhoogd. Zij vraagt een sub
sidie van f 3350,-. Voorgesteld wordt
een subsidie van f 2700,- te verlenen,
een en ander gezien de precaire toe
stand van de gemeentefinanciën.
De rioleringen
De rioleringen hebben in Bruinisse
een totale lengte van pl.m. 6500 m.
De bestaande rioleringen in de Kerk
straat, achter de Oudestraat, Oost
Deestraat, Lange Ring, Korte Ring
en Nieuwstraat dateren van voor
1940, (pl.m. 900 meter).
Een lengte van 2000 m., liggende
in de Boomdijk, Steinstraat, Prinses
Wilhelminalaan, Prinses Beatrix-
straat, Prinses Irenestraat, Koningin
Julianastraat, West Deestraat, Schip-
perslaan, Burg. Hagelaan en het
voormalige Padje tot aan de zuive
ringsinstallatie is gelegd in 1948-49.
Een lengte van 2900 meter liggende
in de Noordstraat. Bergstraat,
Noorddijk, Schoolstraat, Weststraat,
Molenstraat, Dreef, Poststraat,
Dorpsweg, Padjes, Nooddorpstraait,
West Nooddorp, Prinses Margriet-
straat en Prinses Marijkestraat is
gelegd in 1956-57. De resterende
lengte van 700 meter liigt in het Plan
West en is gelegd in 1961 en 1962.
Vervuiling
De leidingen, behalve die in Plan-
West zijn zeer vervuild. Voor die
vervuilingen worden verschillende
ooi-zaken opgegeven. Zo worden de
beginleidingen in Steinstraat, Boom-
dijk en Noorddijk als te weinig door
stroming hebbend, opgenoemd, peri
odiek doorspuiting is hier noodzake
lijk.
Ook het afdekzand van nieuwe be
stratingen schijnt veel kwaad te
doen, terwijl straat- en trottoirkol-
ken niet regelmatig worden schoon
gemaakt. Dit alles schrijft de Cen
trale Dienst, die verder een middel
aan de hand doet om van de vervui
ling af te komen, namelijk een raket
onder zeer hoge druk in de leidingen
te laten. Kosten globaal f 12.000,-.
De Centrale Dienst adviseert om
over te gaan tot de aanbevolen
werkwijze.
Prinses Irene
légt fuhktie neer
TILBURG, 19-11. In een persoon
lijk schrijven heeft priinses Irene het
stichtingsbestuur van het festival
voor de werkende jeugd te Tilburg
'doen weten, dat het 'haar wegens
verblijf in het buitenland niet lan
ger mogelijk is daadwerkelijke be-
langs/teLliing te tonen en da't zij der
halve het besOhenmvrouwschap neer
legt.
In dezelfde brief spreekt zij haar
vreugde uit over de bereidheid van
haar zuster prinses Margriet om het
b'esdhermvrouwschap 'te aanvaarden.
Tweemaal, in 1962 en iin '63, bezocht
prinses Irene het fesHiva'1 voor de
werkende jeugd in Tilburg. Dit zal
thans vain 26 t.m. 30 mei 1965 voor
de viierde maai worden, gehouden.
Ingezonden mededeling
jékhVéfir
PER ETUI VAN 6 EN 12 g
Een opzienbarende ontdekking
Sober voedsel - hard werken - geen luxe
Geen van de duizend en één ziek
ten, wélke aanval op aanval plegen
op onze volksgezondheid, kennen de
Hunsa's. Zij behoeven de kanker niet
te vrezen en zij duchten de t.b.c.
niet. Zelfs de ouderdomsziekten ont
breken er. Op hoge leeftijd sterven
ze in vrede.
Die Hunsa's wonen ergens in het
machtige Himalajagebergte. Tever
geefs zoekt men in de meeste boe
ken over landen en volken iets over
deze mensen. Dat er thans iets over
hen bekend is geworden, is te dan
ken aan de Noorse taalgeleerde Da
vid Lorimer en zijn vrouw, die er
een tijdlang gewoond hebben. Zijn
gegevens zijn door de Zwitserse
schrijver Ralph Bircher met de me
dedelingen van de Schotse dokter
Mc Garrison tot een boek verwerkt:
„Hunsa, ein Volk, das keine Krank-
heit kennt". (Er is een vertaling van
verschenen bij „De Driehoek" te
's-Graveland).
Om in het oord van de Hunsa's te
komen, volge men de rivier de In-
dus, welke zich bij Gilgit in Kasj
mir splitst in de Gilgit en Hunza. In
het uiterste noorden van Kasjmir
vindt men ze, niet ver van Toerke-
stan, Tadzjistan en Afghanistan.
Het bestaat uit slechts tienduizend
zielen. De mensen wonen op een
soort bergbalkons, gemiddeld twee
duizend meter boven de zeespiegel.
De zonnige hellingen zijn omgeven
door massa's ijs en drie bergtoppen
van meer dan zevenduizend meter
hoogte rijzen er ten hemel.
Een wildernis
Zonder menselijke arbeid zou dit
een barbaars oord zijn. Volgens de
schrijver zou het dan niets meer zijn
„dan een grootse, maar monsterach
tige bergwildernis zonder bossen,
DEN HAAG BLIJFT
REGERINGSSTAD
DEN HAAG, 18-11. De spreiding
van rijksinstellingen zal van mini
male omvang zijn en beperkt blijven
tot die instellingen, die er zich voor
lenen. Aan de regeringsstad Den
Haag als zodanig zal niet worden ge
raakt.
Dit zei burgemeester Kolfschoten
van Den Haag in de gemeenteraad,
naar aanleiding van vragen uit de
raad.
Mr. Kolfschoten noemde als voor
beeld van instellingen, die voor over
plaatsing in het kader van de sprei
ding in aanmerking komen het T.N.
O. te Delft, dat naar Apeldoorn ver
huist.
Scheepvaartberichten
Aludra, 18-11 te Rio de Janeiro.
Attis, 19-11 te New Orleans.
Goeree, 18-11 te Oh'icago.
Seinelloyd, 18-11 van Amsterdam.
Weekeinde
ARTSENDIENSTEN
Zierikzee:
Dokter W. Bontkes. lel: (01110)-2280.
Middenschouwen
Dokter G. J. v. d. Waarden, Noord-
gouwe, tel. (01112)-480.
Oosterland en Bruinisse:
Dokter H. Speelman, Oosterland, tel.
(01114)-280.
DIERENARTS
Dokter C. J. H. Söheuerman, Zierik
zee, tel. (01110)-2180.
Feuilleton door: HENK VAN HEESWIJK
Tijdens het eten zat Gerda naast
haar tante en luisterde naar de ge
sprekken, die gevoerd werden. Dat
wil zeggen: de bezoekster had het
grootste woord, vertelde van haar
werk in Amsterdam: „Ik ben op m'n
ouwe dag nog aan het collecteren
geweest en laat ik nog zowat hel
meeste opgehaald hebben? Maar ik
ken de wijken, waar geld zit en waar
het oök te halen is, zie je? I'k zeg
altijd weer: Het is een goed doel,
waar je voor bedelt, nlietwaar? Ge
lukkig willen de mensen tegenwoor
dig best wat van hun welvaart mis
sen, als je bij hen komt. Ik zeg wei
eens: mensen, beschouw het als een
zegen, dat je zelf zo kerngezond bent
en kijk dan niet op een briefje van
tien, als het om je zieke of minder
bedeelde medemens gaat. nietwaar?"
Gerda luisterde en dacht opnieuw:
Dit lieve mens kan nooit iets ge
daan hebben, waarvoor ze zich moet
schamen. Daarom kan ik maar
steeds niet begrijpen, wat vader en
moeder tegen haar hebben. Mis-
sdhien komt ze nu wat vaker hier
heen. Wat mij betreft, is ze altijd
welkom.
In de middag 'bekeek tante Gor-
dien in gezelschap van haar nichtje
dc hele boerderij, bewonderde het
jongvee, proefde van de verse koe
melk en hielp mee de kippen voe
ren. „Dat was vroeger altijd mijn
werk", verklaarde de 'gast. ...Je moe
der zat liever bij de varkens en de
kalvers. Zij is op en top een boerin;
ilk zou er niet voor gedeugd hebben,
zie je? Om te beginnen had i'k altijd
al een hekel aan vroeg opstaan. Om
zes uur melkenhoe zeggen ze
dat hier oök weer? O ja, an'n rest
ervan. Dan 'draai ik me nog eens
lekker om, hoor".
,,'s Morgens vroeg op is toc'h wel
prettig", meende Gerda. „En ge
zond".
„Best mogelijk, sdhatje, maar men
sen, die laat opstaan, woi'dCn oök
wel eens oud".
's Avon'ds 'bradht Gerda haar tan
te in de auto naar het station. Na
het broodeten had 'tante Gerdien aan
haar zwager gevraagd, of hij een
taxi wilde bellen, maar de -boer had
op rustige toon, tot grote verwonde
ring van zij-n dochter, geantwoord:
„Gerda brengt je wel met onze wa
gen naar het station".
Onderweg dacht het meisje: Van
vader kun je nu nooit 'hoogte krij
gen. Slechts bij hoge uitzondering
mag ik eens rijden en dan nog al
leen als vader zelf naast me zit.
want hij is o, zo zuinig op zijn nieu
we wagen. En nu mag i'k ineens in
m'n centje tante Gerdien naar het
station brengen.
Terwijl ze de oprijlaan afreed,
voelde ze de ogen van haar vader
op zich gericht. Dodh ze werd niet
zenuwachtig en -reed perfect de gro
te weg op. Intussen babbelde de an
dere vrouw: „Dat was een prettig
d'agje, schatje. Ik heb echt genoten.
Uk was -maar wat 'blij, dat ik de oude
Peppelhorst weer terugzag na zo
veel jaren".
„Waarom bleef u dan ook zo lang
weg, tante?"
De ander haaide haar schouders
op. „Och, hoe gaat dat, hé? Nij'loo is
niet 'bepaald -naast de deur van Am
sterdam uit. En ik -ben van nature
erg lui, zde je? Daarom is het maar
goed, dat iik nooit boerin geworden
ben, want daar zou ik niet voor deu
gen. Nu kan -ik werken, als ik er zin
in heb, en ais dat niet het geval is,
doe ik niets".
Bij het station kusten de twee
vrouwen elkaar, 'terwijl Gerda vroeg:
„Komt u nu wat v-aker, tante?"
De ander knikte glimlachend. „Ja
hoor, het zal nu geen zeven jaar
meer duren, voor ik weer kom".
„We hebben wat kersebomen, tan
te. Volgende maand zijn de kersen
rijp. Komt u dan weer eens een dag
je? Waarom komt u eigenlijk eens
een weekeind?"
„We zullen wel eens zien. schatje.
Dank je wel voor het wegbrengen.
En voor de fijne dag".
De twee stoptreinen kwamen bij
na gelijktijdig aan. Gerda stond op
het stationnetje en wuifde naar haar
tante, die het raam opengedraaid
had er. bleef wuiven, toen de trein
vertrok. Gelijk met de uit de andere
trein komende passagiers liep ze
naar de controle. Terwijl ze vrien
delijk knikte tegen de stationsamb
tenaar - perronk-aartjes werden hier
niet verkocht - hoorde ze een beken
de stem, die ineens riep: „Dat is de
dorde keer, juffrouw van 't Grashek.
Hoe maakt u hel sinds die morgen
in lij-n één?"
Voorbij de controle draaide Gerda
zich om. Het was Arie de Nots, de
Amsterdamse conducteur, maar nu
in een keurig costuum gekleed.
(Wordt vervolgt)
zonder gras, verwoest door modder
stromen, aardstortingen, vallend ge
steente en instortende rotsen". De
Hunsa's hebben er met primitieve
werktuigen in zekere zin de natuur
aan hen ondergeschikt gemaakt, zo
dat dit woeste land bewoonbaar is
geworden en voedsel levert.
En zo is „het land vol verrukke
lijke schoonheid als het koren er op
de terrassenakkers staat, met een
zee van rode bloemen welke een
heerlijke geur verspreiden over de
berghellingen, als de vruchtbomen
nog in blad staan en elke abrikozen-
soort in eigen gouden, rode of ge
vlamde tinten schittert, en als hier
en daar de druiventrossen rijpen,
terwijl boven dit alles de machtige
flanken van het gebergte ten hemel
rijzen en de hoogste toppen met ver
blindende ijsschittering in de licht
blauwe hemel torenen".
Doch hieraan gaat een winter met
ijzige stormvlagen vooraf, waarvoor
de Hunsa-families zich wekenlang
in hun ene kamer moeten bergen.
En zo'n familie bestaat soms wel uit
zo'n twintig personen, want de ge
trouwde kinderen met de hunnen
horen er ook bij. Winterkleding heb
ben ze niet en een kachel evenmin.
En toch is de temperatuur er wel
eens vijf tot acht graden onder nul
Celsius.
En als de winter voorbij is, komt
de hongerlente. Ieder beetje voed
sel is dan goud waard. Deze mensen
staan dan aan een zware beproeving
bloot. Tegelijkertijd moeten ze wer
ken en hard, opdat straks de oogst
zo groot mogelijk zij. Neen, het luxe
leven van de twintigste eeuw be
hoort niet tot hun zegeningen.
Dokters zyn er werkloos
Doch zij bezitten een andere schat,
die - laten we het zo even voor het
gemak noemen - de beschaafde mens
zo dikwijls missen moet: gezondheid.
Temeer valt dit op als men ze ver
gelijkt met hun buurvolken, die door
vele ziekten geteisterd worden. Dok
ter McGarrison had bij de Hunsa's
dan pok maar weinig te doen. Zo
nu en dan kon hij de mensen van
dienst zijn als er bijvoorbeeld een
zijn been gebroken had. De grote ar
beidsprestatie en harmonische li
chaamsbouw van de mensen vielen
hem op.
Slechts zelden kwamen er korte,
hevige koortsen voor. Ook werd nog
wel eens een oogontsteking gecon
stateerd als gevolg van het weken
lange verblijf in het winterkwartier.
De zogenaamde ouderdomskwalen
onbraken eveneens: „De ouderdom
bracht evenmin verzwakking der or
ganen met zich mee. Het hart ver
loor niets van zijn jeugdige elastici
teit. Gehoor- of oogzwakte bleven
uit en de tanden beten nog glimmend
en krachtig in het brood. Op zeld
zaam hoge leeftijd doofde het leven
vredig als een kaars die uitgebrand
is".
Wat voor karakter hebben zulke
gezonde mensen? Lorimer geeft hier
antwoord op: „Ze zijn vrolijkopen,
rondborstig, intelligent, levendig en
ondernemend, begaafd met zin voor
humor en plezier, en zij vallen op
door hun geest van verdaagzaam-
heid. Het is prettig met hen te wer
ken en te leven. Zij gaan goedaardig
en lankmoedig met elkaar om, zijn
gezellig in hun vrije tijd en geluk
kig, vriendschappelijk en hulpvaar
dig in hun werk. Zij houden van
kinderen zonder hen te verwennen
en zijn vol consideratie voor ouden
en gebrekkigen".
Er zou nog veel meer te vertellen
zijn: over de geringe zuigelingen
sterfte, het ontbreken zelfs van huid
ziekten, hun godsdienst, hun feesten
enzovoort, maar daar leze men het
boek voor. Hier zullen we ons nog
slechts even verdiepen in de vraag,
waaraan de Hunsa's hun gezondheid
te danken hebben.
Veel rauwkost
Ralph Bircher zoekt het vooral in
het voedsel, dat zij gebruiken. Daar
is geen import bij, zodat alles van
eigen bodem komt. In dit verband
moet opgemerkt worden, dat zij op
mest even zuinig zijn als op voedsel.
Kinderen lopen met houten vang-
schaal achter de dieren aan, maar
later gaan ze evengoed nog op zoek
naar mest. Zo onderhouden zij, wat
dr. G. T. Wrench - een leerling van
McGarrison - „Het rad der gezond
heid" noemt.
Merkwaardig is, dat er in ons land
door ir. O. Cleveringa, rijksland-
bouwconsulent, opzienbarende lezin
gen worden gehouden, waarin hij
waarschuwt voor de eenzijdige be
mesting met kunstmest, waardoor de
grond „dood" zou gaan en het voed
sel van deze grond aan de mens geen
weerstand meer zou geven.
Een ander kenmerk van het voed
selpakket der Hunsa's is, dat het
sterk overwegend plantaardig is.
Dierlijk voedsel komt er maar wei
nig voor. Het vleesgebruik beperkt
zich tot niet meer bruikbare melk-,
wol- en werkdieren. De schamele
koeien geven overigens maar weinig
melk. Varkens kent men er niet en
aan visvangst doet men niet.
Ze gebruiken veel rauwkost. Fruit
is er het hoofdvoedsel. Het is alle
maal zoveel mogelijk onvervalste
natuurvoeding, waarin de voedings-
tvaarde behouden is gebleven. Ge
notmiddelen zijn er hoge uilzonde
ringen. Keukenzout wordt er maar
heel weinig gebruikt. Ook is er ge
brek aan olie en vellen.
Dan nog de opmerking, dat de
voeding in zijn geheel matig is.
Hebben ze hun gezondheid aan dit
voedsel te dankenDat zullen de
mannen van de wetenschap uit te
maken hebben. Er spelen behalve
het voedsel misschien nog factoren
een rol, welke nog geheel onbekend
zijn. Wat meer tol onze verbeelding
spreekt, is het feit, dat er ergens
een kerngezond volk leeft, dat bo
vendien geen last heeft van ouder
domsziekten. Algemene gezondheid
is dus mogelijk!
I
4
