Veertig jaar geleden werd de synagoge in de Meelstraat opgeheven Ztvemplezier in bad „De Val" HET DELTACONCERT 1961 Vulkaan als attractie Het huwelijk van de hertog van Kent Bruid beloofde liefde en.... gehoorzaamheid Wekelijkse wereldschouw LAOS EN BERLIJN SNUUTE Herinnering aan Jood» leven te Zierikzee Eerste synagoge werd in 1825 ingewijd ADVERTENTIES ZIEiUKZEE. Het proces-Eichmann dat thans de wereld bezig houdt, herinnert er b(/ vernieuwing aan dat ook het Joodse deel van de Zierikzcese bevolking een vreselijke tol aan de rassenhaat en de ver volging heeft moeten betalen. Te gen deze achtergrond is het begrij pelijk dat men zich vragen gaat stellen over de geschiedenis van het Joodse leven in de stad onzer Inwoning. Temeer nog is daar aan leiding toe, daar veertig jaar ge leden de te Zierikzee vertoevende Israëlieten besloten tot opheffing van hun kerkelijke gemeente. Dit vond (ln 1921 dus) plaats als gevolg van een sterk teruglopen van het aantal Joodse Inwoners. De over geblevenen zagen niet langer kans meer de synagoge - in de Meel straat - te onderhouden en de kos ten van een godsdienstonderwijzer te dragen. In 1921 werd het bovengenoemde besluit van het Israëlitische kerk genootschap te Zierikzee allerwege betreurd. Men begreep dat een stuk typisch karakteristiek Joods leven ging verdwijnen en bovendien werd het opheffen van de gemeente ge zien als symptoom van de achter uitgang der bevolking. Wat de ge schiedenis betreft, staat wel vast dat het aantal Israëlieten te Zie rikzee nooit talrijk is geweest. De gemeente leefde een eigen beschei den bestaan, maar vele leden had den zitting in allerlei verenigingen commissies en instellingen ten al gemene nutte. Reeds in de acht tiende eeuw wellicht ook voor heen - woonden hier Joodse gezin nen, maar de Israëlieten traden sterker op de voorgrond na de om wenteling van 1795, toen aan alle gezindten vrijheid en gelijkstelling werd verleend. Verzoekschrift aan de raad In de raad van 7 januari 1799 werd een verzoekschrift voorgele zen van enkele Joodse inwoners om een huis te mogen huren of kopen, voor de uitoefening van hun godsdienst en om te erlangen een stuk grond, tot begraven der do den. Beide verzoeken werden dooi de raad toegestaan. Voor de huur van de begraafplaats moest jaar lijks één pond Vlaams worden be taald. Reeds in april 1799 vond op de Israëlische begraafplaats de eerste begrafenis plaats. Het be trof een kind van Benjamin Levi Wolf. Een plaats voor godsdiensti ge samenkomsten werd aanvanke lijk gevonden in een huis aan de Oude Haven, voorheen bewoond door Zadok Levi van Oss. In 1809 telde de gem. 25 zielen. In 1825 ontstond een eigen kerkgebouw of synagoge, die werd opgericht in de Meelstraat. Een deel van de onder grond der synagoge behoorde tot de hervormde gemeente, als gevolg waarvan de Israëlitische gemeente tot 1921 jaarlijks een bedrag aan eerstgenoemd kerkgenootschap moest overdragen. Op vrijdag 2 september 1825 vond de plechtige inwijding plaats van de nieuwe synagoge. De inwijding vond plaats door de heer S. H. Heilbron, voorzanger bij de Israë litische gemeente te Dordrecht. Uitgebreide plechtigheid Om half drie des middags wer den de wetboeken met versierde koetsen uit de oude synagoge ge haald en overgebracht naar het huis van de heer A. H. Frenk. Om drie uur werden de wetboeken met alle plechtigheid naar de nieuwe synagoge overgebracht en werden toepasselijke gezangen gezongen, vervaardigd door de Opperrabbijn bij da Ned. Hoofd-Synagoge te Den Haag. De voorganger van de Zie- rikzeese synagoge, de heer E. Pino, hield daarop een rede in de Neder- Duitse taal. De leden van de raad, de rechtbank, vertegenwoordigers van andere kerkgenootschappen en colleges woonden de plechtigheid bij. Op 3 september 1875 werd het vijftig jarig bestaan der synagoge plechtig herdacht. Bij die gelegen heid werden fraaie geschenken voor de eredienst aangeboden. Nieuwe synagoge De eerste synagoge is zestig Jaar in gebruik geweest, maar toen bleek de noodzakelijkheid van ver nieuwing. Van alle zijden kwamen giften binnen voor dit do?l. Inzon derheid heeft de toenmalige bur gemeester van Zierikzee mr. J. P. N. Ermerins, zich zeer beijverd om gelden voor het door de Israëlieten beoogde doel bijeen te krijgen. Op grond van zijn verdiensten werd hij' door het Israëlitisch kerkbe stuur met een fraai geschenk in zilver vereerd. Op 11 mei 1888 (1 Siwan 5648) vond de eerste steen legging plaats door de 5-jarige Abraham Salomon Frenk en reeds op 24 augustus 1888 (17 Eloel 5648) iverd de hernieuwde synagoge in gebruik genomen. De Israëlitische godsdienstleraar H. M. van Beem hield een inwijdingsrede, die tot tekst had: „Ik ben verheugd naar het Huis des Heeren gegaan". De voorlezer B. S. van Kloeten sprak de gebeden uit. Op de hardsteen van de synagoge was gebeiteld: „De eerste steen gelegd door Abr. Sal. Frenk, oud 5 jaar. Het kerk bestuur: N. A. Frenk, voorzitter; A. I. Frenk, penningmeester; B. S. van Kloeten, secr. 1888 (1 Siwan 5648). Vermeld wordt nog dat de plechtigheid werd bijgewoond door wijlen de heer J. W. Vorstheuvel Labrand, die ook tegenwoordig was bij de opening van de eerste synagoge in 1825. Drie en dertig jaar heeft de nieuwe synagoge nog dienst gedaan en werd toen voor immer gesloten. Zij die de deur voor de laatste maal in het slot draaiden zullen niet hebben beseft, dat het gebaar het element van on herroepelijkheid in zich had, dat de geschiedenis van het Joodse volksdeel, ook te dezer stede, en kele tientallen jaren later zo af schuwelijk triest kenmerken zou, want de Eichmann's waren toen al geboren. Ingezonden mededeling Extra boot voor concertganger» van Schouwen-Duivelantl ZIERIKZEE. 9-6. Gelijk reeds gemeld vindt op 21 juni op het ei land Noord-Beveland het Delta concert 1961 plaats, dat zal worden gegeven door het Rotterdams Phil- harmonisch Orkest, onder leiding van Eduard Flipse, die - gelijk be kend - afkomstig is van Wissen- kerke. Aan het concert wordt me dewerking verleend door de broer van de dirigent, Marinus Flipse. Het concert belooft een uniek evenment vcor Zeeland te worden. Teneinde zoveel mogelijk Zeeu wen in de gelegenheid te stellen het concert te bezoeken, is gezorgd voor extra verbindingen. Dit geldt ook met name voor Schouwen-Dui- veland. Gereisd kan worden met de dienstboot vanaf de Val, waar bij men er dient op te letten niet de laatst varende boot voor acht uur te nemen, maar de daaraan voorafgaande dienst, daar men an ders niet tijdig aanwezig zijn kan. Aan de overkant staat een speciale bus gereed, die de concertbezoe kers zal vervoeren naar de speciale „concertzaal", een twintig kilome ter van Kats opgestelde tent, die 1250 mensen kan bevatten. Er wordt op gewezen dat auto mobilisten er verstandig aan doen hun auto by „De Val" te laten staan, daar zy er aan de overkant beslist geen gemak van kunnen hebben. Tot en met 10 juni geldt voor de concertbezoekers een speciale en treeprijs, die na deze datum wordt verhoogd. Het programma is geheel aan de feestelijke gebeurtenis van de af sluiting van het Drie-eilandenplan aangepast, en luidt als volgt: Liszt: Les Préludes; Beethoven: Derde pianoconcert; Rossini: Ouverture „Wilhelm Tell"; Strauss: An der schonen blauen Donau; Bizet: L'- Arlésienne-suite. DJAKARTA, 9-6. In Indo nesië denkt men erover, de vuurspmpende berg Merapl in centraal-Java te veran deren in een toeristische attractie. Een hoge ambte naar van het ministerie van toerisme zei tot verslagge vers, dat de minister, gene- raal-majoor Djatikusumo, de berg geïnspecteerd had met de gedachte, een een toeristisch schouwspel van 'te maken. Van een afstand bekeken, zo zei de ambte naar, is de rustende vul kaan zeer mooi. In drie maanden tijds zijn door he- vige uitbarstingen van de circa 3.000 meter hoge vul kaan 11 mensen gedood. Bijna 4.000'mensen moesten évaeuëren. Een aantal dor pen op de helling werd ver woest. YORK, 8-6. De 27-jarige KTathc- rine Worsley, dochter van een grondbezitter in Yorkshire, die eer der verklaard had een „moderne bruid" te willen zijn, heeft bij de voltrekking van haar huwelijk met de 25-jarige hertog van Kent, don derdagmiddag in de munster van York. tot opzien aanleiding gege ven door bij haar ja-woord haar man niet alleen „liefde" maar ook „gehoorzaamheid" te beloven, of schoon het woord gehoorzamen" niet meer voorkomt in het thans gebruikte Anglicaanse formulier. Vrijwel de gehele Britse' konin klijke familie, met koningin Eliza beth en prins" Philip aan hot hoofd, was aanwezig bij de plechtigheid die door de Anglicaanse aartsbis schop, dr. Michaël Ramsey, werd geleid. De hertog van Kent is dc achtste in de lijn van troonsopvol ging. Duizenden mensen, van wie een aantal de nacht op straat had door gebracht om zich van een goede plaats te verzekeren, juichten de bruidsstoet toe op zijn weg naar de kathedraal, waartoe tweedui zend mensen toegang hadden ge kregen. Onder het vijftigtal konin klijke gasten was ook prinses Irene Twee kinderen verdronken ROTTERDAM. Het 3-jarig Rot- terdams meisje, C. K„ is bij het spelen in een sloot langs de west- Varkenoordse weg gevallen en ver dronken. ENKHUIZEN. In een sloot in de onmiddellijke nabijheid van de ou derlijke woning is het stoffelijk overschot gevonden van de bijna 4-jarige G. v. d. M. Het knaapje werd sinds vorige week zaterdag vermist. Koningin Fabiola in verwachting VATICAANSTAD, 9-6. Paus Jo annes de XXIII heeft vrijdagoch tend op een aan journalisten en met name aan persvertegenwoordi gers uit België toegestane audiën tie medegedeeld dat koningin Fa biola van België in blijde verwach ting is. De paus verklaarde dat de ko ningin de attentie had gehad hem als eerste van dit heugelijke nieuws in kennis te stellen. Vergadering gemeente raad Middenschou wen MIDDENSCHOÜWEN, 9-6. Op dinsdag 13 juni aanstaande (13.30) zal in de noodsccretarie te Scha- rendyke een vergadering worden gehouden van de raad van Mid- dcnschouwen. De agenda telt een 21-tal punten. Aan de orde komt o.m. een voor stel tot het garant verklaren voor lopende financiële verplichtingen van het ziekenhuis „Schouwen- Duiveland in liquidatie". Idem tot het wijzigen van het gemeentelijk huurreglement voor de woningen van Middenschouwen. Een ander voorstel heeft betrekking op de toetreding van de gemeente tot de gemeenschappelijke regeling Zeeuwse Muziekschool. Benoemd zullen worden de leden van een drietal commissies tot wering van schoolverzuim. Een ander voorstel houdt verband met het plan tot verbetering van de openbare ver lichting en o.m. de invoering van nachtbranders. B. en w. willen vérder een op haaldienst voor het huisvuil te Schafchdijke en omgeving instel len. Een plan komt; ter tafel het voormalige gemeentehuis van El- lemeet te verbouwen- tot lw.ee wo ningen. Verder komen personeels voorzieningen aan 'de; orde-én en kele begrotingswijzigingen. AMSTERDAM. Arffë is' er bij zonder trots op de twééde dieren tuin ter wereld te zijn'; die zijn be zoekers binnenkort -éen paartje beermaki's, halfaapjes uit west- Afrika kan tonen. De diertjes zijn reeds gearriveerd, maar verblijven nog in quarantaine. Jölijt genoeg in het zwembad „De VaT' dat spreekt wel duidelijk uit dit vrolijke groepje. De jeugd amuseert zich de laatste weken opperbest in dit modern geoutilleerde openlucht-bad, waar ook ouderen het heerlijk vinden te toeven en velen zich opnieuw jong voelen. Vooral nu de temperaturen van het water iedere dag hoger wórden wordt het drukker en drukker, vooral na schooltijd. Dinsdag jl:' bedroeg de temperatuur van het water reeds 19 graden. (Foto: Zierikzeesche Nieuwsbode). Een harde strijd tussen vrijheid en communisme om de toekomst van de mensheid zal in de komende jaren de internationale politiek be heersen. Deze strijd zal een voort durende crisis in de komende tien jaar vormen. Aldus de kern van de toespraak, welke president Kenne dy voor de Amerikaanse radio en televisie heeft gehouden en waar in hij een somber beeld heeft ge tekend van de internationale si tuatie. Uit Kennedy's rede valt af te lei den, dat de spanningen in de be trekkingen tussen oost en west niet zullen verminderen. Wellicht is enige verbetering mogelijk doordat zowel Kennedy als Chroesjtsjef thans beter weten wat de ander wil.- Over de vooruitzichten op een bestand in Laos had. de pre sident zich echter hoopvoller uit gelaten. In Washington ziet men inderdaad de ontwikkeling in deze Zuidoostaziatische staat als een toetssteen voor Chroesjtsjefs be doelingen. Het is daarom wel bijzonder te leurstellend voor de Amerikaanse president, dat een dag na zijn re devoering de internationale wrij vingen over Laos zich weer aan zienlijk hebben verscherpt en een nieuwe ernstige crisis dreigt, De conferentie in Gehève is voor on bepaalde tijd verdaagd, nu de communistische troepen in Laos wederom tot de aanval zijn over gegaanOverigens is het de vraag, of men deze nieuwe ontwikkeling op rekening van Chroesjtsjef mag schrijven. Het is zonneklaar dat ook de onverzoenlijke Chinezen een belangrijke rol spelen in de Laoti- aanse kwestie. De invloed van de Chinezen ln zuidoost-Azië wint steeds meer veld en vormt een grote bedreiging voor de ontwik keling. Niet alleen in Laos, maar ook in zuid-Vietnam en Malakka. Zelfs al zouden Moskou en Was hington het eens worden over Laos dan kan Peking nog roet in het eten gooien. BERLIJN BLIJFT TWISTPUNT. Na de conferentie tussen Kenne dy en Chroesjtsjef is het ook dui delijk geworden, dat de kwestie Berlijn wellicht spoedig in een de licaat stadium zal treden. Een Rus sisch blad noemde Berlijn reeds een pistool op de borst van de com munistische landen. Ongetwijfeld hebben beide staatshoofden over Berlijn gesproken, ook al rept het officiële communiqué alleen van „de Duitse kwestie". Het is niet verwonderlijk, dat west-Berlijn een doorn in het oog van de Russische premier is. Chroesjtsjef maakt zich stellig zorgen over het sterker worden van de Bondsrepubliek. Dat is de vóórnaamste reden, dat hij zal trachten bij de oude alliantie uit de BURGERLIJKE STAND Zierikzee Geboren: 31 mei: Johannes, z. van Daniël Jan Braam en Jan netje Smalheer, wonende te Wes- tëfrschouvtfen- 2 juni: Johannes, z. vjn Herman Asma en Jannie Broere; 2 juni: Cornelis, z. van Gerard van 't Veer en Maatje .van dér Male; 8 juni: Johanna Jacbba, d. van Johannis Jacobus-Hendiik Bouterse 'én Geertje Johanna Da lebout. Gehuwd: 2 juni: Cornelis Jo hannes Flikweert, 20 jaar Lena Brikker, 20 jaar. Overleden: 5 juni: Abraham Marinus Smits, 71 j., echt. van Cor nelia Hendrikse, wonende te Dui- vetónd; 6 juni: Hugo Antoni Zon derwijk, 79 j., echt.van*!Ö\driana Johanna Guequierre, wonende te Rotterdam. wereldoorlog aan te knopen, waar toe dan ongetwijfeld een eindeloos gesprek over een vredesverdrag met Duitsland dienst zou moeten doen. SPORT KORFBAL S.D.K.B, NOAD I-Burgh I 0-6 Volgens de verwachting bleek NOAD tegen de aanstaande kampi oen Burgh niet opgewassen. Overi gens bracht Burgh er in de eerste helft niet veel van terecht en ging de rust in met een schamele 0-1 voorsprong. NOAD kwam uit met drie reserves, die zich tot het uiter ste inspanden. Reeds bij de eerste Burgh- aanvallen bleek de NOAD- verdediging er goed in te zijn en- keer op keer redding te brengen. Met schieten was Burgh niet erg fortuinlijk. Nico de Graaf zorgde voor 0-1, met welke achterstand Dreisohor bij de rust best tevreden was. In de tweede helft sloeg Burgh behoorlijk toe. Joop Hanse bracht de stand op 0-2. Veel Burgh-aan vallen strandden vooral op NOAD- verdediger Jan Smits. Ondanks het moedige verweer van de blauw- witten, liep Burgh door Adrie v. d. Weel en Maarten Hanse uit tot 0-4. Mevrouw R. Roos-v. d. Weel en Jan van Nieuwenhuize bepaal den de eindstand op 0-6. WANDELSPORT De Zierikzeese Avondvierdaagse Zoals reeds eerder gemeld zal Zierikzee de eerste vier dagen van de volgende week weer staan in het teken van de Avondvierdaagse. Tot heden kwam al een flink aan tal aanmeldingen binnen, waarbij nog niet die van de verenigingen. Het comité zou het echter wel zeer op prijs stellen als de verenigings besturen (en eventueel ook nog in- dividuelen) er voor zouden zorg dragen dat de opgaven vandaag of uiterlijk morgen (zaterdag) gedaan worden. Maandagavond om kwart voor zeven start voor de eerste tocht, die door Duiveland voert, en wel door de Zuidhavenpoort, via de Rijksstraatweg en het Gouweveer over Ouwerkerk naar de Rijksweg en dan terug naar „Concordia". De acht kilometer lopertjes slaan eer dér linksaf om dan ook via de Rijksweg weer in Zierikzee terug te komen. Als de weersomstandigheden gunstig blijven zullen de deelne mers weer kunnen genieten van een mooie wandeling, waarbij wij nogmaals een beroep doen op het publiek om de wandelaars niet te hinderen op de route met rijwie len, brommers, e.d. Oefenavonden voor H.L.O.-proeven Door het H.L.O.-comité voor Schouwen-Duiveland wordt op de vrijdagen 16, 23 en 30 juni en 7 juli a.s., telkens van zeven tot ne gen uur des avonds, op het sport park „Bannink" weer gelegenheid gegeven te komen oefenen- (onder deskundige leiding) voor het afleg gen van de bekende proeven. In de afgelopen jaren werden de proeven door velen afgelegd. Ongetwijfeld zullen weer velen het prettig vin den hun krachten opnieuw te be proeven of om te onderzoeken of zij in slaat zijn de proeven af te leggen.' De minimum-eisen van de H.L.O. omvatten hoofdzakelijk na tuurlijke vormen van lichaamsbe weging, zoals wandelen, lopen, wer pen, springen, klimmen, zwemmen en nog enkele behendigheidsoefe ningen. Een waarlijk gesohenk la» do weioldberoemd© olivetti poitftbU Olivetti Lottere 22 is eon cadoau voor hot levon g; Onmisbaar in doze modern# tijd. De zwingelturbine te Dreischor is er ook niet meer en met de vlas- serij is het huilen met de klep dicht. Het vlassen als vroegere vorm van huisindustrie had twee facetten, waarvan de eerste zich laat typeren met het woord stof. Het repelen geschiedde in een schuur, waarin men flauw de lie den onderscheiden kon, die daar in het zweet huns aanschijns aan de machine zaten te werken. Zij lieten de strengen vlas lustig door de machine snorren en even later hadden ze dan een streng blond feeënhaar in handen. Veel feeërieks was er intussen niet te beleven in een vlasschuur, want stofomwolkt zaten de werkers in de schuur te zweten en te kuchen, hetgeen al vroeg leidde tot de conclusie, dat niet louter de vis, maar ook het vlas duur werd betaald. Een heel ander en opwekkend - facet van de vlaseeri) was de „snuute", dat als afvalprodukt overschoot en grond gaf aan de rage der klapspuiten, in de twin tiger jaren hèt ontspanningsmiddel van de jeugd bij uitnemendheid. Zo zwaar konden de vlassers het in hun tochtige schuren niet heb ben, ze hadden altijd een handvol „snuute" over voor een bedrem meld ventje, dat er om vroeg. Het ventje moest er wel om vragen, want wie zich respecteerde had een knoedel ,finuute" bij zich op school. Kleine plukjes werden er afgenomen en zeer nauwkeurig bekauwd, waarbij de hygiëne geen rol van betekenis speelde. De klap- spuit muntte trouwens toch nim mer uit in zindelijkheid, maar het ging om de knallen en die waren er doorgaans wèl. De klapspuit bestond uit een stuk vlierhout, met in het midden een gat en een stamper. Het be- kauwde propje „snuute" werd in het gat gestampt en dan was het doordruktken geblazen tot de prop er aan de andere zijde van het ko kertje weer uitkwam. Wie'volhield ontdekte dat het propje er even later met geweld en knallend uit te voorschijn kwam als gevolg van de samengeperste lucht. De klap spuit zelf werd altijd goed geolied, waarvoor zo was het nu eenmaal - eveneens een beetje speeksel ge bruikt werd en wie weet had van de juiste methodiek en de dito do seringen kon knallend zijns weegs gaan. Een dot snuute" en een klap spuit verwekten wolken van kin dergenot, maar met het vlas zijn ook de klapspuiten verdwenen. Op timisten hebben het nog wel vol gehouden met proppen krantenpa pier, maür dit was surrogaat en wie zou er trouwens voor willen pleiten de (edele) produkten van joernalisten tot knallen te verwer ken? De malse maatjes en de krop pen sla in de krant gepakt zijn al erg genoeg, ifoe het zij, de klap spuit en de .jnuute" behoren tot een voorbij tijdperk en het „sic transit gloria s nut us" stemt toch wel droevig! EILANDMAN. Zeeuws consultatie-bureau voor alcoholisme Verschenen is het jaarverslag van het Zeeuws consultatie-bureau voor alcoholisme te Middelburg, waarin opgemerkt wordt dat 1960 gekenmerkt werd door een verdere uitbouw van de werkzaamheden. In vrijwel alle plaatsen waar door het bureau spreekuren worden ge houden wordt hieraan thans mede werking verleend door psychiaters. Het relatief hoge aantal afge voerde patiënten, zo wordt opge merkt, moet worden gezien in het licht van de huidige personeelssa- menstelling, die te wensen over laat. In het verslagjaar werden 57 patiënten afgevoerd, 10 patiënten bleven na het einde van hun proef tijd het contact met het bureau onderhouden. Per 31 december wa. ren bij het bureau totaal 218 pa tiënten in behandeling, waarvan 15 afkomstig van Sch.-Duiveland. TILBURG. Donderdag is de 22- jarige student H. Simons uit Til burg met zijn scooter in frontale botsing gekomen met een vracht auto. Hij werd zodanig aan het hoofd gewond dat hij ter plaatse overleed.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1961 | | pagina 3