Een blik in Oost- en West-Berlijn
i
door Mart Seijbel
Laatste nieuws
WAT
1EQT
01
&i n
STAD EN PROVINCIE
Studenten voor hete vuren
ZIERIKZEE. Vijf jaar geleden
vonden enkele honderden Hon
garen onderdak in het kamp aan
*de Zeikepolder. Vele Zierikzeeë-
naars waren begaan met het lot
van de arme vluchtelingen. Ze
wisten het maar al te goed, wat
het betekende om huis en haard
in de steek te moeten laten, om
in de vreemde een nieuw be
staan te vinden. De herinnerin
gen aan de evacuaties ti[dens de
oorlog en de ramp lagen nog
vers in het geheugen. Toch drong
het naamloos leed van de ont
heemden pas tot ons door, toen
we met hen geconfronteerd wer
den. Wat er vooraf in de kran
ten had gestaan werd gedood
verfd met „Het zal wel loslopen"
Die zelfde geest heerst momen
teel ook weer. „Het zal allemaal
wel niet zo erg zijn met die
vluchtelingen. De kranten zullen
de verhalen wel opblazen". Tij
dens een verblijf van enkele da
gen in oost- en west-Berlijn heb
ik hen weer gezien. Het waren
deze keer andere gezichten en
ze spraken een andere taal dan
de Hongaren, maar deze mensen
vluchtten allemaal voor de zelfde
rede als de Hongaren, „De Rode
knoet".
Op een bank in het uitgestrekte
park in het kamp Marienfelde on
der de rook van Berlijn trof ik een
34-jarige boekhouder. Hij zag er
keurig uit en een moment dacht ik,
dat hij behoorde tot de admini
stratie van het kamp, want hij
droeg een aktentas onder de arm.
Later bleek, dat zijn zondagspak
het enige was, wat hij nog had en
dat in zijn tas zijn overige bezittin
gen zaten. Toen ik enkele meters
van hem vandaan stond, wist ik
het. „Dit is een vluchteling". Zijn
ogen stonden dof en staarden in
het niet. Ik ging naast hem zitten
op de harde bank, die nog nat was
van de regen, en bood hem een si
garet aan. Velen passeerden ons
met een handtas en enkelen met
een koffer. Ze gingen naar Tem
pelhof, het vliegveld in de Ameri
kaanse sector. Over twee uur zou
een Dakota hen naar het veilige
westen brengen, waar ze al zovele
jaren van hadden gedroomd. Daar
wacht hen echter de grote teleur
stelling. Het gros zal de eerste ja
ren in de kampen moeten blijven,
in kleine houten barakken, zonder
geld en meestal zonder hoop.
De zwijgzame man op de bank
nam me scherp op en vroeg toen
langzaam: „U bent zeker een Wes
terse journalist". Ik knikte. Toen
zonder het te vragen, vertelde hij
mij zijn levensgeschiedenis.
Julius Hofmann uit de Schwar-
tauer Allee was boekhouder ge
weest bij een warenhuis. Jarenlang
had hij mee kunnen lopen in het
„Rode"-gareel, maar vorig jaar
was het hem te machtig geworden.
Een veel jongere kracht, met veel
minder capaciteiten dan hij werd
boven hem gesteld. „Waarom me
neer?" „Hij was lid van de partij
en ik niet". Op het werk was het
de partij, de partij en wanneer je
thuis kwam, vond je ook geen rust,
want in Oost-Duitsland vertrouwt
men zijn naaste buurman niet.
Na een tweede sigaret vertelt hij
dat zijn vrouw in het oosten van
de stad had gewerkt als kraan-
drijfster. „Maar dat is toch man
nenarbeid", merkte ik op. Er speelt
een ironische glimlach om de lip
pen van de ander. „We zijn toch
een, we zijn toch allen kameraden
welnu allen de zelfde rech
ten, maar ook de zelfde plichten
voor de opbouw van de Democra
tische Republiek.
„Als boekhouder was het toch
niet nodig, dat uw vrouw mee
werkte". Weer komt die ironische
glimlach op het gezicht van de
donkere man. „Nee, in het Westen
niet, maar bij ons wel". Ik ver
diende 120 gulden en mijn vrouw
90 gulden per week. Dat is heel
veel zult U zeggen, maar een paal
schoenen kost 80 gulden, een wol
len vest 50 tot 70 gulden, een over
hemd 57 gulden. Sinaasappelen en
bananen zijn bijna niet te krijgen
en onbetaalbaar voor de gewone
man. Hetzelfde geldt voor koffie
en thee. Een reep chocolade één
gulden, sigaretten 16 cent per stuk
en dande eeuwige druk -
vandaag of morgen wordt ik als
dwangarbeider naar een of ander
kamp gestuurd.
Ik nam het verhaal met een
korreltje zout. De man zou wel
overdrijven. Ja, zo zijn we alle
maal in het westen, ze zullen
wel overdrijven. Maar, toen ik de
andere dag in oost-Berlijn liep
zag ik, dat hij helemaal niet over
dreven had. Alles was te koop
in oost-Berlijn, maar peperduur.
Een blik sinaasappelsap f 2,25,
een slecht kostuum van 350 gul
den. Eerst toen besefte ik wat
men met twee honderd gulden
huishoudgeld in oost-Duitsland
kan doen „niets".
Toen ik na twee uur wandelen
in een eenvoudig café een kop kof
fie wilde bestellen, werd ik weder
om gewaar wat men met één gul
den kan doen. Voor ik de koffie
bestelde, moest ik eerst mijn pas
tonen, dat moet men overal doen.
Je pa9 is het voornaamste bezit
achter het IJzeren Gordijn. Toen
men mij na enige tijd de koffie
voorschotelde, kon ik het donker
bruine, vuile water bijna niet door
mijn keel krijgen, het was surro
gaat. Bonenkaffee war nicht zu be-
lcommen. De schade bedroeg maar
één gulden. Overnachting in een
eenvoudig logement met ontbijt -
twee harde broodjes en de weder
om „verrukkelijke" koffie - kostte
25 harde Hollandse guldens, die
betaald moesten worden in West
marken want kapitalisten hebben
zoveel geld dat ze best in West
marken kunnen betalen, die vijf
keer zoveel waard zijn als Oost
marken.
Wanneer de man op de bank in
Mariënfelde vertelt van zijn vlucht
begint hij te huilen als een kind.
„We gingen naar het Westen me
neer. Mijn vrouw en dochtertje za
ten in de eerste wagon, enkele
copees verder zat ik met mijn vier
jarig zoontje, dat nu in de kinder-
i tuin speelt. Bijna hadden we het
westen bereikt. Nog een station -
dat in Friederichstrasse - daar
hadden we passencontröle. Ons lie-
i ten ze ongemoeid, met een bonzend
i hart zag ik ze naar de wagen gaan
waar mijn vrouw in zat. En toen
"De man schokschoudert, en
t het duurt even voor hij verder kan
vertellen. „Terwijl de kleine met
t zijn autootje speelde werd zijn
i moeder en tweejarig zusje ruw
meegesleept door de Vopo's (leden
i van de Volkspolitie). Ze durfden
niet naar ons raam kijken uit angst
ons ook nog 4e verraden. Ik had
i wel uit het raam kunnen springen,
maar moest toch denken aan de
toekomst van de kleine. Ons kind
i zit nu in een kinderheim waar ze
l communistisch wordt opgevoed.
Mijn vrouw brengt de eerste tijd
door in een strafgevangenis en is
l later dwangarbeidster. Wellicht zie
hen nooit meer terug".
Dit is het verhaal van Julius
Hoffmann, maar het verhaal van
i de anderen komt op hetzelfde neer.
i Gevlucht voor het regime. Alles
hebben deze mensen achter moeten
laten en in vele gevallen zijn de
i gezinnen wreed uiteengerukt. Over
de hekken van het kamp kijken
vrouwen of hun man nog niet komt
en omgekeerd de mannen naar hun
vrouw. Elke dag weer horen de
administrateurs: „Heeft U niets ge
hoord van mijn vrouw, man, zoon,
1 ouders". Maar steeds minder vluch-
telingen bereiken de veilige uit-
wijkhaven. Nu zijn het nog de Vo
po's en andere geüniformeerden,
1 straks geen mens meer.
Wanneer je dan je hoed op zet
het kamp verlaat en een uur la-
ter door de hoofdstraten van
west-Berlijn wandelt, ben je deze
mensen weer vergeten, maar zij
ontwaken iedere dag weer in
een vreemde lege wereld, zich
afvragend, wat zou er met mijn
familie gebeuren?
Vervolg:
„In DE RODE BAJES"
Kolonel terechtgewezen
DEN HAAG, 17-8. De minister
van Defensie vindt het wenselijk
dat beroepsofficieren in aktieve
dienst zich onthouden van redevoe
ringen met een politieke strekking.
Dit heeft de minister, ir. S. H.
Visser, verklaard in antwoord op
schriftelijke vragen van het Twee
de Kamer-lid de heer H. J. Lank-
horst (P.S.P.). Het Tweede Kamer
lid had deze vragen gesteld i:r ver
band met een rede van een kolonel
der cavallerie op 29 juni in Tilburg.
936.530 t.v.-kijkers
DEN HAAG, 18-8. Volgens een
opgave van de P.T.T. bedroeg op
1 augustus 1961 het aantal aange
geven televisietoestellen 936.530, te
gen 923.590 op 1 juli j.l. (t/m 17
augustus 943.696).
In hetzelfde tijdvak daalde het
aantal - geregistreerde - radio-ont
vangtoestellen v an 2.644.531 tot
2.643.666.
Op 1 augustus 1961 waren er
478.953 aansluitingen op het draad-
omroepnet, tegen 479.944 op 1 juli
1961.
Scherpe controle
in Oost-Berlijn
BERLIJN, 18-8. Reizigers heb
ben meegedeeld dat Westberlijners,
die vrijdagochtend op het centrale
station van Oost-Berlijn aankwa
men, werden blootgesteld aan bij
zonder scherpe controle. Oostduitse
douanebeambten doorzochten niet
alleen hun bagage maar wilden ook
weten wat de reizigers in hun zak
ken en hun portemonnaie hadden.
Aangenomen wordt dat de ooste
lijke autoriteiten willen zien of de
Westberlijners geen westelijke bla
den en niet teveel oostmarken bij
zich hadden.
Defensie-maatregelen
in West-Duitsland
UTRECHT. De welvaart van de
bewoners van Utrecht individueel
en in 'hun totaliteit, dreigt achter
te raken bij het landelijk gemiddel
de. Dit blijkt uit het rapport „As
pecten van de toekomstige ontwik
keling van Utrecht", dat het col
lege van b. en w. van de Domstad
de leden van de gemeenteraad
heeft aangeboden.
AMSTERDAM. Donderdagmor
gen half elf is de 180.000ste aan
sluiting op het net wan het Provin
ciaal Noord-Hollands Waterleiding
bedrijf tot stand gekomen. In te
genwoordigheid van de heren W.
Mensink, lid v. Gedeputeerde Sta
ten van Noord-Holland, C. de Ko
ning, burgemeester van Texel en
ir. S. Kramer,' direkteur van het
waterleidingbedrijf, draaide de 82-
jarige heer A. de Wijn in het per
ceel Weverstraat 50 te Den Burg
de kraan open, waardoor hij voor
het eerst in zijn nieuwe woning
echt leidingwater opving.
GRONINGEN. De rechtbank in
Groningen behandelde donderdag
de zaak tegen de 43-jarige café
houder F. V. uit Zevenhuizen, in
wiens café volgens de tenlasteleg
ging in de jaren 1955-1961 allerlei
misstanden op zedelijk gebied zou
den hebben geheerst. Voor deze
zaak bestond grote publieke be
langstelling, vooral van de zijde
van de inwoners van Zevenhuizen.
Eukelc buien
Verwachting tot zaterdagavond:
Veranderlijke bewolking met en
kele buien; matige tot krachtige,
aan de kust mogelijk harde wind
tussen zuidwest en west; koud
weer.
19 aug. Zon op 5.2*9, onder 19.57.
Maan op 13.53, onder 23.31.
20 aug. Zon op 5.31, onder 19.55.
Maan op 15.02, onder
21 aug. Zon. op 5.32, onder 19.53.
Maan op 16.09, onder 0.10.
Eerste kwartier: 19 aug. te 11.52.
Hoogwa terstaiideu
ZIERIKZEE:
19 aug. 8.19 v.m.
20 aug. 9.06 v.m.
21 aug. 10.07 v.m.
BROUWERSHAVEN:
19 aug. 7.33 v.m.
20 aug. 8.25 v.m.
21 aug. 9.33 v.m.
Doodtij: 21 aug.
HET WEEKOVERZICHT
DE BILT, 18-8. - Het K.N.M.I.
deelt mede: Op de oceaan hand
haaft zich een omvangrijk hoge-
drukgebied. Op zijn flank beweegt
een nieuwe depressie via het zee
gebied tussen IJsland en Schotland
naar de Noordzee. Aan de voor
zijde van de depressie zijn zuid
westelijke winden aanwezig, die tij
delijk minder koude lucht aanvoe
ren. Morgen zal er echter weer iets
koudere lucht worden aangevoerd
bij draaiing van de wind naar het
westen. De windkracht neemt daar
bij' toe, evenals de kans op enkele
buien.
op het sportveld. Gerekend wordt
pp een groot aantal toehoorders.
De alhier gehouden zakjes
collecte ten bate van het Rode
Kruis heeft f 81,61 opgebracht.
Scheepvaartberichten
Koratia (t.), 17-8 van Punto Mi
randa naar Rotterdam.
Ampenan, 17-8 van Penang naar
Colombo.
Esso Amsterdam (t.), 17-8 dwars
Casquets naar Banias.
mededeling
iinutiMirrmtiunmj/iirtjttujitijMuimimztmnuinn,.-,
BONN, 18-8. - De Westduitse
Bondskanselier, Adenauer, heeft
vrijdagochtend opf een spoedbjjeen-
komst van de Bondsdag meege
deeld dat West-Duitsland zjjn mi
litaire paraatheid binnen de NAVO
zal verhogen.
De Bondsdag is bijeengekomen
ter bespreking van de toestand in
Berlijn.
De nieuwe defensiemaatregelen
worden genomen tot ondersteuning
en aanvulling van de inspanning
van de bondgenoten, aldus Ade
nauer.
Verder zei de Bondskanselier dat
er maar één manier is waarop de
Duits-Russische betrekkingen op
een nieuwe basis kunnen worden
geplaatst, namelijk het Duitse volk
moet het recht hebben vrijelijk een
regering te vormen die bevoegd is
op te treden voor het gehele Duitse
volk.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
AMSTERDAM. Rond 135.000
voornamelijk jeugdige Amster
dammers namen tot nu toe deel
aan één of meer aktiviteiten van
het Vakantie-comité Amsterdam
dat op zaterdag aanstaande om
twee uur des middags in het Olym
pisch Stadion het traditionele slot
feest viert. Het uitgebreide pro
gramma van dit feest vermeldt on
der andere een revanche van de
schoolvoetbalfinale onder leiding
van Leo Horn en een wielerwed
strijd achter grote motoren met de
stayers Wierstra, van Houwelingen,
Stakenburg, Koch en Peter Post.
DOETINCHEM. Donderdagmor
gen is brand ontstaan in de Rooms
Katholieke meisjesschool in Zed-
dam, gemeente Bergh. Door de fel
le wind was het oude gebouw,
waarin zes klassen van de lagere
school zijn ondergebracht, spoedig
een vlammenzee. De brandweer
van Bergh, geassisteerd door die
van Doetinchem, kon niet veel uit
richten. Het gebouw brandde ge
heel uit.
ZIERIKZEE
De heer P. A. van Kessel te
Zierikzee is geslaagd voqr het aan
vullingsexamen Mulo-B. De heer
van Kessel kreeg zijn opleiding
door de Leidsche Onderwijsinstel
lingen te Leiden.
BURGH-HAAMSTEDE
Geslaagde Emmabloemcollecte
Alle moeite besleed om de Em-
mabloem-collecte ook dit jaar weer
tot een succes te maken is bepaald
niet tevergeefs geweest. Bij de
eindafrekening, donderdagavond
in het gemeentehuis, bleek name
lijk een bedrag bijeengezameld te
zijn van f 578,39, een fraai resul
taat, dat zeker mede te danken is
aan de medewerking van de Boe-
renkapel. Zoals altijd werd de col
lecte weer in drie gedeelten gehou
den. De opbrengst in de vakantie
kampen te Haamstede was f 154,62,
de vakantieverblijven in de rich
ting Westenschouwen f 178,80 en
de opbrengst in de dorpen Burgh
en Haamstede f 244,97.
In het gemeentehuis sprak bur
gemeester Jhr. R. Röell woorden
van dank tot de geestelijke vader
van de collecte, de heer J. Duson,
de Boerenkapel o.l.v. de heer J.
Braamse, de eigenaars van de wa
gens de heren P. L. Vis en A. van
Zuijen, alsmede tot de chauffeurs,
de heren W. G. Jonker en M. Hart.
BURGH
Concert Boerenkapel
Morgen - zaterdagavond - om
half negen zal de Boerenkapel een
concert verzorgen in de muziek
tent alhier. Een opgewekt program
ma zal worden uitgevoerd.
SIRJANSLAND
Concert op het sportveld
A.s. zaterdagavond 19 aug. zal de'
muziekvereniging uit Nieuwerkerk
een zomeravondconcert verzorgen
Ingezonden
Gladiolententoonstelling
RECTIFICATIE
In tegenstelling tot eerdere berichten zij medegedeeld, dat de
toegangsprijs tot de Gladiolententoonstelling in het „Huis van
Nassau" op 18 eri 19 dezer NIET vrij is, doch bedraagt
f 1,— voor volwassenen f 0,50 voor kinderen
20.19 n.m.
21.17 n.m.
22.33 n.m.
19.53 n.m.
20.51 n.m.
22.07 n.m.
een veelzeggend gebaar van Appie v. d. Hoek
voor machinist C. Kok duidelijk genoeg
Vele duizenden waren het weer die de afgelopen maan
den gebruik hebben gemaakt van de R.T.M.-veerdiensten
naar Sehouwen-Duiveland. Zijpe kwam gedurende de top
drukte vele malen „in het nieuws". De „Krammer" kon de
onafgebroken verkeersstroom niet alleen verwerken, een
extra boot werd in de vaart gelegd om de dienst Zijpe-Anna
Jacobapolder zo goed mogelijk op dreef te houden. Het
personeel leverde ongekende prestaties.
Appie v. d. Hoek uit Brouwershaven en Tinus Neele uit
Kerkwerve, studenten aan de Hogere Technische School te
Vlissingen, met vakantie thuis op Schouwen, besloten een
handje toe te steken. Als stokers, Appie öp de boot naar
Numansdorp en Tinus op de pont naar Anna Jacobapolder,
hebben zij drie weken lang het personeel op de vuurplaat
geassisteerd en een prachtig stuk werk verzet. Het dagelijks
personeel van de boten heeft deze geste buitengewoon weten
te waarderen. Het is dan ook voorgekomen dat een machi
nist weken moest maken van 80 a 90 werkuren, in 8 weken
geen vrije zondag had en in 3 weken geen vrije dag. Dank
zij de hulp van Appie en Tinus konden de grootste spannin
gen wat beter worden verwerkt. Morgen is het echter ge
daan met de hulp van de studenten-stokers, die na drie we
ken onafgebroken in touw te zijn geweest enige tijd van
een welverdiende rust gaan genieten totdat de studie weer
roept.
Hun hart trekt naar zee. Ongetwijfeld zullen zij later op
de grote vaart nog veel zien en beleven. Nooit zullen ze
echter de uren vergeten, doorgebracht aan de vuren van
de Scliouwse veren.
Tinus Neele uit Kerk werve voor hete vuren
(Foto's: T. Slagboom).
