DE GOEDE DADEN
Sint Nicolaaspuzzel
van een goedheiligman
Minder bekende legenden rondom Sint Nicolaas
En de ware oorsprong van een verkeerd vertelsel
Kinderen in kuip waren gevangen officieren
In 1298 overleed Jacobus van Va-
razze, d'e schrijver van de wereldbe
roemde Gulden Legende van Sint
Nicolaas. Het zou waarlijk een mon
nikenwerk zij n om na te gaan hoe
veel 'kunstenaars zich in de loop der
eeuwen door zijn geschrift hebben
laten inspireren en op deze wijze
mede er <toe bijdroegen om Sint Ni
colaas na Maria tot de meest popu
laire heilige te maken. Toch kan de
evenzeer befaamde l'egende van de
drie meisjes voor wie de bisscho-p
driemaal een beurs 'goud als bruids
schat door 't venster wierp, er niet
aan ontleend zijn daar zij reeds in
de twaalfde eeuw op een kerkmuur
werd aangetroffen (St. Jacues-des-
Guére(s).
Bepaald minder bekend 'is echter
de legende welke wij o.a. op glasra
men in Freiburg terugvinden. Die
namelijk van de calabrische jood die
het 'beeld van de heilige geselde om
dat deze 'hem niet voor inbraak ge
vrijwaard had! Sirut Nicolaas liet dit
niet op zich zitten, versoheen ver
toornd aan de dreven en deed hen
het gestolene terugbrengen, uit dank
waarvoor de bestolene zich tot het
christelijk geloof bekeerde
Een andere 'legende voert ons naar
zee. Een rijk man offert een gouden
beker op Nicolaas' altaar doch ver
wisselt deze later, na zich, naar
koopmansaard, bedacht te hebben,
voor een goedkoper soort. De zoon
van de gull'e 'gever, met hem aan
boord gegaan, va'lt met de gouden
beker in zee en verdrinkt voor de
ogen van zijn vader. Aan het graf
van de bisschop smeekt de vad'er
vertwijfeld d'e barmhartigheid af
van de heilige en wordlt verhoord.
Zwvel zijn zoon als de 'beker krijgt
hij van Nicolaas terug.
Naar Myra
Er rijn verscheidene zeelegenden
rond d'e bisschop, zodat het dan ook
niemand^^ verwonderen dat hij als
schutspatroon der zeevaarders werd
vereerd. We zien hem daarom dan
ook vaak afgebeeld met een anker
als attribuut.
De mooiste van deze zeelegenden
is wel de historie van de graansche
pen die op weg naar Constantinopel
in Myra aanlegden, waar bittere
hongersnood heerste. Nicolaas
smeekte de sohipper een 'deel van
zijn lading af te staan aan de uitge-
hongerden in zijn stad. Constanti
nopel zou er niets van merken, want
hcawel de schipper met kwistige
hand rijn koren verdeelde, nam de
graanvoorraad in d'e ruimen niet af.
Vrijwel identiek luidt een andere
l'egend'e welke zich vijf jaar na de
docd van de heilige afspeelde op een
graanschip, ditmaal onderweg van
Cyprus naar Constantinopel. Weder
om trad de bisschop, die in volle zee
aan. de schipper verscheen, op als
pleitbezorger voor zijn, zich ten
tweede male in moeilijkheden bevin
dende, stad Myra. Hij kocht al het
koren waf nodig was om de inwo
ners van de dood te redden, doch de
ditmaal ook paraat zijnde satan
spoorde de zeelui aan tot bedrog en
ontketende een storm die eerst ver
dween teen de schepen toch naar
Myra voeren. Sint Nicolaas bracht
de storm tot bedaren en herstelde
völgens deze legende zelf de mast.
Russische legende
Weer veel minder bekendheid ge
niet 'het wonder van het 'tapijt. Een
oude man die toch het feest van de
heilige wilde vieren verkocht zijn
eniige tapijt om aan 't nodige geld
voor een ïiw'sterrijke viering ,te ko
men. Natuurlijk kon d'e bisschop dit
niiet aanzien, kocht 'het Meed terug
en bracht het terug naar 'de vrouw
van. de oud'e man, een gegeven, dat
we overigens alleen .in Russisch werk
terugvinden.
Ook het feit dat de 'heilige een. aan
Artemig 'gewijde 'boom omhakte in
Ephese (vgl. Bomifatiius en de Donar-
ei'k!) vinden we 'in verscheidene
■.kunstuitingen terug, ter-wijl de kaak
slag dole de 'bisschop Arius toediende,
op het Concilie van Nicea aanleiding
was tot weer .geheel andere afbeel
dingen. Immers, nu wer den hem het
evangelieboek en de bisschoppelijke
waardigheidstekenen ontnomen
Gelukkig echter bracht Maria hem
deg nachts het boek terug en twee
engelen zouden staf en mijter gere
tourneerd hebben. Dit vormde d'e
aanleiding .tot vele afbeeldingen,
waarop men de 'heilige riet weerge
geven met twee engelen boven zich
zwevend, de een met de staf, de an
dere met een mijter
Ook gaat het verhaal dat Nicolaas
eens een bren zou hebben doen ont
springen. Een feit dat we o a. terug
vinden op Giaquinto's schilderingen
in de St. Nicolaas der Lotharingers
te Rcme.
Kinderen kwamen van minderen
Een overzr'cht van de legenden
rondom de goedheiligman zou niet
vol'ledrg zijn zender even stil te
staan bij een der bekendste historie,
die, ju'et dcor de wijze waarop zij
voor heit eerst werd uitgebeeld, aan-
]':d'ng gaf tot 'een onverwachte va
riatie op het thema. Het is het be
faamde verhaal van de drie officie
ren diie. onschuld''g veroordeeld, door
S'nt Nicolaas werden 'gered.
Een fresco in Sucevitsa -geeft de
mann'en weer in de gevangenis,
de handen uitstrekkend naar een
korf 'brödteu welke de bisschop
hen toesteekt. Nu was de 'bis
schop zelf groot uitgebeeld, de
officieren in hun gevamgenisito-
renitje 'n stuk kleiner. De meer
dere moest imrnerg duidelijk bo
ven de minderen uitsteken. Met
d'at gevolg, 'dat men hen in d'e
leep 'der tijden voor kinderen
versleet en het bouwwerk aan
zag voor een soort kuip
Aldus rijn 'de paden geëffend voor
'it ontstaan van de 'latere versie, de
wereldberoemde legende van de drie
jongetjes in het kuipje, die 'geslacht
waren. Daar d'e officieren nog le
vend waren afgebeeld din 'him ge
vangenis, werden d'e kinderen auto
matisch alg Weer levend zijnde be
schouwd. En wie anders dan Sinlt
Nicolaas 'had hun d'an dat leven te
ruggegeven? Hij stond er toch naast
afgebeeld en van hem was immers
alle goeds teverwachtenZo
werkte een totaal verke'erde uitleg
er nog aan mee om zijn toch al grote
poularijteiit nog te doen toenemen.
Afgezien van de boeiende inhoud'
van die sinterklaasliedj es blijken 'er
dus nog .tal van interessanter teks
ten over de goedheiligman te be
staan, die misschien 's, het is maar
een idee.alg uitgangspunt voor
een sinterklaasverhaal voor uw kin
deren, dat nu 'eens anders is dan
andere, uajtstekend zou voldoen. Met
welke plezierige taak we U gaarne
veel succes toewensen!
H. G. DU VIEUX-RHIN
Oplossingen dienen uiterlijk maandag 16 de
cember a.s. in ons bezit te rijn. Vermeldt op
uw enveloppe of briefkaart in de linkei-bcven-
hoek „SINT NICOLAAS-PUZZEL". Adres
seren aan: Redaktie Zierikzeesche Nieuws
bode, Jannewekken 11, Zierikzee. Als u uw
oplossing per post inzendt, gelieve u deze te
frankeren met Kinderpostzegels.
Als prijzen stellen wij beschikbaar:
1 waardebon a f 25,
1 waardebon a f 10,—
1 waardebon a f 5,
4 waardebonnen a f 2,50
alle vóór 25 december a.s. te besteden bij onze
adverteerders.
Doet allen uw. best en zorgt voor tijdige in
zending.
Denkt er aan: alléén inzendingen van de in
gevulde figuur zün geldig!
Hier volgen de omschrij'vingen:
Van links, naar rechts:
1. voedsel; 3. doel van Amerika (afik.); 6. fa
milielid; 11. gevaar; 14. herkauwer; 16. te we
ten (aflk.); 18. mengsel; 20. en omgekeerd
(afk.); 21. soort palm; 23. laatstleden (afk.);
24. beletsel; 25. zangnoot; 26. hemellichaam;
27. ontkenning; 29. plant; 31. soort papegaai;
32. Meur; 33. gevangenlis; 34. armoede; 36.
kern; 38. bergplaats; 40. afstandsmaat (afk.);
41. hinderen; 44. mannelijk zoogdier; 46. uit
roep van pijn; 49. (deel vair de gezochte re
gel); 56. pers. voomaamw.; 57. meisjesnaam;
59. d'eel v. e. breuk; 63. tiiitel (afk.); 64. v. h.
lopende jaar (Lart. afk.); 65. huisdier; 66. tekst
deel; 68. vogel; 70. telwoord; 72. meisjesnaam;
73. onvrije; 75. onbewoonbare woning; 76.
zuurachtig; 77. kindbrgroet; 78. voor; 80. sculp-
sit (afk.); 81. 'hennepbraak; 82. water in Bra
bant; 83. miliitaiire eenheid; 86. op dJit moment;
88. 'bloem; 90. fatsoen; 93. deel v. e. trapt 94.
zwaardvis; 95. insect.
Van boven naar beneden:
1. hoofddeksel; 2. muziekterm (afk.); S. plaats
der oudheid; 4. dobber; 5. pl'ant; 6. nagerecht;
7. wanen; 8. erakeJvaudiiige 'grondstof; 9. deel
v. d. mast; 10. afgod; 12. Mein poosje; 13. na
righeid'; 15. land in Europa; 17. vragend voor
naam w.; 19. nummer (afk.); 22. venster; 26.
(deel van de gezochte regel); 27. wrede keizer;
28. deel v. d. bijbel (aflk.); 30. meisjesnaam;
32. reinigingsmiddel; .35. soort sdhip (afk.);
37. pers. voornaamw.; 39. deel v. d. dag (afk.);
42. treffen; 43, 'enge; 45, herkauwer; 47. bez.
voorna'amw.48. onmeetbaar getal; 50. soort
kesk; 51. Frans pers. voornaamw.; 52. deel v.
d. dag (afk.); 53. vorm van woelen; 54. maan
stand (afk.); 55. (deel van do gezochte regel);
57. bevestiging; 58. bevel; 60. rang in hét le
ger; 61. 'deel v. e. schip; 62. 'het Romeinse im
perium (afk.); 63. sturen; 65. vuurwerk; 67.
klinknageltje; 69. dierengeluid; 70. maanstand
(afk.); 71. soort stijl; 73. .metaal; 74. broer
(Fr.); 76. ontvangstbewijs; 79. geogr. 'aandui
ding (aflk.); 84. lofdicht; 85. gevangenis; 87.
voorzetsel89. bekende motorraces (afk.); 91.
godsdienst (afk,): 92. lengtemaat (afk.).
Bij juiste invulling leest men op 26 vertikaal,
49 horizontaal en 55 vertikaal een regel uit
een bekend Sint N'icölha'svnrsjo.
Het ontstaan van het bisschopsambt
Een „bisschop" met Argus-ogen
In deze tijd spreekt menigeen van Sint Nicolaas, de goede bissohop, en
van 'de vergadering dar bisschoppen, het concilie, maar hoe dat bisschops
ambt in de (geestelijke) wereld is gekomen, weet niet iedereen.
Hot woord 'bisschop is afgeleid van het 'griekse episkopos, dat letterlijk
vertaald opziener, opzichter betekent. In het algemeen werd er bij de oude
Grieken een bewaker of wachter, een beschermheer of schutspatroon onder
verstaan.
Zo noemt reeds Momerus de goden wachters (episkopen) over de verdra-
Zo noemt reeds Homerus de goden wachters (episkopen) over de verdra-
se voorstelling ha'd elke god zijn eigen gebied, waar hij als episkoop wakend,
beschermend en straffend over heerste. Ai-gus (denk aan ons Argus-ogen),
bekende figuur uit de griekse mythologie) keek als wachter (episkoop) met
zijn vier ogen naar alle windrichtingen tegelijk.
Verder ging men het woord episkoop gebruiken, als aanduiding voor aller
lei ambten. Zo wordt het bijv. 'in de vijfde en vierde eeuw v. C. gebezigd
als titel voor verschillende staatsambtenaren in Athene.
Christus Bisschop
Intussen kan het christelijk en kerkelijk gebruik van de bissohopsnamen
en het bisschopsambt niet uit het bovenstaande worden verklaard, al mag
anderzijds de voorgeschiedenis van het woord episkopos hierbij zeer zeker
ook weer niet worden vergeten of verwaarloosd.
Dit laatste spreekt al zeer duidelijk, wanneer wij er op letten, dat Petrus
in zijn eerste brief Christus „de Herder en Bisschop (d.i. Opziener, Wachter,
Hoedei") uwer zielen" noemt. Wie zou meer dan Christus zelf in staat zijn
als met Argus-ogen naar alle richtingen tegelijk te zien en de harten dei-
mensen te doorgronden, ze tot op de bodem te peilen?
Paulus en de bisschoppen
Als de apostel de heidenwereld in trekt, begint hij al direct, op alle plaat
sen waar 'hij komt, oudsten en ouderlingen (presbyters) aan te stellen als
vertegenwoordigers en leiders der zich vormende christelijke gemeenten.
Maar als de apostel op een volgende reis 'de ouderlingen van Epheze toe
spreekt, noemt hij 'hen 'heel rustig ook opzieners, bisschoppen, episkopen.
Blijkbaar gebruikte Paulus do woorden ouderling of presbyter en bisschop
of -episkoop afwisselend en zonder specifieke voorkeur voor een van beide,
wanneer hij de leiders der gemeente wilde aanduiden.
Wel 'kan gezegd worden, dat 'het woord ouderling of oudste de christenen
uit de joden méér toesprak dan het woord bisschop. Immers gedurende vrij
wel -de gehele oudtestamentische periode had elke joodse stad zijn oudsten
of raad der oudsten gekend, een colle'ge van wijze mannen, dat vergaderde
in de poort. En een Griek klonk dit woord evenmin vreemd in de oren.
Kende ook hij niet van overlang het instituut van de raad der oudsten?
Bisschoppen en presbyters
Wat gebeurde er nu echter?
Langzamerhand' ging men onderscheid maken tussen bisschoppen en
presbyters. De eersten kwamen ver boven de laatsten te staan. Ja, onder
de 'bisschoppen zelf ging men ook nog weer verschillende rangen onderschei
den. De bisschoppen van een provincie-stad, een metropool, de zg. metro-
politaan-bissohoppen, kregen meer rechten dan hun collega's uit kleinere
plaatsen. v
Een tenslotte voèrden de verschillende metropolitaan-bisschoppen ook
nog weer een strijd om de hegemonie. Rome als wereldstad. Alexandrië -als
stad der wetenschap en Antiochië als zen'dingsstad pretendeerden elk een
primaat. Maar intussen ha'd het er veel van weg, dat men meer vocht voor
eigen zaak dan voor de zaak van Christus, 'die de Opperherder is en de
Hoeder, 'de Bisschop van dé zielen der zijnen.
De, escapades op hel dak van Sint's knecht zijn even bekend,
als beroemd. Om het werk vlugger te laten lopenwordt hij
soms gedwongen tot schóorsteensprlvgen.
