SupralllX VERF EN LAK
Veekles$k
Fiat 5oo
giardiniera
Verbroken Banden
HET PALINGOPROER
Dodelijke ongelukken
Voor 30 jaar....
goodwill
Eichmann geeft Jodendeportaties toe
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE VRIJDAG 21 JULI 1961 No. 19009
Ingezonden mededeling
is beter, kost minder... en elke streek strók!
-411.
'n Product van BRINK, Groot-Ammers
75 jaar geletien:
De zonen van „Bokkebek"
kregen een lintje
AMSTERDAM. „Bij ons in de
Jordaan, waar de bloemen voor de
ramen staan", is het niet altijd zo
rustig geweest als op deze ietwat
zomerse julidag in 1961. 75 jaar ge
leden bijvoorbeeld, om precies te
zijn op 25 en 26 juli 1886 ging het
er heet toe. Het volk liep te hoop,
agenten werden gemolesteerd,
straatklinkers vlogen door de lucht,
barricaden werden opgericht, een
grote politiemacht kwam op de
been, militairen verschenen op het
toneel, er vielen schoten, 23 doden
werden geteld en een honderd
mensen werden gearresteerd.
En dat alles naar aanleiding van
een volksvermaak op de toen nog
niet gedempte Lindengracht. Hoe
was dit mogelijk? Hoe kon een zo
grote volksbeweging ontstaan uit
een weliswaar niet geheel onschuL
dige, maar toch vrij simpele pu
blieke vermakelijkheid? En waar
om kon de politie de orde niet her
stellen dan nadat er tal van doden
waren gevallen?
Vijftig cent per dag
plus een borrel
In december 1867 produceert de
bekende Nicolaas Beets een ge
dicht, waarin o.m. de regels voor
komen: „De welvaart deelt naar
eiken kant haar gaven rijkelijk
mede". Maar wat hier gezongen
werd, was beslist niet waar, want
de arbeiders hadden het slecht. Op
het platteland verdienden ze des
zomers 50 tot 70 cent per dag en
's winters helemaal' niets. Soms
konden ze voor de gemeente keien
kloppen of vlas braken. De werk
tijden waren onmenselijk lang,, tot
18 uren per dag toe en de kinder
exploitatie was afschuwelijk.
Dr. A. Kuyper deelde in de Ka
mer mee, dat uit de opgaven van
sommige industriëlen zelf bleek,
dat in ons land kinderen van zeven
jaar in de tijd van zes dagen tot
85 87 uren werkten. Sommige pa
troons gebruikten het lokmiddel
van de jenever om hun arbeiders
nog verder te kunnen uitbuiten. In
1884 besloot het gemeentebestuur
van Leeuwarden om de kroegen
tot 's morgens zes uur gesloten te
houden om te voorkomen, dat de
arbeiders, die tegen die tijd naar
hun werk gingen, al voor dag en
dauw hun eerste borrel verschalk
ten, die hun overigens maar drie
tot vijf cent kostte.
Organisatie van de arbeiders
leek het enige middel, om voor-hun
belangen en rechten te kunnen
opkomen. In oktober 1871 werd het
Algemeen Nederlandsch Werklie
den-verbond opgericht.
De gemeente-ezi
van Amsterdam.
In 1878 werd het politie-apparaat
te Amsterdam gereorganiseerd.
Een groot aantal agenten moest op
korte termijn worden aangesteld.
Op gehalte en geschiktheid werd
daarom weinig gelet. De voor
naamste eisen leken wel te zijn:
lichaamskracht, een paar grote
handen, een druk gebruik van
stok en sabel, in het algemeen een
ruw en onbesuisd optreden.
Een zeer belangrijke factor was
uiteraard de bezoldiging. En daar
mee was het zelfs voor die tijd
droevig gesteld, zodat de betrek
king uit dien hoofde allerminst
aanlokkelijk was. Daar kwam nog
bij, dat de dienst onmenselijk
zwaar was. Men kende een 48-
uren dienst. De rust bestond gedu
rende die periode hierin, dat een
deel van het personeel 's nachts in
een hangmat kon doorbrengen,
waarvan er drie boven elkaar wa
ren aangebracht in een van alle
hygiëne en ventilatie gespeend hok.
Van slapen kwam zo uiteraard
weinig.
En wanneer de 48 uur er op zaten,
kon de agent 's morgens om 8 uur
naar huis gaan, om daar te genie
ten van de armoe bij vrouw en
kinderen, tenzij moeder kans zag
met het weekgeld van elf gulden
behoorlijk rond te komen. De Am
sterdamse politie-agent van die
dagen was inderdaad de slechtst
bezoldigde, meest afgebeulde en
hardst geplaagde van alle gemeen
te-dienaren. Niet ten onrechte werd
hij „de gemeente-ezel" genoemd.
Palingtrekken,
verboden volksvermaak.
Zondagmiddag 25 juli 1886. Ter
wijl in het volkspark, bij de Nas-
saukade, een socialistische verga
dering wordt gehouden, houdt een
aantal Jordaners zich bezig met
een oud vermaak. Over de Linden-
gracht, ter hoogte van de le Lin-
dendwarsstraat, is een touw ge
spannen, aan beide zijden aan de
huizen vastgemaakt. Aan het touw
is een levende paling gebonden. De
deelnemers varen telkens in een
schuitje onder het touw door,
waarbij een man, die op de plecht
staat, de hevig spartelende paling
van het touw probeert te trekken.
Het spel is als dierenmishandeling
bij de wet verboden. Maar spon
taan is men er op deze zomerzon-
dagmiddag weer mee begonnen.
Een surveillerende agent ver
biedt het wrede bedrijf. Aanvan
kelijk lijkt men te gehoorzamen,
maar bij controle na het aflossen
van de wacht blijkt het spel in
volle gang te zijn. Intussen is de
vergadering in het Volkspark afge
lopen en vele deelnemers hebben
zich naar de Lindengracht bege
ven. De agenten waarschuwen op
nieuw, maar men stoort zich niet
aan het verbod.
Op last van inspekteur Boas van
het bureau Noordermarkt moet de
vertoning gestaakt worden. Enkele
agenten maken het touw los. Maar
wanneer zij weer tussen het volk
komen, worden zij afgetuigd. In
spekteur Boas wordt met stenen
gegooid en weet slechts met moei
te zijn bureau te bereiken.
Revolutie.
En nu begint het spektakel pas
goed. Gezien de ellendige toestand
onder de arbeiders, gezien ook de
miserabele situatie bij de politie,
zijn alle voorwaarden aanwezig
voor een explosie. En deze komt
ook. Er ontstaat groot tumult. Uit
alle bureaus worden versterkingen
gestuurd naar de Lindengracht. De
handhavers van 'het gezag worden
met bloempotten en dakpannen be
kogeld, de bestrating wordt opge
broken om aan stenen te komen,
men richt barricades oP en beplant
deze met rode en zwarte vlaggen.
De dag loopt ten einde, maar
daarmee is de zaak allerminst af
gelopen. De volgende dag, maan
dag 26 juli, wordt de grote politie
macht in en om het bureau Noor
dermarkt eigenlijk gelegerd en met
stenen bestookt. De overheid ziet
zich nu genoodzaakt, de hulp van
het leger in te roepen, 's Avonds
trekken infanterie en cavalerie de
woelige buurten binnen. Het ver
zet is hevig. Er wordt met scherp
geschoten. En het resultaat is he
laas, dat 23 jonge mensen hierbij
het leven verliezen, terwijl vele
anderen min of meer ernstig wor
den gewond. Daarmee is het „pa
lingoproer" in bloed gesmoord.
Wanneer de sociale positie van
de arbeiders niet zo ellendig was
geweest, wanneer de politie niet
met zulke onbekwame en daardoor
niet betrouwbare mensen had moe
ten werken, zou dit alles stellig
niet nodig geweest zijn.
Straf en beloning.
Bij de begrafenis der slachtoffers
ontstaat opnieuw beroering, maar
geen nieuw verzet. Dan volgt nog
de geruchtmakende berechting van
de velen, die als belhamels of ste
nen werpers werden gearresteerd.
Veroordelingen volgen. Maar bij
arrest van 14 maart 1887 wordt be
klaagde Bredius door de Hoge Raad
van alle rechtsvervolging ontsla
gen. 15 juni wordt aan de andere
veroordeelden gratie verleend.
Ook beloningen worden uitge
reikt. Leendert en Jacobus Mens,
de zonen van „Bokkebek", de on
gekroonde koning van de Oranje-
lievende Willemstraat, worden be
noemd tot broeder in de Orde van
de Nederlandse Leeuw, omdat zij
in het oproer de rode vlag van de
Zaterdagse-brug hebben gehaald.
Een Chris je van der Woude krijgt
de bronzen medaille met een loffe
lijk getuigschrift, omdat zij inspek
teur Boas, die zonder haar tussen
komst in het water zou zijn ge
gooid, in veiligheid had kunnen
brengen. De geschiedenis van het
„Palingoproer" was afgesloten,
maar dit alles heeft nog heel lang
nagewerkt.
H. J. A. ten Broecke de Langhe.
DANTUMAWOUDE. Twee jon
gemannen zijn tussen Dokkum en
Murmerwoude met een motor te
gen een stilstaande Belgische
vrachtauto gereden en daardoor om
het leven gekomen. Het waren de
19-jarige H. J. R. Ozendaal, uit
Oosternijkerk (gemeente Oostdon-
geradeel) en de 18-jarige W. Arts
uit Reitsum (gemeente Ferwerdera-
deel).
AMSTERDAM. Ontdekt is dateen
vrachtwagen met aanhanger van
de firma Helsloot in de Nieuwe
Vaart in Amsterdam lag. Toen men
met behulp van enkele kraanwa
gens de wagen uit het water licht
te, bleek zich in de cabine het stof
felijk overschot van een onbeken
de, ongeveer dertigjarige man te
bevinden.
HAAMSTEDE. Wij vernemen
dat de nieuw benoemde burgemees.
ter van Haamstede, Jhr. R. J. H.
Q. Röell, tijdens een op 29 augus
tus te houden raadsvergadering, zal
worden geïnstalleerd.
Z1ER1KZEE. Op 1 september zal
de bekende wijnkopersaffaire, ge
dreven door de heer G. v. d. Vliet
alhier het 200-jarig bestaan her
denken.
ZIERIKZEE. In de tuin van so
ciëteit „Concordia" is een gebouw
verrezen, aansluitend aan de be
staande lokaliteiten en ingericht
voor een tweeledig doel, nl. als ke
gelbaan en voor het houden van
festiviteiten.
ZIERIKZEE (Adv.). Bordeaux
wijn f 0,80 per fles; Médoc f 0,90;
St. Emilion f 1,50; Bourgogne
f 1,40 per fles.
HAAMSTEDE. In de „Schouwse
Boer" en hotel Bom toonde de
kwekerij „Flora" een 60-tal dah
lia's.
ELLEMEET. Voor het eerst zal
in de komende winter de Reizende
Bibliotheek aanwezig zijn, waaruit
men voor de prijs van 3 cent per
stuk, boeken lenen kan.
BURGH. Voor gronden in de
Oosterenbanpolder van Schouwen
is het dijkgeschot vastgesteld op
f 3 per ha., voor weg- en gemaal
schot en f 4,25 per gegoede ha.
HAAMSTEDE. De Z.L.M. stelt
pogingen in het werk een cursus
te openen in landbouwhuishoud-
kunde voor meisjes van vijftien
jaar en ouder.
ZIERIKZEE. Met aanvankelijk
zestien leden, is opgericht de afde
ling oostelijk-Schouw en van het
Nederlandsch Onderwijzersgenoot
schap.
Ingezonden mededeling
Ingezonden mededeling
BINNENVERING BED
het beste bed colt gemaakt
SCHU1MRUBBERBED
met versterkte middensector
Jtftc&et fabrlektn Ztvtnbargan i
KERKNIEUWS
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Elspeet-Uddel (2de
pred.pl.): T. Langerak, Vinkeveen;
te Hasselt: J. W. de Bruyn, Har
derwijk.
Ger. Kerken
Beroepen te Westmaas: kand. J.
Rowaan, Zeist ;te Wissekerke: C.
W. Plooy, kand. te Soestte Vin
keveen: kand. C. W. Plooy, Soest.
Bedankt voor 's-Gravenhage-
Oost (vac. W. C. v. d. Brink): J. v.
Reeven, Utrecht-Zuid; voor Schie
dam (vac. E. J. Oomkes): N. H.
Heiner, Heinkenszand.
Voor de arbeid onder de hier te
lande studerende Chinezen "en Oos
terlingen te Leiden zal als opvol
ger van ds. W. Fijn van Draat, die
naar Zwitserland vertrekt, worden
benoemd kand. A. Hofman,
Chr. Ger. Kerken
Tweetal te Zwaagwesteinde:
kand. H. Biesma, Lisse en kand.
J. Kievit, Apeldoorn; te Aalsmeer:
kand. H. Biesma, Lisse en kand.
J. P. Versteeg, Amsterdam; te Hil-
legom: kand. J. Kievit, Apeldoorn
en kand. J. P. Versteeg, Amster
dam; te De Krim (O.): kand. H.
Biesma, Lisse en kand. J. Kievit,
Apeldoorn.
Beroepen te Franeker: kand. H.
Biesma, Lisse.
Bedankt voor Haamstede-Kerk-
werve: A. W. Drechsler, Vlissingen.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
VLAARDINGEN. Door een de-
fect aan de stuurinrichting is in de
Marnixstraat te Vlaardingen een
driewielige truck gekanteld, die
werd bestuurd door de 21-jarige
A. G. uit Vlaardingen. Hij kwam
onder de wagen terecht, liep in
wendige kneuzingen op en is in het
Algemeen ziekenhuis overleden.
RUURLO. De 49-jarige groenten-
handelaar J. L. uit Lochem en de
61-jarige krantenbezorger K. even
eens uit Lochem, zijn om het leven
gekomen toen de bestelauto van
eerstgenoemde op de weg Ruurlo-
Borculo tegen een boom botste.
Terwijl hij snel reed is de auto
vermoedelijk geslipt. De wagen
werd totaal vernield.
's-HERTOGENBOSCH. In het St.
Carolusziekenhuis in 's-Hertogen-
bosch is overleden de 53-jarige me
vrouw H. F. uit Rotterdam, die
eerder in Vught slachtoffer van een
verkeersongeval is geworden.
NIJKERK. In het St. Elizabeths-
gasthuis in Amersfoort is overle
den de 71-jarige heer B. H. uit Nij-
kerk. Eerder werd hij, toen hij met
de fiets aan de hand de verkeers
weg Amersfoort-Zwolle wilde over
steken aangereden dooreen vracht
auto.
AMSTERDAM. Te Amsterdam Is
de 48-jarige G. T. P., schipper van
een modderbak, in de Jan van Rie-
beeckhaven te water geraakt en
verdronken. Personeel van de rijks
politie heeft anderhalf uur later
het stoffelijk overschot opgedregd.
AMSTERDAM. Bij de N.V. G. L.
Loos en Co'9 fabriek voor techni
sche- en medische gassen aan de
Transformatorweg bij Sloterdijk in
Amsterdam-west is een hoofdaf
sluiter in de zuurstofleiding uit el
kaar gesprongen waardoor drie
personen brandwonden opliepen.
het WAT en WAAROM van de nieuwste
WAT
is dat voor
een wagen?
WAAR
zit de ruimte
in deze auto?
De Fiat 500 Giardiniera is een charmante 4-persoonswagen,
die tevens als combinatiewagen gebruikt kan worden. Véél
ruimte voor mensen. Bergen bagage bij combi-gebruik.
Achterin, dank zij de horizontale onder
de vloer geplaatste motor. Grote achter
deur voor een vracht van 200 kg of bijna
een kubieke meter!
(Ëfl
WAAROM
maakte Fiat
dezè „dubbel-doel"
auto?
Omdat Fiat ervaring heeft met ruim 2 millioen 500- en
60Q-'s over de hele wereld. Omdat Fiat een volwaardige
en comfortabele combi-car wilde brengen, die in elk bud
get paste.
EN VERDER? Zuinige motor .(1:17). Pittige, versterkte
motor (ruim 95 km u). Luchtgekoeld met
thermostatische regeling en centrifugaal
oliefilter.
Door het zuinige-verbruik en
de laag geprijsde onderdelen C\dr\
bereikbaar voor ieder budget. TiuOU."
(ineI. open dak en verwarmine)
Voor Zlerikzee e.o.
Garage J. van der Wekken
Driekoningenlaan 1, Telefoon 01110-2212
Maar schuld bekennen is er nog niet bij
JERUZALEM, 20-7. Tijdens de
tiende dag van het kruisverhoor
'heeft Eichmann toegegeven dat hij
„alle joden uit Hongarije, niet één
uitgezonderd, met inbegrip van de
kinderen" moest deporteren. Hij
voegde er echter snel aan toe dat
hij de bevelen hiertoe van Hitier,
Ribbentrop en Himmler had ont
vangen en dat zijn eigen rol be
perkt bleef tot „het vasstellen van
de dienstregeling der treinen".
Hausner (sarcastisch)„daar heb
ben we de treinen en dienstrege
lingen weer".
Eichmann: „ja, dat waren mijn
orders en instructies".
Hij ontkende dat zijn bezoek aan
■het concentratiekamp Auschwitz
ten doel had de capaciteit van het
kamp vast te stellen. Hij zei er
slechts om technische redenen ge
weest te zijn. Ook ontkende hij iets
te maken gehad te hebben met de
„bliksemdeportatie" van joden uit
Boedapest. Volgens hem had de
Hongaarse gendarmerie deze de
portatie uitgevoerd.
HOLLANDIA. Wederom heeft in
Nieuw Guinea de natuur een halt
toegeroepen aan een groep bergbe
klimmers. Het waren de Australiërs
Rayner en de heer en mevrouw
Rhodes, die voor de eerste maal
trachtten, de met sneeuw bedekte
„Wilhelminatop" (bijna 4700 m.)
van de noordzijde te beklimmen.
Zij zijn onverrichterzake terugge
keerd naar Wamena in .de vallei
van de Baliemrivier. Gedurende
vrijwel de gehele tocht hebben zij
regen gehad.
NIJMEGEN. Aan de gevolgen
van een verkeersongeluk op 12
april in Nijmegen is de 64-jarige
heer A. H. J., uit Nijmegen, in het
Radboutziekenhuis aldaar overle
den.
FEUILLETON
18
Het impulsieve gebaar maakte
hem even verlegen, maar hij her
stelde zich onmiddellijk. „Mij over
komt niets", zei hij lachend, „ge
looft u mij maar!" U hebt mij1 zo
even toch gezegd, of althans laten
blijken, dat u mij volkomen ver
trouwt? Welnu, zoiets legt ver
plichtingen op. Ik verlang dus van
u, dat u niet bang bent!"
Zij sloot even haar ogen, als
iemand die dodelijk vermoeid is.
„Ik geloof, dat ik, sinds wij moes
ten vluchten, geen minuut zonder
angst heb gekend. Ik weet al bijna
niet meer, wat het zeggen wil zon
der angst te leven''.
Haar woorden maakten een die
pe indruk op hem. In een 'opwelling
van Innig medelijden sloeg hij zijn
arm om haar heen en drukte haar
zacht tegen zich aan. Het was een
zo teder gebaar, dat het elke ge
dachte aan incorrectheid uitsloot.
„U was toch zoeven een paar se
conden werkelijk opgewekt?"
Zij knikte. „Ik geloof dat ik ver
schrikkelijk ondankbaar ben",
klonk het zacht tegen zijn schou
der.
„Nee, nee, zo is het niet, maar ik
zou zo graag zien, dat u weer wat
moed schepte en wat hoop koes
terde op e^n betere toekomst. Als
u eens wist, hoe gelukkig mij dat
zou stemmenZo - nu zal ik
eens proberen mijn vriend te be
reiken De rest komt dan vanzelf".
Gehoorzaam als een kind nam zij
weer plaats op de stoel tegenover
door Marlise Kolling
hem. Hij schoof haar zijn sigaret
tenkoker toe en Het zich daarna
telefonisch met Mortimer Hixley
veihinden. Maar ditmaal liep het
hem niet mee. Sir Hixley was voor
twee dagen naar Leningrad, werd
hem meegedeeld. Dringende zake
lijke besprekingen waren de oor
zaak van zijn enigszins overhaast
vertrek. De mogelijkheid was ech
ter niet uitgesloten, dat hij van
daag weer thuis kwam.
Het gesprek werd in het Engels
gevoerd, maar Lisaweta scheen het
resultaat van Robert's gezicht te
lezen.
„Ja, wat beginnen we nu?" vroeg
hij, enigszins uit het veld geslagen.
„Niets! Het beste is, dat u mij
nu maar laat gaan U ziet toch zelf
voor welke moeilijkheden u komt
te staan!"
„Moeilijkheden zijn er o^i over
wonnen te worden!" antwoordde
hij kort. Hij keerde haar de rug toe
en liep naar het raam. In gedach
ten verdiept, staarde hij naar bui
ten, terwijl hij met zijn vingers op
de ruit trommelde. Zij durfde hem
niet te storen en speelde nerveus
met de rose sjaal, waarbij zij hem
echter geen seconde uit het oog
verloor.
Eindelijk scheen Robert tot een
besluit te zijn gekomen.
„Weet u wat", zei hij, zich met
een ruk omkefend en langzaam op
haar toetredend, „het beste is, dat
ik u toch naar Hixley breng. Hij
bewoont een aardig huis, naar Mos_
kouse begrippen zelfs een buiten
gewoon mooi huis, en heeft een
Engelse bediende, die sinds jaren
zijn vertrouwen geniet. Als alle
Britse butlers kan hij zwijgen als
het graf. Te dien opzichte hebben
wij dus niets te vrezen. U kunt dan
'bij Hixley blijven, tot hij terug
komt en dan kunnen wij nog eens
verder praten. Zo - en nu zal ik
eens gaan zien, of ik u veilig door
het hotel kan loodsen. Wees zo goed
zolang daar binnen te wachten tot
ik terug kom".
Lisaweta stond op. De rose sjaal
bleef vergeten liggen.
Eschberg zag aan haar gezicht,
dat er nog iets was, dat haar hin
derde. En eindelijk kwam het er
uit: „Ik kan toch niet weggaan,
zonder te weten, hoe Alexei het
maakt. U moet mij niet kwalijk
nemen, dat ik zo lastig ben, maar
dat leunt u toch wel begrij
pen".
„Natuurlijk! Maar laat u dat ge
rust aan mij over. Ik zal mij van
zijn toestand op de hoogte stellen.
Als hij hulp nodig heeft, zal ik niet
nalaten hem die te verlenen. Maar
u mag u in geen geval meer met
hem in verbinding stellen. Na alles,
wat u mij van die Pjotr hebt ver
teld, dunkt het mij het beste, dat u
zich zowel voor hem als voor uw
broer verborgen houdt".
Wederom gleed er iets van angst
over haar gezicht. „Ik maak mij,
eerlijk gezegd, de gehele tijd al on
gerust, dat Pjotr mij op het spoor
zou kunnen komen. U weet niet,
hoe zeldzaam geraffineerd hij is.
Het zou mij niets verwonderen als
hij allang achter mijn verblijfplaats
is gekomen. Misschien staat hij wel
ergens voor het hotel op de loer".
(Wordt vervolgd).
