Het jaar van CUBA I OUDEJAAR Droefheid en vreugde waren het deel der natie Atmosfeer op vele puatcii gezuiverd Als een dag van de voorbije 365 van historische betekenis is ge weest, dan was dat zondag 38 okto ber. Die ochtend spitste zich voor het eerst een grote kernwapencrisis toe, waaruit beide machtsblokken in de wereld, het oostelijke en het wes telijke, hun lessen hebben getrok ken. Die zondagmorgen lag het lot van de mensheid in handen van twee mannen- één in het Witte Huis te Washington en een in het Kremlin in Moskou. President Kennedy had verklaard dat als de Russische ra ketbases op Cuba niet ontmanteld werden, ze met andere middelen verwijderd zouden worden. Hij stel de geen tijdslimiet, hij noemde die andere middelen niet. Die zondag moest de beslissing vallen of de V.S. een kernoorlog zouden riskeren door Cuba aan te vallen. Of dat wellicht de Sowjet-Unie de Amerikanen hier mee voor zou zijn door zelf ten aan val te trekken. De man in het Kremlin gaf echter toe. De voor het eerst volledig in staat van paraatheid gebrachte Amerikaanse troepen konden weer aan verlof denken: de crisis was voorbij. En wel op een manier die bijvoorbeeld onder Stalin-Molotov ondenkbaar was geweest. En ook als Mao Tse-Toeng in het oostelijk kamp de toon had aangegeven, zou waarschijnlijk om Cuba een groot deel van de wereld in as zijn gelejd De gang van zaken Het bewustzijn aan de rand van een kernoorlog te zijn geraakt heeft zijn effect gehad in oost en west. In kringen van de N.A.V.O. is men pas goed tot het besef gekomen hoe zeer men steeds heeft geleund op de afschrikwekkende macht van de kernwapens. Dat is historisch zo gegroeid. Kort na de oorlog toen die in koude vorm werd voortgezet, was de westelijke macht aan conventionele wapens uitermate gering. Het coöperatief verbond tot verdediging van de N.A. V.O. kon niet hopen veel te kunnen uitrichten tegen het geweld van Russische divisies als dat zou los barsten. Om Stalin van de verlei ding daartoe te weerhouden, werd hem onder het oog gebracht dat hij daardoor de atomaire vernietiging van zijn eigen land riskeerde. In feite was het een onbehaaglijke situatie dat men zich verplichtte met een moker terug te slaan al zou men zelf maar met een speld worden ge prikt. Meer en meer ging men zich dan ook van deze gedachte distan- ciëren en werd bepleit sterke con ventionele strijdkrachten van het westen op te bouwen, waardoor het absurde verschil tussen grief en ver gelding tot wat redelijker proporties kon worden teruggebracht. Hierte gen pleitte voornamelijk dat voor de landen van west-Eurcpa een door de V.S. betaalde kernbom aanzienlijk goedkoper was, dan een uit eigen beurs, gefinancierde divisie. Dc endergang van Strauss De Westduitser Strauss was een der laatsten die om dit voordeel al leen al de dreiging van de kernwa pens zoveel mogelijk trachtten uit te buiten. Hij pleegde op alle ma nieren die hem open stonden verzet tegen bijvoorbeeld de Amerikaanse eis dat de sterkte van de Bundes- wehr tot 750.000 man zou worden opgevoerd. En deze strategische con troverse heeft ook zeer zeker de ar tikelen in „Der Spiegel" en in de „Frankforter Allgemeine Zeitung" geïnspireerd die aanleiding zijn ge weest tot zijn (tijdelijke) ondergang als minister. Cuba is hier ook een les geweest. Het heeft getoond hoe onverwacht een betrekkelijk klein conflict kan uitgroeien tot een dreiging met kern wapens. En de wereld steekt vol van wrijvingspunten waar een dergelijke situatie weer kan ontstaan, waar weer de wereld een risico kan lopen dat ze beter kan vermijden. Berlijn is er het beruchtste voor beeld van. Door de dreiging van re presailles van gelijke aard groter te maken - zo ziet men in - kan men dergelijke conflicten beter voorko men dan door een vergelding achter de hand te houden waarvan het ef fect alle proporties ten aanzien van de oorzaak ver te buiten gaat. Hier speelt ook mee het Ameri kaanse verzet tegen de Franse plan nen er een kernmacht op na te gaan houden, een verzet dat weinig effect heeft gesorteerd. Deze strategische overwegingen bepalen ook de weer zin die de V.S. aan de dag leggen tegen de bestaande Britse kern macht. Wat ook De Gaulle zegt, hoe meer kernmachten, hoe meer kans op ellende. Toch naar een oplossing? Het bijCuba ongewild naderen tot aan de rand van de afgrond heeft ook aan de andere zijde van het IJzeren Gordijn het denken beïn vloed. Allerlei geleidelijk voortgaan de ontwikkelingen zijn erdoor ver haast. En één ervan is wel het steeds duidelijker geuite realisme dat de keus niet moeilijk is als het gaat tussen een vreedzaam naast elkaar leven en de vernietiging. Om Chroesjtsjef te citeren: daar mag men wel een paar moeilijke onder handelingen voor over hebben. Zo is de rode premier een stimulator geworden, niet van het nog uit Sta- lins tijd stammende uiten van pure haat tegen het Westen, maar van het pogen een redelijke oplossing te vinden door onderhandelingen met wederzijdse concessies, een com promis. Dat luidt nog geen paradijs op aarde in, want wat in het Kremlin en wat in de vrije wereld redelijk gevonden wordt, loopt nogal uiteen. Maar het is zeker dat de Russische leider - misschien niet uit principe maar omdat het nu eenmaal het meest praktische is - een grotere waarde gaat toekennen aan het over leg. Dat blijkt er ook al uit dat hij ten aanzien van Berlijn en het vre desverdrag met de Oostduitse repu bliek gematigdheid betracht. Hij stelt geen ultimata meer en hij heeft zelfs bewerkstelligd dat de laatste stalinist met macht in het oostelijk blok, Walter Ulbricht, onwennig zachtzinnige taal over het onder werp heeft gebruikt na op het Krem lin een gesprek met Chroesjtsjef te hebben gehad. Voor deze wijziging in het Rus sisch optreden zijn vele redenen aan te voeren en die redenen zijn boven dien verklaringen waarom het tus sen de Russen en de Chinezen hoe langer hoe minder botert. Rusland tegen China Chroesjtsjef ergert zich meer en meer aan de hekelende vertogen waarop zijn doen en laten in Reking wordt onthaald en vooral aan bet feit dat hij door Mao Tse Toengs spreekbuizen vcor lafaard wordt ge scholden omdat hij op Cuba zich tot een terugtocht zou hebben laten dwingen. In zijn laatste rede voor de Opperste Sowjet spot hij zelfs met Mao's liefste beeldspraak dat 't imperialistische kapitalisme maar een papieren tijger is. Chroesjtsjef herinnert er aan dat die papie ren tijger dan toch altijd kerntan- den heeft. En zelf een tijger zijnde weet hij dat zo'n dier zijn tanden natuurlijk gebruikt als hij het met zijn klauwen niet meer afkan. Het grote verschil tussen Mao en Chroesjtsjef is dat de laatste weet dat hij een groot stuk vrij recent verworven welvaart op het spel zet en de Chinees niet. Nieuwe opvattingen De sinds het stichtingsjaar 1917 immens toegenomen welvaart heeft in de U.S.S.R. ook een nieuw men sentype laten ontstaan, dat al eerder in de vrije wereld zijn invloed deed gelden: de manager. Een man die niet naar starre regels van een hand boek zijn industrie leidt, maar naar gegevens die hij in zijn statistieken vindt, uit marktonderzoekingen leert en door de praktijk van het leiden ervaart. Dit mensentype is daardoor in oost als in west niet geschikt een hardhoofdige figuur te worden die de feiten interpreteert naar zijn on- schokbare doctrines; hij is realist. Deze jongere groep doet zijn in vloed gelden op de Russische poli tiek. Aan die invloed is toe te schrij ven dat men in het Kremlin nu be reid is over allerlei economische maatregelen te delibereren, waarbij bijvoorbeeld het eigenlijke ketterse winstmotief als bestaand erkend wordt, zoals in de theorieën van prof. Liebermann. De heresie inte resseert dan minder dan het feit dat er resultaten mee bereikt worden in het westen ;om de resultaten gaat het. En zo spiegelt zich de sowjet- economie meer en meer aan het westen. Dat is realistisch want die econo mie floreert in tegenstelling tot de Russische of dat nu met de voor spellingen van Marx strookt of niet. O." wil ze,9Pen: ze flcre«rt in de rij ke landen. De tendens dat de rijken steeds rijker en de armen steeds ar mer worden heeft zich ook in dit jaar steeds voortgezet. Zuidamerikaanse zorgen Het pijnlijkst en politiek gevaar lijkst openbaart zich dat in latijns- Amerika, waar de inflatie tot grote armoede heeft geleid en in sommige eigenlijk rijke landen als Brazilië tot honeersnood. Met in het kielzog onvermijdelijke politieke onrust. Kennedy's verbond voor de vooruit gang heeft daar maar weinig nog tegèn kunnen doen. Er is ook weinig gedaan tegen het feit dat door de daling van de grond- stoffenprijzen ook de jonge Afri kaanse staten en vele in Azië hun inkomsten zien dalen en daarmee hun kans om zich een beter bestaan op te bouwen. Pogingen om hierin verbetering te brengen, hebben in de bezittende westelijke wereld nog lang niet genoeg tastbaars tot gevolg gehad en dat is temeer te betreuren omdat een groot en groeiend ver schil in welvaart bepaald de kans op vrede in de wereld niet bevor dert. Lesje voer Europa Men kan zo denken aan het ge sprek met Engeland, waarvan men nog wel steeds mag hopen dat het zal leiden tot Britse toetreding tot de E.E.G. maar waarvan men het de Fransen, moet aanrekenen .dat die hoop nog geen zekerheid is. En de economie latend voor wat zij is, moet men alleen in politiek opzicht toch verlangen dat de Britten van wat afzijdige eilanders meelevende Euro peanen worden. Want Cuba heeft ook Europa wat geleerd. Namelijk dat het in het ge heel niet te pas kwam bij de span ning tussen Kremlin en Witte Huis. President De Gaulle voert dit aan als een argument ten gunste van zijn kernzwaard dat hij hartstochtelijk blijft smeden. Les vcor neutralen Een slotstuk van het uitgebreid assortiment invloeden van het geval- Cuba is waarschijnlijk wel dat de V.N. en in het bijzonder de positie van nu (werkelijk) secretaris-gene raal Oe Thant er door zijn versterkt. Men mag aannemen dat Chroestjsjef heeft ingezien dat juist het feit dat Oe Thant niet door een of ander troika-systeem aan alle kanten be lemmerd was om wat te doen, hem de kans gaf te bemiddelen in deze zaak. Realistisch heeft hij daarom zijn vroegere pogingen om machts politiek in het secretariaat te bedrij ven door driedeling, opgegeven. En de neutralen? Of de niet-ge- bondenen, zoals ze zich verkiezen te noemen? Voor zover Cuba hun niet te denken heeft gegeven, heeft de Chinese invasie van India dat wel gedaan. En al kan men over het effect hiervan op lange duur niet oordelen op dit moment: velen zul len erdoor geleerd hebben dat niet- gebonden zijp geen garantie biedt ook netjes behandeld te worden door communistische machthebbers. Wat dat betreft is Mao Tse Toeng de beste propagandist geweest die ooit voor de opvattingen van hqt westen, is geworven. Men mag aan nemen dat op dit stuk als op vele andere het jaar 1962 wellicht danig de atmosfeer heeft gezuiverd. Een nieuwe waarschuwing het buitenwater als vijand niet te onderschatten, betekende de februari-stormvloed, die Noord-Duitsland trof, slachtoffers eiste en enorme schade teweeg bracht. De beelden uit het rampgebied kioa- men Schouioen-DuiuelawX maar al le bekend, voor. Over het algemeen hebben \vjj een jaar achter de rug dat zo niet op zienbarend, toch zeer afwisselend is geweest. Enkele hoogtepunten en helaas enkele grote rampen hebben er voor gezorgd dat wjj het niet licht zullen vergeten. In de geschiedenis zal 1962 geboekstaafd blijven als het sterfjaar van koningin Wilhelmina, het jaar van de spoorwegramp bü Harmeien en de afscheiding van Nieuw Guinea, het jaar ook van de Mamincethwet en de stichting „Ons Dorp". Direct na de jaarwisseling hebben onze socialistische volksvertegen woordigers in de Tweede Kamer verklaard, dat zij het kabinet niet geschikt achtten om de crisis met Indonesië tot een oplossing te bren gen. Soekarno verklaarde dat hij al le vrijwilligers welkom zou heten die zich meldden om te strijden voor de bevrijding van Nieuw-Guinea en hij kondigde een mobilisatie af voor alle in Indonesië aanwezige vlieg tuigen. Zo 'is het het gehele jaar door gegaan. Grote troepentranspor ten van Java naar de Moluklcen, al waar bases werden aangelegd voor de sprong naar Nieuw Guinea. Soe karno en zijn ministers staken de ene dreigende redevoering na de an dere af. Door bemiddeling der Ver. Naties en in het bijzonder van de secretaris-generaal Oe Thant is er na veel moeite contact gelegd tussen vertegenwoordigers der beide rege ringen nadat verschillende landen en landengroepen plannen hadden gemaakt voor een eventueel accoord Uiteindelijk is een plan van de Ame rikaan Bunker na veel geharrewar door beide partijen als basis aan vaard, echter niet nadat na lang aarzelen Indonesië toestemde om op basis van dit plan onderhandelingen te openen. Intussen was Indonesië begonnen om parachutisten boven Nieuw-Gui nea neer te laten om kracht bij te zetten aan de gestelde eisen. Deze landingen' van overwegend zeer kleine groepen wijd verspreid over het land hebben de landmacht gere geld bezig gehouden temeer daar zij zich terugtrokken en gevechten ver meden. Op 11 juli ging er dan ein delijk een Indonesische afgezant naar Washington om voorbesprekin gen te houden waaruit onmiddellijk de officiële besprekingen met minis ter Soebandrio zijn gevolgd. Het re sultaat zult. u nog niet vergeten zijn, Nieuw-Guinea werd overgedra gen aan de Ver. Naties die het op hun beurt in 1963 aan Indonesië zullen overdragen. Gedurende de besprekingen zjjn er geregeld landingen uitgevoerd waarbij 18 militairen zijn gesneu veld. De regering was eerst niet van pian dc gesneuvelden naar Neder land te brengen, doch heeft later be sloten dit toch te doen. Vergeleken bij de strijd om Nw- Guinea is ons politieke leven vrij rustig geweest. Vermeld moet wor den de Mammoethwet voor het on derwijs die dit jaar werd aange nomen, zij het dan met enkele wij zigingen. De Tweede Kamer debat teerde weer over de ambtenaren salarissen met goed gevolg. Ondanks het miljoenste huis dat dit jaar ge reedkwam, kampen we nog met een te groot tekort aan huizen. Dit jaar heeft on9 parlementaire leven enke le nieuwigheden beleefd. Surina- mers namen deel aan de debatten en er werden voor het eerst open bare commissievergaderingen ge houden om de kamer als geheel tijd te besparen bij dc openbare debat ten. De weeldebelasting werd afge schaft voor een hele reeks artikelen zoals ijskasten en foto-apparatuur. De staten verkiezingen op 28 maart cn de gemeenteraadsverkiezingen op 30 mei brachten weinig verande ringen. Met dc Duitse bondsrepubliek is een verdrag gesloten waarbjj dc ge bieden die na de oorlog aan Neder land kwamen, teruggegegven wer den. Verder ontvingen wij 125 mil joen als vergoeding aan de oorlogs slachtoffers. Dc begroting voor 1963 werd in gediend en vertoont een tekort van 1 miljard. De Kamer blijft echter belastingverlaging vragen. Over het algemeen hebben wij een rustig par lementair jaar gehad. Het bedrijfsleven in actie De industrialisatie in Nederland en in het Botlekgebied in het bijzon der neemt nog steeds toe. Zwitsers kwamen met plannen voor een alu- miniumfabriclc ter waarde van 1 miljard. Du Pont cn De Nemours stichten hun derde fabriek in Ne derland en vele andere buitenlandse fabrieken cn firma's hebben hun nederzetting in Nederland aange kondigd. In Groningen is een gasbel van formidabele afmetingen ont dekt, die Nederland enkele tiental len jaren alle gag kan leveren dat hol nodig heeft. De prijzen voor ver schillende voedingsmiddelen zijn weer hoger geworden. Suiker, melk, pap, vla en brood kosten U weer een centje moor. In ons land wonen vele buiten landse arbeiders. De Spanjaarden wilden hun vrouwen meebrengen, doch de regering had hier bezwaar togen. Met veel moeite is dit dan toch gelukt en kunnen dc ldnderlo- zon zich we°r verenigen, mits dc vrouw bereid is te gaan werken. De S.K.R. adviseert een loonsverhoging voor 1963 die ongeveer 2.7 procent zou kunnen bedragen. rt Onder internationale druk moest Nederland instemmen met overdracht van Nieuw Guinea aan de U.N.O., die het land in mei 1963 zal overdragen aan Indonesië. Rampjaar voor het verkeer De Spoorwegen hebben een slecht jaar achter de rug. Ondanks het feit dat het vervoer stijgt worden de onkosten steeds hoger en het is de spoorwegen nog niet gelukt een ta riefsverhoging voor het personen vervoer door te zetten. Ongelukken hebben de N.S. even eens getroffen, o.a. op 8 januari de treinramp bij Harmeien, die uitein delijk 91 doden en vele gewonden heeft gekost. Op 22 september is er een bromfiets onder de trein geraakt bij Zwolle, waardoor een trein is ontspoord en in brand geraakt. Drie wagens brandden geheel uit. Er wa ren enkele gewonden. Verder zijn er dit jaar weer ettelijke mensen om gekomen bij het oversteken van on bewaakte overwegen. Onze K.L.M. gaat het niet best. De regering heeft toegestemd in een lening van 50 miljoen en een garan tie van 350 miljoen om het bedrijf op de been te houden. De lijn naar Biak \yordt mettertijd opgeheven en de onderdirecteur voerde besprekin gen in Djakarta over de overdracht van de Kroonduif aan de Garoeda en eventuele landingsrechten in Djakarta voor de K.L.M. In de scheepvaartsector zijn we in Nederland niet zo slecht af. Rotter dam steekt de eerste haven ter we reld, n.l. New York, naar de kroon. Feest en droefenis. Ops koninklijke huis heeft dit dit jaar verschillende malen in het middelpunt van de belangstelling gestaan. Op 1 mei dit jaar werd de zilveren bruiloft gevierd van onze koningin en prins Bernhard. Dit ging gepaard niet een uitgebreide rondgang door onze hoofdstad waar alle bevolkingsgroepen werden be zocht en met enkele dagen feest, waarbij alle gekroonde hoofden dei- wereld aanwezig waren. Het ig met grote luister en praal gevierd, ter wijl het tevens een tijpisch Neder lands feest is gebleven. Nadat alle buitenlandse gasten waren vertrok ken heeft het bruidspaar een tocht van enkele dagen door het land ge maakt .waar het de huldebetuigin gen van ons volk in ontvangst nam. Op 22 mei bezocht de koninklijke familie Oostenrijk voor een statie- bezoek. Op 2 juli gingen de prin sessen Irene en Margriet naar de West alwaar zij Suriname, Curacao en de andere eilanden bezochten. 13 oktober ontving Hare Majesteit de Koningin van Denemarken voor een privé bezoek en op 18 oktober vertrok onze kroonprinses voor een een reig naar Azië, waar zij Perzië, Pakistan, India, Thailand, de Philip- pijnen, Hongkong en Japan bezocht. Onverwachts moest zij echter terug keren, daar inmiddels onze oude ko ningin, prinses Wilhelmina, op 28 november was overleden. Helaas hebben wij gedurende dc laatste jaren erg weinig van haar vernomen, daar zij in alle stilte van een welverdiende rust mocht genie ten. Heel Nederland was niettemin onder de indruk van dit vrijwel plotselinge overlijden. Op 8 decem ber is zij in de Nieuwe Kerk te Delft in do grafkelder van dc Oranjes bij gezet. In dc gemeente Amsterdam werd deze zomer hondsdolheid gesigna leerd. Ondanks uitgebreide voor zorgsmaatregelen hoeft deze ziekte vier slachtoffers geëist. Alle honden moesten nu worden ingeënt cn dc inenting voor de bevolking is facul tatief. Verspreid door geheel Nederland zijn v/eer tekenen van een huidziek te die gelijkt oo de uitslag die en kele jaren geleden, naar men dacht veroorzaakt werd door een nieuw soort margarine. Aangezien dit fa brikaat niet meer bestaat, is het nog onduidelijk waar do oorzaak gezocht moet worden. Ondanks de lijdelijke snelheids beperking op bepaalde rijkswegen zijn er ook dit jaar vele ongelukken gebeurd. Voor een deel zijn zij le wijten aan de weersomstandigheden zoals wij dit begin december nog hebben gezien, gladheid cn mist. Helaas echter is het grootste aan tal nog steeds te wijten i\ar\ vcr- keersfoulen -in het algemeen, die do weggebruikers met elkaar in aanra king brengen. Des to droeviger is het te constateren, dat in vele ge vallen de veroorzaker vrij uit gaat en een onschuldige vaak de klappen krijgt. Wederom willen wij ieder op het hart drukken zich te realiseren dat de weg ons gemeenschappelijk bezit is en dat wij de dure plicht hebben elkaar met zorg en beleefd heid tegemoet te treden. Alleen dan zullen wij de dodenlijst wat kleiner kunnen maken. Het weer heeft ons dit jaar beslist in de steek gelaten. 1962 is over het algemeen erg nat, koud en winderig geweest. Personalia Gedurende dit jaar betreuren wij ook het heengaan van enkele pro minente figuren in ons maatschap pelijk leven. Op 26 januari overleed J. M. Peters, 2e kamerlid der K.V.P. en op 21 januari H. Oosterhuis, oud voorzitter van het N.V.V., op 13 april dr. P. H. Ritter jr., oud-hoofd redakteur van Persbelangen Utrecht en bekend radio-spreker, op 13 juni Th. D. J. M. Koersen, 2e Kamerlid K.V.P. en op 7 oktober overleed Maurits Dekker, een van Nederlands bekende schrijvers. 2 november overleed prof. L. O, Wenckebach, waaraan wij de ontwerpen van vele munten, postzegels en standbeelden danken. In Groningen werd een leerstoel in de vredesproblematiek gevestigd. Sjoukje Dijkstra veroverde het we reldkampioenschap kunstrijden en onze zwemmers wonnen vele num- mei'9 in de Europese zwemkampi- oenschappen te Leipzig. Anton Gee- sink behaalde de Europese kampi oenschappen zwaargewicht en alle categorieën. Een Nederlandse expe ditie beklom een der hoogste pieken in de Himalaya, de Nilgiri met suc ces. De eigentijdse mensen hebbeii zich er aan gewend, dal het levenstempo hoog ligt en de tijd snel omvliegt. Al le wijd- se en langdradige bespiegelin gen over de oudejaarsavond krijgen al gauw de titel „on- verteerbaar" opgedrukt. Wie 'n mengsel van zuivere ouder- y) mct.se oude jaar.savondroman- >9 Hek en weemoed wil proeven, (<5 sla met ons het oudejaars- nummer van 1912 op. In het inleidend, artikel krijgt men het breed, toegemeten. „Hoort, voorbij, kom dan, rust dan, hoort. De klokken uit de to rens der talrijke bedehuizen in stad en dorp, ja zelfs in het verst afgelegen gehucht, doen hure sombere lonen door dc grijze lucht weergalmen, dóórdringende tot allen, hetzij die wonen in hutten of palei zen, uitnodigend allen om een ernstige gedachte te wijden aan het jaar, dat weldra voor bij tal ;ijn. En wie in zijn oren die klan ken opvangt, zal in zijn hart -h\j moge het zich zeiven be kennen of niet - zij het dan ook slechts voor een ogenblik, een echo horen weerklinken, y) waarin het woordje „voorbij" wel het duidelijkst valt. te on- (y derscheiden. Voorbij ja, zo y) is 't. Nog slechts enkele uren cn hei is voorbij, bet oude jy jaar. Hel ligt op zijn stervens- y) W sponde; weldra zal hel den y) laatsten adem uitblazen om (y daarna te worden bijgezet in V.) het graf der eeuwen. Met een mengeling van verschillende (n gewaarwordingenenz. y) enz.... twee volle kolommón. 4

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1962 | | pagina 12