neöeRlanö in i960
Onze jaartelling begon in 532
zekerheid in
een wereld vol onzekerheden
KALENDERS 1961
Het jaar 1960 snelt naar zijn einde
en over enkele dagen zyn weer
366 bladzijden van het boek der
geschiedenis omgeslagen. 1960 zal
als een zeer belangrijk jaar in de
wereldgeschiedenis worden ge
boekstaafd. Op internationaal vlak
hebben zich belangrijke wijzigin
gen voltrokken, die van beslissen
de betekenis kunnen zijn voor het
lot van de komende mensheid. In
Afrika worstelen vele volkeren
zich naar de vrijheid. In heel Azië
borrelt en gist het, de tegenstel
lingen tussen de grote mogendhe
den hebben zich verscherpt.
Veel van deze internationale be
roeringen drongen slechts via
krant, radio en televisie door tot
onze lauwe wcsterstranden. In ve
lerlei opzicht bleef Nederland dit
jaar een oase in een woestijn vol
onrust, een zekerheid in een we
reld vol onzekerheden. De wel
vaart in ons land nam toe, de po
litieke tegenstellingen bleven be
staan, doch terwijl de aardbol
overal roodgloeiend begon aan te
lopen, konden wij ons nog druk
maken over de voetbaltoto.
Internationale rol beperkt
De zevende juli heerste er span
ning in den lande. In vele huis
kamers stond de radio aan en
volgde men aandachtig het kamer
debat over de voetbaltoto. Zou de
regering gespietst worden op de
pieken van de oppositie? Zou men
voortaan slechts f 50.000 kunnen
winnen bij een juiste blik in het
voetbalkoffiedik of zou de rege
ring zwichten voor de ingediende
amendementen en een hogere ma
ximumprijs vaststellen? Met deze
vragen hield het Nederlandse volk
zich bezig.
Op dezelfde avond werden dui
zenden Belgen uit Leopoldstad
verdreven en snelde het drama in
de Kongo naar een hoogtepunt. Op
de zelfde dag verkondigde Fidel
Castro dat hij de Amerikaanse be
zittingen op Cuba zou naasten en
confronteerde hij de wereld met
de aanwezigheid van een rode
brandhaard in de nabijheid van de
Amerikaanse kust. Op dezelfde
dag hield de premier van rood-
China een rede, waarin hij de Rus
sische politiek van vreedzame sa
menwerking attaqueerde. Deze fei
ten accentueren het scherpe con
trast tussen de gebeurtenissen hier
en elders in de wereld.
Toen enkele maanden later het
ontwerp totowet in de Eerste Ka
mer door de oppositie werd ver
worpen, werden tienduizenden Ne
derlanders door een zekere
schaamte bevangen. Moest men
zich druk maken om dit totowetje,
terwijl in New-York de grote po
litieke Olympiade was begonnen,
waarin de tragische verscheurd
heid van de huidige mensheid zich
op zijn scherpst openbaarde
De Quaye cocktail
Slechts eenmaal kwam ons land
dit jaar in het centrum van het
wereldnieuws te staan. Dat was
toen minister-president De Quay
op een inmiddels beruchte cock
tailpartij ten overstaan van bui
tenlandse journalisten liet door
schemeren dat de Nederlandse re
gering niet direct afwijzend stond
t.o.v. een eventuele internationali
satie van Nieuw-Guinea. En zwaar
beladen met deze - achteraf ont
kende - verklaring moest minister
Luns enige dagen later zijn Nieuw
Guinea beleid voor het forum dei-
Verenigde Naties verdedigen
Ook een andere pijnlijke erva
ring op internationaal vlak trok de
aandacht. De Japanse regering, be
ïnvloed door agitaties van Indone
sische zijde, zegde het goodwillbe-
zoek van de Karei Doorman af.
Pijnlijk werden wij ons in 1960 ook
bewust van onze geringe invloed
in het politieke machtsblok der
Westerse Naties. De Amerikaanse
regering, zich bewust dat Neder
land voor haar geen evenwaardige
partner is, weigerde dus de be
geerde landingsrechten op de
westkust van de V.S. Gelukkig
wist Nederland wel zijn gezag in
Curagao te handhaven, waar in fe
bruari van dit jaar onlusten wa
ren uitgebroken.
Zwarte draden door wit kleed
Enkele tragische gebeurtenissen
lopen als zwarte draden door het
witte kleed van het Nederland van
1960 heen. In januari sloeg onze
oude erfvijand het water, de eer
ste maal toe. De doorbraak van de
dijk rondom de Noorder IJpolder
veroorzaakte een ernstige over
stroming, die het Amsterdamse
Tuindorp-Oostzaan bijna geheel
onder water zette. Duizenden
Tuindorpers moesten hun woning
tijdelijk verlaten. Talrijke vormen
van hulpverlening brachten de
schade tot een minimum terug
maar de bezittingen, waaraan men
zich had gehecht, gingen verloren.
En enkele weken geleden openden
de hemelsluizen zich zo wijd bo
ven ons land, dat in talrijke plaat
sen het water de woningen bin-
nengulpte. Een groot aantal plaat
sen werd getroffen, ontelbare ge
zinnen moesten de sinterklaas
avond op een bovenverdieping vie
ren, terwijl beneden in de woon
kamer de meubelen ernstig wer
den beschadigd. En eigenaardig
genoeg werd er nu maar weinig
aandacht aan geschonken. Van een
nationale hulpactie was geen spra
ke. Veel onverwacht leed in dui
zenden Nederlandse gezinnen en
veel anoniem lijden kwamen op de
voorpagina's van de kranten niet
tot uiting
Er vonden meer gebeurtenissen
plaats, die beroering wekten. Het
aantal kindermoorden en aanran
dingen steeg en brachten ons mo
derne strafrecht in het geding. Het
gaf minister Beerman, een van on
ze meest op de voorgrond treden
de ministers in het afgelopen jaar,
nog meer zorgen dan hij al had.
Want ook het lot van de spijtop
tanten, tegenover wie de minister
een scherp bestreden beleid voerde
werkte op het sentiment.
Bouw en contra-bouw
Terwijl in het dynamische Rot
terdam de plannen voor een metro
werden opgesteld, terwijl men in
politieke kringen kibbelde over de
hoogte van het percentage te bou
wen woningwetwoningen, brak
medio februari de staking van de
bouwvakarbeiders uit, die enkele
weken lang het economisch leven
totaal ontwrichtte.
Deze staking was met recht een
tragische gebeurtenis. Niet omdat
de regeringspolitiek, die beoogt de
verhoging van de kosten niet door
te berekenen in de prijzen, hier op
het spel stond. Niet, omdat deze
staking het bewijs leverde welk
een kloof de werkgévers en werk
nemers nog scheidt. Maar omdat
deze staking tot gevolg had, dat
duizenden Nederlanders nog lan
ger op een woning zouden moeten
wachten.
Toch zullen de nog te bouwen
woningen er eerder komen dan de
IJtunnel, nu de regering prioriteit
verleent aan de bouw van de
Coentunnel. Maar als die wonin
gen er eenmaal zullen staan, dan
mag men de deuren wel goed slui
ten. Want het politietekort in ons
land is zodanig, dat de handhaving
van orde en veiligheid steeds meer
in het gedrang komt. Er bestond
niet veel animo, de salarissen van
het politiepersoneel drastisch te
verhogen, hoewel vele ernstige
misdrijven ons een zeer gepeperde
rekening hebben gepresenteerd.
De politiek in het afgelopen jaar
Minister de Quay heeft gelukkig
niet het ganse jaar aan cocktail
glaasjes genipt. Hij wist het rege
ringsschip ondanks hevige beschie
tingen van de linkerzijde door de
bochtige kreken van het parle
mentaire water heen te loodsen.
Toch heeft het enkele keren ge
dreigd dat het staatsschip zou zin
ken. We noemden de behandeling
van de totowet al, maar ook op de
Lauwerszee stormde het, toen het
regeringsschip daar binnenvoer.
De regering wilde de inpoldering
nog uitstellen. Stromen protesten
uit de noordelijke provincies deden
de postzakken zwaar wegen en ook
de socialisten hadden weinig goe
de woorden over voor het depar
tement van Verkeer en Waterstaat
Nochtans, het staatsschip door
stond de stormen. En ijverig dien
den de onderscheiden ministers
nieuwe wetsontwerpen in.
Weliswaar hadden de meeste Ne
derlanders deze zomer bepaald
meer aandacht voor de (teleurstel
lende) weerberichten, doch enkele
geïnteresseerden konden toch le
zen hoe minister Cals zich de in
richting van ons hoger onderwijs
voorstelde en waarom mej. Klom-
pé de alimentatieplicht wilde ver
lichten. Beide wetsontwerpen, het
eerste overigens in gewijzigde
vorm, werden aangenomen, maar
op dat moment praatte iedereen
nog over de Plantaziekte, die niet
alleen jeuk maar ook enkele sterf
gevallen veroorzaakte. Deze af
faire werd ook in de Tweede Ka
mer besproken en eerlijk gezegd
had het gros van de bevolking
daar toen meer aandacht voor dan
voor de verklaring van de minis
ter-president, dat er in het Nieuw-
Guinea beleid géén verandering
zou komen
Wel vermocht het belastingdebtft
waarin de mogelijkheid tot belas
tingverlaging werd besproken en
waar de datum van de verlaging
bij stabilisatie van de huidige con
junctuur op 1 juli 1961 werd ge
steld, wat méér belangstelling
trekken. Maar in Groningen had
men daar geen tijd voor, omdat in
dezelfde periode daar - tussen
Slochteren' en Delfzijl - drie aard
gasbronnen waren aangeboord, die
de economische mogelijkheden van
dit (achtergebleven) gebied aan
zienlijk perspectieven gaven.
Cals en de heilige huisjes
En terwijl de studenten nog
fuifden op de verwerping van mi
nister Cals voorstel om studenten,
die langer dan tweemaal de ge
stelde duur nodig zouden hebben
om een bepaald universitair exa
men af te leggen, van de universi
teit te verwijderen, sprak men in
Nederland druk over het gerucht
makende boekwerk van dr. Luning
Prak, waarin de industriesprei
ding ten koste van de Randstad
Holland werd gelaakt.
Opvallend was de rol van minis
ter Cals dit jaar. De mammoeth-
wet vormde niet zijn enige zorg, en
bezigheid. Immers, in maart had
hij bij de Tweede Kamer de sport-
nota ingediend, waarin vooral aan
de lichamelijke opvoeding veel
aandacht werd besteed. En hoewel
in vele gemeenten wat smalend
werd gelachen om de opmerking
dat het met de sportaccomodatie
nog wel losloopt, was de nota toch
HET JAAR 1960 /S OVER ONS LAND GEGAAN
een belangrijk stuk en moest ieder
erkennen dat de heer Cals in elk
geval niet behoort tot het lijstje
zwakke ministers, waarvan de
meeste Nederlanders (blijkens een
enquête) de namen niet eens ken
nenEen verbetering van de li
chamelijke opvoeding werpt pas
veel later zijn vruchten af. Mis
schien over 4 jaar al bij de Olym
pische Spelen in Tokio, waar de
Nederlandse sportwereld wellicht
betere resultaten zal behalen dan
dit jaar in Rome het geval was.
Voor al dit constructiewerk zou
den wij het de heer Cals haast
vergeven, dat hij zolang wachtte
met het indienen van de televisie-
notaOfschoon wij begrip heb
ben voor het feit, dat minister Cals
heel wat tijdrovende manoeuvres
moet maken om niet te hard te
botsen tegen de vele heilige huis
jes, die men in Hilversum de laat
ste jaren heeft gebouwd.
1960 in teken van de welvaart
Een stralend blauwe hemel welft
zich boven onze economie. Onder
invloed der thans heersende hoog
conjunctuur is de welvaart in ons
land in 1960 sterk gestegen. De lo
nen gingen in vele sectoren van
het bedrijfsleven omhoog, de prij
zen bleven praktisch op hetzelfde
peil. De snelle aanwas van het
aantal televisietoestellen en de ge
stadige groei van ons autopark
markeren de toenemende welvaart
in ons land. Onder zulke gunstige
omstandigheden werd het ons volk
ook gemakkelijker gemaakt het
bevrijdingsfeest uitbundig te vie
ren. De stijgende welvaart mani
festeerde zich overigens meer in
symbolen van uiterlijke welstand,
dan in culturele hoogtepunten. Ve
le bedrijven voerden de vijfdaagse
werkweek in.
Ondertussen is men in ons land
niet verblind door de gunstige
conjuncturele omstandigheden.
Men weet goede relaties met
het buitenland op zijn juiste
waarde te schatten. Daarom wer
den de staatshoofden van Peru en
Argentinië hier ook bijzonder har
telijk ontvangen. En ook het Thai-
landse koningspaar zal wellicht
met genoegen terug kijken op zijn
bezoek aan Nederland.
In ons economisch optimisme
zouden we haast vergeten, dat het
bejaardenvraagstuk in 1960 niet
De nieuwe polder Oostelijk Flevoland komt in ontu>ikkelmp. Silo's te
Dronten.
tot een oplossing heeft geleid. Dui
zenden oudjes, die het van hun
a.o.w. moeten hebben, leven als
stille armen en.zij kunnen niet
staken.
31 december om 12 uur 's nachts
zullen de klokken weer beieren
en het jaar 1960 uitluiden. En in
de geschiedboeken zullen dan de
voornaamste gebeurtenissen van
dat jaar opgetekend worden. Het
nageslacht, dat later dit boek weer
zal raadplegen, zal hierin lezen,
dat 1960 een gunstig jaar was voor
de Nederlandse natie, die buiten
de stormen bleef, die in veel an
dere delen van de wereld zoveel
onherstelbare schade hebben aan
gericht.
Christusgeboorte is niet, zoals
men wel denkt de gebeurtenis ge
weest, die aanleiding gaf tot de in
voering van de nieuwe jaartelling.
Hoewel de veronderstelling voor
de hand schijnt te liggen, dat op de
eerste januari, volgend op Christus'
geboorte het jaar 1 van de christe
lijke jaartelling is begonnen, is die
veronderstelling ten enenmale on
juist. DiS christelijke jaartelling is
pas uitgevonden in de zesde eeuw
na Christuns.
Een monnik is de uitvindei
In het Romeinse rijk, waarvan
Palestina omstreeks Christus' ge
boorte deel uitmaakte, geschiedde
de telling der jaren al sinds de der
de eeuw naar de regimes der con
suls. Gingen wij op dezelfde manier
te werk, dan zouden wij het jaar
1960 „het twaalfde jaar van konin
gin Juliana" noemen; latere histo
rici kunnen dan nagaan, welk jaar
wij daarmee hebben bedoeld (als
wij tenminste zo attent zijn ge
weest, de datum der troonsbestij
ging van koningin Juliana op een
andere wijze nader aan te duiden).
Men vindt bij latijnse schrijvers
ook de jaartelling „ab urbe condi-
ta", oftewel „sinds de oprichting
der stad", waarbij wij de stichting
van Rome kunnen stellen op 21
april van het jaar 753 voor Chris
tus, zodat dus het jaar 754 ab urb,e
condita samenvalt met het jaar 1
der christelijke jaartelling. Maar
zoals gezegd dateert het begrip
christelijke jaartelling pas van veel
later.
De monnik Dionyius Exiguus is,
meer dan vijfhonderd jaar na
Christus' geboorte, de ontwerper
geweest van de nieuwe tijdrekening
Er is ook ditmaal
weer keur uit.
Wy zullen wel te weten komen
om welke data het gaat in het jaar
1961, want de verscheidenheid van
kalenders is weer zeer groot. Zo
groot, dat er by een bespreking
geen schyn van volledigheid zyn
kan. De onderstaande opsomming
is slechts een greep uit de vele
kalenders, die ons werden toege
stuurd.
Laten we mogen beginnen met
een zeer uitheemse, de kalender
van de Pan American Airline, uit
gevoerd met uitzonderlijk fraaie
foto's, uit de verschillende door
deze Amerikaanse luchtvaartmaat
schappij bevlogen landen We noe
men Guatemala, Brazilië, Japan,
Canada en verschillende Europese
landen. - De Levensverzekering
maatschappij „Amstleven" kómt
met een uiterst kunstzinnige kalen
der uit, geheel in het teken staande
van de klassieke Griekse oudheid.
Fraai zijn de overdrukken van
Griekse voorstellingen en belang
wekkend het commentaar hier,
waardoor een kaleidoscopisch beeld
wordt gegeven van het Hellas der
oudheid. - Een grapje in katoen is
de stoffenkalender. uitgebracht
door het Nederlands Katoen In
stituut. - Natuurlijk is er een Coca
Cola-kalender,, waarop vrouwelijke
charme wordt gecombineerd met
een koele dronk - Mobil Oil Neder
land N.V. te Rotterdam verrastte
met een duidelijke pittige kalender,
voorzien van originele foto's, waar
tussen men evengoed een Arnemui-
dense vissersschuit vindt als een
„shot" uit de jungle van Venezuela,
Plaatjes uit Griekenland. Oosten
rijk, Denemarken en Italië verle
vendigen verder deze kalender.
„Vesta" te Arnhem gaf een zeer
bruikbare kalender uit, zonder il
lustratiemateriaal. - Éen kleurig
bloemenfeest vormt de „Zonnehuis"
kalender, de organisatie die inrich
tingen voor langdurige patiënten
exploiteert.
Bewonderenswaardig van stijl en
inhoud is een kunstkalender, uit
gegeven door de N.V. Levensver
zekering Maatschappij „Vitalis" te
Nijmegen. De kalender prijkt met
fraaie geschilderde natuurtafere
len. - Ook in het teken van het
dierenrijk staat de kalender van de
Bijbel Kiosk Vereniging te Amster
dam - De kalender van N.V. Phi-
lips-Duphar te Amsterdam, toont
onwaarschijnlijk knappe zwart-wit
foto's, met moeder aarde als thema.
Onwaarschijnlijk goed deze kalen
der. De Bijbel Kioskvereniging te
Amsterdam gaf nog een kalender
uit,, onder het motto: „Wij mensen,
zijn onderweg". - Traditiegetrouw
prijkt de kalender van de Neder-
landsche Spoorwegen met repro
ducties van „spoorschilderijen".
Men kan er van leren, hoe zeër „het
spoor" kunstenaars in de loop der
jaren heeft geïnspireerd. - Een
juweel is ook dit jaar de kalender
van ESSO. Evenals vorig jaar prijkt
deze kalender met groot-formaat
foto's uit het buitenland, stuk voor
stuk superieure opnamen, zowel uit
noord- als zuid-Europa.
die een eind maakte aan alle onor
delijkheid van de oude Dionysivs
was van Soytische afkoinst; zijn
geboortejaar is onbekend, maar wel
weten wij dat hij omstreeks het
jaar 500 naar Rome kwam en daar
in 540 stierf.
Het begon met 532
Aangezien reeds in die tijd de
juiste geboortedatum van Christus
niet meer bekend was, liet Diony-
sius zich leiden door overwegingen
van zuiver technisch- chronologi
sche aard, toen hij bepaalde dat
een zeker jaar van de Romeinse
jaartelling voortaan het jaar 532
van de christelijke aera zou heten.
Daarmee had hij dxis de grond
slag gelegd voor de jaartellingdie
wij nog altijd gebruiken (al is de
kalender sindsdien enige malen
aan wijziging onderhevig geweest).
In feite is dus de christelijke jaar
telling pas 1428 jaar oud.
Onze wiskundige geschooldheid
he,eft ons later er toe gebracht, ook
de tijd van vóór Christus uit te
drukken in de christelijke, jaartel
ling, door als het ware negatieve
jaartallen te gaan gebruiken. Wij
zeggen dan bijvoorbeeld, dat Julius
Caesar leefde van 100 voor Chris
tus tot 43 voor Christus. Daze ge
woonte is nog betrekkelijk jong;
zij dateert pas uit het einde der ze
ventiende eeuw. Voordien had men
zich gered met een vernuftig sys
teem, dat de chronoloog Justus Jo-
sephus Scaliger had bedacht.
Het tegenrekenen
Met negatieve getallen was men
in zijn tijd (hij stierf in 1609) nog
niet vertrouwd. Men wist echter
wel, dat er vele .eeuwen voor het
begin van onze jaartelling reeds be
schavingen in het nabije oosten ge
bloeid hadden.
Om nu alle. historische gebeurte
nissen te kunnen aanduiden met
.een jaartal, voerde Scaliger een
kunstmatige tijdrekening in, de Ju
liaanse aera, die hij ergens in de
grijze oudheid liet beginnen en
waarvan het jaar 4714 overeen
stemde met het jaar 1 der christe
lijke jaartelling. Volgens de Juli
aanse tijdrekening beleven wij
thans in 1960, het jaar 6673. Dat is
■niet ver van het Joodse jaar 5721.
Het is dikwijls'uitermate inoeilijk
geweest, data terug te vinden in
tijden, waarvan men de jaartelling
niet kexit. Meestal was men aange
wezen op de zg. gelijktijdigheden:
als men zowel in Griekse als in
Perzische litteratuur een bepaalde
veldslag uit de Perzisch-Griekse
oorlog vindt vermeld, dan kan men
daaraan (zowel Griekse als Perzi
sche) andere gebeurtenissen „op
hangen". Van veel nut zijn de ver
meldingen van astronomische ver
schijnselen, vooral verduisteringen
van zon en maan. Zijn die nauw
keurig vermeld, dan kan men dc
gebeurtenissen waarmee zij in sa
menhang worden vermeld, op de
juiste plaats zetten.
S. TELLA.