Coopwaett
Relaas over de tocht der Spanjaarden door het Zijpe
DUET
NYLONS
Mr. Pos overleden
DOUWE EGBERTS
Zachte geurige pijptabak
Duur porcelein
Tractor reed dame klem in Z.-havenpoort
Nobelprijscomité
heeft geld tekort
K.L.M. boekt minder
verlies in 1964
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag C november 1964 No. 19689
Stout plan lukte in 1575
Ingezonden mededeling
Velen onzer ligt nog vers in het
geheugen de gedenkwaardige nacht
in de bange meidagen van '40 toen
de Duitse horden, bijna een week na
de inval in ons land, bij Zijpe over
voeren teneinde bezit te nemen van
Schouwen-Ouiveland. Veel minder
bekend is uiteraard dat een derge
lijke inval, zij het dan onder andere
omstandigheden, plaats vond in de
nacht van 28 op 29 september 1575
door de Spanjaarden. Deze geheel
andere omstandigheden bestonden
hierin dat de overtocht te voet ging
door het toen nog niet zo diepe wa
ter van het Zijpe. Het was een bij
zonder gevaarlijke onderneming van
de vijand, zozelfs dat zij de tegen
stander respekt afdwong, getuige de
rijmregels: „Een rechtgeaarde ziel
pryst ook des vyants moed, en steeds
sal 't onvergeet'lyk blyven, dat roem
rijkst aller krygsbedryven, Die tocht
van helden, dwars door 'd opgezetten
vloet".
Uit do resolutiën van de Staten
van Holland blijkt reeds dat men er
van op de hoogte was dat de vijand
een poging wilde wagen Holland van
Zeeland af te sluiten. Ook in de
stede van Zierikzee was de bevol
king doordrongen dat een groot ge
vaar hen bedreigde, en vele van de
inwoners 'hadden reeds de vlucht ge
nomen, of vrouw en kroost wegge
zonden. Door de vroegere burge
meester van Middelburg, Joosten, en
de oud-rentmeester van Schouwen,
JThr. Bruyninek van Wijngaerden en
de Heer van Serooskerke werd de
Spaanse landvoogd Don Requesens
gewezen op de mogelijkheid, om, wa
dende van Simt Philipsland, toenter-
tijde niet bedijkt, over te steken
naar Oost-Duiveland. Volgens de
verzekering der beide laatsten wa
ren de bewoners van het eiland Dui-
veland in Ihet hart overwegend
Spaansgezind en zou ook Zierikzee
zich graag overgeven. Als een eerste
voorwaarde noemden zij dat de
Spaanse soldaten zidh ridderlijk zou
den gedragen en geen gewelddaden
zouden bedrijven. Landvoogd Re
quesens kwam in hoogst eigen per
soon op 17 september van 1575 naar
Bergen op Zoom en verder naar Sint
Annaland waar hij versterkingen liet
aanleggen en er tevens een aantal
schepen heenbracht, t.w. een 30-tal
galleiën, enige kromstevens en nog
wat kleinere vaartuigen.
Een knecht van de Heer van
Serooskerke had met een boer
uit Tholen ter plaatse enige ver
kenningen verricht, en leverden
het bewijs dat het inderdaad
mogelijk was om per voet van
af Sint Philipsland het tegen
overliggende eiland Duivéland te
bereiken. En dat op de plaats
waar voor de dijk een schor lag,
Rumoirt geheten, dicht bij het
tegenwoordige gehucht Zijpe.
Dat toentertijd ook met listen ge
werkt werd moge blijken uit het feit
dat de Spanjaarden, om de tegen
stander af te leiden, enige andere
aanslagen trachtten te volvoeren, o.
m. één op de plaafts Buren in de Be
tuwe, terwijl ook in die tijd hét
eiland Fijnaart door Mondragon in
genomen werd. Intussen 'bracht Re
quesens bij Sint Annaland 1500
Spanjaarden, 1500 Duitsers en even
veel Walen bijéén, die gezamenlijk
eerst Duivéland en daarna Schou
wen moesten veroveren. De Prins en
cfe Staten hadden tegenmiddelen in
gesteld om te trachten met alle
macht de toeleg te beletten.
Merkwaardige tocht
Desondanks besloten Requesens en
Mondragon over te gaan tot uitvoe
ring van hun plannen, en zo ging
dan één dei- merkwaardigste tochten
uit de geschiedenis een aanvang ne
men ,^die de gantsche Spaansche
krygh heeft uigeleevert". Men had
uitgekiend dalt de beste tijd voor de
tocht door het water zou zijn op de
avond van de 28ste september, om
dat het dan zeer laag water en dood
tij was. Op dit tijdstip zou d!e over
tocht worden gewaagd vanuit Sint
Philipsland. Mondragon hield van te
voren een gloedvolle rede tot de
troepen, waarop het gehele leger als
in koor antwoordde met de nodige
geestdrift, liever te willen sterven
dan terug te keren zortder dfe eilan
den Duivéland en Schouwen te heb
ben veroverd. Voorafgegaan door de
verkenners gingen om elf uur de
Spaanse soldaten te water, allen
Scheepvaartberichten
Esso Den Haag, 6-11 van Port Said
naar Rastamura.
Esso Rotterdam, 5-11 dwars Oran
naar Port Said.
Seinelloyd, 5-11 -te Antwerpen.
World Hill, 6-11 te Singapore.
Ingezonden mededeling
epaar plezierigmet
met gratis
waardezegels
van 15 en 25 ct.
vraag vooral om de
DUET-spaarkaart
voorzien van een zakje met twee
pond buskruit om de hals gebonden,
en beschuit met kaas, voldoende
voor drie dagen. Aanvoerder was de
bekende veldoverste uit Alva's
school, kolonel Osorio de Ulloa. De
soldaten liepen als 'ganzen achter el
kaar over de smallle drempel van
hard zand tussen St. Philipsland en
Duivéland. Aan weerszijden van deze
drempel lag de gehele Geuzenvloot,
bestaande uit 40 kloeke schepen en
200 roeiboten, onder bevel van ad
miraal Louis de Boisot, welke ech
ter op dit moment juist enige dagen
naar Middelburg was geroepen. Door
de lage waterstand kon de vloot
echter niet dicht bij de wadende
Soanjaarden komen .terwijl zij door
de duisternis eerst weinig met het
geschut kon uitrichten. Weldra ech
ter kwam hot getij opzetten en de
troepen des konings waadden tot hun
borst in het water.
Nu konden ook de Geuzen
dichterbij komen. Doordat het
weerlichtte werd bij tijd en wijle
het gehele schouwspel hel ver
licht, om echter daarna weer in
stikdonkere nacht te vervagen.
Met bootshaken en bomen tracht
ten de Hollanders en de Zeeu
wen de waaghalzen onder wa
ter te drukken, terwijl er voort
durend met musketten op hen
werd gevuurd.
Ook van de oorlogsschepen werd
larter zonder ophouden geschoten. De
Spaanse soldaten doorwaadden de
engte Bruintjeskreok en vervolgens
de toen ondiepe Wijdaers, tot op het
schor voor de dijk van Bruinisse bij
Hardemee. Het was een vreselijke
nacht en een ooggettiige, de land
meter Jacques Monetau vertelt er
van: „De magistraat van Zierikzee
had goedgevonden dat er een gracht
gegraven zou worden op het gors
tussen Viane en Hardemee, teneinde
de vijand, zo hij door 'het water
kwam, te kunnen stuiten. Tot dit
einde had hij een compagnie arbei
ders aangenomen, terwijl ik werd
gelast om deze te maken gracht af
te steken. Ik ben met de arbeiders
met vliegende vendel derwaarts ge
togen en heb de 27ste september,
daags voor des vijandis overkomst,
mij van mijn taak gekweten tot aan
de avond. De arbeiders zijn toen
voor het grootste gedeelte naar Oos-
teriand gegaan en ik met zes perso
nen naar het fort van Hardemee,
terwijl ik later ook mij naar Ooster-
land spoedde. Het was die macht een
vreselijk gezicht van vuurstralen
langs de lucht, en ook was het voort
durend gedonder van 'het geschut
hoorbaar. Het was soms zo licht dat
men een boök zou kunnen lezen.
Uiteraard werd er te Oostetrland'
door de bevolking niet veel gesla
pen, men verkeerde de hele nacht
angstig op de wegen in en buiten
het dorp. Tégen dat het lidht ging
worden ben ik met vijf of zes man
weer naar Hardémee terug gelopen.
Toen we daar aankwamen was het
al licht dag zodat we die galeien van
de vijand zagen liggen. Op het
söhansje vonden we maar veertien
soldaten meer, de anderen waren
vertrokken op het alarm van Ru
moirt. Er lagen twee ha'lve kartou
wen op het sdhansje die voortdurend
vuurden op de galeien, terwijl daar
ook een oorlogsschip gestadig schoot.
In het Zijpe lagen, naar ik mij her
inner vijf of zes oorlogsschepen op
het droge die zonder ophouden vuur
den toen de vijand op het droge
voorbij marcheerde. Het was sftül en
mooi helder weer en een oostenwind'.
Als wij vijven !de vijand aan land
zagen springen hébben we het op
een lopen gezet en hébben achter
haald den burgemeester Cornells
Willem Simonsz. tegen wélke ik zei-
de: „Heer Burgemeester, ge moet lo
pen, want dalt is de vijand die ons
zo naloopt". DoCh hij, verbaasd zijn
de en buiten adem, gaf geen ant
woord". Tot zover de ooggetuige.
Aan land
Het doorwaadavontuur kostte de
Spanjaarden volgens Requesens on
geveer 100 doden en rond 200 ge
kwetsten. Onder ide gedodën behoor
de de dappere kolonel Isidoor Pa-
cieco. Hij werd door een kogel ge
troffen terwijl hij door de diepte
waadde, en vuurde nadien, sterven
de, zijn soldaten aan voort te trek
ken en zich niet om 'hem te bekom
meren. Hij kwam in hét water om.
Nadat de onverschrokken Spanjolen
onder hevel van d' Ulloa, de tocht
ha'dden volbracht, klauterden zij vol
krijgslust de zeedijk op, terwijl zij
kniélend op de berm een kort gebed
tot de Maagd Maria en de Heilige
Jacob uitspraken. Hierna wachtten
zij met hun commandant op verster
kingen, 'i.e. Mondragon met zijn
Waals regiment die met de galleien
waren overgevaren.
Gezamenlijk trok men toen
naar het in de nabijheid gelegen
fort Rumoirt, dat zich spoedig
overgaf, zowel als het meer wes
telijk gelegen fort van Oost Dui
véland. Achter de zeedijk ston
den 10 vendels Fransen, Schot
ten en Engelsen onder bevel van
Charles de Boisot. Deze waren,
ziende de ontembare krijgsmoed
der vijanden, zo onthutst, dat zij
éénmaal hun geweren afvuur
den en het toen op een lopen
zetten.
Weekeinde
ARTSENDIENSTEN
Zierikzee: dokter W. Bontkes, telef.
(01110)-2280.
Middenschouwen: dokter W. Terp
stra, Brouwershaven, telef. (01119)-
280.
Oosterland-Bruinisse: dokter K. van
Leeuwen, Bruinisse, telef. (01113)-
280.
DIERENARTS
dokter C, J. H. Scheuerman, Zierik
zee, telef. (01110)—2180.
Hierbij werd helaas de dappere
commandant de Boisot gedood, naar
•algemeen wordt aangenomen door
één van zijn eigen soldaten tijdens
de grote verwarring, misschien wel
met opzet. Zijn stoffelijk overschot
kon men nog meenemen. Het werd
later te Middelburg begraven. Bin
nen één dag maakten de Spanjaar
den zich meester van het gehele
eiland Duivéland. Het fort te Viane
werd door de bezetting in brand ge
stoken en vervolgens door de Geu
zen verlaten. De gehele prinselijke
bezetting van Duivéland, 10 vendels
sterk, trok ziah terug naar Zierikzee
onder leiding van Arend van Dorp,
gouverneur van Zierikzee en Schou
wen. De meesten waadden door het
Dijkwater dat toeriteriijd Duivéland
nog van Schouwen scheidde. Het
waren bange dagen voor Duivelands
bevolking, 'die voortaan zuchten
moest onder Spaanse bezetting.
Oosterland. L. A. C.
In Jemen wordt met ingang van
zondag een bestand van kracht. Dit
werd donderdag officieel in Cairo
bekend gemaakt. De elkaar bestrij
dende groepen, Royalisten en Repu
blikeinen, voerden al enige t\jd in
het geheim onderhandelingen.
WILLEMSTAD, 5-11. Donderdag
ochtend (plaatselijke tij'd) is in het
9t. Elisabeth Gasthuis te Willemstad
(Curacao) overleden mr. dr. R. H.
Pos, buitengewoon en gevolmachtigd
ambassadeur te Havanna.
Mr. dr. Pos heeft een zeer belang
rijk aandeel gehad in de totstand
koming van de nieuwe rechtsorde
van het koninkrijk der Nederlanden.
Voorzitter J. Lachmon schorste na
het bekend worden van het overlij
den van de heer Pos de zitting van
de Staten van Suriname.
Zoals bekend werd mr. dr. Pos
door de Surinaamse regering voorge
dragen voor 'het gouverneurschap
van Suriname. De benoeming van
mr. Hein de Vries 'tolt gouverneur
wordt nu vrijwel zéker geacht.
Zierikzee
BURGERLIJKE STAND
Geboren. 29 okt. Adriaantje, d.
van Cilius Willem Sohreuders en
Dana van de Sande (Rotterdam); 1
nov. Jan, z. van Theo Heikamp en
Johanna Suzanna van Duivendijk
(Zlierikzee); 31 ukt. Grietje Maatje, d.
van Steven Obte en Goodtske de
Bruin (Bruinisse); 30 ökt. Gerard
Rudolf, z. van Adriaan Bin en Cor
nelia Legemaate (Zierikzee); 4 nov.
Jan Johan, z. van Jacobus Jan van
Nieuwenhuijze en Suzanha Jacoba
Koopman (Zierikzee).
Gehuwd. 30 okt. Antonie Me-
ganck, 27 jr. (Middenschouwen) en
Elizabeth Carolina van Sprtmdel, 24
jr. (Zierikzee); 30 o'kt. Marius Adria-
nus Verton, 21 jr. en Jacominia Maat
je Kleppe, 19 jr. (beiden Zierikzee).
Overleden. 28 okt. Jacoba
Janna Braher, 73 jr., geh. gew. met
Izaalk de Hooge (Zierikzee); 30 okt.
Maria Jacoba Batenlburg, 82 jr., geh.
mét Willem Cornells van der Linde
(Zierikzee); 3 nov. Johannes Marinus
Visser, 78 jr., eebtg. van Martha Hof
man (Duivéland).
AMSTERDAM. 4-11. Voor ge
kleurd porselein en mei name
voor Chinees porselein hebben
Nederlandse particuliere ver
zamelaars veel geld oi>er. Ex
orbitant veel, meent de heer
Paul Brandt, in wiens zalen
gedurende enige dagen een
grote kunstveiling wordt ge
houden. Twee Chinees porse
leinen familie-rose schotels,
diam. 35.5 cm., werden eerst
afzonderlijk geveild voor 1700
elk. Later werden ze nog eens
gezamenlijk verkocht en toen
brachten ze bij elkaar f 5100
op. Iets minder maar toch nog
een bijzonder hoog bedrag
werd betaald voor eveneens
twee Chinees porseleinen fa
milie'rose schotels, namelijk
f 3700. Afzonderlijke schotels
werden o.m. verkocht voor
prijzen als f 2500 en f 2800.
Deze stonden in de catalogus
beschreven als „gaaf", maar
ook voor schotels met een
barstje en een schilfertje wer
den bedragen ver boven de
1000 gulden betaald.
RECHTSZAKEN
Politierechter Middelburg
De Zierikzeese chauffeur R. v. d,
W. zette op 16 juli in de Zuidhaven
poort de Zierikzeese mevr. A. Dorst -
Fierens zodanig klem met de aan
hang van zijn traotor, dat zij hierbij
een 'bekkenfractuur opliep.
In hoeverre hij hieraan schuldig
was werd gistermiddag voor dé Mid
delburgse politierechter uitvoerig
onderzocht. Verdachte was van de
kant van de Zuidhavenbrug geko
men met een snelheid van naar hij
verklaarde 8 a 10 kilometer. Hij zei
dat hij de dame had gezien op het
moment dat hij de poort binnenreed
en zij aan de andere kant hetzelfde
te voet deed. In de veronderstelling
dat er ruimte genoeg was reed hij
door. De aanhangwagen was echter
breder dan de tractor en nadat hét
voorste gedeelte haar gepasseerd
was 'hoorde v. d. W. plötseHing een
gil van de op de aanhang meerijden
de J. Saman. Hij stopte en consta
teerde dat mevrouw Dorst onder 'de
wielen lag. De als getuige fungeren
de verbalisant H. J. Berrevoets,
wachtmeester le klas bij dé rijks-
OSLO, 5-11. De Nobelprijscom-
missie voor de vrede komt 48.650
Noorse kronen (f 24.320) tekort en
heeft het Noorse parlement om aan
vulling van dit bedrag verzocht. Lo
nen en prijzen zijn zodanig gestegen
dat de commissie niiet meer toekomt
met de jaarlijkse bijdrage van 91.000
kronen uit de rente van het 38.4 mil
joen tellende Nobelfonds. De leden
van de commissie word'en 'door het
parlement benoemd.
politie in Zierikzee, verklaarde dat
op de poort een bord hangt dat wa
gens breder dan 2.20 meter er niet
door mogen. De aanhang was echter
breder geweest. Oök was ge bleten
dat de spiegel van de traotor vuil en
niet goed gesteld was. De verdediger
in deze zaa'k, mr. C. J. B. du Croo,
voerde aan dat ook de wagens van
de Koophandel en Zeelandia 2.40 m.
breed zijn en dat daartegen nog nooit
proces-veibaall is opgemaakt.
Omdat het slachtoffer nog niét als
getuige gehoord kon worden is deze
zaak uitgesteld totdat dit wel het ge
val zal zijn.
Een tankvliegtuig van de Ameri
kaanse luchtmacht is donderdag
kort na het opstijgen van een basis
nabij Portsmouth, in de staat New
Hampshire, op een golfbaan neerge
stort en in brand gevlogen. Alle vijf
inzittenden kwamen hierbij om het
leven.
Snijden niet licht
De „laser" lichtstraal, die een
tot dusver ongekend doordrin
gingsvermogen bezit en nog
voornamelijk voor wetenschap
pelijke doeleinden wordt ge
bruikt heeft thans een prak
tische toepassing gevonden bij
het snijden van papier. Grote
hoeveelheden papier kunnen
met zeer grote snelheid in elk
gewenst formaat of model „ge
sneden" worden met behulp
van een laser-straal. Het is een
Duits patent, dat deze toepas
sing heeft mogelijk gemaakt.
DEN HAAG, 5-11. Het verlies van
de K.L.M. over 1964 zal, hoewel de
resultaten over de drie eerste kwar
talen nog niet nauwkeurig bekend
zijn, belangrijk minder zijn dan in
1963. Het verlies wordt geraamd op
15 a 20 miljoen gulden in dit jaar.
De verliezen van de K.L.M. bedroe
gen in 1962 nog 75 miljoen gulden;
in 1963 nog 55,3 miljoen.
Deze cijfers verstrekte minister
van Aarisen (verkeer en waterstaat)
donderdagmiddag de vaste commis
sie voor verkeer en waterstaat uit
de Tweede Kamer. De betere be
drijfsresultaten zijn, naar de mening
van de minister, mede een gevolg
van de uitstekende samenwerking
op directie-niveau, tussen de directie
en het college van commissarissen
en tussen de direotiie en de regering.
De vorig jaar doorgevoerde wijzigin
gen bij de K.L.M. leidden tof verbe
tering in de mentaliteit, de arbeids-
lust en de arbeidsvreugde onder het
personeel, aldus de bewindsman.
Ook deze resultaten gaven aanlei
ding tot het verkrijgen -van betere
bedrijfsresultaten.
TONEEL EN FILM
Elvis Presley in
Follow that dream
Deze week draait in de Zierikzeese
Concertzaal een film met Elvis Pres
ley, getiteld: „Follow that dream".
De achtergrond van de film vormt
een enigszins vreemdsoortig gezin
dat op een strand in het zuiden van
Noord-Amerika huisjes verhuurt.
Het bloeiende strandje lokt evenwel
een paar ras penoze jongens - gang
sters van professie - en die gaan een
beetje terreur uitoefenen, zoals het
ook in Chicago in de twintiger jaren
was. Dan echter komt Elvis op de
proppen en met z'n kennis van judo
leert hij op zijn beurt de gangsters
mores. Het is wel eens wat nieuws,
deze Elvis, die als sherrif achteloos
gangsters door de muur slaat. Uiter
aard krijgt hij ook de gelegenheid
om met zijn zoetvloeiende stem een
paar liedjes te brengen.
Ingezonden mededeling
MORGHAN, de magiër
78. Met een woedende kreet richtte Aram
zich op toen hij z'n doodsvijand voor zich
zag, maar zijn boeien maakten hem mach
teloos. En hij moest het verdragen dat Mor-
ghan spottend naar hem toekwam. „Ik wist
het.'" -de stem van Aram drukte een diepe
minachting uit. „Gij hebt al die tijd samen
gezworen met Gahmoirl Die wonderdoener
was slechts een gehoorzame slavenknecht".
„Een marionet, m'n vriend", zei Morghan
spottend. „Een dood werktuig! Ge kunt u
geen idee vormen van onze nauwe samen
werking! Zie!" Met een nonchalant gebaar
toonde hij enkele kleren, die op een stoel
achter hem geworpen waren. Verbluft her
kende Aram de hoofddoek en do mantel
die de oude waarzegger altijd droeg. En
op dat moment begreep hij pas in z'n ge
heel het duivelse plan. „U!"
„Goed geraden, m'n vriend! Ik was Gah
moirl" Morghan lachte droog. „Ik speelde
de rol van de oude wonderdoener, die graaf
Alwyn zou genezen, indien Silvia er in toe
stemde mij te huwen. Nu het doel bereikt
is, heb ik geen geheimen meer voor u!"
vervolgde hij spottend. „Ge zult niet meer
in de gelegenheid zijn uw ontdekking te
vertellen! Ik ga weg, m'n vriend, maar gij
blijft hier! Ge zult u evenwel niet verve
len.' Ik heb de naam, mijn gasten te amu
seren! En zoals ge reeds uit ervaring weet,
ben ik tamelijk goed op de hoogte van de
alchemie en van de geheimen van de oude
Arabieren". Hij nam een flesje van de tafel
en toonde het aan Aram. „Ge zult de op
merkelijke uilwerking ondergaan van deze
drank, die ik hem samengesteld terwijl ik
op uw ontwaken wachtte".
Aram antwoordde niet. De openbaring
van de ware gang van zaken had hem zo
verstikt, dat hij een moment meende het
slachtoffer te zijn van een boze droom. Vol
afkeer staarde hij naar Morghan, die het
flesje nu met grote zorg op een rechaud
plaatste. „Ik begrijp enigszins uw stomme
verbazing mijn vriend", mompelde de ma
giër. „Ik heb in mijn leven vele rollen ge
speeld, maar zelden met zoveel zorg als
die van Gahmoir de wonderdoener! Het
voldoet me. dat zelfs een scherpzinnig man
als gij mijn spel niet doorzien heeft alvo
rens het le laat is! Ah".... onderbrak hij
zichzelf voldaan, „ik geloof dat dit drankje
dat ik klaargemaakt heb volgens een oud
Arabisch recept, aan de verwachtingen vol
doet".
De troebele vloeistof in het flesje begon
te kokeneen dunne witte damp steeg
uit de hals op en een zachte geur, die ver
dovend werkte, verspreidde zich door de
kamer.
