Jaarwisseling
Data weten
in 1960
Ontspanning in Europa
Nieuwe spanningen
elders
Opzienbarend was nei oe^.oeK van premier Cnroesjtsjef aan de Ver
enigde Staten. Op de foto wordt de Russische staatsman begroet door
president Eisenhower te Washington.
Niemand kan weten, welke be
tekenis de toekomstige historicus
zal toekennen aan het jaar 1959.
Doch voor voorzover een tijdgenoot
in staat is, de zin van het actuele
gebeuren te overzien, is hij ge
neigd te zeggen, dat de pogingen
tot ontspanning tussen de Atlan
tische wereld en het Sowjetblok
het kenmerkendste verschijnsel er
van vormen.
Over de oorzaken, dat staatslie
den als MacMillan - die het eerst
naar Moskou ging om de weg te
bereiden voor verdere ontmoetin
gen van westelijke staatslieden
met Chroesjtsjow -als Eisenhower
en tenslotte ook de Gaulle vol
doende termen aanwezig achtten
voor hoop op ontspanning, is al
veel gezegd. Ieder van de betrok
ken politici wenst gaarne zijn car
rière te eindigen als vredesapostel.
Want de angst voor een oorlog is
toegenomen met de vernietigings
kracht van de kernwapens en de
middelen, die atoom- en waterstof
bommen op verre afstand kunnen
doen ontploffen: vliegtuig en ra
ketten.
De spectaculaire kunstmanen en
voertuigen naar de maan hebben
evenals de atoomonderzeeërs be
wezen, welk een formidabele
krachten de mens kan ontketenen.
Kan hij ze in bedwang houden?
Of zal, door een derde grote oor
log, de wereld der blanken in het
bizonder zo worden geteisterd, dat
onvoorstelbare verwoesting er het
einde van is? Bij die vrees voegt
zich de behoefte aan meer wel
vaart. „Inhalen van Amerika", so
ciale zekerheid, plezier en genoe
gen, ook in de Sowjet-Unie.
Blijken van ontspanning.
De bezoeken nu van MacMillan
aan de Sowjet-Unie, van Chroesjt
sjow aan Amerika, de voorgeno
men reizen van de Sowj et-premier
aan Frankrijk, van Eisenhower aan
Moskou, en wat daar nog bij zal
Op de oudejaarsavond moet een
mens ernstig zijn, maar een klein
hiklachje zo'n uur of twee voor de
twaalf onherroepelijke slagen kan
er nog wel af. We kunnen niet alle
maal tegelijk Wim Kannetje spelen
op oudejaarsavond, maar nog wel
even herinneren aan de man, die
altijd kwart voor twaalf naar bed
pleegt te gaan. Dan zit zijn oude-
jaarsavondje er wel voldoende op
en t wordt ook zo laat als 't twaalf
uur of later wordt (vindt hij).
Een heel verstandige man overi
gens, één die zeker ook de waarde
van de goede voornemens kent, die
opbloeien en zich vermengen met
de geur van de oliebollen, waarvoor
zoals ten onrechte wel wordt ge
meend - niet de Engelse vertaling
„oilboils" bestaat. Volgens Chroesjt-
sjef is de ochtend wijzer dan de
avond en al pleegt deze staatsman
zich met drogredenen te bekleden,
in dit opzicht heeft hij gelijk. De
ochtend kijkt verstandiger tegen de
zaken aan. Het (eerste) goede van
de nieuwjaarsmorgen zal wel blij-
ven, dat men dichtbije en verre
verwanten weer eens ziet en hen
een handvol goede wensen mee
geeft. Neef Dirk, van wiens bestaan
men normaal slechts een vage voor
stelling heeft, komt zich altijd rond
elf uur melden en nicht Ella in de
middaguren, want ze weigert invi
taties voor de oudejaarsavond, mo
gelijk omdat zij een goedbedoelde
zoen wil ontlopen. Ook in dit op
zicht trouwens kan de ochtend wij
zer zijn dan de avond
Hoe dit zij, morgenochtend is het
briefpapier met in het hoofd
„195 lastiger geworden, want we
zullen echt het vijfje telkens in een
zesje moeten veranderen.
De wereld krijgt een kroonjaartje
misschien wel met extra veel con
ferenties, met extra veel diploma
ten die in vliegtuigen stappen en
er weer uitstappen, met veel ronde
en vierkante tafels en hopelijk ook
met handenvol geluk voor de men
sen, die het best kunnen gebruiken.
Eilandman heeft altijd veel „hoop
jes", openlijke en stille, maar de
voornaamste hier neergeschreven is
„dat er maar weer hier en daar een
grapje mag zwaaien" in 1960, want
zonder dat gaat het maar stroef en
omringd door wind en water kijken
we toch al zo somber meestal. Dat
moet maar niet in het nieuwe jaar,
want daarvoor is het leven echt te
mooi. Goed uiteindegelukkig
nieuwjaar!
EILANDMAN
komen, 2ijn tekenen van grote di
plomatieke activiteit om het ergste
te voorkomen. In Genève maakte
men vorderingen op de weg tot het
staken van kernproeven, die ook
sinds oktober 1953 niet meer heb
ben plaats gevonden.
In de Ver. Naties is drang uitge
oefend op Frankrijk, om zijn eigen
experiment met een atoombom uit
te stellen, of het daarbij te laten
en er verder van af te zien, als ook
de andere mogendheden geen proe
ven meer nemen. Een brede kring
in de V.N. wenste, dat de bezitters
van kernwapens hun kennis en
materiaal niet ter beschikking zou
den stellen van andere landen, op
dat tenminste het bezit van die
gevaarlijke wapens niet zou wor
den uitgebreid.
Aanvankelijk dreigde nog de in
november ontketende crisis over
Berlijn ernstige gevolgen te heb
ben. Doch de Russen, die voorstel
den de bezetting van de oude Duit
se hoofdstad te beëindigen, ont
kenden een ultimatum te hebben
gesteld en de rechten van het wes
ten te hebben willen opheffen. Zij
zouden al genoegen nemen met
vermindering van de spanningen
rondom oost-Duitsland en met
verder overleg, om het bezettings
statuut te likwideren, zonder dat
west-Berlijn zijn vrijheid verloor.
De dood van Dulles
Men zou geneigd zijn het een
symbolisch feit te noemen, dat de
Amerikaanse minister Dulles, die
de reputatie had onverzoenlijk an
ti-Russisch te zijn, in de zomer van
1959 overleed, terwijl president
Eisenhower veel meer een eigen
politiek ging voeren. Maar het is
zeer wel mogelijk, dat ook Dulles
(die minder „hard" was dan velen
wel meenden) elke kans zou heb
ben gebruikt, om het oorlogsgevaar
te verminderen.
De herkiezing in Engeland van
de conservatieve regering van Mac
Millan en de matiging van kanse
lier Adenauer kenmerkten dit jaar
evenzeer als het feit, dat tevens
De Gaulle niet zo anti-Russisch
bleek te zijn als men wel meende.
In maart zei hij, dat de Duitsers
als oostgrens de Oder-Neise-lijn
blijvend moesten aanvaarden en
dus voorgoed afstand moesten doen
van gebieden, die zij aan Polen en
de Sowjet-Unie hebben verloren.
In november gaf de Franse presi
dent als zijn mening te kennen dat
het Kremlin niet zo sterk stond,
dat het zich kon veroorloven, de
koude oorlog te blijven voeren. De
Gaulle zei toen, dat Moskou wel
eens bang kon worden van het
rode China en bij een oorlog niet
zou kunnen rekenen op de oost-
Europese vazalstaten. Hij dacht
dus, dat Chroesjtsjow wel tot een
compromis bereid zou zijn.
En al is er nog niets bereikt dan
deze verandering van atmosfeer,
als deze zich doorzet, is zij belang
rijk. De Britse historicus Taylor
meent immers, dat wij binnen zes
of acht jaar in een derde wereld-
waarna zij binnen enkele jaren vrij
zouden zijn bij referendum te kie
zen tussen: afscheiding van Frank
rijk, verfransing, of een grote mate
van zelfbestuur in een associatie
met Frankrijk. Dat laatste heeft de
meeste kansen en dit initiatief be
zorgde De Gaulle vriendelijke
commentaren van Amerika, Enge
land, Rusland en vele andere lan
den, hoewel uiterst rechts hem fel
begon te critiseren.
In vergelijking met 1958 scheen
zo dus 1959 een jaar dat met aller
lei vriendelijke aspecten ten einde
liep, al waren de wolken geenszins
van de lucht. Het neutrale maar
westerse Oostenrijk trad toe tot de
Donau-commissie, waarin tot dan
toe slechts communistische landen
waren vertegenwoordigd. Tito van
Joegoslavië werd minder lastig ge
vallen dan ooit. Generaal Franco
van Spanje zag zijn land toegela
ten tot de Organisatie van Euro
pese Economische Samenwerking.
Wel kwamen op economisch gebied
de zes landen van de aparte Euro
pese Economische Gemeenschap
niet tot overeenstemming met de
zeven andere, die een eigen kleine
vrijhandelszone wilden vormen,
maar tragisch achtte men deze
splitsing toch nog niet.
China, India en Laos.
Tussen landen, die niet in Euro
pa liggen en nog niet over kern
wapens beschikken bleven „klas
sieke" conflicten evenwel niet uit.
burgeroorlog in het-koninkrijk La
os, waar de rechtse regering zeide,
dat Chinese en Vietnamese com
munisten waren binnengedrongen.
Dit bleek niet bewijsbaar te zijn, al
hadden de rebellen wel morele en
misschien materiële hulp van com
munistische kant gekregen. Het
scheen, dat het neutrale Laos ten
slotte in elk geval voor directe in
terventie van rode elementen zou
worden gespaard, en dat China wat
inbond jegens India. Toch kreeg
men de indruk dat Azië meer een
haard van oorlogsgevaren was dan
Europa.
Afrika
In Afrika was de onrust van an
dere aard: zij uitte zich in strijd
tegen Europese voogden. Dit bleef
zo in Algerië, dat formeel een deel
is van Frankrijk, hoewel De Gaulle
„zelfbeschikking" in uitzicht stel
de. De Belgen werden verrast door
opstanden in Kongo en in de twee
vorstendommen Roeanda en Oe-
roendi, welke laatste eigenlijk
voogdij gebieden van de V.N. zijn,
bestuurd door België.
De regering in Brussel liet in
Kongo gemeenteraadsverkiezingen
organiseren in december van 1959,
beloofde een voorlopige Kongolese
regering in 1960 en onafhankelijk
heid in 1964. Ten aanzien van de
genoemde vorstendommen wilde
België meer democratie verwerke
lijken. Maar een golf van nationa-
WAT IN 1959 IN HET BUITENLAND ONZE AANDACHT TROK
1
2
3
4
23456789
6
7
8
9
Keur van kalenders
weer aan
de marki verschenen
De verschillende data weten of
te weten komen in 1960, zal geen
groot probleem zyn, want er is
weer een keur van kalenders „aan
de markt verschenen". Het laatste
is juist, maar het mag ook breder
worden geïnterpreteerd. Vele be
drijven, instellingen en maatschap
pijen immers verrassen hun rela
ties in december met een kalen
der. De hieronder met een enkel
woord besproken kalenders zijn
daar voorbeelden van.
De Levensverzekeringsmaatschap
pij „Nederlandsche Lloyd" gaf een
kalender uit met aquarellen van
Jan Korthals, uiterst verfijnde wa
ter verf prentjes van Nederlandse,
om precies te zijn, Amsterdamse
onderwerpen, als het Centraal Sta
tion, Schiphol, de Prins Hendrik
kade, het Damrak, het IJ, enz.
Van heel andere allure is een
kalender, uitgegeven door de Pan
American, de Amerikaanse lucht
vaartmaatschappij, die ook op Ne
derland vliegt. Deze kalender is
samengesteld uit kleurenfoto's, zo
internationaal als maar mogelijk is.
Enkele voorbeelden: Hanalei Beach
op Hawaii", het Forum in Rome,
een panorama van Parijs, een dorp
in Devon (Engeland), een veeranch
in Zuid-Californië, een tempel in
Thailand, enz.
De N.V. Levensverzekerings
maatschappij „Noord-Braband",
gaf een verjaardagskalender uit
met Brabantse, getekende, moti-
ven.
Kleurenfoto's
Alweer kleurenfoto's op een ka
lender van Mobil Oil Nederland
N.V. te Rotterdam. De foto's tonen
de verschillende plaatsen in de we
reld, waarheen de producten van
de maatschappij worden vervoerd,
de vervoersmiddelen, het geolo
gisch opsporingswerk, boortorens,
servicestations, tankschepen, e.d.
.jVesta" te Arnhem kwam uit
met een practische kantoorkalen
der. Zeer sierlijk en kunstzinnig is
een kalender van de Nationale Le
vensverzekeringsbank te Rotter
dam. De kalender is samengesteld
uit getekende platen door Eppo
Doeve, die de zekerheid op de weg
in de natuur, in de lucht en op de
zee als uitganspunt nam van zijn
tekeningen.
„Het wonder van de lijn"
„Het wonder van de lijn" is het
motto, waaronder een kalender
verscheen van Amstleven. De ka
lender bevat tekeningen van be
roemde Engelse kunstenaars, als
Calvert, Rowlandson, Ruskin,
Brown, Turner, Constable, e.a.
Esso Nederland N.V. verrast met
een buitengewoon fraaie kalender
van buitenlandse foto's. Beelden
uit Oostenrijk, Zwitserland, Spanje
Duitsland, Noorwegen, Zweden
Portugal, België, Engeland, Italië,
Denemarken en Frankrijk geven
een bijzonder cachet aan deze
fraaie kalender.
Praktisch - en geheel afgestemd
op kantoorgebruik - is een stan
daardkalender van „De Nederlan
den van 1845".
Hetzelfde kan gezegd van kalen
ders van de levensverzekerings
maatschappijelf V.V.M. A.V.S. te
Utrecht en van de Nationale Le
vensverzekeringsbank te Rotter
dam. De D.A.F.-kalender 1960 toont
treffende beelden uit het bedrijf
te Eindhoven.
oorlog zullen worden gestort, als
wij op de oude voet voortgaan.
De Gaulle als tacticus
Een groot tacticus, die de aan
dacht is blijven opeisen, bleek de
Franse president De Gaulle. Hij
gaf te kennen, dat hij niet aan de
leiband wou lopen van Amerika of
Engeland en dit feit alleen reeds
maakten Eisenhower en MacMillan
milder jegens Frankrijk en meer
tegemoetkomend. Anderzijds be
zorgde zijn meer onafhankelijke
houding hem vriendelijke woorden
van Chroesjtsjow en zelfsvan
de Franse communistische partij.
Deze ontdekte plotseling, dat De
Gaulle eigenlijk nogal liberaal
was ten aanzien van Algerije.
Wat dit betreft hield De Gaulle
op 16 september een rede, waarin
hij de Algerijnse opstandelingen
aanbood, het vuren te staken,
Het meest verontrustend was wel
de onwil van rood China, troepen
terug te trekken die grenzen van
India hadden overschreden. Men
wist wel dat de Chinese kaarten
(sinds Tsjang Kai-sjek!) sterk af
weken van de Indische (of eigen
lijk Brits-Indische), maar dat rood
China eenvoudig troepen zond, die
in botsingen met Indische soldaten
gevangenen maakten en Indiërs
neerschoten, ontketende in India
een golf van protest.
De oorzaak van deze agressivi
teit was wel, dat na een opstand
in Tibet de opperpriester en hoog
ste autoriteit, de Dalai Lama, was
uitgeweken, met. honderden van
zijn landgenoten, naar India; en
dat de Indiërs geestdriftig te ken
nen gaven, hoezeer zij meeleefden
met de Tibetanen, wier opstand
hard werd onderdrukt.
Beroering wekte ook een kleine
lisme overspoelde het zwarte we
relddeel. Met slechts één vreemde
uitzondering: De bevolking van
noord-Kameroen, die kon toetre
den tot Nigeria (dat in 1960 een
dominion, dus onafhankelijk, zal
worden), verkoos voorlopig nog on
der Brits bestuur te blijven
Latijns Amerika
Nieuwjaar 1959 volgde op Cuba
dictator Bastista de weg van vele
voorgangers in latijns Amerika en
verscheen de romantische en wat
wilde Fidel Castro, die de held van
de Spaans-Amerikaanse radicalen
van links werd, doch in conflict
raakte met de V.S. Vlak voor de
deur werd Washington geconfron
teerd met het roerig nationalisme,
dat ook in 1959 de internationale
toestand onrustig hield.
dr. A. C.
Man van het jaar" was generaal de Gaulle, die president werd van Frankrijk. - Op de foto wordt
hem de halsketen van de Orde van het Legioen van Eer omgehangen door de vroegere president René
Coty. De Gaulle werd benoemd tot grootmeester der Orde.
