miniatuur autopark
MEESTER KOEKEBAKKER
onze sint nicolaaspuzzle
Een FEESTRECEPT voor 5 december
MOEST ZELF DE KOEKPLANK KUNNEN SNIJDEN
een
win een
waardebon
ZTFRTK/FRSrHK NIEUWSBODE dinsdag 22 november i960 No. H87«
Ware kunstwerken uit de oude doos
Wanneer wij tegenwoordig inkopen doen voor het Sint Nicolaasfeest,
dan worden veel de speculaas- en taaipoppen gekocht om de speculaas
of het taai-taai. De vorm van het produkt doet slechts weinig ter zake.
Zoveel is er van de symboliek van het geven van deze poppen afgegaan,
dat we Mientje rustig een speculaasvrijster geven en Karei een man
lijke taaifiguur. ,tfet gaat toch maar om de lekkernij", meent men.
Dit verschijnsel is een onderdeel van de totale vervlakking die wij
kunnen constateren ten aanzien van veel symboliek. De diepere bete
kenis van vele oude gebruiken ontgaat de moderne mens en daarmee
gaat ook de romantiek verloren. Het is triest, maar tenslotte een feit,
waaraan weinig valt te veranderen, het is een nevenverschijnsel van
de ontwikkeling der moderne tijd.
Symboliek en historie
in het handwerk
In vroeger jaren leefde de sym
boliek volop in ons volksleven en
daarvan werd door de ambachts
man dankbaar gebruik gemaakt
om zijn kunstzinnige capaciteiten
uit te leven .Het is trouwens een
feit, dat in vervlogen eeuwen er
meer kunstzin, originaliteit en
persoonlijk creatief vermogen van
de ambachtsman werd gevraagd
dan tegenwoordig.
Dat zien we duidelijk geïllu
streerd in het beroep van koeke-
bakker. In onze tijd is daar bij
zonder veel fabriekswerk bij en
slechts nog incidenteel handwerk.
Doch vroeger was het alles hand
werk wat de klok sloeg. In de
drukke tijd voor het St.-Nicolaas-
feest werkte de koekebakker bijna
dag en nacht om er voor te zor
gen dat hij een behoorlijke voor
raad had voor zijn klanten. Vooral
waar het ging om het vervaardi
gen van de speculaas- en taaipop
pen kon hij zich danig uitleven in
zijn kunstzinnige neigingen.
Er waren namelijk koekebak-
kersgilden, die het eigenhandig
snijden van een fraaie koekplank
als exameneis stelden voor het be
halen van de meestertitel. Uit die
oude tijd bekende koekplanken be
wijzen ons duidelijk, tot welk een
opmerkelijke artistieke prestaties
de leden van het koekebakkersgil-
de in staat waren. Er zijn bijzon
der fraaie exemplaren onder, waar
bij het opvalt welk een buitenge
wone aandacht er aan het detail
werd geschonken.
Valk, vos en vrijer.
We zien bijvoorbeeld geschiedkun
dig euitbeelding, zoals Jacoba van
Beieren met een valk op de hand.
Een dergelijke pop werd in weer
wil van het feit, dat zij een vrouw
voorstelde toch aan een meisje ge
geven en wel in verband met de
symbolische betekenis die aan de
valk werd verleend, want de valk
maakte voor haar jacht op een
minnaar. Was de pop van manlijke
vorm, dan stelde deze kleine plaag-
gift haar toekomstige vrijer voor.
Ook werden wel dierfiguren ge
geven, zoals bijvoorbeeld een vos,
die in dit geval het symbool was
van de wijsheid, de slimheid.
Ook schroomde men vroeger niet
om historische voorstellingen in
speculaas te „vereeuwigen" wan
neer men vervuld van het een of
ander, daaraan artistiek uitdruk
king wenste te geven. Zo zien we
bijvoorbeeld een oude koekplank,
die koning Willem I uitbeeldt en
we zien er een met een luchtbal
lon er in gesneden. Zeer kunst
zinnige uitbeeldingen, doch die zijn
geïnspireerd op de belangrijke ge
beurtenissen in die tijd.
AI vóór Christus.
Overigens dateren dit soort koeken
alsmede hun koekplanken niet van
enkele eeuwen geleden. Reeds
vóór onze jaartelling kenden de
Friezen reeds deze vormen. Alleen
werd er geen speculaas of taai in
gedaan maar gewoon deeg en zo
ontstonden fraai gevormde broden,
veelal in de vorm van dieren, die
bedoeld waren als offerbroden en
die de werkelijke dierenoffers ver
vangen moesten. Men sneed hier
toe de afbeelding van dergelijke
dieren bijvoorbeeld een schaap, een
os enzovoort in het hout en zo ont
stond een soort gietvorm, waarin
het deeg gedrukt kon worden. Na
het bakken bleef de vorm gehand
haafd.
Uiteraard zijn vrijwel alle houten
vormen in de loop der jaren ver
loren gegaan, maar enkele bleven
behouden en van vele anderen we
ten we uit oude geschriften, hoe ze
er uit zagen. Reeds in de veertien
de eeuw was het in veel kloosters
gewoonte elkaar honingkoeken te
geven. Ook deze koeken werden
door middel van kunstig bewerkte
koekplanken in fraaie vormen ge
bakken. En na de honingkoeken,
kwamen speculaas en taai-taai.
De lopende band.
De oude betekenis van offerkoek
verdween langzaam maar zeker en
de dierfiguren veranderen veelal
in menselijke afbeeldingen. De
pop werd een symbolisch scherts-
artikel, waarvan men vroeger een
dankbaar gebruik maakte tijdens
het Sint-Nicolaasfeest om elkaar
er tussen te nemen.
Met de ontwikkeling van de mo
derne tijd veranderde het hand
werk in fabriekswerk, de symbo
liek ging grotendeels verloren en
nu koopt men zonder op de vorm
te letten een zakje van tien vol
komen gelijke, niets zeggende taai
poppen om op die manier tien
personen een taailekkernij te ge
ven, ongeacht of het jongens, meis
jes, of oudere mensen zijn.
Het is jammer, al leeft het aloude
Sinterklaasfeest nog volop onder
ons volk, er is toch wel iets van de
fijne trekjes verloren gegaan. De
bakker snijdt zijn eigen koekplank
niet meer en de klant eet zonder
te kijken.
Enkele oude koekplanken, voorstellende: I toen de mens zijn eerste pogingen ondernam
Jacoba van Beieren met een valk op de hand; I het luchtruim te veroveren,
koning Willem I; een luchtballon uit de tijd
„Zwarte Piet-pudding"
Voor de pudding: liter melk, 70
gram griesmeel (6 eetlepels), 50
gram suiker (3% eetlepel), zout,
een stukje citroenschil, een grote
kom of kleine kommetjes met ron
de bodem.
Voor de vla; 3 dl. melk, 18 gram
cacao (2 eetlepels), 18 gram mai-
zena, 30 gram suiker (2 eetlepels)
en wat zout.
Voor de garnering: een stukje wit
en een stukje rood of groen papier
De melk aan de kook brengen
met de citroenschil. Het griesmeel
vermengen met de suiker en het
zout en onder roeren in de koken
de melk strooien. De massa 5 mi
nuten zachtjes laten koken. Deze
moet zo dik zijn, dat een straal,
die van de lepel afloopt in de pan
nog net gelijk vloeit. De citroen
schil verwijderen en de brij over
doen in de met koud water omge
spoelde kom of kommetjes. De
pudding geheel koud laten worden
en op een schaal of op 4 bordjes
omkeren.
De vla.
De vla maken door de maizena
te vermengen met de suiker, de
cacao en wat zout en deze met een
scheutje melk tot een glad papje
aan te roeren. De rest van de melk
aan de kook brengen en het papje
er, onder roeren, in schenken. De
vla even laten doorkoken. De mas
sa moet zo dik zijn, dat zij op een
omgekeerde lepel blijft liggen. De
vla over de pudding gieten en een
weinig laten afkoelen. Met een le
peltje ogen, neus en mond er in
tekenen, zo, dat het wit van de
pudding te zien komt. De overge
bleven vla verdunnen met een
scheutje koude gekookte melk, op
smaak afmaken met suiker en als
saus bij de pudding geven.
De versiering
De versiering bestaat uit kraag
en veer. De kraag maken we door
van het witte papier een strook
af te knippen en deze te ploien.
De reep om de onderste helft van
het gezicht leggen. Een veer knip
pen we van het gekleurde papier
door er met een schaar knipjes in
te geven. De reepjes omhoog halen
en een beetje omkrullen met be
hulp van de schaar.
Als dit toetje wordt opgediend,
leggen we «en roe naast de pud-
dingschaal.
Tenslotte: Sint Nicolaas komt uit
Spanje en houdt het meest van
zoete Spaanse wijn.
0 0 0
O O
of
dat... Myra, de bisschopsstad van St. Nicolaas, niet in Spanje,
maar in Klein-Azië ligt?
datde Sint de patroon is van de schepelingen en kooplieden
en daardoor ook de patroon werd van onze hoofdstad
Amsterdam?
dathet verbond van de Hanze omstreeks het jaar 1400 zorgde
voor de verspreiding van de naam Sinterklaas, als de
„schenker van de goede gaven"?
datde feestdag van St. Nicolaas kerkelijk pas op 6 december
gevierd wordt?
datzwarte Piet in België Père Fouettard genoemd wordt?
datPère Fouettard in het Nederlands Vader Roe" betekent?
datSt. Nicolaas ook de patroon is van de trouwlustigen, om
dat hij (volgens de legende) aan 3 arme meisjes een
bruidsschat cadeau gaf?
datook in Amerika St. Nicolaas' naam bekend is door één
van de tophits van de grammofoonplaten-markt: de Santa
Claus-boogie?
datSt. Nicolaas reeds in de 6e eeuw in het oosten de naam
had van weldoener?
dat„marsepein" een mengsel is van fijngewreven amandelen,
suiker en rozewater?
datSpanje, het „geboorteland" van de Sint en Zwarte Piet,
een oppervlakte heeft van meer dan 500.000 vierkante
kilometer en een bevolking van bijna 28.000.000 mensen?
datSpanje's oudste bewoners Iberiërs zijn, die zich met de
geïmmigreerde Kelten vermengden tot de Keltiberiërs?
DE DROOM VAN IEDERE JONGEN
Er is wellicht geen kenmerk van
deze eeuw dat de jeugd zo fasci
neert als de auto. Speelden onze
vaders en grootvaders in hun jon
ge jaren met de primitieve houten
speelgoed-paarden: jeugd van van
daag neemt nog slechts genoegen
met de geperfectioneerde voort
brengselen van de al even geper
fectioneerde speelgoedindustrie en
de miniatuur auto neemt daarbij
een voorname plaats in.
Het zijn schijnbaar eenvoudige
stukjes speelgoed, die Dinky Toys
Corgicars, Matchbox-cars of hoe ze
verder mogen heten, doch in wezen
met geraffineerde nauwkeurigheid
vervaardigde schaalmodellen, die
geheel gebaseerd zijn op de pro-
dukten van de automobielindustrie.
De enorme vraag naar dit speel
goed heeft het de fabrikanten mo
gelijk gemaakt - net zoals dat in de
echte auto-industrie gebeurt - de
benodigde onderdelen in grote hoe
veelheden tegelijk te vervaardigen
en deze in speciale afdelingen van
de fabriek te laten samenbouwen.
Vele duizenden miniatuur-auto's
verlaten dagelijks op deze manier
de fabrieken om over de gehele
wereld de jeugd ende vaders
in extase te brengen.
Lang voordat een automobielfa
brikant een nieuw type in produk-
tie neemt, wordt er in de speel
goedfabrieken al gewerkt om - zo
mogelijk tegelijk met het originele
model - een schaalmodel te kunnen
uitbrengen. Ook de automobielin
dustrie heeft daar uit reclame
oogpunt belang bij en er bestaat
tussen de producenten van de grote
en de kleine auto's dan ook meestal
een uitstekende samenwerking.
Ook stroppen.
Een enkele maal komt het voor,
dat een auto-fabrikant een bepaald
En hier is weer onze SINT NI
COLAASPUZZLE, die - naar wij
hopen - de puzzelaars(ters) onder
onze lezers weer enige tijd aange
naam bezig zal houden.
Nevenstaande figuur dient inge
vuld te worden volgens de gegeven
omschrijvingen.
Oplossingen, d.w.z. de ingevul
de figuur (uit de krant geknipt)
plus de gevraagde zin, worden in
gewacht uiterlijk dinsdag 7 decem
ber a.s. bij: Redaktie Zierikzeesche
Nieuwsbode, Jannewekken 11, Zie-
rikzee. Op briefkaart of envelop
duidelijk vermelden: Sint Nicolaas
puzzle en natuurlijk naam en
adres van de inzend(st)er er volle
dig bij. Hun, die per post inzenden,
wordt vriendelijk verzocht hun in
zending te frankeren met Kinder
postzegels.
Als prijzen stellen wij beschik
baar: 1 waardebon van f 25,
1 waardebon van f 15,en 1 waar
debon van f 5,te besteden vóór
25 december a.s. bij een der zaken
op Schouwen-Duiveland, die in dit
nummer (dus van dinsdag 22 no
vember) een advertentie hebben
geplaatst.
Prettig puzzelen en veel succes
wenst U toe
DE REDAKTIE.
Horizontaal: 1. heilige, 2. oog
holte, 5. knolgewas, 6. zangstuk, 7.
list, 8. sportartikel, 11. vr. munt,
13. geogr. aanduiding, 14. dus (Eng.)
15. verbinding, 17. opera, 19. schrijf
behoefte, 21. voorzetsel,, 22. meis
jesnaam, 23. bijb. naam, 25. ik (Lat.)
27. flink, 28. de somma van, 31.
muziekterm, 32. voegwoord (Fr.),
33. voorzetsel, 36. te zijner plaatse
(Lat.), 37. vers, 38. verlaagde toon,
39 bos, 41. geogr. aanduiding, 42.
bijwoord, 43. nummer (afk.), 44.
voegwoord (Fr.), 48. vogeleigen
schap, 49. meisjesnaam, 50. dus
(Lat.), 52. boom, 56. deel v.e. huis,
59. verstand, 60. elk, 62. dunne,, 63.
zangnoot, 64. noordpool (afk.), 65.
boom, 68. vluchtheuvel, 70. vloer
bedekking, 73. lidwoord, 74. bar,
76. zangstem, 77. godsdienst, 81.
visnet, 82. gissen, 83. lidwoord (Fr.),
84. de oudere, 85. plant, 87. tijd
perk, 88. snelle greep.
Verticaal: 1. nare lucht, 2. stukje
i karton, 3. naam van verschillende
riviertjes, 4. lekkernij, 5. tocht, 8.
bevel, 9. pers. vnw., 10. vragend
vnw., 12. deel v.d. mast, 13. germ,
godheid, 14. pl. in België, 16. ge
zichtsharen, 18. land in Azië, 20.
ontkenning, 23. werpstrik, 24. van
adel, 26. klaar, 27. hoofddeksel, 29.
soort groet, 30. lidwoord (Fr.), 34.
zeemacht, 35. Eng. drank, 40 jon
gensnaam, 41. langwerpig rond, 42.
aanzien, 43. bijwoord van tijd, 46.
deel v.h. dak, 47. drank, 48. straf
werktuig van Zwarte Piet, 51. ge
wicht, 52. bekende heilige, 53 lek
kernij, 54. de somma van, 55. smalle
strook, 56. verzoek, 57. pl. in Ne
derland, 58. goud (Fr.), 61. het Ro
meinse rijk, 66. keizerkoninkrijk
(afk.), 69. rijksgrens (afk.), 71. gids,
72. voedsel, 73. zangnoot, 75. deel
ve. huis, 79. vogel, 80. pers. vnw.,
84. niet sterk, 86. tijdvak.
En wat zegt Zwarte Piet?
Bij een goede oplossing ontstaat
op de nummers 10, 29, 45, 67 en 78
horizontaal een toepasselijke zin
voor 5 december.
type, kort voordat de produktie
zou beginnen, terugtrekt en dat
betekent voor zijn collega die het
meer in het kleine zoekt, een be
langrijke financiële strop, temeer
daar deze al vele maanden met de
produktie-voorbereidingen bezig is
geweest en kapitalen aan mallen
en vormen heeft geïnvesteerd. Bij
na even erg is het. waneer er op
het laatste ogenblik nog een de
tail van het uiterlijk gewijzigd
wordt, want ook dit heeft vergaan
de konsekwenties voor de fabri
kant van de miniatuur-auto's.
Het fabriceren van de schaalmo
dellen is minder eenvoudig dan het
op het eerste gezicht wellicht lijkt.
Bij een der grootste Britse fabrie
ken op dit gebied bv„ de Playcraft
Toys Ltd., producent van de Cor-
gi-cars, ontvangt men de benodig
de tekeningen van de automobiel
fabrikant. Na ontvangst van deze
onontbeerlijke gegevens begint men
stap voor stap de produktie voor
te bereiden. De tekeningen worden
gefotografeerd, specialisten maken
houten modellen en na een berg
rekenwerk kunnen ten slotte de
gietvormen worden vervaardigd.
Vooral dat laatste werk vraagt veel
tijd en vakkennis.
Het is merkwaardig dat, zodra
de verkoop van een bepaald model
„echte" auto stijgt, ook de omzet
van de speelgoedmodellen daarvan
toeneemt. Dit speelgoed is in bin
nen- en buitenland zeer geliefd en
wordt niet alleen door jongeren
aangekocht. Tal van volwassenen
houden er een uitgebreid speel
goed-wagenpark op na, samenge
steld uit deze technische meester
werkjes. Het is mooi speelgoed, ge
raffineerd knap gemaakt en bij
zonder aantrekkelijk en zo natuur
getrouw, dat ook de vaders van
vandaag er met plezier en enthou
siasme mee worden beziggehouden.
En dat is heus zo gek niet.
