Moeder
Zierikzeese „Waerheijdsboecken" geven
voorbeelden van vroegere rechtspraak
Belastingverlaging kan niet ingaan
op 1 januari 1961
LEGER IN ZUID-VIETNAM
DOET GREEP NAAR DE MACHT
POTTER'S 0ÊjÈÊgi&
goed horloge
Landbouw en Veeteelt
Zó deed men dat toen
In het algemeen logen de straffen er niet om
TWEEDE KAMER
Men weet al veel meer van een volk als men iets te weten komt over
de rechtspraak en ditzelfde geldt ook voor onze voorouders. Het hoe
leefden zy, hoe dachten zij en hoe spraken zij recht, is wel nodig om
zich een beeld te vormen van het leven in het algemeen in voorbye
eeuwen. Wat Zierikzee betreft kan men erg gelukkig ztfn met de zoge
naamde „Waerheydsboecken", waarin de feilen en overtredingen van
de poorters der stad en „onderhorige plaatsen be-oosten-Schelde" wer
den opgetekend. Deze merkwaardige registers beginnen in 1498 en het
is vooral de stadsarchivaris wylen de heer P. D. de Vos geweest, die uit
deze boeken menig stout staaltje rechtspraak heeft weten te puren.
Wy meenden dat het interessant is voor onze lezers hier enkele van
deze voorbeelden van rechtspraak nog eens in herinnering te brengen.
In 1498 beging zekere Nele Huge
Waddinszoon de euvele daad zijn
eigen moeder met een stok af te
ranselen. Deze mishandeling vulde
hij nog aan met in huis de boel op
stelten te zetten. Nele kreeg te ho
ren hoe de rechtsmannen over hem
dachten. Hij moest twee gepeperde
boeten betalen, aan de stad Zierik
zee en aan de graaf. Bovendien
werd hij verbannen uit de stad en
het poortambacht. Bovendien moest
hij een bedevaart ondernemen naar
de Sint Pieter te Rome. Kon hij
bewijzen - na terugkeer - daar ge
weest te zijn, dan kreeg Nele nog
een kans. Kon hij dat bewijs niet
leveren, dan zou hem na terugkeer
een hand worden afgekapt.
Baldadigheid
Tezamen met andean vergreep
in 1500 de Zierikzeeënaar Cornelis
Matthijszoon zich aan note- en
essebomen in de tuin van het kloos
ter Sion onder Noordgouwe. Cor
nelis bewerkte de onschuldige bo
men met messen en hellebaarden.
Hij heeft het geweten. Bij vonnis
van de 25ste september werd hij
veroordeeld, de volle waarde der
bomen v i e r-voudig terug te be
talen. Bovendien moest hij een be
devaart maken naar Keulen, een
kaars van een pond schenken aan
het klooster en de kloosterbroeders
op de knieën om vergiffenis vra
gen.
Dienen op oorlogsschip
Beslist bont maakte het zekere
Pieter Cornelis in 1502, maar zijn
straf was er ook naar. Pieter drong
binnen in het huis van Cornelis
Moensz, met de bedoeling deze
priester naar het leven te staan.
Zo ver kwam het echter niet. Wel
zag Pieter kans de dienstmaagd
vrijwel ontkleed de straat op te
jagen. Pieter werd veroordeeld om
drie jaar op een oorlogsschip tegen
de Turken te dienen, een uiterst
riskante baan, waarvoor de vrij
willigers bepaald niet in de rij
stonden.
Bij de ingang van het Slingerbos
tot ongeveer aan Parklust strekte
zich in de middeleeuwen het Sint
Annastraatje uit Daar woonden de
meisjes van plezier en zekere
Maarten Cornelisz had er aardig
heid in de deuren van de huisjes
open te gooien en vervelend te doen
tegen de bewoonsters. Hij moest
een zware boete betalen en werd
een jaar verbannen uit de stad.
Straf voor leugenspreker
Bijzonder slecht verging het een
verkeerde nieuwtjes-aanbrenger.
Te Zierikzee arriveerde in 1502
Jonge Jansz de Backer, die een be
zoek aan de markt te Antwerpen
had gebracht. Hij had opgewonden
verhalen meegebracht, die hij hier
rondstrooide. Hij had zijn „nieuws"
naar hij zeide, uit Spanje, maar
het verhaalde bleek later onjuist
te zijn geweest. Prompt kon hij -
na vonnis van 21 oktober - weer
op reis, want hij werd veroordeeld
tot het maken van een bedereis
naar Keulen (een geweldig karwei
in die dagen). Kon hij later terugge
keerd bewijzen daar geweest te
zijn, dan zat het goed. Kon hij het
niet dan ging het hem een hand
kosten.
In 1505 won een ongehuwde
vrouw een kind. Zij moest tien
pond boete betalen en binnen 14
dagen 3000 stenen aan de stad le
veren.
In 1506 moest een vrouw uit
Schouwen zoveel jaren uit Zierik
zee worden gebannen, als zij ogen
met een dobbelsteen zou werpen.
OOSTERLAND
Drs. Th. J. Westerhout sprak voor de
P.v.d.A.-afdeling
„Hoe gaan we Schouwen-Duiveland bewonen"
Schouwen-Duiveland is een an- zing voor woningwetbouw, die voor
der huis geworden", aldus typeerde
de heer drs. Th. J. Westerhout, lid
van de Tweede Kamer, de vele
grote veranderingen die de na-
rampse tijd heeft gebracht voor
ons eiland met zijn herverkaveling,
wederopbouw etc. en nu gaat het
er maar om hoe we dit gaan be
wonen.
Spreker trad woensdagavond op
voor de afdeling Oosterland van de
P.v.d.A. De voorzitter, de heer Joh.
Hage, leidde de spreker in met een
woord van welkom, mede aan de
aanwezigen uit andere plaatsen,
o.m. burgeméester J. L. v. Leeuwen
van Brouwershaven, mr. K. A. Keu-
ning uit Zierikzee, de heer R. Door
nenbal te Ouwerkerk e.a. Hij sprak
zijn teleurstelling uit over het feit
dat er bizonder geringe belangstel
ling was voor deze avond.
Drs. Westerhout sprak over: „De
komende raadsverkiezingen". In de
eerste plaats wees spreker op de
reden waarom de P.v.d.A. heeft ge
meend overal bijeenkomsten te
moeten beleggen. Dit was om een
goede voorlichting te geven. De
huidige isolatie van het eiland pas
seerde de revue en spreker wees
op de ingrijpende veranderingen
die het Deltaplan - met name -
aan ons eiland zal geven. Ook de
spoedige samenvoeging van ge
meenten werd onder het oog ge
zien. Er zal van de nieuwe ge
meenteraden der zes nieuwe ge
meenten veel meer worden ge
vraagd dan van de oude het geval
was. Als straks de isolatie van het
eiland is opgelost, zal de toeristen-
stroom naar de Westhoek toene
men, terwijl er ook veel kans be
staat dat er meer industrie op het
eiland zal komen. In dit alles zul
len de gemeentebesturen een sti
mulerende invloed moeten doen
gelden.
Woningbouw
Ook de woningbouw zal onder
het oog moeten worden gezien,
want wil men industrie krijgen, dan
dient er in de eerste plaats voor
behuizing te worden gezorgd. De
in het vooruitzicht gestelde belas
tingverlaging van het kabinet- De
Quay voor medio 1961, is wel een
prettig vooruitzicht voor iedereen,
doch spreker vreest dat het ten
koste van verschillende urgente za
ken zal gaan. Zo is daar de toewij-
Zeeland toch al niet bijster groot
is en hierdoor misschien nog min
der zal worden. De nieuwe raden
kunnen- hieraan in beginsel niet
veel veranderen, doch zij kunnen
een protest naar Den Haag zenden.
Komende tot de gemeenteraads
verkiezingen zette spreker het be
ginselprogram van de P.v.d.A.-le-
den uiteen en verder wees hij op
het grote belang zijn stem uit te
brengen op één der P.v.d.A.-kandi-
daten.
Van de gelegenheid tot het stel
len van vragen werd weinig ge
bruik gemaakt Nadat de heer Wes
terhout de enige vragen had be
antwoord, dankte de voorzitter de
spreker voor zijn betoog en de aan
wezigen voor de betoonde belang
stelling.
Hierna werden nog enige films
vertoond, o.m. de bekende film
„Glas" van Bert Haanstra.
Zij gooide er vier en moest dus vier
jaar wegblijven.
Vonnis na moord
Ontzettend was de straf voor de
meervoudige moordenaar Hugo
Cop de Costere in 1507. Half ont
kleed werd hij gebracht op een
wagen voor het 's-Gravensteen.
De scherprechter gaf hem hier met
een gloeiend ijzer een steek in de
rug. Deze straf werd herhaald voor
het Sint Janshuis (op de Dam), op
de Gasthuisbrug en tenslotte onder
de galg. Hier werd hij aan een paal
gebonden en levend verbrand.
De Zierikzeese baljuw Jan Lie-
vense van Cats wilde zich in 1509
vergrijpen aan de dochter van de
secretaris Domus Cornelisse. Hij
werd veroordeeld tot een boete van
70 pond en werd zes jaar uit de
stad verbannen. Aan het meisje
moest hij zes pond betalen.
In enkele andere artikelen zullen
wij nog wat voorbeelden geven van
vroegere straffen, om te vernemen
„hoe men het toen deed". Met har
de hand in ieder geval, dat staat
wel vast!
DEN HAAG, 10-11. De Tweede
Kamer heeft zich beziggehouden
met algemene beschouwingen over
de Ryksbegroting 1961, waarby het
kernpunt was de in de Troonrede
toegezegde belastingverlaging. Uit
de Kamer was gevraagd de verla
ging te doen ingaan op 1 januari
1961. Minister Zijlstra merkte op,
dit niet aan te durven, omdat op
dit ogenblik een injektie van f 475
miljoen op jaarbasis teveel is.
De eerste maanden van 1961 heeft
spr. nodig om na te gaan of de ver
laging per 1 juli verantwoord is.
Wanneer men op deze wijze een
gezonde ontwikkeling kan kopen
en een ongezonde ontwikkeling
kan afkopen, dan lijkt hem de prijs
niet te hoog.
De minister dankte voor de bre
de instemming, welke de hoofdlijn
van het regeringsbeleid hedenmid
dag heeft ondervonden.
Het algemeen economisch klimaat
besprekend zegt sprdat het in de
huidige situatie meer dan ooit zaak
is het beleid zo flexible mogelijk
te doen zijn, zowel om opgewassen
te zijn tegen een voortduren van
de hoogconjunctuur als tegen het
intreden van een recessie.
De kwesties die samenhangen
met de controle op de overheids
uitgaven kunnen z.i. beter bij een
latere gelegenheid worden bespro
ken.
Staatssecretaris van den Berge
deelde in antwoord op een vraag
van de heer van de Wetering, wel
ke invloed de verlagingen in 1961
hebben, mede, dat deze f 215 mil
joen betreffen.
Z.i. kan nu geen beslissing geno
men worden ten aanzien van de
belasting voor de gehuwde wer
kende vrouw. Het is beter te wach
ten tot men een beter inzicht heeft
in de reacties van de Kamer.
Met betrekking tot het klimaat
in de andere EE.G.-landen zegt
sprdat het van belang zal zijn te
kijken naar de situatie in die lan
den.
Hij deelt mede, dat in een peri
ode van drie jaar 94 personen met
een vermogen van meer dan een
half miljoen zijn geëmigreerd. Bij
zestig van hen speelden fiscale re
denen een rol.
ROTTERDAM .Op de werf
Gusto" in Schiedam is de kiel
gelegd voor een nieuw motor
vrachtschip voor de Holland-Ame-
rika Lijn, de „Katsedijk"
Ingezonden mededeling
Ingezonden mededeling
VOOR EN NA DE
BEVALLING OP
KRACHTEN. BLIJ.
VEN EN SNEL
HERSTELLEN MET
SARCO
GLOBINE
het bloedvormend krachttonicum.
Bevat naast haemoglóbine alle nood
zakelijke stoffen zoals leverextract
en mineralen die voor de opbouw
van het bloed noodzakelijk zijn.
Verkrijgbaar aft drageaa
en Jn vloeibare vorm.
DUTIM N.V. - OEGSTGEEST
KERKNIEUWS
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Tholen: T. Langerak,
Vinkeveen; te Kootwijkerbroek
(toez.): P. J. F. Lamens, Kamerik;
te Zevenbergen (toez): J. van Win-
i'erswijk, Wieringermeer.
Bedankt voor Vriezenveen: P. H.
Borgers, Birdaard; voor Wierden:
H. N. van Hensbergen, Renkum.
Chr. Ger. Kerken
Beroepen te Eindhoven: S. van
Zwoll, Kampen.
President zou afgezet zijn
WASHINGTON, 11-10. In Wash
ington zyn berichten ontvangen
waaruit valt op te maken dat in
Zuid-Vietnam het leger zich van
de macht heeft meester gemaakt
en president Ngo Dinh Diem tot
aftreden heeft gedwongen. Dit is
van officiële zijde in Washington
vernomen.
Het Zuidkoreaanse ministerie
van Buitenlandse Zaken heeft van
zijn ambassadeur in Saigon bericht
ontvangen dat vanochtend (vrijdag)
hevige straatgevechten zijn ont
brand tussen regeringsstrijdkrach
ten en opstandelingen. De gevech
ten zouden het hevigst zijn in de
omgeving van de ambtswoning van
de premier.
Bezoldiging
overheidspersoneel
DEN HAAG, 10-11. Vandaag
kwam de centrale commissie voor
georganiseerd overleg bijeen onder
voorzitterschap van prof, mx\ N. J.
H. van Esveld, in tegenwoordigheid
van mr. E. H. Toxopeus, minister
van binnenlandse zaken.
In deze vergadering zo wordt van
de zijde van het ministerie van
binnenlandse zaken meegedeeld, is
overleg gepleegd over de beginse
len van het beleid, dat voor de be
zoldiging van het overheidsperso
neel moet worden gevoerd, in het
kader van het nationaal loonbeleid,
zulks naar aanleiding van het
vraagstuk van de bezoldiging van
de politie-ambtenaren.
„Er bestond bij de centrales van
overheidspersoneel begrip voor het
standpunt van de minister, dat het
noodzakelijk is een duidelijk in
zicht te krijgen in deze beginselen,
alvorens concrete voorstellen in
behandeling worden genomen.
Na kennisneming van de weder
zijdse standpunten bestond aan
beide zijden behoefte aan nader
beraad", aldus het communiqué
van binnenlandse zaken.
De leider van de staatsgreep is
waarschijnlijk majoor Du Quoc
Dong, een thans 28-jarige officier,
die een opleiding in de Verenigde
Staten heeft ontvangen en aan het
hoofd staat van een bataljon para
chutisten.
De Zuidvietnamese staatsgreep
vertoont veel overeenkomst met die
van kapitein Kong Lae, die in
augustus de pro-westerse regering
van Laos ten val bracht, zo werd
in Washington gezegd.
Naar verluidt hebben de leiders
van de staatsgreep - die als een
volledige verrassing kwam - het
presidentiële paleis bezet en Ngo
Dinh Diem tot aftreden gedwongen.
Overigens is de toestand nog zeer
verward.
Ingezonden mededeling
TBABYDERHSufmP
„WIJ KOMEN"
HIELP WEER
AMSTERDAM, 9-11. Bij het se
cretariaat van het noodfonds „Wij
komen" is dezer dagen bericht bin
nengekomen, dat de 50-jarige we
ver de heer W. Spaan, uit de Jan
Heynslaan te Eindhoven, zeer ern
stig ziek is. De patiënt had nog
slechts één wens, nl. zijn enige ja
ren geleden naar Canada geëmi
greerde dochter te mogen terug
zien.
Na-overleg met de huisarts van
de vader heeft het noodfonds zich
per telex in verbinding gesteid met
de dochter in Dorchester (Ontario)
en haar medegedeeld dat zij voor
rekening van „Wij komen" de reis
naar Nederland vice versa kon
maken. Vrijdag (vandaag) zal zij op
Schiphol arriveren.
Boekinhoud
niet vriendelijk genoeg
Uitgave onzeker
NIJMEGEN, 9-11. De Nijmeegse
geschiedkundige dr. J. M. G. M.
Brinkhoff heeft in opdracht van de
regenten der twee Rooms-katho-
lieke weeshuizen in Nijmegen een
boek geschreven over de historie
van deze huizen in de afgelopen
eeuw. Dit werk, dat moet verschij
nen bij het 400-jarig bestaan van
de instituten en een aanmerkelijk
deel van de geschiedenis van de
keizerstad omvat, wordt nu echter
geweigerd door het college van re
genten, aangezien het de inhoud
er van niet kan accepteren.
De passages over de als streng
gekarakteriseerde opvoeding van
weeskinderen in de voorbije eeuw,
de critische opmerkingen van de
vroegere regent en gemeenteraads
lid dr. Banning aan het adres van
de regenten, en de beschrijving van
de vroegere regenten, zijn onder
meer de punten, waaraan de op
drachtgevers aanstoot hebben ge
nomen.
Dr. Brinkhoff heeft hiertegen
over verklaard zijn boek uitslui
tend te hebben gebaseerd op de
notulen van regentenvergaderin
gen en andere officiële documen
ten uit de geschiedenis van de bei
de weeshuizen.
De regenten prefereren echter,
gezien de gelegenheid waarop het
boek moet verschijnen, een gema
tigder en hartelijker omschrijving
van feiten en feilen. Prof. Brink
hoff heeft dit echter van de hand
gewezen en verklaard niet van
plan te zijn de authentieke gege
vens te veranderen en zich daar
door min of meer schuldig te ma
ken aan bronvervalsing.
De iLitgave van het boek is nu
onzeker geworden.
Ingezonden mededeling
I MCNTHOLPfltCTS
1 Tcdcn hoest en Keelpijn
v Uitwerking frappan» -
Verwachting tot zaterdagavond:
Zacht
Wisselend bewolkt met plaatse
lijk enkele buien. Matige tot vrij
krachtige zuidwestelijke wind.
Aanhoudend zacht.
12 nov. Zon op 7.54, onder 16.54.
Maan op onder 14.16.
13 nov. Zon op 7.56, onder 16.52.
Maan op 1.00, onder 14.42.
14 nov. Zon op 7.58, onder 16.51.
Maan op 2.07, onder 15.06.
Laatste kwartier: 11 nov. te 14.48.
Hoogwaterstanden
ZIERIKZEE:
12 nov.
13 nov.
14 nov.
8.35 v.m.
9.52 v.m.
11.15 v.m.
21.31 n.m.
22.53 n.m.
n.m.
21.06 n.m.
22.25 n.m.
23.43 n.m.
BROUWERSHAVEN:
12 nov. 8.31 v.m.
13 nov. 9.45 v.m.
14 nov. 11.06 v.m.
Doodtij: 13 nov.
HET WEEKOVERZICHT
DE BILT, 11-11. - Het K.N.M.I.
deelt mede: Achter het front van
een diepe depresie bij Ierland, dat
gisterenmiddag en -avond ons land
passeerde, stroomde met zuidwes
telijke winden belangrijk zachtere
lucht ons land binnen, waardoor de
temperaturen vanmorgen 5-10 gra
den hoger waren dan gisteren.
De depressie heeft intussen zijn
dieptepunt overschreden en begint
minder diep te worden. De zuid
westelijke stroming blijft zich ech
ter over onze omgeving handhaven.
Enkele randstoringen die in deze
stroming meebewegen kunnen oor
zaak van buien zijn, zodat op wis
selvallig weer moet worden ge
rekend. Het blijft daarbij zacht.
Scheepvaartberichten
Kenia (t.), 10-11 te Bahrein.
Korenia (t.), 10-11 850 mijl w. Kaap
Verdische eilanden naar St. Vin
cent.
Samarinda, 10-11 van Port Sudan
naar Suez.
BURGERLIJKE STAND
Zierikzee
Geboren. 2 nov.: Wietske, d.
van Jouke Hoekstra en Hinke Hib-
ma; 4 nov.: Leendert, z. van Cor
nelis Bolier en Jacoba Cornelia van
de Graaf; 6 nov.: Martina Jakoba
Aletta, d. van Adriaan Jan Bakker
en Idske de Boer; 6 nov.: Johannes,
van Harry Cornelis Jacobus Rib-
bens en SietskeKersbergen; 6 nov.:
Jan Willem, z. van Mary Leendert
de Vrieze en Leenderina Johanna
van Dongen; 8 nov.: Jacoba An-
tonia, d. van Antonius Johannes de
Bruijn en Jacoba Jacomina Saman;
nov.Sara Pieternella, d. van Ma-
rinus Servaas en Annigje Maas
kant; 9 nov.: Hendrika, d. van Hen
drik de Jonge en Dina Johanna van
Westenbrugge; 10 nov.: Matthijs
Joost, z. van Joost Marinus Lode-
wijk en Maria van der Woude; 10
nov.: Marina Jannetje, d. van Ja
cob Vroegop en Maria Cornelia
Overbeeke.
Gehuwd. 4 nov.: Adrianus
Lambertus de Graaf, 57 j. en Pie
ternella Janna Vos, 55 j.; 4 nov.:
Anthonie Jonker, 23 j. en Jannetje
Maria van Dongen, 24 j.
Overleden. 9 nov.Mattheus
de Later, 72 j., echtgenoot van
Adriana Meerman (te Oosterland).
Ingezonden mededeling
Voor een
GRATIS 2 JAAR VERZEKERD
Mond- en klauwzeer
in Engeland
LONDEN. 10-11. Hét Engelse
ministerie van landbouw heeft don
derdagavond bekend gemaakt, dat
Engeland een periode van mond
en klauwzeer op grotere schaal dan
sedert 1951-'52 het geval is geweest
tegemoet gaat. In drie dagen tijds
werden reeds meer dan 40 gevallen
aangemeld en het aantal gemelde
ziektegevallen stijgt met het uur,
zo deelde het ministerie mede. Het
meest komt de ziekte voor in Nor
folk, Suffolk en Northumberland,
maar zij heeft zich ook reeds ver
spreid tot in Schotland, in het ge
bied van Aberdeen.
