H.K.H. prinses Wilhelmina
in haar slaap vredig overleden
DE ZIERIKZEESCHE COURANT
Nederland in rouw gedompeld
„Een grote vrouw ging van ons
heen"
HET LEVEN VAN H.K.H. PRINSES WILHELMINA
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Donderdag 29 november 1962
119e jaargang No. 19286
WAARIN OPGENOMEN
1797-1889
REDAKTIE EN ADMINISTRATIE:
Zierikzee. Redakteur: M. J. Bij de Vaate, tel. 01110-2938
Uitgave: N.V. Drukkerij v'h. Lakenman Ochtman.
Jannewekken 11, Zierikzee, Postbus no. 1, tel. 01110-2255
Na 18.00 uur: tel. 01110-2118, Girorekening no. 137677
ABONNEMENTEN EN ADVERTENTIES:
Prijs per 3 maanden bij vooruitbetaling^ 4,55, per week
35 cent. Losse nummers 10 cent. - Verschijnt maandag,
dinsdag, donderdag en vrijdag. - Advertentieprijs 15
cent per mm. - Succesjes (max. 15 mm) f 1,per stuk.
In dit nummer:
Schouwen-Duiv eland herdenkt Prinses Wilhelmina
8 december begrafenis
DEN HAAG, 28-11. De Rijks
voorlichtingsdienst deelt mede,
dat de bijzetting van H.K.H. Prin
ses Wilhelmina in de koninklijke
grafkelder in de Nieuwe Kerk te
Delft is bepaald op zaterdag 8
december 1962.
De stoet zal, zoals dit ook bij
de bijzetting van wijlen Z.K.H.
Prins Hendrik het geval was, in
het wit zijn. Op uitdrukkelijke
wens van de overledene zal met
betrekking tot de kleding geen
rouw worden gedragen.
Minister-president De Quay:
DEN HAAG, 28-11. Zij het niet geheel onbekend met Haar zeer
delicate gezondheidstoestand, is het Nederlandse volk woensdagmor
gen overvallen door het plotseling bericht van het overlijden van
Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmina, die in de nacht van
dinsdag op woensdag om cén minuut voor 01.00, in vrede is ontslapen.
Het overlijden werd woensdagmorgen met het volgende communiqué
van de behandelende geneesheren bekendgemaakt:
„Hedennacht is Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmjna in
haar slaap overleden. In de laatste weken waren bij Haar verschijn
selen opgetreden van een hartaandoening, welke, vooral gezien de
hcge leeftijd van Hare Koninklijke Hoogheid, als zeer ernstig moesten
worden beschouwd. Ondanks de lichte verbetering nam de ziekte
dmsdag een ongunstige wending. De geleidelijke achteruitgang van
de reeds slechte algemene toestand werd daardoor versneld".
Was getekend,
M. J. de Bruyn Kops Akkerman, arts en
professor dr. D. Durrer.
In verband met de zorgelijke
toestand van H.K.H. prinses Wil
helmina vertoefde H.M. de ko
ningin voor zover haar verplich
tingen dit toelieten op paleis Het
Loo, waar zij ook in de nacht van
dinsdag op woensdag verbleef.
Z.K.H. de prins was met de prin
sessen Margriet en Marijke op
paleis Soestdijk. Prinses Beatrix
werd telegrafisch op de hoogte
gesteld van het overlijden van
haar grootmoeder. Prinses Irene
is woensdag in de loop van de
dag uit Engeland in Nederland
teruggekeerd. Zij bracht enkele
dagen geleden nog een bezoek
aan haar grootmoeder waarna zij
naar Engeland terugkeerde. Zij
verbleef daar bij haar tante prin
ses Alice, de gravin van Athlone.
De minister-president prof. De
Qauy heeft woensdagmorgen kort
nadat het droeve bericht bekend
was een toespraak gehouden tot
het Nederlandse volk over de bei
de Hilversumse zenders.
In aanwezigheid van het vrij
wel voltallige kabinet en de ge
volmachtigde ministers van de
Ned. Antillen en Suriname heeft
de voorzitter van de Eerste Ka
mer mr. J. Jonkman de moeder
des vaderlands prinses Wilhelmi
na herdacht.
DEN HAAG, 28-11. - Alvorens
met zijn gewone werkzaamheden
te beginnen heeft de hoge raad
der Nederlanden in een plechtige
voltallige zitting het overlijden
herdacht van pryises Wilhelmina.
Het gehele parket, de griffiers en
vele leden van de Haagse Balie
waren daarbij tegenwoordig.
DEN HAAG, 28-11. Woensdag
middag heeft de vice-president
van de raad van state, minister
van staat prof. mr. L. J. M. Beel,
in een besloten, voltallige verga
dering van dit college het ver
scheiden van prinses Wilhelmina
herdacht.
DEN HAAG, 28-11. In de Twee-
de Kamer heeft de voorzitter, mr.
L. G. Kortenhorst H.K.H. prinses
Wilhelmina woensdagmiddag her
dacht. Hij zei:
„Eenzaam maar niet alleen.
zo heeft H.K.H. prinses Wilhel
mina, wier levensvlam na gedu
rende 82 jaren op de kandelaar
van ons nationale leven kracht,
licht en warmte te hebben doen
schijnen op ons volk, vannacht
zacht en kalm is gedoofd, zichzelf
naar haar troonsafstand getekend.
Eenzaam, maar niet alleen.
Nu zij na een dynamisch leven,
gewijd aan de hoge moeilijke taak
van het landsbestuur op de keer
punten van de wereldgeschiede
nis, van haar dierbare familie en
van ons allen naar een beter le
ven is heengegaan, zjjn wü ons
opnieuw bewust, hoe groot de
plaats is, die zy in de harten van
haar volk heeft ingenomen.
De hoogtepunten van haar le
ven waren ook de onze, de vreug
de van ons geluk werd door haar
gedeeld, de nood der tijden werd
door haar sterke geest gelenigd
en mede door haar overwonnen.
Een voorbeeld van wat goede
couragie vermag, een vrouw vele
mannen te sterk, een rots in de
branding, een tedere landsmoe-
der, die treurde met de treuren
den en blij was met de blijden",
aldus mr. Kortenhorst.
Prinses Beatrix
naar Nederland
(Van 'n spec. A.N.P.-verslaggever)
HONGKONG, 28-11. - Prinses
Beatrix zal vandaag, donderdag,
naar Nederland terugkeren en
wordt zaterdag in ons land ver
wacht, om de begrafenis van prin
ses Wilhelmina bü te wonen. Dit
is medegedeeld door een woord
voerder van het Nederlandse con
sulaat-generaal in Hongkong.
De woordvoerder deelde mede,
dat het staatsbezoek van zes da
gen, dat prinses Beatrix aan Ja
pan zou brengen, is afgelast. Mo
gelijk doet de prinses echter To
kio wqI aan op de terugreis naar
Nederland, via de poolroute. Toen
het bericht van het overlijden
van prinses Wilhelmina in Hong
kong werd ontvangen, maakte de
prinses net een tochtje in de om
geving. Tijdens het lunch-opont-
houd in het district Castlepeak
zou prinses Beatrix, naar werd
vernomen, van de dood van haar
grootmoeder op de hoogte zijn
gesteld.
Rouwbetoon
De „Union Jack" op het gou
verneursgebouw, waar de Neder
landse kroonprinses tijdens haar
verbluf in Hongkong haar intrek
had genomen, werd onmiddellijk
na ontvangst van het overlijdens
bericht tot halfstok neergelaten,
evenals de Nederlandse driekleur,
die gewoonlijk vanaf de vijf tién-
de verdieping van het gebouw,
waarin het Nederlandse consu
laat-generaal gevestigd is, wap
pert.
Prinses Beatrix, die op 24 no
vember voon een partikulier be
zoek in de Britse kroonkolonie
arriveerde, zou oorspronkelijk op
30 dezer naar Japan zijn doorge
reisd, waarzij o.m. het Japanse
keizerlijke paar zou ontmoeten.
DEN HAAG, 28-11. De minis
ter-president, dr. J. E. de Quay,
heeft woensdagochtend voor de
Nederlandse radio de volgende
rede uitgesproken:
Luisteraars.
In dit uur van nationale rouw
richt ik mij namens U allen tot
onze koningin en haar gezin om
te zeggen hoe innig wij medele
ven met het verlies van prinses
Wilhelmina, die vele jaren onze
koningin was.
Op een ogenblik als dit gevoe
len wij hoe woorden tekort schie
ten. Wij hebben er eigenlijk be
hoefte aan stil te zijn, niet te
spreken, doch enkele ogenblikken
te leven in de herinnering aan
een grote vrouw, die van ons is
heengegaan.
Het is naar mijn mening een
zegen voor ons koninkrijk ge
weest, dat in de onrustige peri
ode van de eerste helft van deze
eeuw koningin Wilhelmina als
.constitutioneel vorstin heeft ge
regeerd. Ik ben ervan overtuigd,
dat haar wijsheid en vooral haar
juiste inzicht in taak en plicht
van een constitutioneel vorstin
hebben bewerkt, dat ons vorsten
huis tot op deze dag geliefd en
geëerd is in het gehele konink
lijk.
Haar ouders hebben tot de
staatkundige vorming van konin
gin Wilhelmina veel bijgedragen,
koningin Emma vond als regentes,
geleid door een opmerkelijke in
tuïtie, de juiste wegen in die pe
riode van het parlementaire stel
sel. Op zorgvuldige wijze heeft
zij koningin Wilhelmina op haar
taak voorbereid. Maar koningin
Wilhelmina zou nooit een groot
vorstin geworden zijn, indien zij
niet de kostelijke gaven van 'ver
stand en hart had bezeten, die zij
steeds in dienst heeft gesteld van
haar volk. Vooral in tijden van
tegenspoed heeft zij haar groot
heid getoond. In de tweede we
reldoorlog bleef zij staan als een
rots in de branding, een bezie
lend symbool van onze vrijheid.
Zij was de hoedster van een
grote schat van hoge geestelijke
waarden: vrijheid, gerechtigheid,
naastenliefde en eerbied voor de
waardigheid van de mens.
Deze waarden waren voor haar
de inzet van de strijd en van het
verzet. Zij kregen nog diepere
betekenis door haar godsvertrou
wen, dat haar ook droeg in de
jaren van beproeving, toen het
vaderland door de vijand was
overspoeld en de strijd voor de
vrijheid schier hopeloos scheen.
„Eenzaam maar niet alleen"
Men heeft wel eens gezegd: ons
yolk heeft koningin Wilhelmina
Wilhelmina Helena Pauline Maria, koningin der Neder
landen, werd geboren op 31 augustus 1880 te 's-Graven-
hage, als enig kind van koning Willem III en koningin
Emma (prinses adelheid Emma Wilhelmina Theresia van
Waldeck- Pyrmont), wier huwelijk gesloten was op 7
januari 1879.
Toen haar vader op 23 november 1890 was overleden,
volgde zij haar vader op als koningin en wel tot 1898
cnder regentschap van haar moeder.
Op 6 september van dat jaar, toen zij 18 jaar was ge
worden, werd zij te Amsterdam plechtig ingehuldigd. Op
haar achttiende jaar - 31 augustus 1898 - de regering
aanvaardende, vaardigde H.M. een proclamatie uit, waarin
zij o.a. zeide: „Mijn innig geliefde moederaan wie ik on
uitsprekelijk veel verschuldigd ben, gaf mij het voorbeeld
van een edele en verhevene opvatting der plichten, die
nu op mij rusten. Ik stel mij tot levensdoel dat voorbeeld
na te volgen, te regeren zoals van een Vorstin uit het Huis
van Oranje wordt verwacht".
Bij de inhuldiging op 6 september d.a.v. in de Nieuwe
Kerk te Amsterdam hield H.M. een toespraak, waarin zij
o.m. het volgende zeide: „Thans is de ure gekomen, waar
in ik mij, temidden van mijn trouwe Staten-Generaal,
onder aanroeping van Gods Heilige Naam. zal verbinden
aan het Nederlandsche volk, tot instandhouding van zijn
dierbaarste rechten en vrijheden. Zoo bevestig ik heden
den hechten band. die tusschen mij en mijn volk bestaat,
en wordt het aloude verbond tusschen Nederland en
Oranje opnieuw bezegeld. Hoog is mijn roeping, schoon
de taak, die God op mijn schouders heeft gelegd. Ik ben
gelukkig en dankbaar het volk van Nederland te mogen
regeren, een volk klein in zielentól, doch groot in deug
den. krachtig door aard en karakter. Ik acht het een groot
voorrecht, dat het mijn levenstaak en plicht is, al mijn
krachten te wijden aan het welzijn en den bloei van mijn
dierbaar vaderland. De woorden van mijnen beminden
vader maak ik tot de mijne: „Oranje kan nooit, ja nooit
genoeg voor Nederland doen".
De kroningsfeesten zijn overal in den lande luisterrijk
gevierd. Op 7 februari 1901 trad Koningin Wilhelmina te
's-Gravenhage in het huwelijk met Hertog Hendrik van
Mecklenburg-Schwerin, nadat zij op 16 oktober tevoren
in een proclamatie aan het Nederlandse volk persoonlijk
mededeling van haar verloving had gedaan. Uit dit huwe
lijk is op 30 april 1909 H.K.H. Prinses Juliana geboren.
Tijdens de regering van Koningin Wilhelmina kwam
viermaal een grondwetswijziging tot stand: in 1917, 1922,
1938 en 1946. De grondwetswijziging van 1917 bracht de
pacificatie van de schoolstrijd en de invoering van het
algemeen kiesrecht en de evenredige vertegenwoordiging.
Er moge aan herinnerd worden, dat tijdens de regering
van Koningin Wilhelmina o.a. een uitgebreide sociale wet
geving is tot stand gebracht. H.M.'s regeringsperiode om
vatte een tijdperk van grote technische vooruitgang. Ook
in ons land werden grote werken ondernomen, o.a. op
het gebied van de bruggenbouw, de mijnbouw, de sluis-
werken. Hierbij dient ook gedacht te worden aan de
Zuiderzeewerken.
In het begin van de regeringsperiode van Koningin Wil
helmina is te 's-Gravenhage in het Huis ten Bosch de
eerste vredesconferentie gehouden, n.l. in mei 1899; het
zag er naar uit dat dit een symbool was. Ons land kende
echter onder haar bewind moeilijke tijden. Die waren
er tijdens de wereldoorlog 1914-1918, in de jaren dertig
(de grote economische crisis) en tijdens de tweede wereld
oorlog.
Steeds bleek hoe diep in haar hart gegrift is de liefde
voor het vaderland en voor het Nederlandse volk. Bij
herhaling heeft H.M. daarvan uiting gegeven. Wederkerig
heeft het volk herhaaldelijk gelegenheid gehad te laten
blijken, hoezeer het zich verbonden gevoelde met Koningin
Wilhelmina. In dit verband mag herinnerd worden aan
de grootse huldebetuigingen bij gelegenheid van rege
ringsjubilea, in 1923, in 1933 en in 1938.
Welke plaats Koningin Wilhelmina in de harten der
Nederlanders innam, is bovendien wel zeer duidelijk ge
bleken in de jaren der bezetting tijdens de laatste oorlog.
De vele redevoeringen, die zij via Radio Oranje hield,
getuigend van deernis met het lot der Nederlanders, wa
ren voor hen evenzoveel bemoedigingen om vol te hou
den. Zij getuigden immer van vertrouwen in de uiteinde
lijke overwinning en reeds op 12 september 1940 besloot
zij een dier radioredevoeringen met een woord, dat zij tot
een nationale spreuk maakte: „Nederland zal herrijzen".
Het was ook voor Radio Oranje, dat de koningin op 7
december 1942 hervormingen voor het bestuur van Neder-
landsch-Indië aankondigde.
Bekend is het getuigenis van Koningin Wilhelmina:
„Christ avant tout". Toen zij op 27 januari 1939 haar grote
radiorede over de geestelijke en morele herbewapening
uitsprak, beëindigde zij deze aldus: „Ik hoop aan die woor
den „Christus voor alles", tot aan mijn laatste ademtocht
trouw te blijven. Daartoe geve Hij mij de kracht".
Tenslotte moge gewezen worden op de liefde voor de
wetenschap van Prinses Wilhelmina, die verscheidene
eredoctoraten bezat, op haar liefde voor de kunst - in haar
vrije uren hield zij zich gaarne bezig met schilderen en
fotograferen - en op haar opvoedkundige kwaliteiten, die
ons in Juliana een koningin hebben geschonken, waardig
haar op te volgen op de troon.
In februari 1959 verscheen van de hand van Prinses
Wilhelmina een boek dat tot titel had: „Eenzaam maar
niet alleen". De prinses beschreef hierin haar leven als
koningin.
nooit aarzelend of zwak of ver
slagen gezien. Ongetwijfeld was
het geheim hiervan de wijze
waarop zij Gods leiding aan
vaardde in haar eigen leven en
in het leven van haar volk. Op
haar hoge post stond zij eenzaam,
maar niet alleen.
Teruggekeerd in het vaderland,
na vijf 'jaar ballingschap, heeft
zij het wijs geacht enkele jaren
later afstand van de troon te doen
en de regeertaak op jongere
schouders te doen overgaan. Zij
deed dit op haar eigen wijze,
overtuigd van de juistheid van
haar beslissing.
Wij zijn dankbaar, dat de prin
ses nog zovele jaren in ons mid
den is geweest, tot op hoge leef
tijd krachtig en helder van geest,
vol belangstelling voor ons volk
en zijn problemen en belangen,
ook die van de jeugd. Vele malen
heeft zij de jongeren op Het Loo
nog om zich heen verzameld.
Haar belangstelling voor intex-na-
tionale en nationale problemen
bleef onverzwakt. Toch hield zij
zich in deze jaren steeds op de
achtei-grond.
Nog eenmaal treedt zij thans op
de voorgrond. Bij dit afscheid is
zij weer wat zij voor velen van
ons zo lang is geweest: koningin
Wilhelmina.
Voor staatslieden en politici, die
koningin Wilhelmina in haar
werk als staatshoofd van meer
nabij hebben kunnen gadeslaan,
zal haar staatsmanswijsheid, haar
onverzettelijke wil, haar vastheid
van karakter en haar scherpe
verstand in herinnering blijven.
In ons volk leeft koningin en
prinses Wilhelmina als een moe
der verder. Moederlijke zorg dreef
haar naar de meest bedreigde
plaatsen en deed haar het juiste
woord spreken om te troosten in
smart. Als er één beeld van ko
ningin Wilhelmina in ons geheu
gen gegrift staat, dan is het wel
het beeld van de moeder des
vadei'lands.
Onze „Moeder des Vaderlands"
ruste in vrede.
Bewijzen
van deelneming
AMSTERDAM, 28-H. De Ka-
tholieke Volkspartij en het Neder
lands Verbond van Vakverenigin
gen hebben H.M. de Koningin te
legrammen van rouwbeklag ge
zonden.
LONDEN, 28-11. Koningin Eli
sabeth van Engeland heeft een
boodschap gestuurd waai'in zij
haar deelneming betuigt met het
overlijden van Prinses Wilhel
mina. Zij vermeldt daarin de
moed en de standvastigheid van
de prinses tijdens de tweede we
reldoorlog.
WASHINGTON, 28-11. Presi
dent Kennedy heeft woensdag in
een brief aan Koningin Juliana
zijn rouwbeklag geuit over de
dood van Prinses Wilhelmina, zo
heeft het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken meege
deeld. De Amèrikaanse president
prees ih deze brief de „grote moed
en het karakter" van Prinses Wil
helmina.
PARAMARIBO, 28-11. De wnd.
minister-pi*esident van Suriname,
de heer Morpurgo, heeft woens
dagavond voor alle radiostations
van Paramaribo een rede gehou
den ter herdenking van Prinses
Wilhelmina.
Herdenking in de V.N.
VER. NATIES, 29-11. De voor
zitter van de Algemene Vergade
ring der Verenigde Naties, Zaf-
roellah Khan, heeft aan het slot
van de bijeenkomst van woensdag
naar aanleiding van het overlij
den. van H.K.H. Prinses. Wilhel
mina o.m. de volgende Svoorden
gesproken:
„Wij hebben vanmorgen het
droeve nieuws vernomen van het
overlijden van Piinses Wilhel
mina van Nederland. Bijna een
mensenleeftijd als Koningin Wil
helmina, was zij de geliefde vor
stin van haar land. Gedui-ende de
donkere dagen dat haar land on-
tier vreemde overheersing zuchtte
gaf zij met raad en daad op no
bele wijze leiding aan degenen die
vochten voor het behoud van de
vrijheid van haar volk".
