Ijoodwill
Overdenking
Onze Puzzelrubriek
Uit de geschiedenis van Oosterland
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE VRIJDAG 21 JANUARI 19«1 No. 18913
TONEEL EN FILM
Concertzaal brengt aantrekkelijk filmprogramma
Boeiend gegeven in „Te jong voor liefde"
De N.V. Concertzaal Zierikzee
brengt deze week een boeiend en
aantrekkelijk filmprogramma Om
zijn oprechte probleemstelling is
vooral „Te jong voor liefde", met
Peter van Eyck en Corny Collins,
zeer interessant; het grote succes
van Fernandel „De koe en de ge
vangene" geeft op zeer verrassen
de wijze het ware verhaal van een
ingenieuze vlucht uit Duitsland
„Te jong voor liefde" is de ac
tuele geschiedenis van een meisje
van zestien. Beate is van goede
huize maar slecht opgevoed. Zij
krijgt te weinig echte belangstel
ling van haar ouders en wordt ver
wend. Beate voelt zich als een
kleine koningin op het lyceum,
waar zij probeert een grote indruk
te maken op een der leraren, dr.
Agast. Agast is echter een serieus
docent en heeft meer aandacht voor
zijn zoon Die ter, dan voor de ver
geefse veroveringspogingen van
Beate. Dieter is op Beate verliefd
en weet niet dat hij uitsluitend door
het meisje wordt gebruikt, om de
vader beter te kunnen benaderen
Men ziet, een interessante conflict
stof. waaruit te meer blijkt, dat
raffinement geen leeftijd kent.
Ingezonden mededeling
BI N N ENVERI NGBED
HAZET-FABRIEKEN ZEVENBERGEN
SCHUIMRUBBERBED
Zelfs bij haar schoolvriendinnen
maakt Beate zich onmogelijk. Zij
schrikt er niet voor terug een deli
cate situatie met de oudere leraar
te forceren, met het gevolg het ont
slag van Agast als leraar. Er vol
gen verhoren en ondervragingen,
Beate houdt schaamteloos vol dat
Agast haar 'heeft willen compromit
teren. Slechts enkelen blijven in
hem geloven, terwijl allen toch voe
len dat Beate de ware schuldige
moet zijn De school spant samen
en uiteindelijk wordt Beate in een
valstrik gelokt en door haar mede
scholieren gedwongen te bekennen
dat zij heeft gelogen Eerloos wordt
het meisje van het lyceum verwij
derd.
De film geeft geen antwoord op de
vraag of Beate uit de gebeurtenis
sen wel de les getrokken heeft die
voor haar zo nodig was. Men zou
zeggen dat dat vooralsnog valt te
betwijfelen
Vlucht met koebeest
Fernandel is in „De koe en de
gevangene" een krijgsgevangen sol
daat op een boerderij in Beieren,
met de dag meer terugverlangend
naar Frankrijk. Hij besluit te
vluchten, niet bij nacht en ontij,
maar op klaarlichte dag, in zijn
uniform van krijgsgevangene en in
gezelschap van een koe. Zo vertrekt
hij met een goedig koebeest aan de
ene hand, en melkemmertje aan de
andere hand voor de grote avon
tuurlijke tocht. De film geeft een
verrassend antwoord op de vraag
of zij hun doel bereiken en koste
lijk amusement. De oplossinng ge
ven zou hieraan te kort doen
In "hotel Bom te Haamstede deze
week een spannende politiefilm,
F.B.I.-story, met James Stewart en.
Vera Milles.
Met 'het einde van 1960 viel de
slag. Of liever vielen de slagen We
bedoelen 13 historische slagen. Daar
was eerst op de laatste raadsverga
dering de laatste hamerslag van de
burgemeester, die dreunend weer
klonk, een einde makend aan vele
jaren zelfbestuur en daar waren de
12 dreunende slagen van de aloude
torenklok Ao. Di. 1424, die het jaar
onzes Heeren 1960 afsloot, en die
een bijzondere betekenis had voor
onze gemeente. Het was gedaan
met de ongeveer 600-jarige zelf
standigheid van het dorp. Een dorp
omstreeks de jaren 1353-1354 aan
de zee ontrukt, een dorp met een
rijke historie, die we thans onder
het oog zullen zien.
In de veertiende eeuw onzer jaar
telling lagen aan de oostzijde van
het toenmalige Duiveland uitge
strekte schorren, waarschijnlijk
overblijfselen van een in vroeger
jaren vergane landstreek, waar
door een kreek stroomde. In zeer
oude geschriften wordt deze kreek
de Mair of Mairevliet genoemd in
latere tijden de Geulle Deze Mai
revliet werd in 1353 afgedamd toen
hertog Willem van Beieren, „de
verbeider", In juni van dat jaar aan
Boudewijn van Roden, Claes van
der Burg. Mulock Pietersz. Hendrik
Buffels en Gelok Idgelofsz, het
recht van indijken gaf van boven
genoemde landstreek De heel oude
kronieken geven aan; „Een uitland,
gheleghen vast aan Duvelant, groot
vallende tussen veertigh ende vijf-
en-veertigh hondert ghamet". Dit
was de geboorte van Oosterland. en
deze Heerlijkheid werd onderschei-
den in een groot en een klein am
bacht. En het Groot-Ambacht, dat
volgens oude veldboeken genoemd
werd: „Tweederde deelen van Pa
rochie en Heerlijkheid van Ooster
land" en dat het Hoge Rechtsgebied
over de gehele Heerlijkheid was
toegekend, werd onze gemeente, in
het begin meerdere malen aange
duid met de naam: Ooster Nieuw.
land van Duiveland" In de maand
april 1370 verkocht hertog Albrecht
zijn aandeel in de ambachten, groot
1100 gemeten, aan Heer Hendrik
van den Abeele en diens vrouw
Heilwich, ieder voor de helft. Deze
zelde vorst verkocht in november
1387 aan zijn rentmeester Nicolaas
van Borssele al de ambachten en
ambachtsgevolgen in Duiveland, die
andf"*en in berit. hadden gehad, zo
als Heer Hendrik van den Abeele,
diens zoon Floris. Render Jansz.,
Hailing Rutensz., Jan Gillisz.. Hu-
gens Willemsz., en Kervinck Pie
tersz.
Gunstige bepaling
Twee jaar later werd er, vanwege
„menige trouwe dienst" welke Ni
colaas zijn vorst had bewezen, de
gunstige bepaling aan de koopakte
toegevoegd, dat, zo Nicolaas geen
wettige zoons mocht nalaten, deze
leengoederen komen zouden aan
zijn dochters. Een voor die tijd wel
zeer gunstige bepaling. In het jaar
1403 zijn de polders onder water
gelopen doch al zeer spoedig weer
drooggemaakt, of zoals men dit eer
tijds uitdrukte „beverscht" en door
zwaardere dijken tegen de zee be
schermd Deze arbeid werd door
Graaf Willem van Beieren zodanig
erkent dw.z. hij was over dit gi
gantische, vlug klaargekomen werk
zo uitermate verheugd, dat aan
Nicolaas van Borssele werd ver
kocht: „het recht van zeevonden,
besterften van bastaarden, gesto
len goederen, en alle breuken die
aldaar verschijnen mochten, be
houdens schot, bede- en heerevaart
voor de Graaf Hieruit kunnen we
opmaken dat de macht van de
toenmalige Heer niet weinig toe
nam. Een deel van de Heerlijkheid
schijnt echter aan de heren van den
Abeele zijn gebleven, mede omdat
in 1467 een proces werd gevoerd
tussen Anthonie en Thomas van
den Abeele, Ambachtsheren van
Ooster-Nieuwland, tegen de Heer
van Borssele van Brigdamme, en
diens metgezellen, de Heer Claes
van Sevenbergen en anderen. Uit
het groot grondbezit van de Heren
van Borssele kwam Oosterland aan
de Heren van Bourgondië, en werd
in 1566 uit de boedel van de Mar
kies van Veere in het openbaar
verkocht. Voor een bedrag groot
f 14040 werden toen van de Heer
lijkheid van Oosterland eigenaars
de Heren Jhr. Joris van Steinmo-
len, penningmeester van Walche
ren, mr. Jan d'Auxtrius, Raad en
Requestmeester des Konings, Jhr.
Philibert van Serooskeike van
Roermond, Rentmeester B.O.S (be_
ooster Schelde) en mr. Adriaan van
Proost, ieder voor éénvierde. doch
onverdeeld, met welke bezitting zij
op 15 november 1567 beleend wer
den.
Koop in vieren
In het jaar 1609 kocht Jan An-
tonlsse de Jonge uit de boedel van
wijlen Jhr Joris van Steinmolen,
van diens beide dochters Luitgard
en Emirentia, drievierde deel van
de tweederde in de Heerlijkheid,
en in 1610, het volgende jaar het
j overige vierde deel van Rombout
van Maesdale, gezegd Kelderman,
een lid van de bekende bouwmees
tersfamilie. welke zo menig kunst
werk, ook in onze omgeving heb
ben gewrocht De dochter van deze
eigenaar in Oosterland trouwde
met de Rid'der Jan van de Werve,
Heer van Hovorst. Een gedeelte van
dit vierde deel der Ambachtsheer
lijkheid kwam toe aan Jan d'Aux-
i trius, die tijd student te Leiden.
Bonifacius de Jonge volgde zijn
vader Jan Anthonisse als Am
bachtsheer op. Hij was Raadpensio
naris en had twee zonen, Cornells,
eerst pensionaris van Zierikzee en
vervolgens Raadsheer in den Hogen
Raad. en Johan, burgemeester van
Zierikzee en later lid van de Raad
van State. De laatste erfde in het
jaar 1650 de Heerlijkheid Ooster
land van zijn broeder Cornells, we
gens diens overlijden. En toen Heer
Johan in 1655 overleed kwam er
weer een Bonifacius de Jonge aan
het bewind in Oosterland, zij het
echter zeer kort, want reeds in
1661 overleed hij. en zijn broeder
Cornel is de Jonge, burgemeester
van Middelburg volgde hem op. In
1701 werd Oosterland door de doch
ter van laatstgenoemde Cornelis r^
Jonge. Henriëtte Jacoba, verkocht
aan de luitenant-kolonel Charle'
Lonque, die in 1705 ook kans zag
het overige gedeelte van de Heer
lijkheid te kopen en alzo doende or
7 mei van dat jaar in het berit var
de gehele parochie en Heerliikheic
kwam Zijn oudste dochter, Suzan-
na Maria, later weduwe van mr
Johan Cau. Heer van Domburg
(zij was op 12 augustus 1718 m~'
hem gehuwd) werd op 3 juni 171f
na het overlijden van haar va dei
Amabchtsvrouwe van Oosterland.
In Amerika heeft men een ontwerp gemaakt van een toekomstig
vliegtuig, dat met kernenergie zal worden aangedreven. In het
overgangsstadium zullen nog twee straalmotoren nodig zijn, in
aanvulling op de nucluaire motor.
Honderd woningen
O
extra voor Zeeland
DEN HAAG, 25-1 Einde decem
ber 1960 heeft de minister van
volkshuisvesting en bouwnijver
heid, mr. J van Aartsen, een ge
deelte van het aantal in 1961 te
subsidiëren woningen over de pro
vincies verdeeld.
Thans heeft de minister als aan
vulling daarop nog de volgende
aantallen woningen toegewezen:
a 5000 premiewoningen, te bou
wen door woningbouwverenigingen
onder gemeentelijke garantie. Het
contingent "oor Zeeland bedraagt
100.
Vrouwen de lucht in?
In Albuquerque, Nieuw-Mexico,
hebben vijf vrouwelijke piloten een
zwa'e 'opleiding voltooid als „ruim
te-reizigers" In totaal nemen aan
deze opleiding twintig vrouwen
deel, van wie de jongste 23 en de
oudste 38 jaar is.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
NOORD-SCHARWOUDE. Op de
provinciale weg Koedijk-Noord-
Scharwoude is een dodelijk onge
luk gebeurd, dat aan de 69-jarige
ongehuwde tuinder P. Brammer
uit Oud-Karspel het leven heeft
gekost. De man was op weg naar
Noord-Scharwoude, toen hij van
achteren werd aangereden door
een volkswagenbusje van een aan
nemingsmaatschappij uit Alkmaar.
ROTTERDAM. De 62-jarige schil
der J. Clemens te Rotterdam is
door het ondoelmatig plaatsen van
een z.g. jalouziestelling uit het
venster van een derde verdieping
in de Sint Janstraat gevallen. Hij
verloor het evenwicht en viel van
11 Vz meter hoogte op straat. De
man werd naar het ziekenhuis
Bergweg vervoerd, waar bij aan
komst bleek dat hij overleden was.
VELDEN. In Straelen, een Duitse
plaats aan de grens ter hoogte van
Venlo, is de 37-jarige J. Peeters
uit Velden met zijn auto geslipt en
om het leven gekomen. De man
was gehuwd en vader van twee
kinderen.
EMMEN. Op de Looweg te Coe-
vorden is de 24-jarige A. Biemans
uit Coevorden, vermoedelijk door
de sterke noordoostenwind, de
macht over 't stuur van haar fiets
kwijtgeraakt en daardoor onder de
achterwielen van een juist passe
rende Dabo-E.D.S.-bus terecht ge
komen. Mevrouw B. was op slag
dood.
EMMEN. Te Emmen is de 15-
jarige scholier J. H. Hartman uit
Barger Compascuum bij een onge
val om het leven gekomen. Het
slachtoffer kwam met zijn fiets in
botsing met een andere scholier
waarbij de jongen onder een juist
passerende vrachtauto kwam.
EINDHOVEN. In Eindhoven is
de veertienjarige H. Th. M. Thaens
bij een verkeersongeval gedood.
Samen met een vriendje reed de
jongen per fiets op de Hoogstraat.
Toen de sturen van de fietsen met
elkaar in aanraking kwamen, viel
de knaap vlak voor een vracht
wagen.
Hij heeft tot mij gezegd: Mijn
genade is u genoeg.
2 Cor. 12 9.
Het woord genade wordt onder
ons veel gebruikt. In een kerk
dienst kan men het herhaaldelijk
hoi en. Maar kennen we werkelijk
de betekenis van dat woord?
Genade is méér dan Gods glim
lach voor ons", zoals het eens is
gezegd. Ongetwijfeld is het een
mooi beeld. Een glimlach kan me
deleven zijn, bemoediging, goed
keuring. En dat zit 'er allemaal wel
in, wanneer God een mens genade
schenkt Maar het is veel méér.
We zijn een eindje in de goede
richting, wanneer we denken aan
gratie, zoals die verleend kan wor
den door de koningin Op gratie
had de schuldige geen recht. Hij
had er niet op mogen rekenen Het
is een gunst. Het is ook een per
soonlijk ingrijpen van de koningin.
Zó is eveneens de genade van de
Heer: een gunst en 'een persoonlijk
ingrijpen.
Voor heel veel mensen is genade
niet anders dan een begrip, een
stukje uit de geloofsleer. Dit is er
naast. In de bijbel is genade iets
wezenlijks. De Heer geeft ant
woord op de kreet van een mens
in nood. En wét voor een ant
woord! De goddelijke kracht blaast
wind in de zeilen en stuwt ons naar
het doel, ondanks stroom en golven.
En laat niemand menen, dat het
mondjesmaat is. God schenkt zijn
genade in een ongekende over
vloed Het raakt niet op En het
kan niet weggenomen worden.
Denk aan alles wat Hij ons gaf in
Jezus Christus.
Paulus had „eera doorn in het
vlees", zoals hij schrijft in zijn
tweede brief aan de Corinthiërs.
Wét het was, weten we niet. Maar
in elk geval iets, waar hij last van
had en dat hem belemmerde bij
zijn werk. Hij zou 'het graag kwijt
willen wezen. Dan zou hij gelukki
ger zijn. Dan zou hij meer kunnen
doen voor zijn Heer. Daarom heeft
Paulus gebeden, om verlost te wor
den van die „doorn in het vlees".
We mogen aannemen, dat hij écht
heeft gebeden. Maar zijn gebed is
niet verhoord. Tóch is de apostel
gesterkt Hij schreef: „Hij heeft tot
mij gezegd: Mijn genade is u ge
noeg". De Heer heeft als het ware
tegen Paulus gezegd: Ik heb je
mijn genade gegeven - en Ik blijf
je mijn genade geven - werkelijk
dat is voor jou voldoende. Dit gold
voor Paulus. eeuwen geleden. Dit
geldt ook voor ons vandaag.
Nieuwerkerk.
M. G. W.
ROTTERDAM De rechtbank in
Rotterdam heeft de 23-jarige slager
P E. uit Dordrecht veroordeeld tot
een straf van drie maanden hech
tenis en ontzegging van de rijbe
voegdheid voor drie jaar wegens
het veroorzaken van een verkeers
ongeluk onder invloed van drank
DEN HAAG. Het Nederlandse
Roode Kruis heeft nu reeds voor
een bedrag van 300.000 gulden aan
giften ontvangen voor hulp aan de
hongerende bevolking van Kongo.
©e puzzel van de vorige week „is
er weer uit". Geen bij onder las- l
tige opgave, maar toch wel nood- j
zakend secuur te zijn hetgeen trou- 1
wens voor allfe inzenders(sters)
geldt De kleinste afwijking maakt
uiteraard de inzending waardeloos.
I
De kaartjesprijs is deze week be
stemd voor: j
mevr. K. J. Heijboer-Berrevoets
Oude Haven 33 - Zierikzee.
I
Het boek gaat naar:
de heer H. B. I,okerse
Dorpsstraat A 23 - Noordgouwe.
De oplossing van de puzzel luidt
als volgt:
Horizontaal: 1 apart, 4. rel, 6,
karos, 10. so, 11. a.e 12. ik, 14. l.d.,
15. pa, 17. lire, 19 slap, 21. de, 22.
eik, 24. si, 25. em, 26 ale, 27. on,
29. a.v31. li, 32. 11, 33. lens, 35.
alom, 37. sol, 38. trompet, 40. eos,
42. nek, 45. druilen, 49. ara, 51. reus
53. rede, 56. r.i., 57. p.k„ 58. mij,
60. ga, 62. elk, 64. ko, 65. zo, 67.
mos, 69. na, 70. kano, 72. heft, 74.
o.l.75 ei, 76. dr, 77. ir, 78. ot, 80.
tromp, 81. kat, 82. droom
Verticaal: 1 appel, 2. as, 3. rol,
4. ree, 5. lis, 7. alp, 8. r.d., 9. speer,
11 aria, 13 klei. 16. ai, 18. is, 20.
a.m., 21. dl, 23. koel, 26. aloe, 28.
n.n, 30. vlo, 31. lap, 32 il, 33 l.o.,
34. st, 35. at, 36. m.o., 37. sen, 39.
mei, 41 sla, 43. er, 44. kerk, 45 ds,
46 u k, 47. lam, 48 nr., 49. adam,
50. re, 52. ui, 54. eg, 55. renet, 57.
pond. 59. ijzer, 61 islam, 63. la, 64.
ka, 66 of, 68. oo, 70 kim, 71.ork,
72. hit, 73. tor, 75. e.o., 79. to.
DE NIEUWE PUZZEL
De nieuwe puzzel luidt als volgt:
Horizontaal: 1. de somma van,
3. zachte veertjes, 5. door; ichtige I
dof, 8. geogr. aanduiding, 10, koei-
enmaag, 13. karakter, 15. soort on
derwijs, 16 onder het nodige voor- j
behoud, 17. naschrift, 19 jongens
naam, 20 onmeetbaar getal, 21. op
dit ogenblik, 22. beteuterd, 24. spil,
26. bijwoord, 28. plaats in Overijs
sel, 29. kaartenboek, 31. kostbare
•tof, 32. gewicht, 33 bericht, 34 ge
luid, 36. ongedierte, 37. zijrivier v.d.
Donau, 39. titel, 42. plaats in Zee
land, 45. speelgoed. 47. deel v.e et
maal, 48 gelooide huid, 50. geberg- 1
le in Rusland, 52. maanstand, 54 j
deel v.e. Franse ontkenning, 55.1
takje, 57. te zijner plaatse, 58. inh. I
maat, 59. dubbelklank, 61. ambts
halve, 63. geheel de uwe, 64. kin-
dergroet, 65. keur, 67. drank, 69.
pers. voornaamw., 70 ernstig, 71.
plaats in Siberië, 72. sportterm.
Verticaal: 1. waterhoogte, 2. deel
v, Sumatra, 3. titel, 4 gevangenis,
6 deel v.d. mond, 7 N.V. (Franse
afk.), 8. regel, 9. Gode zij lof (Lat.
afk), 11. windrichting, 12 steen
soort, 14 als eerder, 16. soort dans,
18. overschot, 20 vrucht, 21. deel
vd dag, 22. wondje, 23. deel, 25.
N.V. (Franse afk27." kleur, 28.
voorzetsel, 30 dus (Eng.), 33. klein
plantje, 35. holte in de muur, 38.
koraaleiland, 40 elk, 41. land in
Europa, 42. onderaards gewelf, 43.
rangtelwoord, 44. insekteneter, 46.
laatstleden, 47. inhoudsmaat, 49.
voegwoord. 51. reeds, 53 lekkernij,
56. on'kenning, 58. tuingereedschap,
60. stad der oudheid, 62 vreemde
munt, 63. jongensnaam, 64. zang-
noot, 65. zangnoot, 66 vogel, 67.
eenih. v. kracht, 68. meisjesnaam.
De Braakman huisvest
een
flamingo
TERNEUZEN, 25-1. Sedert enkele
dagen houdt zich in de Zeeuws-
Vlaamse Braakman een flamingo
op. In deze tijd van het jaar komen
er zeer vele soorten watervogels in
de polder, maar een flamingo is
hier een zeer grote zeldzaamheid.
De vogel die vooral als hij vliegt
een prachtige indruk maakt door
zijn zacht-rose vederkleed, afgezet
met zwarte vleugelranden, is naar
vogelkenners menen te kunnen
vaststellen, niet uit gevangenschap
ontsnapt In deze ook voor de wa
tervogels vrij schrale tijd weet hij
nl. uitstekend aan voedsel te ko
men.
Men veronderstelt dat hij afkom,
stig is uit de Camargue, een moe
rasgebied tussen de Rhone-armen
en de Middellandse Zee, waar naar
schatting ongeveer 2.000 broedpa-
ren voorkomen.
Oproep Nederlanders
in Kongo
DEN HAAG, 26-1. Het ministe-
rie van buitenlandse zaken heeft
de hulp van Radio Nederland We
reldomroep in geroepen om contact
te zoeken met Nederlandse onder
danen, di'e in de provincie Kivoe
en Oost-provincie verblijven.
Reeds gisteravond werd via de
zenders van de wereldomroep het
bericht omgeroepen, waarin alle
Nederlanders in de provincie Kivoe
het advies wordt gegeven te eva
cueren of zich onder Uno-bescher-
ming te plaatsen. Vandaag is dit
bericht aangevuld met een advies
aan de Nederlanders in de Oost
provincie om eveneens te evacu
eren.
HET RAADSEL VAN LOCH-NESS
18. „Te wapen! Daar gaat de schurk!" brult Sir John Apple-
blossom. Wild zwaaiend met zijn zwaard, alsof er een heel leger
tegenover hem stond, stormt hij het struikgewas in en hij is allang
in de duisternis verdwenen als de anderen hem nog horen razen
en tieren. „Zo. zo", zegt Aram, terwijl hij het voorwerp dat Sir
John zo onzacht op het hoofd getroffen heeft, opraapt. „Als ik me
niet vergis heben we hier een kegelbaleen ongewoon wapen
om iemand mee aan te vallenWat sta je daar te grinniken,
Presto?"
„Ik geloof, dat wij beiden hetzelfde denken", lacht de jongen.
„•De man, die deze kegelbal op Sir Johns kale kruin gooide, kon
wel eens een heel goede kennis van ons zijn
Op dat moment duikt Sir John, briesend als een stier, uit de
struiken op. „De schurk is nergens te vinden", schreeuwt hij op
gewonden.
„Moet ik dit voorval in het heldendicht opnemen, Sir?", teemt
Silvester, zwaaiend met zijn ganzeveer. „Natuurlijk- niet!" snauwt
Sir John. Dan ziet hij opeens de kegelbal. Driftig grist hij de bal
uit Arams handen. „Daar zit Agua achter!" schreeuwt hij woedend.
„Maar dat zal hem bezuren, dat zweer ik op mijn woord van edel-
manl"
