Engeland en het gemenebest i Pieter Corneliszoon Plockhooy, een groot burger van Zierikzee De hulp voor Perzië De hulp voor Perzië De kernproeven op grote hoogte De Haringvlietbrug J uganc DE GOVDEN TOMAHAWK ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1962 No. 19242 Nieuw licht op historische figuur Ingezonden mededeling SMYRNA (V.S.), 11-9. Misschien meer mensen zullen zich in vet ver leden afgevraagd hebben wie precies Pieter C'orneliszoon Plockhooy was, aan wie een bronzen gedenkplaat ge wijd is in het stadhuis van Zierik zee. Deze gedenkplaat, die op de avond van de 19e september 1913 door de Netherlands Society of Philadelphia in het stadhuis werd aangeboden, schrijit Plockhooy toe de christelijke beschaving naar Amerika gebracht te hebben. Wie was precies deze Plockhooy? In de geschiedenis van Engeland is hij bekend als de hervormer die te gen Cromwell opkwam ten behoeve van de onderdrukten en armen. Ver schillende auteurs noemen hem in de Amerikaanse geschiedenis de pionier van de sociale en politieke democra tie. Anderen beweren dat hij de eer ste was die in Amerika opkwam te gen de slavernij, de vader van de coöperatieve beweging, wiens ge schriften het Brook Farm Experi ment in New Engeland inspireerde en deze op zijn beurt weer de Wal den-beweging van Frederik van Eeden. Of al deze beweringen waar zijn of niet, de feiten zijn dat Plockhooy afkomstig was van een doopsgezinde beweging in Amsterdam en dat hij een coöperatieve beweging (neder zetting) in Swaenendael, Delaware, vestigde. Lang heeft deze kolonie niet be staan, want een jaar na de vestiging in 1663, werd het in de oorlog om de heerschappij in Amerika tussen Engeland en Nederland, door de En gelse generaal, Sir Robert Carr, tot de laatste nagel verweest en platge brand. In de afgelopen eeuwen zijn door verschillende historiqi in Amerika, Engeland en Nederland archieven en De Nederlander, de heer W. J. R. van Lelyveld, die enkele maanden te Smyrna vertoeft, een stad in de Amerikaanse staat Delaware, heeft de moeite genomen een onderzoek in te stellen naar de spo ren van Pieter Comeliszonn Plockhooy, oorspronkelijk afkomstig uit Zierikzee. aan wie een bronzen gedenkplaat herinnert, aange bracht in het trappenhuis van het stadhuis. Voordat de heer van Lelyveld naar Amerika vertrok, zag hij in een vouwblad deze bron zen plaat en trad in contact met de Rotaryclub hier ter stede. Burgemeester F. Th. Dyckmeester overhandigde hem het fotoboek van Zierikzee en de Rotaryclub schonk hem een vlaggetje. Beide presentjes heeft de heer van Lelyveld zijnerzijds aangeboden aan de Rotaryclub van Smyrna. Het moet voor onze lezers interessant zijn iels meer te weten over Plockhooy en ioat in Amerika van zijn vesti- ging nog over is. In nevenstaand artikel geeft de heer van Lelyveld hiervan een overzicht. LEKKERLAND chocoladekorrels LEKKERLAND-EXPRES "%et puntte* cvaaxd. BLIK DOOR HET WERELDVENSTER bibliotheken doorzocht om het leven van PlocKhooy te reconstrueren. Geboren te Zierikzee Plockhooy werd omstreeks 1620 in Zierikzee geboren en werd op jeug dige leeftijd in Amsterdam lid van een groep, genaamd de „Collegian- ten". Deze mensen kwamen bij el kaar om uit de bijbel te lezen en di£ te bepraten en te interpreteren op hun wijze. Een doopsgezinde kerk introdu ceerde dit systeem, maar hier ge beurde hetzelfde als in te veel Ne derlandse kerken: er ontstond een afscheiding van de „Plockhoyisten", wat aanduidt dat Plockhooy een lei der van zo'n groep geworden was. In de hoop, dat zijn hervormings plan, om de verschillende kerken bij een te brengen, daar meer gehoor zou vinden, ging hij in 1658 naar En geland, waar hem een gesprek met Cromwell werd toegestaan. Wat het resultaat van dit gesprek was, zal nooit bekend worden, want kort daarna stierf Cromwell. Na dit falen richtte hij zich direct in pamfletten en geschriften tot het volk, „om de geesten in Engeland wakker te schudden". Eén van zijn geschriften was: „A way propoun ded to make the poor in these and other nations happy". Het bevatte een plan voor een christelijke, socia listische vestiging op basis van ge lijkheid en coöperatie. Terug naar Amsterdam In 1661 kwam Plockhooy weer te rug in Amsterdam en bood zijn pe titie aan om zo'n nederzetting in Amerika op te zetten. De Amster damse burgemeesters keurden dit goed en tekenden een contract met Plockhooy en 24 doopsgezinde fa milies, voor een stuk land aan de Delaware Bay, waar tegenwoordig het stadje Lewes is gelegen. De principes voor de nederzetting waren neergelegd in de „117 articles of Government", waarvan het arti- kei dat de slavernij uitsloot, wel de belangrijkste was. Dit was de eerste wet in Amerika die de slavernij verbood en de ideeën die Plockhooy in deze 117 artikelen neerlegde over het coöperatieve be stuur van de nederzetting, is wel zijn grootste bijdrage in de politieke fi losofie van Amerika. Zoals eerder vermeld, was de ko lonie geen lang leven beschoren: dertien maanden nadat de 41 doops gezinde leden in Swaenenendael met hun schip, de St. Jacob, aankwamen, werd het door de Engelse vloot vol ledig verwoest. Na deze verwoesting heeft Plock hooy in 1684 nog eenmaal getracht een dergelijke nederzetting te vesti gen, maar daar hij oud en blind ge worden was, faalde deze poging. In 1694 wei d hem in Germantown, tegenwoordig een voorstad van Phi- ln Londen is de conferentie be gonnen der premiers van het Britse gemenebest en uiteraard is het voornaamste punt van de agenda het Engelse verlangen zich aan te sluiten bij de Euromarkt. Als puntje bij paaltje komt, is dit een onder werp waarmee de heren niets te ma ken hebben: immers, de basis van het gemenebest is dat de staten zelf standig hun beslissingen nemen. Toch is de conferentie van groot be lang voor de uiteindelijke beslissing of Engeland zich aajisluit bij de zes leden van de E.E.G. of niet. Het gemenebest biedt zijn leden enige handelsvoordelen, maar die zijn er niet de grondslag van. Het komt er voor een groot deel op neer, dat de leden eikaars exporten on derling niet of minder belasten. Maar dat is geen wet van Meden en Perzen. Om maar een voorbeeld te noe men: Nieuw-Zeeland is voor zijn be staan - in Brussel is dat ook erkend met de belofte van de zes dat voor dit land een speciale regeling ge troffen zou worden - aangewezen op de Britse markt voor zuivelpro- dukten. Omgekeerd is het voor de Engelsen nagenoeg onmogelijk een televisie- of radiotoestel naar Nieuw Zeeland te exporteren, want het land beschermt zijn eigen jonge in dustrie met hoge douanerechten. Wat weegt het zwaarst? In alle gemenebestlanden treft men dergelijke maatregelen aan en dat wordt - zij het niet steeds zon der mopperen - ook wel aanvaard. Het gemenebest is er voor het wel zijn der leden en die maatregelen helpen de leden economisch op eigen benen te komen staan. Naarmate dit proces voortschrijdt, is begunstiging steeds minder nodig. En blijkt ook dat de economische waarde van het gemenebest voor de Britten zowel als de anderen gedurig minder wordt. Daarentegen stijgt het belang van de handel met Europa vooral in Groot-Brittannië maar ook in som mige der andere landen. Zuiver economisch gezien ladelphia, door doopsgezinde leden geen twijfel mogelijk: voor Engeland De foto toont een copy van het stadhuis van Hoorn, gebouwd door de staat Delaware in 1931, ter gelegenheid van de 300ste geboortedag van de komst der Nederlanders naar deze staat. Het gebouw is ingericht als museum en staat open voor bezichtiging door het pu-bliek. een huisje aangeboden, om daar met zijn vrouw zijn laatste levensjaren te slijten. Na ongeveer tachtig jaar geleefd te hebben, stierf Pieter Corneliszoon Plockhooy vredig temidden van zijn doopsgezinde vrienden. Hoewel hij gedurende zijn leven altijd getracht heeft de armen en verdrukten te helpen, stierf hij in armere toestand dan de meesten die hij had geholpen. ZIERIKZEE Schouwse kunstenares exposeert in Burgerweeshuis (Van een bijzondere medewerker) In ons blad schonken wij reeds aandacht aan de opening van de ten toonstelling die momenteel in het Burgerweeshuis te zien is. Het heeft zeker zin om alsnog iets nader in te gaan op het werk van beide expo santen, Cora van Citters en Frans van den Ende, juist omdat het hier twee jonge Schouwse kunstenaars betreft die aan het begin van hun ontwikkeling staan en derhalve in eerste instantie recht hebben op re acties uit eigen omgeving. Cora van Citters ontving haar op leiding aan de Academie voor Beel dende Kunsten te Den Haag. In haar werk is zij nog niet volkomen los van de invloeden die een dergelijke vorming nu eenmaal onvermijdelijk met zich meebrengt. Erg is dit niet, want een werkelijk talent vindt zijn eigen weg en Cora van Citters is duidelijk bezig haar authentieke mogelijkheden te ontdekken. Haar werkwijze is bezonnen en verraadt de wil om de vaktechnische proble matiek volstrekt au sérieux te ne men, wat in deze tijd van artistieke voorbarigheid bij vele jongeren, bij zonder sympathiek en betrouwbaar aandoet. Laat de visie op haar gegeven soms nog wat onvoldragen en conventio neel zijn, daar staat dan toch tegen over dat zij in bewust tegen elkaar gezette toetsen tot overtuigende schilderijen kan komen, hecht van structuur, afgewogen van kleur, het stadium van gewetensvolle studie ruimschoots voorbij. Dit te realiseren is geen geringe verdienste. Sterk zijn b.v.: Duin Haamstede (no. 20), De Zeepe (no. 22) en Zierikzee (no. 24). De drie zeegezichten getuigen van een subtiele intuïtie voor de atmo sferische waarden van de kleur. Een manportret (no. 2) demonstreert dit zelfde nogmaals en daarbij een sterk vormgevoel. Indringend in hun een voud en gaaf van techniek zijn: Dode mus (ets), kanarie en koolmees (ets), waarin een stille bewogenheid voel baar is, die misschien het meest ken merkend is voor dit werk. Ook het wat peinzende zelfportret, ofschoon technisch niet volmaakt, vei'raadt een ingekeerdheid, een omgang met het eigene, wat niet zelden aanwij zingen zijn voor een intensief ge moedsleven. De onmiskenbare eerlijkheid waar mee Cora van Citters bezig is zich te ontplooien, wekt zeer beslist ver wachtingen omtrent haar toekom stige verrichtingen. Het werk van Frans van den Ende heeft een geheel andere grondtoon en verkeert veel meer in een sta dium van driftig zoeken en worden. Er is een sterke drang tot experi menteren en de durf waarmee som mige procédés worden beproefd, heeft in eerste instantie iets over- rcmpelends. Lineaire en coloristische effecten worden - vaak gecombi neerd - aangebracht met intelligen tie en raffinement. Dit vormt dan nok een niet geringe bedreiging voor Van den Ende; hoe groot het gevaar is om in een vlotte, maar in feite weinig overtuigende suggestiviteit te blijven steken, blijkt menigmaal. Het is stellig nog te vroeg cm vast te stellen in welke richting. Van den Ende zich zal gaan ontwikkelen. En kele spontane landschapstekeningen vertonen spanning en betekenis. In ieder geval is er reden te veronder stellen dat zijn werk momenteel nog slechts een zeer voorlopige indruk geeft van zijn uiteindelijk kunnen. Z. L. Zendiiigscursus te Baarn UTRECHT. 11-9. - Gedurende de jaren 1962-1964 wordt aan het zen dingsseminarie van de Gereformeer de Kerken te Baarn een algemene zendingsopleiding gegeven. Deze cursu9 kan worden gevolgd door de vierdej aars studenten en ouderen alsmede door predikanten, die nog geen vijf jaar in hun gemeente staan Alle kosten die aan deze cursus zijn verbonden, worden vergoed. Op woensdag 19 september om twee uur zal in het zendingssemina rie een voorlichtingsvergadering ge houden worden. De colleges begin nen op 12 oktober. Herdenking slag om Arnhem ARNHEM, 11-9. - De Rijnbrug te Arnhem zal maandagavond 17 sep tember tussen 18.00 en 19.00 uur voor alle verkeer zijn afgesloten in ver band met de dan bij deze brug plaats hebbende herdenking van de slag om Arnhem. De commissaris van po litie te Arnhem raadt hun, die ge durende deze tijd de Rijn moeten passeren, aan hun route via de Rijn brug te Rhenen te kiezen. Sjoukje Dijkstra traint weer in Londen. Na een vakantie van enkele maanden heeft de Europese en we reldkampioene kunstrijden de voor bereidingen voor het komende sei zoen hervat. LAND- EN TUINBOUW De mollen-, egels- en kikvorsenwet DEN HAAG, 11-9. - Bij de vaste commissie voor Landbouw en Visse rij uit de Tweede Kamer bestaat geen eenstemmigheid over de nood zaak van intrekking van de mollen-, egels- en kikvorsenwet, aldus het voorlopig verslag van de vaste com missie. Een aantal leden wil graag van de minister vernemen waarom hij deze wet wil intrekken, terwijl niet te voorzien is wat de gevolgen daar van zullen zijn. Zijn er soms aan het voortbestaan van de wet bezwaren verbonden die niet in de memorie van toelichting staan?, aldus deze leden. Andere leden zijn van mening dat de stand van de mollen zo zeer is uitgebreid, dat de landbouw daar van schade ondervindt. Een vergun ningsstelsel voor het vangen van de mollen achten zij dan ook niet meer nodig. is het belang zich bij de E.E.G. te voegen groter dan de waarde in ponden en shillings van het geme nebest. Trouwens: de ideële basis van het gemenebest moet groter zijn dan de commerciële, anders - aldus de Sunday Times - kan men het in stituut beter opheffen. Een der pre miers nu in Londen wees er op dat het uitzetten van Zuid-Afrika ook niet op economische gronden is ge beurd. Belang van toetreding Het blad voert ook aan, dat Enge land als bepaald niet het minste lid van de grotere Euromarkt veel meer in het belang der gemenebestlan den kan doen dan wanneer het er buiten blijft staan, bovendien tot schade aan de eigen economie. In dat geval zouden de gemenebest- landen in de Euromarkt geen enkele zo sterk sympathiserende pleitbe zorger hebben, terwijl die markt voor deze landen toch ook van groot gewicht is. Het ziet ernaar uit dat deze over wegingen van praktische aard de overhand krijgen op de meer senti mentele die bij het vervallen van de economische band de samenhang van het gemenebest zien verwate ren. Maar zeker is het niet. Mocht liet anders uitpakken en spreken de premiers zich, in meerderheid te gen Engelands toetreding uit, dan bindt dat MacMillans regering, geenszins. Maar traditioneel heeft Ingezonden mededeling Reumatiek Griep Migraine Menstruatiepijn Verkouden Hoofdpijn Spit TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT de stem van de premiers groot ge zag en grote invloed op de publieke opinie. Misschien wel zo groot, dat het daardoor politiek onmogelijk wordt voor Londen iit Brussel ja te zeggen. De anti-E.E.G.-stemming stijgt in Engeland, t>ooral ook door de oor logsverklaring van Gaitskell aan MacMillan op dit punt. De stem van de premiers van het merkwaardige conglomeraat dat gemenebest heet, kan gemakkelijk de doorslag geven. De „Willem Ruys" als plezierjacht ROTTERDAM, 11-9. Voor de eer- ste maal in haar 15-jarig leven is de „Willem Ruys" voor een etmaal ver huurd aan een onderneming, die haar gouden jubileum met haar re laties en haar personeel aan boord van dit schip op de Noordzee wenst te vieren. Op 1 oktober aanstaande is het namelijk vijftig jaar geleden, dat de heer Louis Wijier, thans president directeur van de N.V. Granaria, een graaninkoopmaatschappij te Rotter dam, zelfstandig zaken ging doen. Ter gelegenheid van dit jubileum biedt het bedrijf aan zijn relaties, onder wie ook vele molenaars uit het gehele land, en aan zijn perso neel, in totaal ongeveer duizend per sonen, een ééndaagse zeereis aan per „Willem Ruys". Maandagmorgen 17 september a.s. wordt de „Willem Ruy9" van haar derde cruise in Rotterdam terug ver wacht en die zelfde dag zal het schip des middags weer zee kiezen voor deze jubileumreis, waarvan men dan dinsdagmiddag hoopt terug te keren. DEN HAAG, 12-9. Op gironummer 777 van het hoofdbestuur van het „Nederlandsche Roode Kruis" in Den Haag was woensdagmorgen een be drag aanwezig van f 436.179,ten bate van de slachtoffers van de ramp in Perzië. Dit betekent dat er sinds dinsdag ruim f 100.000,is gestort. DEN HAAG, 11-9. Dinsdagmorgen is een Fokker F-27 transportvlieg tuig van de koninklijke luchtmacht van Ypenburg naar Teheran ver trokken met dekens, bloedplasma,4 medicamenten en ontsmettingsmid delen door het Rode Kruis beschik baar gesteld voor de slachtoffers van de aardbeving in Perzië. De koninklijke luchtmacht zal in de loop van deze maand nog vier vluchten ondernemen ter leniging van de nood in dit zwaar getroffen land. Bij drie van deze vluchten zul len in totaal 400 tenten en 1.250 de kens worden vervoerd, eveneens op verzoek van het Rode Kruis. De la ding voor de vierde vlucht is nog niet vastgesteld. VERENIGDE NATIES, 11-9. - De Sowjet-Unie heeft dinsdag catego risch ontkend dat zij als eerste een kernexplosie in de ruimte heeft te weeggebracht, zoals door Amerika is beweerd. De Sowjet-afgevaardig- de Morozov zei in de V.N.-commis- sie voor het gebruik van de r.uimte dat de bewering - voor het eerst door president Kennedy in maart j.l. uitgesproken en dinsdag in de com missie herhaald - volkomen onge grond is. Hij antwoordde de Amerikaan F. Plimpton, die zei dat Amerika geen aandacht schenkt aan de Russische „krokodilletranen" over de zg. van Allen stralingsgordel, omdat de Sow jet-Unie „zich niet9 aantrekt van de gevolgen van kernproeven in de at mosfeer voor het mensdom". DEN HAAG, 12-9. Wegens het stormachtige weer kon de oplegging van het eerste brugdeel voor de vaste oeververbinding over het Ha ringvliet bij Numansdorp, die woens dag zou plaats vinden, niet doorgaan. Het ministerie van Verkeer en Wa terstaat deelt mede, dat de uitvoe ring van dit werk 24 uur is uitge steld. Kamerlid F. H. van de Wetering overleden DEN HAAG. 12-9. De heer F. H. van de Wetering, lid van de Tweede Kamer voor de Christelijk Histori sche Unie, is in zijn woning in Den Haag overleden. HU was 66 jaar. De heer Van de Wetering werd in zijn woning door een ernstige hartaanval getroffen. De heer F- H. van de Wetering werd 7 september 1896 te Amster dam geboren. Hij werd opgeleid tot Indisch predikant en in 1919 uitge zonden naar het toenmalige Neder- lands-Indië in dienst van de Indi sche kerk. Na een jaar pionierswerk te hebben gedaan in midden-Timor, volgde zijn benoeming tot directeur van de theologische school te Koe pang. Op 28 oktober 1928 werd de heer Van de Wetering benoemd tot eerste burgemeester van Menado. Gedurende vijf jaar is hij als zoda nig werkzaam geweest. In 1933 volg de zijn benoeming tot burgemeester van Palembang. In 1942 werd hij door de Japanners geïnterneerd. Na de bevrijding werd de heer Van de Wetering benoemd tot hoofdambte naar aan het departement van bin nenlands bestuur te Batavia. In 1946 ging hij met groot verlof terug naar Nederland. Daar was hij werkzaam op sociaal en kerkelijk terrein. De exodus uit Nw.-Guinea Ambtenaren vertrekken met Grieks schip HOLLANDIA, 12-9. Het is thans zeker, dat het Griekse passagiers schip „Patris" begin oktober naar Nieuw-Guinea zal komen om een groot aantal ambtenaren naar Euro pa te vervoeren. In totaal zullen on geveer 400 Nederlandse ambtenaren voor hun terugkeer naar Nederland op de „Patris" kunnen boeken. Een Nederlands reisbureau ver leent hierbij zijn medewerking. Een vertegenwoordiger van het reisbu reau is in Hollandia aangekomen om besprekingen over het transport te voeren. Reeds een groot aantal amb tenaren, voornamelijk uit Merauke en Hollandia, heeft voor de reis geboekt. Ingezonden mededeling Genist o \- PARADISO 22 ct SAlVATORf 27 cr CAPRINO 31 cc Scheepvaartberichten Alphacea, 11-9 te Port Said. Zeeland, 13-9 te Montreal vei-wacht. Magazijnmeester verdacht van fraude BERGEN OP ZOOM, 11-9. De re- cherche te Bergen op Zoom heeft de 32-jarige ongehuwde Th. D. aange houden. De man wordt er van ver dacht in zijn functie van magazijn meester bij een garage- en automo bielbedrijf in Bergen op Zoom on derdelen uit het magazijn ter waar de van enkele tienduizenden guldens ten eigen bate te hebben verkocht. Hij zou hiertoe gedurende een aan tal jaren fictieve rekeningen hebben uitgeschreven. De man is overge bracht naar Breda waar hij voor de officier van justitie is geleid. De slotzitting der Slaten-Generaal 's-GRAVENHAGE, 12-9. De minis- ter van Binnenlandse Zaken, mr. E. H. Toxopeus, zal zich zaterdagmid dag in een statiekoets naar het Bin nenhof begeven, om in naam der Koningin om 15.00 uur in de ver enigde vergadering der Eei'ste en Tweede Kamer de huidige zitting te sluiten. 34. Ondanks de bange voorgevoelens van de kolonisten verstrijken de weken zonder opzienbarende gebeurtenissen. Op een mid dag komt een troepje kinderen van de ko lonisten over de velden aanhollen. „Er is bezoek". „Er zijn ruiters in het dorp!" Het zijn kapitein Cabot en zijn zoons!" roepen de schelle kinderstemmen door elkaar. Aram en Presto gooien blij verrast hun spaden neer en lopen haastig naar de ne derzetting. „Jean Cabot! Sebastian! Lode- wijk! En jij ook hier, Julia!" roept Aram verheugd. De begroeting is allerhartelijkst. „We komen eens kijken hoe het met de nieuwbakken kolonie gaat", lacht Cabot. „En m'n eigenwijze dochter wilde met alle geweld meeik heb verschrikkelijke verhalen opgehangen over de bloeddorst der roodhuiden, maar niets hielp. Julia zou en moest hierheen, hahaha". „Ik ben blij je te zien, Julia", zegt Aram warm en het meisje bloost als hij haar har telijk de hand drukt

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1962 | | pagina 5