Hoe Schouwen en Duiveland reilde en zeilde in 1959
Ook vervlogen jaar brachf
meer beweging"
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE DONDERDAG 31 DECEMBER 1959 No. 18693
f
>*Jvv*X."W<,v%,vv,X>W^vvvWvW"X,vvv<,<,%"^<,v<,W'vvv'>%,%*vvvv-X"'"'",»,",»'"'..,..*..,..v..'..v„v./
v% »*w
(Van onze redacteur)
Op de laatste dag van het bijna vervlogen jaar een terugblik
werpen op 365 dagen Schouwen-Duivelandse geschiedenis, is een
even moeizaam als dankbaar werk. Moeizaam omdat ook in het
haast vervlogen jaar een wirwar van gebeurtenisssen de aandacht
heeft gevraagd, dankbaar stemmend omdat juist aan die veelheid
van gebeurtenissen de harteklop van het pulserend eilandelijke
leven kan worden gemeten.
Ook dit jaar rijgden zich die gebeurtenissen aaneen, met groter
frekwentie en vaak ook van grote importantie, naar het ons wil
voorkomen dan vóór de ramp. Er zij zeker niet gezegd, dat de
Schouwen-Duivelandse samenleving verlost is van alle vroegere
problematiek de economische paragraaf leert wel anders maar
toch is er meer beweging, een wat duidelijker parallel met datgene
wat zich binnen de perken van het vaderlandse grondgebied elders
voordoet en de aandacht opeist. Ook 1959 legde hiervan getui-
geniss af.
Aan een opsomming ook aan de navolgende moet noodge
dwongen de fout der onvolledigheid kleven, want men comprimeert
niet feilloos een jaar vol vreugde en droefheid in een luttel aantal
krantenkolommen. Het in herinnering brengen heeft echter voor
namelijk ten doel een: „dat is waar, dit gebeurde ook dit jaar", uit
te lokken, want juist de Oudejaarsavond dringt er toe terug te zien
in een sfeer van milde bespiegeling, die verder gestempeld wordt
door de overtuiging dat een jaar slechts een korte spanne tijds is,
een stofje aan de weegschaal der eeuwen.
De zeedijk by Burghsluis weid gedeeltelijk onderhanden genomen.
Blijvende aandacht voor de buitenste weringen icas ook in het vervlo
gen jaar het waterschapsparool
JANUARI
Een ingrijpende verandering op
Schouwen-Duiveland, nl. de sa
menvoeging van polders en water
schappen, kreeg nog op de oude
jaarsavond van 1958 een speciaal
accent door de benoeming van de
nieuwe dijkgraaf van het water
schap „Schouwen-Duiveland" door
de Commissaris der Koningin in de
provincie Zeeland. Hoezeer die
concentratie noodzaak was, deed de
storm van medio januari ons be
seffen. Het buitenwater - (vriend)
en vijand nummer 1 van een eiland
- tornde op tegen de duinenrij bij
de vuurtoren. Enkele meters duin
gingen weer verloren. Rond dezelf
de tijd deed de natuur op andere
wijze van zich spreken. Wit en wol
lig kwam de sneeuw omlaag, die
vooral de Westhoek omtoverde in
een sprookjesparadijs.
Te Zierikzee speelde het jeugd
orkest van de Muziekschool in de
Grote Kerk; dappere donors kre
gen de Landsteinerpenning op een
Rode Kruis-avond en de gemeente
raad gaf het fiat op de begroting
voor het dienstjaar 1959.
Dé plechtigheid van de maand
was de installatie van de hoofdin
gelanden van het waterschap
„Schouwen-Duiveland" door de
Commissaris der Koningin in
's Landskamer te Zierikzee op 21
januari. De gereformeerde vrou
wenvereniging te Zierikzee vierde
het tienjarig jubileum. De bekende
firma Timmerman Verbeek nam
een nieuw bedrijfspand in gebruik
op het industrieterrein, dat al „aar
dig vol" begint te worden. Te Dui-
vendijke werden scherven gevon
den, die enig licht werpen op de
vroegste bewoning van deze streek.
Het historische kerkje van Eiker
zee werd afgebroken. In landbouw -
kringen besteedde men aandacht
aan de Euromarktvraagstukken en
het Deltaplan. Te Zierikzee begon
de bouw van een groot koelhuis,
maar de restauratie van stadhuis
en het zg. Tempelierenhuis moest
worden stopgezet, wegens gebrek
aan contanten. Overigens mocht
Zierikzee niet ontevreden zijn, want
een verhoogde uitkering voor de
gemeente uit het Gemeentefonds
tot een bedrag van f 14 per inwo
ner werd toegezegd. In de West
hoek tenslotte herdacht in januari
de S.V. „Zeemeeuwen" het tienjarig
jubileum. Het populaire hoofd de
heer J. M. de Nooijer nam afscheid
van de school te Renesse.
FEBRUARI
In meer dan cén opzicht deed de
winter zich gevoelen in februafi.
want begin van deze maand be
droeg het werkloosheidscijfer op
het eiland 348, terwijl ook zeer veel
„bouwvakkers" zonder werk zaten,
een omstandigheid die er bij ver
nieuwing aan herinnerde dat de
werkvoorziening op het eiland een
teer punt blijft. Een flinke zet werd
gegeven aan de dslingsdijk door
Schouwen. In februari werd een
kolossale buisleiding aangelegd
voor het opspuiten van zand. Kerk-
werve herinnerde zich met dank
baarheid de na de ramp ontvangen
hulp van Leeuwarden en het ge
meentebestuur toog naar het noor
den (20) om een geschonken gevel
steen te onthullen, die tolk is van
deze dankbaarheid. De mosselvis
sers gaven de wens te kennen voor
nieuwe gronden in de Waddenzee.
Te Nieuwerkerk kreeg het kerkge
bouw der gereformeerde gemeente
een nieuw orgel. De burgemeester
van deze gemeente wees op de
noodzaak van een tuinbouwschool.
Te Zierikzee werd een vogelten
toonstelling gehouden in 's-Gra-
vensteen. De hoeveelheid nieuw te
bouwen woningen voor Schouwen-
Duiveland werd „van hoger hand"
bepaald op 27, Het was een schrale
buit. Feitelijk was het een somber
nieuwtje evenals het teruglopen
van de bevolking van het eiland,
waarop door de burgemeester van
Brouwershaven in zijn nieuwjaars
rede met klem de aandacht werd
gevestigd.
MAART
Begin maart kreeg Zierikzee het
bericht dat de burgemeester van de
Engelse adoptie gemeente Hatfield
overleed. Bruinisse werd opge
schrikt door brand, die een woning
verwoestte. Een veel „leuker"
nieuwtje voor deze gemeente was
de komst van de drumband bij het
fanfarecorps „Nu met Hope" op 7
maart.
Medio maart beleefde ook Schou
wen-Duiveland het avontuur van
de Kamerverkiezingen. Hoewel er
punten van overeenkomst waren
met de landelijke gemiddelden,
werden ook merkwaardige ver
schillen genoteerd. De bekende bur
gemeester van de „tweelingstad"
St. Hilaire, dr. Cuche trad af als
burgemeester. Op 14 maart vierde
„Oosterlands Fanfare" het zestig
jarig bestaan met een tweetal ge
slaagde uitvoeringen. Scharendijke
werd verblijd met een nieuw orgel,
dat werd geplaatst in de nieuwe
Ned hervormde kerk. Het instru
ment was een geschenk van het
Rampenfonds. Haamstede beleefde
de droeve dood van een in de ge
meente wonende straaljagerpiloot,
die bij een noodlottig vliegongeval
zijn leven liet. De gemeente Burgh
kreeg een uitbreidingsplan en er
was vreugde in de smalstad, dat de
naam „Brouwershaven" blijft als in
de toekomst de gemeentelijke sa
menvoeging een feit zal zijn gewor
den. Oosterland kreeg nog een
handvol nagekomen adoptiegelden.
Het in maart verschenen jaarver
slag van het gemeentelijk museum,
maakte melding van talrijke fraaie
aanwinsten In de Schutterszaai te
Zierikzee werd op 26 maart een
tentoonstelling van Zeeuwse kun
stenaars officieel geopend. Voor het
eerst kreeg Zierikzee Franse man
nequins te zien, tijdens een show,
van een Frans modehuis.
APRIL
Begin april werd bekend dat G.S.
van Zeeland plannen koesteren de
veerhaven „De Val" in de toekomst
geschikt te maken voor boten met
koplading. De rechtbank te Mid
delburg wees vonnis in een zaak
tegen de waarnemend ontvanger
van Oosterland. Bij Koudekerke
werden de resten opgegraven van
een oud kerkhof. Het Ziekenfonds
Schouwen-Duiveland gaf de wens
te kennen vertegenwoordigd te zijn
in het bestuur van het Rode Kruis-
ziekenhuis. De Beatrix-school te
Zierikzee kreeg bericht, dat twee
nieuwe lokalen zullen kunnen wor
den aangebouwd. Een begin werd
gemaakt met de omvangrijke en
tijdvergende restauratie van Drei-
schor's tweeschepige hallenkerk,
een monument van grote histori
sche betekenis. Een dringende kreet
om hulp voor Algerijnse vluchtelin
genkinderen werd spontaan door de
Schouwen-Duivelandse jeugd be
antwoord. Vooral de Zierikzeese
kinderen beijverden zich met het
verzamelen van blikjes melk. De
actie stond onder leiding van het
Jeugd Rode Kruis. Feit van de
maand was de verklaring, dat Zie
rikzee werd betrokken in het sti
muleringsgebied Zeeland, hetgeen
betekent dat speciale faciliteiten
worden verleend voor de aantrek
king van industrie. Brouwershaven
kreeg te maken met de aanleg van
de delingsdijk door Schouwen. Tij
delijk ontstond hier een „Modder-
rivier", omdat zand werd opgespo
ten voor het dijklichaam. Het Leger
der Heils kreeg hoog bezoek, in de
persoon van commissioner H. Ahl-
berg. Een onderzoekcommissie rap
porteerde over de bestemmingsmo
gelijkheid van het voormalig zie
kenhuis te Noordgouwe. 18 april
was voor O uwer kerk een grote en
onvergetelijke dag. De directeur
van het Nationaal Rampenfonds de
generaal P. Alons droeg de nieuw
gebouwde toren aan de gemeente
over. „Stad en Lande" van Schou
wen-Duiveland nam verschillende
objecten ter financiering in studie
op het eiland.
Nieuwerkerk zag de restauratie
voltooid van de Ned. hervormde
kerk. Het gebouw werd overgedra
gen op 22 april. Voor de aanleg van
slijtlagen op een aantal wegen,
kreeg Scharendijke een enorme as-
falteermachine op het havenpla
teau. Een milde „lintjesregen" daal
de op Schouwen-Duiveland neer.
Goud, zilver en brons kwam in ver
schillende plaatsen terecht.
MEI
Begin mei werden te Noord-
gouwe uitgebreide brandweerwed
strijden gehouden. De combinatie
Dreischor-Zonnemaire ging met de
eerste prijs strijken. Het initiatief
werd genomen tot oprichting van
een monument voor de in de oor
log omgekomen Joodse stadgeno
ten, In mei - vogelmaand bij uit
stek - liet ook de Vogelwacht zich
horen met een pleidooi voor over
leg op zo breed mogelijke schaal,
met betrekking tot de natuurbe
scherming op Schouwen-Duiveland
De Delta-werken -belangrijk ge
vorderd in 1959 - te Bruinisse, kre
gen volop belangstelling van auto
riteiten, publiek en vakmensen. In
mei bracht een groep van dertig
Duitse teohnici een bezoek aan de
ze werken, die een duidelijk stem
pel drukten op het leven in de
Duivelandse vissersplaats.
Een R.T.M.-toerbus won in deze
maand - na spannende strijd - de
inmiddels befaamd geworden K.N.
V.T.O.-rallye door Nederland. O.m.
met een treffende dienst in de
Gasthuiskerk werden te Zierikzee
de doden uit de wereldoorlog her
dacht. De jaarvergadering van de
ook dit jaar uitermate actieve Vo
gelwacht „Schouwen-Duiveland"
(1000 leden) werd op 16 mei te
Burgh gehouden. Oosterland zag
het herbouwde café-restaurant
„Blauwe Keet" terug. Op tweede
Pinksterdag maakten 90 vogellief
hebbers een excursie naar de
Hompelvoet". Op Pinkstermaan-
lag werd verder een muziekcon
cours gehouden te Bruinisse. De
Kon. Harmonie „Kunst en Eer"
werd eerste (met lof) in de eerste
afdeling. Het muziekfestival werd
georganiseerd ter gelegenheid van
het 60-jarig bestaan van de mu
ziekvereniging „Nu met Hope" te
Bruinisse.
Verder stonden de Pinksterdagen
in het teken van de „jumelage"
tussen Zierikzee en St. Hilaire. Een
sportgroep uit Normandië kwam
naar hier en o.m. werden pittige
voetbalwedstrijden gespeeld op het
sportpark „Bannink" tegen stede
lijke elftallen.
Het jacht „De Groene Draeck"
meerde af in de haven van Burgh
sluis. Nieuwerkerk zocht de koelte,
blijkens de eerste steenlegging van
een nieuw te bouwen diepvries-
kluis. Burgh meldde de komst van
een ooievaar.
Het Groene Kruiswijkgebouw te
Zierikzee kreeg een belangrijke
uitbreiding, die op 23 mei officieel
werd geopend door jhr. R. J. H. Q.
Roëll, voorzitter van de provinciale
vereniging „Het Groene Kruis".
Op verschillende plaatsen deed
de jeugd verkeersexamen. Te Zie
rikzee vond de diploma-uitreiking
plaats op 25 mei. Op 28 mei werd
officiéél bekend gemaakt dat een
radartoren zal worden opgericht op
Kabbelaarsbank in het Brouwers-
havense Gat, ten behoeve van on
derzoekingen in het kader der
voortgezette voorbereidingen der
Deltawerken.
Plechtigheid van de maand was
de opening van de uitbreiding van
het professor Zeeman-lyceum door
dr. J. B. Drewes, namens de minis
ter van onderwijs, kunsten en we
tenschappen.
Net op het scheiden van de
meise markt werd voor het eerst
de „Ronde van Zierikzee" verre
den.
JUNI
Juni werd voor Zierikzee een
topmaand. Plannen werden bekend
gemaakt voor te houden zomer
avondfeesten en op 6 juni opende
de Commissaris der Koningin in
de provincie Zeeland, jhr. mr. A.
F. C. de Cascmbroot, het nieuw
gebouwde zwembad aan „De Val".
Sirjansland kreeg een nieuwe kerk,
in gebruik werd gesteld (nou.).
mzzMm
die met een speciale dienst officieel
Ook 1959 was voor het eiland nog het jaar van de nieuwe of gerestau
reerde kerken. Op de foto de fraai herstelde kerk van Nieuwerkerk.
Het werd een vochtig en zonnig
feest, met demonstraties door de
Rotterdamse zwemclub, die volg
den op koene duiken, die het col
lege van B.en W. en enkele raads
leden namen in het zilte nat, vanaf
de „hoge duikplank". Bliksemin
slag werd gemeld in de rijksdomij-
nen in de Westhoek, het gebied
waar een door „Pomona" georga
niseerde excursie de grote beteke
nis van de aardbeiencultuur aan
het daglicht bracht. Verschilende
nieuwe kampeerterreinen werden
aangelegd in de duinstreek, waar
van de voornaamste was „bij Pim-
melaar", het gebied rondom de
„Duinhoeve" tussen Haamstede en
Renesse.
In de kerk van Dreischor wer
den muurschilderingen ontdekt, die
van grote cultuurhistorische waar
de bleken te zijn. Jonge beeldende
kunstenaars - op bezoek in de
Westhoek - organiseerden een
unieke expositie in de intieme
raadszaal van Burgh.Duchtig deed
zich de droogte gevoelen, die vrij
wel de gehele zomer aanhield.
Land- en tuinbouw kregen met
grote moeilijkheden te kampen en
de Waterleidingmaatschappij zag
zich genoodzaakt het publiek op
het punt van watergebruik, aan
banden te leggen.
Een feestelijk en sportief festijn
werd de Zierikzeese Avondvier
daagse, die eindigde op 18 juni met
een grandioze intocht van de vele
honderden tippelaarsters en tippe
laars. Haamstede beleefde een felle
brand in een patates friteszaak op
20 juni.
JULI
Op 1 juli kregen de geslaagde
meisjes van de Landbouwhuis-
houdschool te Zierikzee het diplo
ma uitgereikt. Dat was een goede
en vrolijke start van de julimaand,
die alweer zeer warm was. Niet
minder dan honderd zeven en
twintig Schouwen-Duivelandse be
drijven kregen het predikaat: „Hy
giënisch melkbedrijf". De melkpro-
duktie op het eiland toonde een
stijgende produktie.
Op 3 juli beleefde Bruinisse een
groot feest. De nieuwbenoemde
burgemeester, de heer C. H. v. d.
Linde, werd op joviale wijze inge
haald. De beëdigingsplechtigheid
vond plaats tijdens een bijzondere
raadszitting. Om het „klavertje
vier" van vrolijke juli-zaken vol
te maken, kwam daar op 5 juli het
onvergetelijke hippische feest te
Noordgouwe, bij gelegenheid van
het 20-jarig bestaan van de
„Schouwse Ruiters". Noordwelle
kreeg zijn uitbreidingsplan voor de
duinstrook „De noordkant" en bin
nen het kader van de recreatieve
ontwikkeling, zag de Westhoek
fraaie bungalows verrijzen.
Een der schaarse inbreuken op
het standvastige en fraaie zomer
weer, vond plaats op 9 juli, toen
een felle windhoos de stranden
leeg veegde en op verschillende
plaatsen de bliksem insloeg. Zie
rikzee buitte zijn nieuwe zwembad
uit. Reeds op 8 juli legden de eer
ste groepen leerlingen der verschil
lende stedelijke scholen met goed
gevolg zwemproeven af. Een bij
de officiële opening van het bad
beschikbaar gestelde beker, ging
naar de o.l.-school. Op 11 juli ont
vingen de geslaagde (39) leerlingen
van de lagere technische school het
eindgetuigschrift.
Spectaculair moment in de Del
tageschiedenis was het vertrek van
de nog uit de tijd van de dijk dich
ting daterende „Phoenix"-caison
uit de Zijpse haven naar het Veere-
gat (14 juli).
Haamstede maakte kennis met
zweefvliegers uit Eindhoven.
Minder prettig nieuws in juli het
aan het licht komen van talrijke
diefstallen doorjeugdigen.
Een grote dag voor de Rooms
Katholieken op Schouwen-Duive
land, was de 19e, toen de bisschop
van Breda plechtig de nieuw ge
bouwde R.K. kerk inzegende.
In de duinen deed de droogte
zich ernstig gevoelen en verschil
lende malen kwamen vrij ernstige
branden voor, die heel wat men
sen op de been en materiaal in het
geweer brachten. Gestart werd
met de aanleg van een kunstmatig
strand bij Serooskerke. Een schil
derijententoonstelling werd gehou
den in het 's-Gravensteen. De ex
positie werd op de 25e geopend door
burgemeester mr. F. Th. Dijck-
meester. Op 30 juli tenslotte werd
een groep Hatfieldse jongelui offi
cieel ten stadhuize van Zierikzee
ontvangen.
AUGUSTUS
Augustus gaf een. kolossale druk
te te zien in het eilandelijk rekre-
atiegebied. Zomer 1959 bleek alle
vroegere records te gaan slaan. De
Hengelsportvereniging „Ooster-
de" organiseerde op 8 augustus een
originele jeugd-hengelwedstrijd in
het Zierikzeese havenkanaal. Brou
wershaven zag een collectie 17e
schelde" organiseerde op 8 aug. een
eeuwse meesters en. moderne kunst
in het raadhuis. Het eiland kreeg
vijf solo-zweefvliegers, geslaagden
van op het vliegveld „Maamstede"
gehouden zewefvliegcursussen.
Het slot „Moermond" kreeg be
zoek van het gemeente bestuur van
Rotterdam. Een zware hagelbui
trof de Westhoek op 21 augustus.
Verschillende boomgaarden liepen
ernstige schade op. Wat ieder toen
verwachte gebeurde evenwel niet.
Het weer was niet in de war. Het
herstelde zich en zou tot oktober
warm en zonnig blijven. Bepaald
een „plechtigheid in zomerse sfeer"
was de opening van het dienstge
bouw van de Provinciale Stoom-
bootdienst annex restaurant aan
de Val op 21 augustus. „Stad en
Lande" congresseerde te Noord
gouwe. De fraai gerestaureerde
kerk in deze gemeente werd in
ogenschouw genomen. Ook werd
een bezoek gebracht aan het ge
boortehuis van wijlen professor
P. Zeeman, de grote natuurkundige
en Nobelprijswinnaar.
Te Zierikzee werd op 22 augus
tus de tweede „Ronde van Zierik
zee" met. groot succes verreden. In
de avonduren van dezelfde dag
vond de slotavond plaats van een
serie zomeravondfeesten, die dui
zenden naar Zierikzee lokte. Een
taptoe werd gebracht door de Kon.
Harmonie „Kunst en Eer" en een
fraai vuurwerk werd afgestoken.
Een graanbedrijf in de Westhoek
onderging een belangrijke uitbrei
ding. Ook het laatste augustus-
nieuws kwam uit de Westhoek. De
Schouwse vliegers kregen een
eigen lier aangeboden en op 29
augustus opende jhr. A. van Cit-
ters officieel het „Gemeentelijk
Sportpark-Van Zuijen" te Burgh.
Tenslotte lieten belanghebbenden
in de duinstreek zich kritisch ho
ren tegen een voorgenomen bron-
nenuitbreiding in het wingebied
van de N.V. Waterleiding Maat
schappij „Schouwen-Duiveland".
SEPTEMBER
Partikulieren, instellingen en
bonden zagen uit naar een „lapje"
grond" in de duinen voor rekreatie.
Zo kocht de N.V.V.-bestuurders-
bond Schouwen-Duiveland grond
voor een bungalowpark in de West
hoek. Een partikulier te Nieuwer-
ker kschonk f 3000 voor een nieu
we speeltuin. Op 4 september orga
niseerde de vissersvereniging
„Helpt Elkander" te Zierikzee een
vrolijk mosselfeest, waarbij een
optocht van versierde wagens te
pas kwam. Een aantal stadgenoten
werd ter receptie uitgenodigd ten
paleize te Amsterdam. Een vroege
pluk van fruit in de Westhoek was
het gevolg van de steeds aanhou
dende droogte, die het seizoen ken
merkte. De bond „Heemschut" ver
gaderde te Zierikzee. Haamstede
beleefde het eerste weekend-be
zoek per vliegtuig. Sirjansland
kreeg een nieuwe gladiolendroge-
rij. De gladiolencultuur op het
eiland werd van grotere betekenis.
Feit van de maand ivas de inge
bruikstelling van de keersluis in
het havenkanaal te Zierikzee op 16
