Wie
Amstel
drinkt...
doet zó
Kokend Afrika
Eerbiedwaardige scheppingen in de
kerktorens van Schouwen-Duiveland
Quatorze Juillet
in Parijs
Dertig Egyptenaren
levend begraven
WEKELIJKSE WERELDSCHOUW
STAD EN PROVINCIE
ZIERIKZEESCIIE NIEUWSBODE vrijdag is juli isso no. issoa
De klokken van Noord-Zeeland
Toen op last van de bezetter in
1943 de torenklokken uit hun stoe
len moesten worden gelicht, zoge
naamd omdat ze niet in handen van
de vijand zouden vallen, heeft
zulks de bewoners van Noord Zee
land pijnlijk getroffen. Gelukkig
zijn de meeste van deze klokken,
na vele omzwervingen weer te
recht gekomen. Toen deze eerbied
waardige scheppingen van de be
faamde klokkengieters voor verder
vervoer waren verzameld, heeft dr.
J J. Westendorp Boerma gelegen
heid gevonden de fraaie vormen
en merkwaardige inscripties te be
studeren. Van hetgten daarbij aan
het licht kwam heeft hij in een ar
tikel in het Zeeuws Tijdschrift van
1952 daarvan mededeling gedaan.
Het lijkt ons interessant nog eens
te lezen wat dr. Boerma over deze
klokken heeft verteld.
De oudste klokken van Noord-
Zeeland (Zeeland beooster Schelde,
zoals men oudtijds zeide) zijn die
van Oosterland, beide gegoten door
Willam Butendiic Behalve de op
schriften, waaruit blijkt, dat de
grootste dateert van 1424, is er van
versiering nog geen sprake. De
klokkengieterij stond nog in de
kinderschoenen.
Dan volgen naar ouderdom die
van Eikerzee (1456) en van Renes-
se (1458), gegoten door Pieter van
Dormen. Op de eerste staat: „Ma
ria is mynen name, myn gheluut
is Jhesus bequame" aangenaam)
Ook de tweede is aan de Moeder
Gods gewijd, die hier „Salvatrix
seculi, Stella maris" geheten wordt
redster der eeuw, ster der zee).
Van hetzelfde jaar 1458 is de luid-
klok „Peter" van het stadhuisca
rillon van Tholen.
Nu komt „Martinus", de klok
van Bruinisse, gegoten door Johan
nes Florkin in 1*461. Het eigenaardi
ge is, dat deze klok ouder is dan
het dorp. De polder Bruinisse is
immers pas in 1467 ingedijkt. De
klok moet zich dus eerst ergens an
ders bevonden hebben. Of de Brui-
nissenaren daarom ,klokkendieven'
gescholden worden? Slechts één
jaar jonger is „Peter" van de Klei
ne kerk te Zieriksee (gieter Heyn-
rick Waghevens).
De kerk van St. Maartensdijk be
zat twee klokken van 1477, „Mar-
tyn" en „Maria", met de opschrif
ten: „Maria (Martyn) es mynen
naem, myn geluyt sye Gode be-
quaem, alsoe verre alsmen myn
horen sal, Wilt God bewaren boven
all". Een bijzonder zware klok be
zit Scherpenisse: „Benedicta"
gezegende), 1053 kg., gegoten door
Simon Waghevens (1484)
Uit ongeveer dezelfde tijd stamt
de ongedateerde „Salvater" (Hei
land) van Noordwelle, die met een
drietal figuren fraai versierd is.
De zwaarste van alle is de Salva-
tor van Ouwerkerk (1215 kg.), ge
schapen door Peter Waghevens te
Mechelen in 1500.
Brouwershaven had twee klok
ken uit 1510: op het stadhuis „Mat-
tues" (Mattheus) en op de kerk
„Jhesus", beide evenals de meeste
klokken uit die tijd, rijk versierd
met medaillons en ornamenten.
Zeer mooi bewerkt is ook de klok
van Zonnemaire (1525). Een van de
klokken van Haamstede heette
„Jan" en was in 1532 gemaakt door
Jacob Waghevens.
Een bijzonder merkwaardige
klok hing boven de Zuidhaven
poort van Zieriksee. Blijkens het
Latijnse opschrift is ze in 1550 ge
goten door Peter van den Ghein
uit het metaal van een klok, die
192 jaren op het stadhuis had ge
hangen en door het voortdurend ge
bruik versleten was. Hieruit blijkt
dat Zieriksee reeds in 1352 een
stadhuis bezat.
Zoals men weet is het tegenwoor
dige gebouw in 1550-1554 opgetrok
ken met het sierlijke torentje,
waarvoor dezelfde Van den Ghein
een klokkenspel goot, dat nu in het
gemeentemuseum bewonderd kan
worden. Alleen de luidklok hangt
nog in de toren Die had niet ver
wijderd kunnen worden zonder
vernieling van de torenspits.
In de kerktoren van St. Maar
tensdijk hing een carillon, waarvan
14 klokken gegoten waren door Pe
ter van den Ghein te Bergen op
Zoom (een kleinzoon van de boven
genoemde, die zijn werkplaats te
Mechelen had?) in de jaren 1615 en
1616. Daarbij behoorde een klok
van Otto Bakker te Rotterdam
(1760) en een klokje zonder op
schrift Ook het gemeentehuis van
Scherpenisse had een klok van Pe
ter van den Ghein van 1515.
Waren de middeleeuwse klokken
vermoedelijk alle uit België afkom
stig, meestal uit Mechelen, voort
aan ontmoeten we uitsluitend
Noordnederlandse gieters. De tach
tigjarige oorlog zal daaraan niet
vreemd zijn geweest.
Het klokkenspel van het stadhuis
van Tholen is gegoten in 1624 tot
1627 door Michael Burgeihuys te
Middelburg en is later aangevuld
met twee klokjes van Johs la Fort,
eveneens in de Zeeuwse hoofdstad
(1780). Van deze Burgerhuys zijn
in Zeeland nog veel meer klokken
bekend, o.a. op de Zuidhavenpoort
te Zieriksee (1622) en op de Kleine
kerk aldaar (1635), op het stadhuis
te Brouwershaven (1641) en in de
voormalige toren van Nieuweikerk
(1645). Die van Dreischor is van
Ingezonden mededeling
„Wat wil wit en wat wil zwart drinken?" vraagt de gastvrouw.
Twee denkhoofden blijven over het schaakbord gebogen, maar
twee handen worden omhooggestoken. Goed denkwerk: Amstel
slaat alles. Schaak!
KWALITÊITSBIER-AMSTEL PILS AMSTEL GOLD AMSTEL OUD BRUIN
Johannes Burgerhuys en was oor
spronkelijk bestemd voor de V2is-
singse poort te Middelburg.
Na de brand van de Dreischorse
toren in 1867, waarbij ook een Bur-
gerhuysklok verloren ging, is zij
hierheen overgebracht. Ook St.
Philipsland bezit een klok van Jo
hannes (1668).
De latere klokken zijn van min
der betekenis. Aan versiering en
opschriften wordt steeds minder
aandacht geschonken. De moderne
mens vond dit blijkbaar overbodig,
omdat de klokken als regel toch
niet „op zicht" hangen. Zijn mid-
deeleeuwse voorvaderen hadden de
versiering beschouwd als een God
gevallig werk.
Volledigheidshalve noemen wij
nog de klok van Sarooskerke (van
Joannes Meurs 1621), die van Brui
nisse (M van Weyde 1693), Noord-
gouwe (Pieter Vermaten te Amster
dam 1701). Nicolaas Greve te Mid
delburg goot in 1726 een klokje
voor de dakruiter van de Tholense
kerk in 1727, een grotere klok voor
Oud Vossemeer, in 1734 een nog
grotere voor de kerk van Brou
wershaven, ter vernieuwing van de
klok, die in 1604 door de 9 kinderen
van den overleden burgemeester
Jacob van Borssele was geschon
ken. In de kerktoren van Tholen
hoort nog thuis een klok van Ale
xius en Petrus Petit (1761) en in die
van Poortvliet een zware klok van
bijna 1000 kg., in 1914 omgegoten
uit een klok van 1709, afkomstig
van Gillis van de Gilde te Middel
burg.
PARIJS, 14-7. Generaal De Gaul
le heeft vanochtend in Parijs de
traditionele parade ter gelegenheid
van de Quatorze Juillet - de her
denking van de bestorming van de
Bastille - afgenomen. Ongeveer
100.000 belangstellenden zagen in
anderhalf uur circa 11.000 man
troepen over de Champs Elysees
trekken.
Tot de gasten behoorde ook me
vrouw De Gaulle. Het was de eer
ste maal dat de vrouw van een
Franse president de parade gade
sloeg. De Gaulle legde een krans
op het graf van de Onbekende
Soldaat, onder de Are de Triomphe
CAIRO, 14-7. In het -gebied van
de Nijl-delta zijn dertig mensen
om het leven gekomen, doordat
een te zwaar beladen vrachtwagen
door een verkeerde manoeuvre
van de bestuurder in een droog
staand kanaal reed.
Van de 51 mannelijke en vrou
welijke landbouwarbeiders, die
zich op de wagen bevonden, wer
den er dertig door het zware ge
wicht van de op hen liggende
vrachtwagen in de natte modder
gedrukt en levend begraven. De
overigen hebben zich nog tijdig in
veiligheid kunnen stellen.
Onderzoek naar
publikatie Goes' rapport
MIDDELBURG, 14-7. De rijks-
recherche stelt in opdracht van de
substituut-officier van Justitie te
Middelburg, mr. T. Lebret, een
onderzoek in naar de wijze, waarop
het rapport over het beleid van
B. en W. van de gemeente Goes
door een aantal bladen kon wor
den gepubliceerd.
Dit rapport werd door een com
missie uit de Goese raad samen
gesteld, doch de raad heeft het tot
dusver nog niet vrijgegeven voor
publikatie.
KORTE BERICHTEN
UIT HET BINNENLAND
AMSTERDAM. Op de werf van
de Nederlandse dok- en scheeps
bouwmaatschappij (V.O.F te Am
sterdam is het ongeveer 39 000 ton
metende stoomturbine tankschip
„Zafra" aan Shell tankers N.V
overgedragen. De overdracht werd
om. bijgewoond door dr. M. W.
Hoitrop. president van de Neder
landse Bank wiens echtgenote, me
vrouw J. Holtrop-Juchter, inder
tijd de doopplechtigheid heeft ver
richt. Het schiD zal vanmiddag zijn
eerste reis aanvaarden.
DEN HAAG. De douane zal aan
de grens geen kentekenbewijzen
meer inhouden en ook geen zeker
heidsstelling eisen bij het aantref
fen van een „verbouwde" bestel
auto, tenzij de carosseriewijzigin
gen in het buitenland ziin aange
bracht. Dit heeft het ministerie van
Financiën meegedeeld aan de A N.
W.B., die er had over geklaagd,
dat mensen, die met een tot per
sonenauto verbouwde b°stelauto
van vakantie in Nederla^ Wng-
keren onverwacht in moeiHikh°den
raken, omdat zij dan belasting
moeten bijbetalen.
AMSTERDAM. Burgemeesfprmr
G. van Hall is ner trein naar Zwit
serland vertroken. waar hij zijn
vakantie zal voortzetten. Maandag
jl. keerde hij van ziin Italiaanse
vakantie in de hoofdstad terug in
verhand met de plotselinge ont
wikkelingen met betrekking tof"*t
regeringsbesluit om aan rle bouw
van de Coen-timnel prioriteit te
verlenen boven de IJ-tunnel.
DORDRECHT. De territoriaal
commandant zuid-Holland, kolonel
J. Postma. en de regionaal com
mandant Van Heutsz, kolonel A.
C. van der Meijde hebben voor het
stadhuis te Dordrecht een défilé
afgenomen van de 422ste compag
nie Van Heutsz, ter gelegenheid
van het tweede lustrum van het
regiment Van Heutsz. De viering
van het jubileum in Dordrecht be
gon met een buitengewone vlag-
genpa'ade op de binnenplaats van
de Benthienkazerne. Na het défilé
werd een mars door de stad ge
maakt.
Plannen voor
efficiënte woningbouw
DEN HAAG, 14-7, Bij de wijzi-
ging van de bijdrageregeling voor
woningwetwoningen per 1 april jl.
is een regeling van kracht gewor
den op grond waarvan een extra
bijdrage van gemiddeld twee gul
den per week, kan worden ver
leend voor woningen, waarvan de
bouwplannen door een doélmatige
oOze't en door de wijze van uit
voeren tot een lage huur kunnen
leiden.
De samenstelling van een collec
tie van dergelijke bouwplannen
werd door de minister van Volks
huisvesting en Bouwnijverheid op
gedragen aan de keuzecommissie
efficiënte woningbouw, die op 29
april I960 werd geinstalleerd.
Kleuter onder trein
WEZEP, 14-7. Het anderhalfjarig
meisje van O. uit Wezep is van
morgen onder een trein geraakt en
om het leven gekomen. Het meisje
was, samen met een driejarige
kleuter, in een onbewaakt ogen
blik op de spoorbaan tussen
Amersfoort en Zwolle gekomen.
De machinist van de trein, waar
onder het kind raakte, probeerde
te remmen, maar de snelheid was
te groot. De tweede kleuter heeft
zich gealarmeerd door het fluiten
van de trein, tijdig langs het talud
van de spoordijk naar beneden la
ten glijden. Het treinverkeer had
na het ongeluk enige vertraging.
SIRJANSLAND
De gehouden collecte voor de
twee sanatoria „Sonnevanck" en
„Zonnegloren" door Janny Mol,
heeft f 18,30 opgebracht.
Aan het einde van de vorige
weck hebben zich in Kongo ont
ploffingen voorgedaan, die wel
werden gevreesd, doch waarvan
men hoopte, dat zij zouden uiiblij-
ven. De Belgische regering zelf
1 heeft de indruk gewekt dat alles
goed zou gaan en zij beschuldigde
herhaaldelijk de internationale
pers van het verspreiden van sen
satie-berichten. Dit geschiedde ook
om de koersen van de Kongo-aan-
delen te redden daar deze een be
denkelijke daling vertoonden. Nu
is dan de chaos gekomen en nie
mand weet precies wat er gebeurt.
Om de achtergronden te kunnen
beoordelen moet men zich herin
neren, dat er in de Belgische tijd
nooit een besef van nationale een
heid is gekweekt. De Belgen heb
ben, om te voorkomen dat een na
tionale beweging zou ontstaan, de
stammen zoveel mogelijk intakt
gelaten en het provinciale bewust
zijn aangewakkerd. Nu heeft het
nationalisme toch heftig om zich
heen gegrepen, met het gevolg
echter, dat de stammen en de pro
vincies onafhankelijk willen wor
den.
Op 30 juni is een federatieve
staat gesticht, met grote vrijheid
van elk der zes provincies. Het
centrale gezag is thans geheel zoek,
te meer omdat de partijen van
enige betekenis haar aanhang
voornamelijk hebben in een be
paalde provincie, en daar de la
kens uitdelen. Het is onmogelijk
te zeggen, wat er verder zal ge
beuren, en hoe Kongo zal uiteen
vallen. Zeker is het, dat Kongo
ongeschikt is voor invoering van
een democratisch regime. Alleen
een sterke autoritaire centrale re
gering zou met een voorlopige dic
tatoriale macht in staat zijn, de
ontbindingsverschijnselen tegen le
gaan.
Katanga
Het begon in Katanga, waar de
gewestelijke premier van de pro
vincie, Tsombé, de onafhankelijk
heid heeft geproclameerd van zijn
„staat". Katanga is rijk aan mijnen
en een industrieel gebied. De blan
ken hebben er de negersr technisch
meer dan elders ontwikkeld en zij
hebben er de afscheidingsbeweging
aangemoedigd. Zij vreesden het
nationalisme van premier. Loe-
moemba en president Kasavoeboe,
die hun aanhang voornamelijk
hebben in het midden en het wes
ten, terwijl Katanga in het zuiden
ligt.
Katanga sluit aan bij het rijke
mijngebied van noord-Rhodesia,
waar de blanken nog regeren, hoe
wel de negers er verreweg de
meerderheid vormen. En de Euro
peanen in Katanga voelden zich
zekerder, als hun gebied een fede
ratie zou vormen met Brits noord-
Rhodesia. Nu hebben intussen in
Katanga de negers de leiding, en
zij willen de opbrengst van hun
gebied (het grootste deel van het
inkomen van Kongo) zelf houden
voor hun eigen „staat".
De afscheidings-actie verliep de
eerste dagen in een chaos. Het wa
ren de negersoldaten, die met de
onafhankelijkheid van Katanga
bedoelden, dat de blanken er uit
werden verwijderd. Zij begonnen
te muiten, en wensten geen blanke
officieren meer. Soortgelijke mui
terijen kwamen overal voor: in de
hoofdstad Leopoldstad, in Loeloea-
burg, in de haven Matadi.
Algehele ver wjsl r r i n g
Als medicijn heeft premier Loe-
moemba alle Belgische officieren
afgezet en bliksemsnel onder-offi
cieren (negers) benoemd tot kolo
nels en generaals Op sommige
plaatsen deed dit de rust weerke
ren. Daarop echter begonnen de
aanvallen op de blanken. Sommi
gen van de Europeanen werden als
gijzelaars gepakt en aan den volke
getoond, om te laten zien dat de
i negers nu de macht hadden. Vrou
wen werden gemolesteerd en alle
blanken riepen om hulp. Zondag
hebben de nog aanwezige Belgi
sche strijdkrachten ingegrepen,
parachutisten landden, in allerijl
zond de Belgische regering troepen
zelfs zonder tropen-uitrusting.
De verwarring werd aanvanke
lijk nog groter, omdat de Kongo-
regering protesteerde tegen deze
inmenging. In Katanga had echter
de provinciale premier Tsombé
zelf om Belgische (en zelfs Engelse)
militaire hulp gevraagd, omdat ook
zijn gezag in het gedrang raakte.
Bovendien moesten de blanken
worden beschermd.
Een luchtbrug is ingesteld, waar
aan behalve de Belgische lucht
vaartmaatschappij Sabena ook an
dere maatschappijen - o.a. de K.L.
M. - meewerkten, welke vooral
uit de grensgebieden de gevluchte
Belgen weghaalden. De blanken
probeerden namelijk ln massa weg
te komen naar de grenslanden, zo
als de Franse stad Brazzaville, die
aan de Kongo-rivier ligt aan de
overzijde van Leopoldstad. Ande
ren kwamen aan in noord-Rhode
sia en Portugees Angola. Schepen
van alle nationaliteiten vervoerden
uit de havenstad Matadi de in pa
niek verkerende buitenlanders.
Brussel geschok t
In Brussel is iedereen diep ge
schokt. Er werden demonstraties
tegen de regering gehouden, omdat
deze zo hals over kop aan Kongo
onafhankelijkheid had verleend.
Maar in de Britse en Franse pers
werd België verweten, dat het niet
tijdig academici en bestuursamb
tenaren had opgeleid en een Kon
golees nationalisme had bevorderd,
om een geleidelijke overgang tot
onafhankelijkheid mogelijk te ma
ken.
Dat is het nutteloos napraten.
Het scheen in Kongo rustig, en
niemand dacht dat het nationalis
me ai zo diep wortel had gescho
ten. Toch blijkt het nu een groot
nadeel, dat Kongo praktisch geen
intellectuelen heeft, geen eigen ho
ge ambtenaren, geen officieren van
negerafkomst. Wat dat betreft
heeft de Belgische regering veel
minder gedaan dan de Britten,
Fransen en Nederlanders al voor
de oorlog hebben gepresteerd.
In Afrika gaat het slechts be
trekkelijk goed (ondanks de onver
mijdelijke schokken) in de Britse
en Franse „zwarte" gebieden. De
Engelsen zijn al lang bezig met het
omschakelen van hun koloniale
rijk tot een gemenebest van vrije
landen. De Gaulle heeft in zwart
Afrika zeer liberaal gemanoeu
vreerd, om er een tweede Algerije
te voorkomen. In het begin van
deze week scheen evenwel het lot
der Europeanen in Kongo af te
hangen van de aanwezigheid van
Belgische troepen, om uit de chaos
althans de levens der Europeanen
te redden. Hoe het moet gaan met
hun mijnen, ondernemingen en be
zittingen weet nog niemand.
ELKERZEE
Reisje bejaarden
Met een toeringcar van de firma
van Oeveren uit Zierikzee maakten
de bejaarden uit deze gemente een
geslaaagde trip naar Rotterdam.
Allereerst werd een bezoek ge
bracht aan de Floriade. De kabel
baan werd niet oevrgeslagen. Ook
ging het met de lift naar de top
van de Euromast. In de middag
ging de tocht naar de diergaarde
Blijdorp. Op de terugtocht werd
in Steenbergen een warme maal
tijd gebruikt. De bejaarden toon
den zich allen zeer voldaan over
deze mooie reis.
Het muziekgezelschap „Kunst
na Arbeid" alhier zal a.s. zaterdag
ter versteviging van haar kas een
inzameling houden van oud papier.
HET SMOKKELSCHIP „BRITTANNIA"
25. „Jij schurk!" snauwt de officier tegen de onderschout, „je
hebt op misdadige wijze misbruik gemaakt van de functie! Inplaats
van de plicht te doen en deze wapensmokkelaars te. bestrijden, heb
je gemene zaak met hen gemaakt! Jij bent er verantwoordelijk
voor dat de onderwereld van Venetië in het bezit is gekomen van
deze nieuwe vuurwapens, waartegen de stadswacht met haar
zwaarden en lansen niets kan uitrichtenl"
„Zeer juist", grijnst Petruchio honend, „je bent er alleen iets
te laat achter gekomen, mijn waarde chefofficieel ben je
gisteren verdronken in een der grachtenwelaan, ik zal meteen
maar gebruik maken van de komedie, die je zelf hebt opgevoerd
en er een drama van maken". Dreigend richt hij zijn pistool, maar
Sullivan duwt het wapen haastig terzijde.
„Ik wens geen onnodige schietpartijen, Petruchio 1" zegt hij
'scherp. „Als ik Emillo en die andere drie mee naar zee neem, be
reiken we, hetzelfde, maar zonder bloedvergieten! Nooit zal hij
Venetië meer zien en jij kunt dus ongehinderd zijn plaats als offi
cier van de stadswacht innemen!"
De onderschout zwijgt en haalt nors de schouders op. „Vooruit,
naar beneden jullie", snauwt Sullivan en gelaten dalen de vier ge
vangenen de trap af
