1
Ti
yoghurt
b
„Bommenede, de gescliiedenis van een verdronken plaats"
25 AUGUSTUS
"#1
54.188.75
NU
AL IN DE POT
STAD EN PROVINCIE
Grintschip gezonken
ZIERIK7.EESCIIE NIEUWSBODE Dinsdag 13 augustus 19G3 No. 19427
Drs. L. M. Verseput In „Zeeuws Tijdschrift"
EEN PRACHTIG MOSSELFEEST
Men ziet hier één der mannen - verkleed als Indiaan - „de plomp" ingaan.
(Foto's: Zierikzeesdhe Nieuwsbode).
In het dezer dagen verschenen
Zeeuws TijcLchrilt (nr. 3, 1963) is een
bijzondere bijdrage gepubliceerd van
drs. L. M. Verseput. afkomstig van
Zonnemalre, getiteld „Bommenede,
geschiedenis van een verdronken
plaats'. Bommenede is een van de
vele plaatsen van Schouwen-Duive-
land, die door overstromingen ver
loren zijn gegaan. Het lag aan de
Grevelingen, ten oosten van Brou
wershaven en ten noordoosten van
Zonnemaire. in de uiterste punt van
de polder Bommenede. Hoewel het
met Schouwen sedert 1412 door in
poldering een geheel vormde, bleef
het staatkundig tot Voorne en dus
tot Holland behoren. De ligging van
het dorp, vlak aan zee, was gunstig
voor de opkomst van visserij en
scheepvaart. Veel heeft Bommenede
van de zee te lijden gehad. Elke gro
te stormvloed betekende een over
stromingsramp voor deze ongeluk
kige plaats. De stormvloed van 1682
leidde tot de ondergang.
Aldus deelt drs. Verseput mee in
de inleiding van zijn gedegen artikel
waarin hij tal van bijzonderheden
vermeldt van bet jaar van definitie
ve bedijking van Bommenede in
1412, tot de stormramp 1953, welke
grote schade toebracht aan de zee
dijken van Nieuw-Bommenede en
Nieuw-Nataars, maar waarbij het
waterschap voor overstroming ge
spaard bleef. Voor de definitieve be
dijking in 1412 bestond Bommenede
al als eiland. Het is een van die
eilanden die van de 12e tot de 15e
eeuw als moerdijken tijdelijk bedijkt
en bewoond zijn geweest ten behoe
ve van de zoutwinning. Voor 1412
wordt van Bommenede gesproken
als van een eiland, dat door de Son-
nemare van Schouwen en Dreischor
werd gescheiden. Bommenede is de
oudste CisterciënzerstiChtiing in Ne
derland. Blijkens een mededeling
van pater Willebrandts te Zundert
ontving abt Robert van Brugge tij
dens zijn bestuur van de Duinenabdij
voor het jaan 1153 van Badeloga,
„castellana" van Dixmuide „heel bet
eiland van Bommenede met tiende
land in Westvoorne als aalmoes".
Gewoonlijk dateert men de komst
van de Cisterciënzers in Nederland
rond 1165, toen de eerste mannen-
abdij Klaarkamp bij Rinsumageest
ontstond. Maar via de conversen der
Duinenabdij deed de orde reeds voor
1153 haar intrede en wel in Zeeland.
Rond 1167 bevestigt paus Alexander
III aan de Vlaamse abdij Ter Duinen
al haar bezittingen waaronder ook
Bommenede. De oudste bewoners
van Bommenede, aldus drs. Verse
put, zijn de Cisterciënzers geweest,
eerst die van Ter Duinen, later die
van het dochterklooster Ter Doest.
Ze hadden in Bommenede een zoge
naamd uithof (grangia), waarvan de
bewoners (conversen) zich vooral op
handenarbeid toelegden.
Na de bewoning van de twaalfde
tot de veertiende eeuw, is Bomme
nede aan de zee prijsgegeven.
Definitieve bedijking
In 1412 is het voldoende aangeslibt
om opnieuw bedijkt te worden. Het
wordt aan Schouwen vastJgedijkt,
maar blijft tot Voorne behoren. In
1401 wordt de polder Zonnemaire
ingedijkt, gevolgd door Nataars
(1411), Bommenede (1412). Met de
polders Bloois (1425) en de poldertjes
Kijkuit, Borrenbroot en St. Jacobs-
Nieuwland (1488) werd „de halve
ring tussen 't land van Bommenede
en Schouwen gesloten" (De Bruin).
Bommenede met genoemde aangren
zende polders vormde een stukje
Holland op Zeeuws gebied en het
hoorde onder de rentmeester van
Voorne. Tot na de ondergang in 1682
is Bommenede Hollands gebleven,
waarna de restanten aan Zeeland
kwamen. Bloois, aldus drs. Verseput,
vormde een aoarte heerlijkheid bin
nen dit gebied. De igrens liep in het
noorden van deze polder, welks
noordelijke stukje Oud-Bommenede
heette. In het vervolg van zijn arti
kel behandelt de schrijver de ram
pen welke Bommenede teisterden.
Ondanks overstromingen en een
brand heerste er welvaart, blijkens
het privilege van Fiiips II van 1557
waarin het dorp een jaar- en week
markt wordt vergund. De Allerheili
genvloed van 1570 brengt een groite
slag toe aan deze welvaart. In de
cember 1570 'komen commissarissen
die door koning Fiiips II gezonden
zijn de gebroken dijken op Schou
wen inspecteren. Ze kunnen Bom
menede niet bereiken. Van verre,
staahde op de dijk van de polder
Nataars zien ze een groot gat dat
het dorp van de kerk scheidde. Als
middel tot herstel worden allerlei
belastingen en heffingen ingesteld
en ook de achterliggende polders
moeten bedragen. In het najaar van
1575 slaan de Spanjaarden het beleg
HAARLEM, 13-8. Het algemeen
bestuur van de stichting „Haarlems
Bloei", de Haarlemse V.V.V., heeft
bij het college van b. en w. van
Haarlem geklaagd ouer het toene
mende lawaai in de binnenstad ge
durende de avonden, dat volgens de
stichting „de aantrekkelijkheid en
het aantrekkelijk blijven van Haar
lem als woonstad en als centrum van
cultuur en ontspanning" in gevaar
brengt. Het lawaai van bromfietsen,
scooters en motorfietsen, zo schrijft
de stichting aan b. en w. van Haar
lem, maakt het voor de nog steeds
zeer vele bewoners van de oude bin
nenstad onmogelijk tot rust te ko
men, overstemt op dikwijls hinder
lijke wijze de concerten, lezingen en
voordrachten die in de Grote of St.
Bavokerk, het gemeentelijk concert
gebouw en andere zalen in het cen
trum worden gegeven en verschrikt
en verjaagt hen, die vooral in de zo
mermaanden in de binnenstad hun
ontspanning zoeken, zich op café
terrasjes willen verpozen of van de
typisch Haarlemse sfeer der oude
binnenhoven en stille achterstraten
willen genieten.
Een doeltreffende bestrijding van
de motorenplaag wordt dus wel on
ontbeerlijk, zo schrijft de stichting
„Haarlems Bloei", die het college de
suggestie geeft om in navolging van
KERKNIEUWS
Rooms-katholieke kerk
Eucharistievieringen op 15 augustus
en de andere zondagen in augustus:
Zierikzee: 7.30 en 10 uur. Haamstede:
7.30, 9.00, 10.30 en 19.00 uur. Renesse:
(kerktent Zeeanemoonweg)8.00, 9.30
en 10.30 uur.
Afscheid ds. W. S. Duvekot
Het afscheid van ds. W. S. Duve
kot van de hervormde gemeente te
Zonnemaire, wegens vertrek naar
Briélle, zal a.s. zondag niet doorgaan
Mevr. Duvekot moest na de geboor
te van een dochter in het ziekenhuis
te Zierikzee worden opgenomen om
daar een aantal weken volstrekte
rust te houden. De bevestiging en in
trede te Brielle op 25 aug. a.s. zijn
eveneens uitgesteld.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Well en Ammerzodfen
kand. J. Oh. Plaat, Weesp.
Ger. Kerken
Bedankt voor Rotterdam -Z uid
(vac. A. L. Bos): G. v. Drdel, Oud
dorp (Z.H.).
Cbr. Ger. Kerken
Aangenomen naar Oud-Beij'erland:
kand. G. Bijkerk, Zaandam, die be
dankte voor Gorinohem, Hi'lversum-
Oost, Papendrecht en voor Zutphen;
naar Haamstede-Kerkwerve: kand.
J. Westerink, Zwolle, die bedankte
voor Dokkum, Eemdijk, Maarssen,
Mussel, Nieuwe Pekela, Nieuw-Ven-
nep, Noordsesohut, Ouderkerk a.d.
Amstel, Rotterdam-Charlois, Rotter
dam-Kralingen, Schiedam, Vlissin-
gen en voor Wildervank.
„TELSTAR-2"
NEW YORK, 13-8. De commu
nicatiesatelliet „Telstar 2" is
maandag op geheimzinnige
wijze weer geactiveerd, nadat
hij er door een even onna
speurlijke oorzaak sinds 16
juli het zwijgen toe had ge
daan. Een routesignaal van de
aarde werd onverwachts be
antwoord, toen de kunstmaan
haar 622e ronde maakte. Van
een televisiesignaal kwamen
bij de volgende ronde beeld en
geluid normaal door. Men wil
nu door middel van nieuwe
proeven te weten komen, wat
er vorige maand verkeerd is
gegaan.
voor Bommenede. Zij bombarderen
de vesting en na hun aftocht ligt de
dijkage van Bommenede vernield.
Van 1587-1589 worden de fortifica
ties van Bommenede hersteld. In het
slot van zijn artikel beschrijft drs.
Verseput de stormramp van 1682 en
de ondergang van Bommenede. Met
de winter van 1684 was Bommenede
voorgoed ontruimd. Wat er van
overbleef werd aan vier Zierikzeese
regenten ter bedijking uitgegeven.
De plaats Bommenede en veel gron
den kwamen buiten de bedijking te
liggen. De resten van het oude Bom
menede, in de achttiende eeuw nog
zichtbaar, zijn nu niet meer te zien.
Wel wordt de plaats waar vroeger
Bommenede lag, gekenmerkt door
een ondiepte met „slechts 47 dm.
water". De bewoners van Bomme
nede vestigden zich voor het meren
deel aan de dijk met Zonnemaire,
waar een nieuwe gemeenschap ont
stond Nieuw-Bommenede.
Ingezonden mededeling
VOORDE EXTRA PRIJS
enkele andere gemeenten een ge
deelte van de binnenstad voor het
verkeer van bromfietsen, scooters en
motorfietsen te sluiten.
Eerste combilies
aan het werk
Na erwten, vlas en plant uien, die
al eerder aanleiding gaven tot oogst-
weikzaamheden op de akkers van
ons eiland, is maandagmiddag hier
en daar oök de „combine" weer ver
schenen, het onmisbare attribuut
van de graanoogst 1963. Enkele we
ken mooi weer kunnen onze. agra
riërs nu zeker wel gebruiken."
RENESSE
Muziek uit de West
Wij vestigen hierbij de aandacht
op een bijzonder muziekprogramma
dat zaterdagavond 17 augustus in
het Dorpshuis te Renesse wordt ge
geven door het uit zeven leden be
staande Cara'fbisdhe orkest .Guyana'.
Het orkeSt brengt een speciaal pro
gramma van muziek uit de West en
vocale medewerking wordt verleend
door de van radio en televisie be
kende Antilliaanse zanger Gttmar
Fraai. Programmaleider is dr. G. D.
van Wengen. Na afloop is er gele
genheid tot dansen. Gezien het grote
succes dat het gezelschap vorig jaar
mocht oogsten, verwachten wij we
derom grote belangstelling.
BRUINISSF
Voor d'e 'betrekking van hoofd
van de dienst gemeentewerken te
Bruinisse 'hebben zich dertig sollici
tanten aangemeld.
Aan mevrouw Janse te Drei
schor, die tijdens de ziekte van de
heer M. C. van Weele tijdelijk om
derwijzeres was aan de o.l.-school te
Bruinisse, is met ingang van 1 sep
tember a.s. eervol ontslag verleend,
omdat per die datum de heer van
Weele zelf weer in dienst hoopt te
komen.
Secretaris-generaal Oe Thant van
de Ver. Naties heeft maandag een
groep van negen personen benoemd
die in Noord-Borneo en Serawak zal
onderzoeken of de bevolking wenst
deel uit te maken van d'e Maleise
federatie.
Ongeluk
met cemeiitmoleii
AMERSFOORT, 13-8. Op een bouw-
werk in Amersfoort is maandag
middag de 23-jarige van der B. uit
Veenendaal om het leven gekomen.
De jongeman was werkzaam bij een
cementmolen. Doordat er kortslui
ting in de motor ontstond kreeg hij
via het stelwiel stroom door het li
chaam. Hij kon niet van de motor
losraken. Op zijn hulpgeroep tracht
te zijn broer hem nog te redden,
waardoor ook deze niet meer los kon
komen. Andere werklieden hebben
beide broers toen losgerukt. De le
vensgeesten van de 23-jarige van der
B. waren toen reeds geweken- Zijn
oudere broer was ongedeerd.
Drie vermisten
MAASEYCK, 13—8. Om half zes
vanmorgen is op de Maas in België
nabü Maeseyck een Nederlands schip
gezonken, de „Marianneke" (105 ton).
De opvarenden schipper D. R. uil
Maasbracht met zijn echtgenote uit
Stevensweert en hun één-jarig zoon
tje worden vermist. Duikers uit
Maasbracht zijn naar de plaats van
het ongeluk.
Het schip lag voor de grintbagger-
molen „Marie" en was maandag half
geladen met grint. Het zou dinsdag
morgen worden volgeladen. Toen de
molenbaas van de baggermolen van
morgen om half zes aan boord kwam
hoorde hij plots een kabel knappen
en zag hij op hetzelfde moment het
halfgeladen grintschip zinken.
Het schip zonk zeer snel en van de
opvarenden werd niemand meer ge
zien. De duikers zullen ter plaatse
moeten werken in water van tien
meter diepte.
103-jarige te Bergum
BERGUM, 13-8. Vrijdag hoopt de
weduwe Bontje Roo'd-van der Veen
in Bergum 103 jaar te worden. Bep-
pe Rood, zoals zij in haar woonplaats
wordt genoemd, verblijft dn het ver
pleeghuis Hillama-Staite en mag
zich nog in een goede gezondheid
verheugen. Zij is wel doof, maar zij
staat nog elke dag op en gebruikt de
maaltijden in de gemeenschappelijke
eetzaal van het 'tehuis.
De mentale toestand van het oudje
is de laatste jaren zodanig, dat zij
zich weinig meer bewust is van wat
er om haar 'heen gebeurt.
Het familierecord, dat zij vrijdag
breekt - haar grootvader werd 102 -
zal 'haar dan oOk weinig vreugde ge
ven.
Pater Henri de Greeve
jubileert
NIJMEGEN, 13—8. Henri de Gree-
ve pr. die eind 1962 zeventig jaar ge
werden is, viert 15 augustus zijn 40-
jarig priesterjubileum. Henri de
Greeve is de priester van „Het Licht
baken", van „Verbeter de wereld,
begin bij Uzelf", van „Het vierde
beest" en van het „Fonds voor de
naastenliefde". De nog altijd zeer
aktieve priester is bekend geworden
door zijn aktiviteiten in dienst van
de naastenliefde, als radiospreker en
als declamator.
Melkslijters
contra trappenlopen
ZWOLLE, 13-8. Een aantal Zwolse
melkslijters heeft toesloten voortaan
de produkilen niet meer de trappen
van flatgebouwen op te dragen. De
klanten moeten hun 'boodschappen
benéden aan de wagen afhalen. Als
reactie hierop heeft een comi'té van
flatbewoners geadviseerd ndet meer
dan de hoogst noodzakelijke artike
len 'te kopen en in 'geen geval pro-
'diUkten als kaas, eieren, bier en der
gelijke.
Toen de Zwolse mellkverkopers-
toon'd en de coöperatie in 1958 het
besluit namen Ide bezorging aan de
flalts te staken, waren de reacties
zo fél, dat men het besluit weer tin-
trok. Thans willen de betrekken
slijters een uitzondering maken voor
'bejaarden, invaliden, zieken en aan
staande moeders. De Zwolse imelk-
verkopersbonld staat niet adhiter deze
actie.
DEN HAAG. In 1962 was de ont
wikkeling in de Horecaf-sector tra
ger dan in voorgaande jaren. Het
aantal overnachtingen in hotels steeg
minder dan in voorgaande jaren. De
omzetten der restaurants liepen ge
middeld nog trager op. De totale om
zet van 1962 lag slechts 4,25 procent
hoger dan in 1961.
DIVERSE BERICHTEN
Op een massabijeenkomst in
Bandoeng, gericht tegen d'e vorming
van de federaltie-Maleisie, heeft men
er toij de Indonesische regering op
aangedrongen de Britse eigendom
men in Indonesië te naasten, zo
meldt het persbureau Aritara.
In de Zuidvietnamese plaats Hue,
op 650 'km. ten noorden' van Saigon,
heeft in de nacht van maandag op
dinsdag een boeddhistische monnik
zelfmoord gepleegd door zioh in
Ibranld te steken. Het was de derde
moniniik die zulks deed uit pro'test
tegen de godsdienstpoliitiek van het
'bewind van de R.K. president Ngo
Dinih-Diem.
Een 31-jarige Engelse, Lena
Campbel, is van de Britse plaats
Lyimpne naar de Franse plaats Mon-
treuil gereisd, vastgebonden aan Üe
Vleugel van een vliegtuig.
Yaw Baduchokosi, een korporaal
uit het Ghanese leger, is zondag in
een hospitaal te Sekondi (W.-Ghana)
overleden, nadat 'hij in een militair
tookstoemooi een pun te nnCderl a ag
had' 'geleden.
Bij een aardverschuiving, die zich
in west-Nepal heeft voorgedaan zijn
honderdvijftig mensen onder grond-
massa's bedolven. Volgens de Nepa-
lese minister van Binnenlandse Zak
ken werden drie dorpen weggevaagd.
Bij een gevecht tussen regerings
troepen en communistische guerilla-
strijders in het zuiden van Zuid-
Vietnam zijn zondag aan regerings
zijde 13 man gesneuveld; 23 man
worden vermist. De communistische
verliezen zijn niet bekend.
„Tass" meldt dat een 65 man
sterke Sowjet-Russische weten
schappelijke expeditie naar de At
lantische oceaan is vertrokken. Zij
zal deel nemen aan een internatio
nale expeditie, die de ti-opische wa
teren van deze oceaan zal bestude
ren.
De Amerikaanse regering heeft
maandag bij het congres voorstellen
ingediend voor een belastingverla
ging van in totaal 11 miljard dollar
in twee op 1 januari a.s. beginnende
fasen.
De Marokkaanse conservatieve
Istiqla'l partij eist dat de in mei van
dit jaar gehouden verkiezingen nie
tig worden verklaard.
De Amerikaanse commissie voor
de 'kernenergie heeft medegedeeld
dat maandag 'in de woestijn van Ne
vada een kernwapen van geringe
kracht tot ontploffing is gebracht.
Met deze omschrijving wordt een
kernwapen bedoeld met een ontplof-
fingslkraoht van niet meer dan 20.000
ton 't.n.'t.
In het afgelopen weekeinde zijn
vier Oostduitsers van 19 tot 21 jaar
naar Beieren uitgeweken. 2 Oost-
du'itse grenswachten namen de wijk
van oost- naar west-Berlijn.
Niet so dwaas doen
Twee Afrikanen uit Zanzibar, die
zon'dag in Londen werden gearres
teerd, omdat zij elkaar met stukken
hout bedreigden, verklaarden voor
de rechtbank, dat zij een nationale
dans uitvoerden
De rechter sprak de beklaagden
vrij en vermaande hen voortaan niet
zo dwaas (te doen.
Groningen krijgt aardgas
GRONINGEN, 12-8. De gemeente
raad van Groningen heeft besloten
voor de openbare gasvoorziening
over te schakelen op aardgas. De
omschakeling zal een investering
vergen van ongeveer elf miljoen
gulden.
Algemeen werd geoordeeld, dat
een vrij groot risico wordt genomen
nu de prijs van het aardgas nog niet
bekend is. Uitstel zou, blijkens het
antwoord van wethouder J. de Wilde
niet wenselijk zijn. Hij was er vast
van overtuigd, dat er voordeel in Üe
omschakeling zit. De prijsstelling zal
echt ei' 'later aan de orde komen.
Ingezonden mededeling
De Stanford-universiteit van Californië nam een radio-telescoop
met een diameter van 45 meter in gebruik. De telescoop kan
naar elk deel van het uitspansel worden gericht. Doel is het
onderzoek van het zonnestelsel en de interplanetaire gassen. De
telescoop kan ook gebruikt worden voor het opsporen en volgen
van kunstmanen en ruimtevaartuigen.
Haarlem lijdt onder een motorenplaag
Zierikzee bewaart de herinnering aan een prachtig mosselfeest, gevierd bij
gelegenheid van de opening van het seizoen. Op de foto ziet men de ont
vangst ten stadhuize van de mosselkoningin en Neptxmus door burgemeester
mr. F. Th. Dijckmeester.
Bij het boegsprietlopen was de bemanning van de vloot getransformeerd in
een exotisch gezelschap, dat voorbestemd icas via de (gladde) mast in het
water van de Nieuwe Haven te verdwijnen, hetgeen prompt geschiedde.
