hoopgevend jaar EEN JAAR GING VOORBIJ Nieuwjaarswensen voor de vrije wereld Man van het jaar mag men Kennedy noemen, die reeds in de aanloop tijd van zijn presidentschap met een zware verantwoordelijkheid voor de vrede werd, belast. De dreiging van het internatio nale communisme wordt kleiner en de dag nadert .waarop de vrije wereld zich met verbazing zal af vragen, hoe zij ooit heeft kunnen vrezen ,dat er tussen rood-zijn en dood-zijn geen alternatief zou lig gen. Deze conclusie draagt mis schien de schijn van een al te roos kleurig optimisme, maar zij wordt wel degelijk gerechtvaardigd door de politieke ontwikkelingen en ge beurtenissen, in het zich nu snel ten einde spoedende jaar 1961. Dreiging werd een dode letter Als bewijs is daar in de eerste plaats het verloop van de Berlijn- se kwestie. Een half jaar geleden ontmoette Chroesjtsjow Kennedy in Wenen en hij vertelde daar aan do Amerikaanse president, dat hij voor 1 januari 1962 zijn greep naar Berlijn zou doen en hij dreigde een In de daarop volgende drie maan- ieder, die hem dit zou willen ver hinderen, met oorlog, den kreeg een groot aantal West- Europese leiders van de Russische premier te horen, hoeveel atoom bommen er precies nodig waren om hun landen te vernietigen en de wenk werd erbij geegven, dat deze bommen wel eens spoedig zouden kunnen vallen. Maar op het ogenblik, op de drempel van de jaarwisseling ,is het ultimatum van Chroesjtsjow een dode letter. In plaats daarvan schijnt men aan het begin te staan van een nieuw vredesoffensief der sowjets. Het contrast tussen toen en nu ia hemelsbreed. Wij kunnen er slechts één conclusie uit trekken: Chroesjtsjow had gehoopt, dat hij met naakte dreigementen zijn zin in Berlijn zou kunnen krijgen. Maar de vastbesloten reactie van Amerika en west-Europa haalden een streep door zijn rekening. Geen München Er zijn in het westen zonder twijfel lieden, die menen, dat de onderhandelingen met de Russen over Berlijn, die nu voor de deur staan, tot een nieuw „München" moeten lijden. Een bestudering van de ontwikkelingen in het af gelopen jaar leert, dat dit nonsens is, Oppervlakkig gezien bestaat er misschien enige gelijkenis tussen de huidige situatie en die, welke aan de overeenkomsten van Mün chen vooraf ging. Maar de ver schillen zijn veel groter en wezen lijker. Zij houden verband met de aard van het regiems, die tegen over elkaar staan, met de strate gische positie en met de bedoelin gen van de westelijke mogendhe den. Hitier hield van de oorlog en wenste deze tot elke prijs. Chroesj tsjow sohakelt de oorlog als in strument van de communistische politiek niet uit ,maar hü houdt er geen bloed- en staalcomplex op na. Bovendien heeft hü, in tegen stelling met Hitier, geen haast. IIü heeft geen bezwaar tegen wachten, omdat hü er zeker van Is tenslotte toch te zullen winnen (waarin hü zich vergist, zoals wü nog zullen zien). Een rvog groter verschil is gele gen in de strategische situatie,, zulks vooral als gevolg van de ont wikkeling der moderne wapens. Hitier kon in 1938 en 1939 nog ver onderstellen, dat zijn land in een succesvolle oorlog grote voordelen len zou kunnen behalen. Maar Chroesjtsjow kan daarop niet ho pen. Al zijn gedreig met de H-bom, zo is duidelijk gebleken, was bluf. Hij weet, dat wanneer de raket ten gaan vallen, zijn land daar even erg of nog erger onder zal lijden dan dat van de tegenstander Nog belangrijker i9 echter het verschil tussen de bedoelingen van de westelijke alliantie van nu en die van de Britten en Fransen in 1938. In de kwestie-Tsjechoslowa- kije waren vele Britten en Fransen geneigd, Hitler zijn zin te geven, omdat zij geloofden ,dat het ver drag van Vresailles onrechtvaar dig was geweest en dat men de Duitsers in de Sudeten het recht op zelfbeschikking niet mocht ont houden. Bovendien wisten zij, dat zij militair slecht op een oorlog waren voorbereid. Thans is de situatie geheel an ders. Er zijn onrechtvaardigheden genoeg - de door de communisten in Berlijn opgetrokken muur bij voorbeeld - maar die liggen aan de andere zijde. Moreel staat het westen sterk en morele elementen spelen in de buitenlandse politiek van democratische landen een gro te rol. Ook is de militaire kracht van het westen geenzins minder waardig aan die van het commu nistische blok. Wanneer derhalve de vrije we reld aan het eind van dit jaar, waarin Moskou de spanning op voerde, maar tenslotte, toen dit te gevaarlijk werd .aanzienlijk rede- lijijker geluid liet horen, bereid blijkt met de Russen te praten, is het zeker niet met de bedoeling door de knieën te gaan. De enige intentie, die het westen daarbij heeft, is bepaalde vaagheden - bij voorbeeld die omtrent de verbin dingswegen met west-Berlijn - die tot onnodige botsingen zouden kunnen leiden ,op te ruimen. Derde grote mogendheid Het zou voor de hand liggen in Chroesjtsjows intrekking van hel Brelijnse ultimatum de grootste Enkele beelden die de Berlijnse tragedie ten voeten uit tekenen. Een Berlins bruidspaar hield receptie aan „de muur" in de Frledrlchstrasse. Zo konden de ouders van de bruid (op drie honderd meter afstandtoch nog iets zien van het geluk van hun kind. Een door een dwaze politiek der mensen overschaduwd gelukt Geen „München" in BerlÜn Geboorte van eeu derde wereldmacht Slinkende communistische aantrekkingskracht westelijke winstpost op de balans over het jaar 1961 te zien. Van veel meer, ja zelfs van adembenemen de betekenis, omdat zij in staat is op de duur de gehele machtsver houding tussen de vrije wereld en het internationale communisme in tnt voordeel van de eerste te be slissen, is de groei van de econo mische en politieke kracht in de Europese Economische Gemeen schap, waarvan dit jaar overtui gende bewijzen heeft gebracht. Van welk gering belang zijn in vergelijking daarmee de crises in Laos, zuid-Vietnam ,Cuba en zelfs Berlijn, die door de communisten werden gefabriceerd. En van hoe weinig gewicht ook de moeilijkhe den in Kongo, het Frans-Algerijn se geschil (dat nu zijn oplossing snel tegemoet schijnt te gaan), het ook dit jaar nog niet opgeloste vraagstuk van de toekomst van Nederlands Nieuw Guinea en al die andere geschillen, en geschille tjes, problemen en probleempjes, waarmee de wereld op 1 januari 1962 nog zit opgescheept. Deze even aan t© stippen, naast feiten als het verschijnen van de eerste ruimtevaarders (twee Rus sen en een Amerikaan), de krappe verkiezingsoverwinning van Aden auer, de moord op de Domini caanse dictator Trujillo en het Ide ologische .overigens uit zeer ma teriële tegenstellingen voortvloei ende geruzie in het communisti sche kamp, moet voldoende zün om des te meer aandacht te kun nen besteden aan de wording van de derde grote wereldmacht. Machtiger dan V.S. en U.S.S.R Dit is gedurende het jaar 1961 geschied; in plaats dat de weste lijke allianties, zoals Moskou gaar ne had gezien, uit elkaar zijn ge vallen, zijn de west-Europese na ties begonnen aan een aaneenslui ting, waarvan de gevolgen, naar het zich laat aanzien .ontzagwek kend zullen zijn. De Europese Ge meenschap, op dit ogenblik nog be staande uit PYankrijk, west-Duits- land, Italië, België, Nederland en Luxemburg, heeft in de achter ons liggende twaalf maanden economi sche en ook politieke successen ge boekt, waarvan zelfs de meest en thousiaste voorstanders van een verenigd Europa niet hadden ge droomd. Zo groot zijn die successen ge weest en zo goed zijn de vooruit zichten ,dat de Britse regering ,alle tradities een spijt .besloot, het lot van Groot-Brittannië aan dat van de gemeenschappelijke markt te binden. Om dat te bereiken zijn de Britten bereid, hun betrekkin gen met de leden van het gemene best te herzien een afstand te doen van hun bijna een eeuw oude poli tiek van het machtsevenwicht te genover Frankrijk en Duitsland. Zij zijn zelfs genegen om een deel van hun souverelniteit over te dra gen aan de politieke instellingen, die nodig zijn om leiding te geven aan de E.E.G, Noorwegen, Denemarken Ierland en andere Westeuropese landen, die nog geen deel uitmaken van de gemeenschappelijke markt, zullen het Britse voorbeeld bijna zeker volgen. Dit betekent de schepping van een Westeuropese eenheid met 250 miljoen inwoners, consumen ten en producenten, waarin goede ren, landbouwprodukten en arbei ders zich binnen afzienbare tijd bijna even vrij over de nationale grenzen zullen kunen bewegen, als in de Verenigde Staten van Ameri ka het geval Is. Met andere woorden: de oude droom van oen Verenigde Slaton van Europa is dit jaar voor onze ogen welhaast wcrkclükhcld ge worden. Een groot deel van het ge bouw is reeds opgetrokken en aan de rest wordt met üv©r gewerkt. Reeds nu produceert de E.E.G. een bruto nationaal produkt, dat sloohto tien procent kleiner is dan dat van do Verenigde Staten. Met Engeland en dc andere lan den erbij zal hot spoedig dat van de U.S.A. overtreffen. De Sowjet- Unle blijft daarbij ver ten achter en ondanks alle grootspraak van Chroesjtsjow heeft zij geen schijn van kans de achterstand In te ha len. tu do landen van de gemeen- schappelijke markt is de economi sche groei in 1961 bijna dubbel zo groot geweest als in Amerika, de meest welvarende staat van de we reld. West-Europa als voorbeeld De enorme betekenis van deze ontwikkeling is duidelijk. West- Europa is niet langer de „gijzelaar van het Kremlin, zoals eens Chroe sjtsjow het bluffend noemde. En het is evenmin nog de arme, onge lijke partner van Amerika. De ge vaarlijke politieke situatie, waarin alle beslissingsmacht geconcen treerd ligt in Moskou en Washing ton. gaat een snel einde tegemoet. Minstens even belangrijk is dit: de aantrekkingskracht, die de U.S.S.R. en het rode China op de staten van Azië, Afrika en Zuid- Amerika uitoefenen, zal niet met een slag verdwijnen. Er zullen nog wel enkele zwakke en onderont wikkelde naties zijn, die zich zul len laten verleiden tot het drog beeld, dat het communisme het snelle en gemakkelijke antwoord Js op hun problemen. Maar het kan niet anders, of het West-Europese voorbeeld zal een toenemend aantal volken er van overtuigen, dat het economische en politieke systeem van de vrije we reld doelmatiger en ook moderner ls dan het communistisch-totali- taire systeem. De mogelijkheid daartoe, in dit jaar geschapen, stelt alle andere feiten en gebeur tenissen van 1961 in de schaduw. Nederland en de betrekkingen met het buitenland Eichmann, de miljoenen-moorde naar kwam voor zijn rechters en hoorde het doodvo?i?iis tegen zich eisen, na een proces, dat maanden vergde. In hot prille begin van het jaar 1961 achtte Moskou het noodzake lijk de Nederlandse regering een nota te doen toekomen, waarin op vaderlijke toon werd gewaar- schuwd tegen de toestemming die j Nederland verleend had tot het toe- j laten van atoomwapens op Noder- I lands gebied. Nederland zou zich 1 hierdoor blootstellen aan vergel dingsacties met atoomwapens, wan neer het ooit tot een gewapend konflikt zou komen. Met de Russen hebben we trou wens verschillende onaangenaam heden beleefd in de loop van Het jaar. Twee Nederlanders werden in de Sowjet-Unie gearresteerd op be schuldiging van spionage voor de Verenigde Staten. De Nederlandse ambassadeur werd niet toegestaan kontakt met deze landgenoten op te nemen. Deze toestemming kreeg hij eerst nadat de twee mannen waren veroordeeld. Hier is het echter niet bij geble ven. Nadat een Russische chemicus asyl had gevraagd in ons land, trachtten leden van de Sowjet-am- bassade in Nederland de echtge- note van deze Rus per vliegtuig te I doen terugkeren naai- haar land. Aangezien de Nederlandse regering er niet zeker van was, dat deze terugkeer vrijwillig was, besloot men het deze dame onder vier ogen op Schiphol te vragen. Dit kon, aangezien haar paspoort in Neder landse handen was. De mannen van de marechaussee die hun opdracht korrekt uitvoerden, kregen moei lijkheden met de begeleidende Rus sen, die de vrouw geen moment al- leen wensten te laten. Het liep ten slotte uit op een ruig vuistgevecht, waarin zelfs de rode ambassadeur Ponomarenko zich mengde. Natuurlijk gaven de Russen in de U.S.S.R. hun visie op deze af faire en noemden zij Nede,rland een land van baroaren. Als gevolg hiervan heeft de Nederlandse rege ring de Russische ambassadeur uit gewezen en haar ambassadeur in Moskou, mr. Helb, teruggeroepen. Voorlopig doen beide landen het maar met een zaakgelastigde. Natuurlijk heeft Nederland zich eveneens aangesloten bij de landen die protest aantekenden tegen de door de Sowjet-Unie voorgenomen explosie van een atoombom met een kracht van niet minder dan 50 megaton. Het heeft niet mogen hel pen, trouwens wat had men anders mogen verwachten? Een bom van 80 90 megaton explodeerde. Luns büt van zich af Als een van onze bewindslieden zich wel bijzonder spectaculair ge weerd heeft in het afgelopen jaar en daar ongetwijfeld internationaal naam mee heeft gemaakt, dan is het wel Neerlands minister van buitenlandse zaken, mr. Luns. Deze uiterst vakbekwame diplomaat 1 heeft zich van epn wel zeer taaie kant loten zien, toen hij het in het begin van 1961 als eenlüig opruim I togen de grote de Gaulle en Aden- nu er. Er werd in Parijs oen topconfe- j rentie der zes E.E.G.-landen gehou den en die had een bedenkelijk verloop. President de Gaulle wenst geen supranationale politieke orga nen. Het liefst zou hij de bestaande gemeenschappen terugbrengen tot technische uitvoeringsorganen, die hun directieven krijgen van de ge zamenlijke nationale regeringen. Een dergelijke vorm is slechts in het belang van de twee grote lan den in dit gezelschap, te weten Frankrijk en west-Duitsland. Deze twee wensten deze vorm om zo doende de politieke invloed van de vier kleinen te elimineren. België en Luxemburg capituleer den vrij snel, Italië weerde zich even, doch ging eveneens door de knieën, slechts Nederland in de persoon van minister Luns verzette zich hevig en hield vol. Tenslotte is er verandering in de situatie ge komen, doordat Engeland voorne mens is aan de Europese gemeen schap te gaun deelnemen en hier mede komen de kaarten geheel an ders te liggen. Rumoer om Nieuw-Guinea Minister Luns heeft trouwens nog een groot politiek gebeuren ontketend door zijn laatste voorstel op de algemene vergadering der Verenigde Naties inzake Neder lands Nieuw-Guinea. In grove lij nen komt dit neer op een interna tionalisatie van dit gebied onder toezicht van de V.N., waarbij Ne derland zich geheel zal terugtrek ken. Aan dit alles is veel vooraf gegaan. Gedurende het gehele jaar 1961 heeft Nederland een soort koude oorlog met Indonesië gevoerd met als inzet westelijk Nieuw-Guinea. indonesië staat op het standpunt, Jat „west-Irian" een integrerend Jeel van Indonesië is en dat Ne derland dit gebied onverwijld en ronder meer aan Djakarta dient over te dragen. Nedei'land slaat op een volkomen ander standpunt. Het meent, dat s werelds grootste eiland geen deel van Indonesië is en dat dit gebied volkenkundig en wat cultuur be treft geheel op zich staat na ver loop van tijd geheel onafhankelijk moet worden. Hierop ls het gehele streven van de Nederlandse rege ring gericht in het afgelopen jaar. Er is een groots ontwikkelingsplan voor Nieuw-Guinea ontworpen, dc Papoea's kregen reeds eeo zekere politieke vorming en zij kregen me- Jezeggenschap in het bestuur in de vorm van de Nieuw-Guinearaad, die in dit jaar met zijn werk aan ving. op Schouw/en-Du/veland HOE GING DAT EIGENLIJK IN DE 19e EEUW? De nieuwjaarsdag is een bijzondere. Dat geldt nog, maar vroe ger - en xoij bedoelen dan de 19e eeuw - was het en met name ook op Schouwen- Duiveland iets heel bijzonders. De ge- woonten op deze dag geven een beeld van een leven, dat in zo menig opzicht afwijkt van het onze. Schouwen-Duiveland droeg ook toen '11 vrijwel compleet agrarisch karakter en op nieuto- jaarsdag kwamen de arbeiders rond negen uur op de hoeve van hun baas, waarbij zij vaste arbei ders waren. Bij het betreden van de woning klonk het,,'k waans je vee zegen in 't nieuwe jacr, mi oal wat a je noadlg eit ml ziel in li chaam", een juweel van een antie ke Zeeuwse volzin, die door de baas werd beantwoord met een wat kor ter: ,,'k waans je 't zaalfdc". Dan kwamen de mannen dichter bij, namen een stoel en zaten een ogenblik later aan de koffie, ter- »de vrouwe", uit een naast haar staande doos „een blad schroosel" nam en bij de kopjes legde. Terwijl men bezig was de versnapering te consumeren, stond de deur niet stil en telkens kon men de stereotype nieuwjaarswens ho ren van de „ziel en het lichaam". Bi) iedere wens verscheen de meid aan de deur met een kom en uxt de lepel, die hierin stond, hoorde men even later luid slurpen. De arbei ders intussen hadden hun „bakje" koffie genoten en kregen daarop „de kom" gepresenteerd, om beur ten slurpend uit de lepel drinkend van het zwartachtige vocht, dat de wijdse naam „stroop jes jenever" droeg. Het teas een geslurp van jewel ste. De baas, de vrouw, de knecht, de meid, de arbeiders, de koewach ter, ieder slurpte uit de lepel, zo ongeveer op de wijze van iemand die te hete soep probeert te eten-. Nadat de kom mecinnalcn uxis rondgegaan en het ongeveer half ttoaalf uxis geworden, ging men op scheppen. Het voedsel bestond uit een speciaal kostje, verkregen door het ineen koken van vlees, peren, rapen cn aardappels. Het kostje komt ons tamelijk kwalijk voor, maar of onze voor ouders er ook van smulden- Nau welijks was alles in de magen ver dwenen en de tafel afgenomen of de stroopjeneverkom kwam weer ter tafel cn het lieve leven begon opnieuw. Niemand bedankte voor „een rondje" en tot laat in dc mid dag bleven allen gezellig bijeen. Veel later verdween de jenever stroop, maar of het wel winst was? De arbeiders zochten dan uitslui tend hun vertier in de herbergen en tegen het einde van de 19e eeuw zag men in de dranklokalen een wilde tierende, dronken troep, die niet veel meer met heil en zegen had te maken.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1961 | | pagina 18