U/ijh-rook en mqr
tev red enheid
kepstAvonó
KENT U HET RENDIER?
3£erótcliner in de ótratcó^eer
KERSTMIS IN DE VERKEERSLUCHTVAART
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE vrijdag 22 december i96i No. 19097
door Hugo Hooftman
Met Kerstmis worden door de
luchtvaartmaatschappijen 'n groot
aantal diensten niet uitgevoerd. De
vliegers, de bwk's, de pursers, de
stewardessen, ze willen immers
allemaal erg graag „thuis" het
kerstfeest vieren. Daarom wordt
de dienstregeling zoveel mogelijk
ingekrompen. Maar bepaalde dien
sten moeten doorgaan en duizen
den zullen hun kerstfeest daarom
ook dit jaar weer vieren hoog in
de lucht, velen zelfs hoog in de
stratosfeer, terwijl hun straalvlieg
tuig met een snelheid van bijna
duizend kilometer per uur de don
kere kerstnacht zal doorklieven.
Natuurlijk proberen de lucht
vaartmaatschappijen ervan te ma
ken wat ervan te maken is. Men
zal de vliegtuigen met groen en
slingers en kerstklokken versieren.
Men zal zorgen voor een speciale
kerstsfeer. En - het belangrijkste
van alles - natuurlijk zullen de
passagiers een speciaal kerstdiner
geserveerd krijgen.
Zalm, kalkoen en
kerstpudding
Bij de B.E.A. is het bijvoorbeeld
gebruikelijk dat ze op eerste kerst
dag altijd een exclusieve „Christ
mas Party" aan boord van haar
vliegtuigen houdt. De luchtreizi
gers krijgen dan een traditioneel
Engels kerstdiner geserveerd dat
uit vijf gangen bestaat. De eerste
gang bestaat uit gerookte Schotse
zalm and Morecambe Bay Potted
Shrimps, de tweede uit Roast Nor
folk Turkey (kalkoen!) met Grilled
Bacon, Pork Sausages, Brussels
Sprouts en Lincoln Potatoes. De
derde gang wordt gevormd door de
traditionele Christmas Pudding en
Fresh Clotted Jersey Cream. De
vierde gang bestaat uit Stilton
Cheese en Bath Oliver Biscuits,
terwijl de vijfde wordt gevormd
door noten en muscaatdruiven. Een
kopje koffie besluit zo'n kerstdiner
Na de maaltijd krijgen alle pas
sagiers als souvenir een zakagen
da. Ook worden er flesjes likeur
en kerstkaarten uitgereikt.
Een luchtvaartmaatschappij als
de B.E.A. heeft het rond Kerstmis
altijd extra druk. Die drukte be
gint al tien dagen voor Kerstmis
en duurt tot in de tweede week
van januari. Alleen in het zomer
seizoen wordt deze enorme drukte
met Kerstmis overtroffen.
Toen enkele jaren geleden met
Kerstmis een zware mist over heel
west-Europa hing, waardoor vele
vluchten moesten worden afgelast,
heeft de B.E.A. in enkele dagen
tijds honderdduizenden guldens
verloren.
De route Londen-Parijs i9 met
de kerstdagen ook altijd bijzonder
druk. Tal van Engelsen gaan hun
kerstfeest namelijk in Parijs vie
ren. De B.E.A. maakt soms alleen
al op Kerstmis dertig extra vluch
ten naar de Franse hoofdstad. Ook
de vrachtdiensten worden soms
met vijftig procent opgevoerd om
alle kerstvracht en de extra lucht
postzendingen te kunnen verwer
ken. Een maatschappij als AerLin-
gus vliegt rond Kerstmis altijd
meer dan vijfduizend kalkoenen
uit Ierland naar Londen over. Kal
koen behoort nu eenmaal bij het
traditionele Engelse kerstdiner, net
als plumpudding.
Tijdens de kerstnacht zullen de
vliegtuigen eenzaam door de don
kere nacht snellen. Misschien wel
boven Bethlehem. En de passagiers
vanuit hun straalreuzen door hun
raampjes naar buiten in de don
kere nacht turend, naar het prach
tige uitspansel vol flonkerende
sterren, zullen hun gedachte vol
I hebben
Een stewardess van Pan American brengt het vliegtuig een beetje in kerststemming.
O Wierookgraan
geronnen traan
van ceder- en van lorkenstammen,
gebedenbeeld,
daar 't vier in speelt,
en 't vonkelen van 's herten
vlammen
Guido Gezelle.
Iedereen kent de benamingen
wierook en mirre. Er zijn voorts
ontelbare lofliederen en gedichten
geschreven over deze kostbaarhe
den. Ook denken wij meteen aan
het oude kerstverhaalzij of
ferden deemoedig mir', wierook en
de goud. Doch vanwaar komen ze
en waarvoor dienen ze?
Mirre en wierook zijn twee kost
bare reukstoffen, die vooral bij de
oude volkeren hoog gewaardeerd
werden. De kostbaarheid ervan lag
evenwel niet zozeer in het feit dat
deze stoffen zo schaars voorkwa
men, maar veeleer in de zeer ge
brekkige, en daardoor dure wijze
van vervoer. Tegenwoordig zijn
deze prijzen echter belangrijk ge
daald, omdat we allerlei moderne
vervoermiddelen te onzer beschik
king hebben.
Mirre en wierook delen wij bij
de gomharsen in.
Een geneesmiddel
De naam mirre is zeer waar
schijnlijk afkomstig van het Ara
bische woordje „myr" of „mur",
hetgeen „bitter" betekent. Mirre
wordt namelijk ook als geneesmid
del gebruikt, en heeft een bitter
smaakje.
Mirre wordt gewonnen uit een
struik met de naam Comiphora.
Deze is te vinden in het zuiden
van Arabië en het daar tegenover
gelegen deel van oost-Afrika. De
mirre komt in dikke geelachtige
harsdruppels uit de stam vloeien.
De hars verhardt zodra zij de bui
tenlucht bereikt heeft. Deze drup
pels nu worden door de Arabieren
verzameld, hetgeen meestal ge
schiedt in de maanden mei tot en
met september. Men onderscheidt
hier twee kwaliteiten; de echte
„tranen" en de van de grond opge
raapte stukjes, waarvan de laatste
in waarde aanzienlijk kleiner zijn
dan de „tranen".
De mirre wordt in de handel ge
bracht als korrels, poeder of brok
ken.
Gewade rook
Het feit dat mirre en wierook
vaak in één adem genoemd wor
den, zal velen het idee geven dat
deze harsen „familie" van elkaar
zijn. Dit is niet juist, er is wel
degelijk enig verschil wat de her
komst betreft.
De naam wierook is vrij eenvou
dig te verklaren. Kennen wij niet
allen de betekenis van „gewijde
rook?" Vandaar dus de naam wieh
of wijh-rook.
Wierook is afkomstig van de
boomsoort boswellia, welke groeit
in het zelfde deel van de aarde als
de mirre. Door diepe kerven in de
stam te maken, vloeit er een melk
wit sap naar buiten, door de Ara
bieren heel poëtisch aangeduid met
„het bloed der bomen". Deze in
snijding geschiedt in twee keren;
de eerste maal in februari of in
maart, en de tweede keer in de
beide volgende maanden.
Als schoonheidsmiddelen
Door alle eeuwen heen heeft men
gebruik van deze stoffen gemaakt.
Reeds meer dan veertig eeuwen
geleden waren ze al in zwang. Men
gebruikte ze als schoonheidsmid
delen, als specerijen en ook voor
het balsemen van doden.
Bij godsdienstige rituelen heb
ben deze reukwaren nooit ontbro
ken. Zij werden verbrand, en men
verwachtte van de rook die eruit
opsteeg, dat de geur de reukorga
nen der aangebeden goden aange
naam zou prikkelen. Tegenwoor
dig wordt wierook nog voorname
lijk voor liturgische doeleinden ge
bruikt. Ook in parfumerieën spe
len wierook en mirre een vrij gro
te rol. Hiervoor worden niet de
ruwe harsen, maar de hieruit ge
destilleerde oliën en alcoholische
oplossingen gebruikt.
Landgenoten,
maak vrede in uw hart
met de kerstdagen
Vergeet niet hun, die U dierbaar zijn, een klein met zorg gekozen ge
schenkje te geven;
Vergeet niet hun, waarvan U niet zoveel houdt, een kans te geven.
Tracht hen beter te leren begrijpen en daardoor meer te
waarderen;
Vergeet niet wat vriendelijkheid te geven, ook aan uw buurvrouw, aan
uw personeel, aan de verkeersagenten, aan bakker, post
bode en aan allen waarmede U in aanraking komt;
Vergeet niet opzij te zetten; die opwellingen van jaloezie, waardoor U
uw eigen leven en ook dat van anderen zo moeilijk maakt;
Vergeet niet in deze dagen een ogenblikje vrij te maken voor allen die
U omringen, al hebt U het nog zo druk;
Vergeet niet een eenzaam mens aan uw feestdis te nodigen. En als hij
er is, geef hem ook een plaatsje in uw hart, het kost U
niets;
Vergeet niet aan hen die in nood verkeren, een gedeelte van het bedrag
dat U zelf voor de feestdagen wilt besteden, af te staan;
Vergeet niet uw eigen zorgen eens opzij te zetten en U dezer dagen
eens te verdiepen in de moeilijkheden van anderen. Er
zijn er die het moeilijker hebben dan U;
Vergeet niet naar anderen te luisteren; iedereen vertelt wel eens iets
dat de moeite waard is en waarvan U ook nog kunt leren;
Vergeet niet van dit kerstfeest het gelukkigste feest te maken van uw
leven, dan zal het ook gelukkig zijn voor vele anderen.
(Nadruk verboden).
De miljoenen klokken luiden
over heel het wereldrond,
van het noorden tot het zuiden
in de late avondstond.
Kerstmis stoort zich aan geen
grenzen
als het ruisen van de wind;
Komt, verwondert u dan, mensen,
ziet hoe dat u God bemint,
alle machten, alle krachten
wijken voor het Christuskind.
Stille nacht, voor ieder vrede,
't wonder, dat opnieuw geschiedt:
in de kerken wordt gebeden
koren jubelen hun lied.
In de klare kinderogen
spiegelt zich het kerstboomlicht;
God, die in zijn mededogen
zich tot ieder schepsel richt;
al wat groot is of despoot is
telt niet voor zijn aangezicht.
Lijkt het of het lot der aarde
aan een zijden draadje hangt,
of de trots en eigenwaarde
liefde en geha vervangt:
Al het grote zal verdwijnen
nu de kerstnacht weer begint;
Komt, verwondert u in 't kleine,
ziet hoe dat u God bemint:
ga maar verder met de herder
die het Kind in doeken vindt.
JAAP MIJDERWIJK.
Als op Schiphol de lichtjes aangaan, prijkt ook de kerstboom in volle gloed
We kennen allen de figuur van de kerstman. In de Angelsaksische
landen is hij Santa Claus geheten en merkwaardig genoeg voelen we
ergens in naam en daad de verwantschap tussen de kerstman en onze
Sint Nicolaas. Voor de Angelsaksers is Santa Claus ook Sint Nicolaas,
die zij niet kennen, maar bij ons speelt de kerstman niet zo'n belang
rijke rol. Er is vooral van kerkelijke zijde een streven om hem uit te
bannen.
Voor ons echter is- de kerstman een kleine gezette figuur met een
witte baard en een puntmuts op, die in een grote slee door het winterse
landschap glijdt en welke slee getrokken wordt door 'n aantal rendieren.
Voor de Lap is hel rendier koe, schaap, paard en geit tegelijk.
Lapland rendierenland
Rendieren, ja, we kennen ze wel,
een soort herten, maar grover en
met een veel groter gewei, dieren
die ergens in de buurt van de
Poolcirkel leven en wanneer we
ons geheugen eens opfrissen, ja,
dan herinneren we ons, dat die
rendieren nauw verbonden zijn aan
de Lappen, de bewoners van Lap
land.
Lapland bestaat eigenlijk niet,
het is geen staat of zoiets, maar het
uitgestrekte gebied in noord-Euro
pa begrensd door de IJszee en de
Witte Zee, zich uitstrekkend van
de Oeral over noord-Rusland, Fin
land, Zweden en Noorwegen. De
mensen die daar wonen in dat bar
re noorden, noemen we Lappen en
in dat gebied leeft ook het rendier.
Het rendier heeft lange, getakte
dunne en gladde horens, waarvan
de toppen breed, handvormig zijn.
Voorts heeft het neerhangende ma
nen aan de keel. Het is lager op
de poten dan het hert en zijn haar
is dichter, hetgeen een goede be
schutting vormt tegen de barre
koude. Des zomers is het rendier
bruin, maar des winters grijs op
de rug en wit aan de buik en po
ten. Snuit, staart, spiegel en een
ring om de enkels blijven altijd
wit. Zijn oren zijn veel langer dan
die van het gewone hert en zijn
hoeven breder, zodat het zelfs op
het gladste ijs met grote snelheid
voort kan. De horens van het wijf
je zijn korter dan die van het man
netje.
Manusje van alles
Het rendier bewoont niet alleen
het noorden van Europa, maar ook
Groenland en het noorden van
Amerika. Normaal in het wild leeft
het rendier in grote kudden, die
zomers naar het noorden en des
winters naar het zuiden trekken,
waarbij zij steeds blijven tussen
ongeveer de vijftigste en de tach
tigste breedtegraad.
In de maand juni worden meest
al de jongen geboren, één per
wijfje na een dracht van veertig
weken.
In noord-Europa wordt het ren
dier wel getemd, hoewel de Lap
pen weten dat het rendiermannetje
altijd de neiging heeft weer te ver
wilderen en naar de vrijheid terug
vluchten.
Voor de Lap is het rendier een
manusje van alles. Het dier eet
weinig en sober. Het vergenoegt
zich met bladkoppen, bladeren en
rendiermos, dat uit de sneeuw op
gedolven wordt. In het wild wordt
het rendier wel 25 tot 30' jaar oud,
maar in tamme staat meestal niet
ouder dan ongeveer 15 jaar.
De Laplander zou niet buiten het
rendier kunnen. Het vervult bij
hem de plaats van koe, schaap,
paard en geit. De Laplander gaat
met zijn rendierkudde overal heen,
want de kudde gaat voor alles. Hij
trekt er mee in de bergen, gaat er
me« naar de dalen waar de rivie-
In Lapland wordt de rijk
dom afgemeten naar het
aantal rendieren dat men
heeft.
ren stromen, kortom volgt zijn
kudde op de voet. Hij gebruikt ze
als trekdieren voor zijn slede, hij
laat ze lasten dragen, drinkt hun
melk en maakt van die melk een
voortreffelijk smakende kaas. Maar
daar blijft het niet bij. Het ren
dier levert hem in dode staat vlees,
huid voor leer, horen voor gereed
schappen en siervoorwerpen, ter
wijl de pezen dienst doen als ons
touw.
Met honderd dieren ben je arm
Het is een interessant gezicht een
Laplandse karavaan te zien trek
ken door de onafzienbare witte
vlakte. Voorop gaat een Lap te
voet die een rendier begeleidt dat
een slee trekt. Daarachter weer
een rendier met een slee, maar dit
tweede rendier is bevestigd aan het
achtereinde van de eerste slee, zo
dat hij die precies moet volgen en
in het spoor blijft. Daarachter
weer een rendier met slee en zo
voort.
In Lapland wordt iemand voor
rijk gehouden die duizend rendie
ren heeft, maar wanneer hij er
slechts honderd heeft, is hij arm.
Er zijn wel Lappen die kudden
hebben van 10.000 of 12.000 ren
dieren, dat zijn de echte rijkaards,
want met zoveel rendieren ont
breekt het hem aan niets. Hij heeft
overvloed van alles, want het ren
dier is tevens een ruilmiddel, waar
voor andere zaken kunnen worden
gekocht.
In prehistorische tijden leefde
het rendier aanmerkelijk zuidelij
ker dan nu. Men heeft de fossiele
resten gevonden in heel Europa
tot aan de Pyreneeën, de Alpen en
de Balkan. Vermoedelijk is het
rendier later voor de mens ge
vlucht naar het noorden. Doch ook
daar heeft het de mens niet kun
nen ontlopen enzelfs de
kerstman spant ze voor zijn slee!
