De Haamstede's te Haamstede wacen Hoeks,
die te Renesse waren Kabeljauws
Kampeerwee
alleen
'ROOMBOTER
is boter en.;.
boter is niet
te vervangen!
i éihfrf?/
1
1 S.
4+
TF
UW VERKOOP
STIJGT
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
UIT ROERIGE TIJDEN
j&r jö'
Heren van Renesse ontgingen verbanning
door de graaf
(Van een bijzondere medewerker)
Het moge spitsvondig schijnen, om een twist die zich over schier
heel het Europa van de veertiende en vijftiende eeuw had verspreid,
te gaan bezien voor een gebied als westelijk Schouwen. Toch be
staat daarvoor alle aanleiding, omdat de broederhaat veel gemakke
lijker in een kleine dan in een grote gemeenschap is aan te wijzen.
Herinnerende aan dr. J. Huizinga's woorden: „dat er geen enkele
grond is aan te wijzen waarom de Egmonds kabeljauws en de
Wtisssemuirs hoeks waren", zou dit overgebracht kunnen worden
op een en dezelfde familie, nl. de Uaamstedes, waarvan de tak die
op Renesse zetelde kabeljauws en die te Haamstede woonden hoeks
waren.
De twisten
Willem de derde van Avesnes,
graaf van Holland en Henegouwen,
die een goed vorst was geweest en
met wijsheid zijn landen had be
stuurd, had kans gezien zijn graaf
schap met Zeeland Bewesterschelde
uit te breiden (1323) en was 8 juni
1337 te Valencijn gestorven.
Uit diens huwelijk met de doch-
In de vergadering van de Burgh-
se gemeenteraad zijn opmerkingen
gemaakt over „onmogelijke sani
taire" toestanden op kampeerterrei
nen in de Westhoek. Logischerwijs
werd aangedrongen op verbetering.
Deze zaak is inderdaad meer dan
de belangstelling waard, omdat het
juist bij kamperen aankomt op de
hoogste hygiëne. Volgens verkla
ringen van verschillende doktoren,
zijn talrijke patiënten op de spreek
uren gekomen, die juist tijdens de
vakantie "een of andere infektie,
besmetting of ziekte hebben opge
lopen. Mèt deze feiten voor ogen
is het geen wonder, dat er aange
drongen wordt op deugdelijke toe
standen.
De ontwikkeling in de Westhoek
heeft meegebracht dat het met het
vrij kamperen vrijwel gedaan is.
De tentbewoners worden onderge
bracht op gelokaliseerde en van te
voren bestemde terreinen. Er ko
men dus verhoudingsgewijs vele
mensen op een klein stukje grond
en dat brengt zijn hygiënische ge
varen met zich mee. Een der hoofd
oorzaken, die aanleiding gaven tot
klachten is - naar onze bescheiden
mening - het trieste feit dat een
groot deel der zg. kampeerders
eenvoudig de elementairste spelre
gels van het buitenleven niet kent.
De kampeerkaartencentrale van de
A.N.W.B. 'verstrekt nog altijd voor
f 0,75 aan ieder, die een vrien
delijk briefje schrijven kan, een
kampeervergunning, ook al heeft
hij van kamperen minder verstand,
dan een mossel van figuurzagen.
Alles is. dus afhankelijk van de
kampbaas' en vooral bij grote druk
te kan-dfe werkelijk niét bij elk
tentje'ofi 'de' loer liggen. Trouwens
de kampeergast heeft betaald en
wat wil men dan nog?
Die betaling is identiek aan het
geen moat worden neergelegd voor
terreinen elders in het land, die
wat men noemt well-equiped zijn.
Men heeft daar spoeltoiletten, was-
goten, douches, rekreatiezaaltjes
enz. Wij geloven dat deze dingen
er in de Westhoek ook wel komen.
Er zijn reeds terreinen waar het
in de goede richting gaat, maar het
opvallende is nü dat ook op de on
der-geoutilleerde terreinen de volle
prik moet worden betaald Een
kampeerder die een goede vakantie
heeft gehad, zal dat heus wel ne
men. Maar is het billijk? Is het
billijk dat ook voor een bescheiden
gezin tientallen guldens moeten
worden neergeteld, als de outillage
op het terrein alléén bestaat uit
een wrakke w.c. en een kraan?
Intussen zit de kampbaas bij de
verbetering van zijn terrein voor
hoge kosten en in de overgangstijd
zou hij - terwille van de kampe
rende gemeenschap - feitelijk recht
moeten kunnen laten gelden op
enige suppletie.
Op het punt van kampeerterrei
nen leeft de Wfesthoek nog in een
duidelijk overgangsstadium en het
is begrijpelijk dat de klachten over
de hygiënische toestanden daaruit
voortvloeien.
Naar ons gevoelen dienen de ter
reinen en zo shel mogelijk van dc
minimale uitrusting te worden
voorzien, waarop een betalende
kampeerder recht heeft. Bovendien
zullen de kampbazen - ai of niet in
ovefleg met de autoriteiten - het
recht om smeerpoetsen te weren,
vlot en vaardig dienen te hanteren.
Bovendien moet 'ons - in het ka
der van dit artikel - van het hart,
dat het principe: „gelijke monni
ken. gelijke kappen" streng dient
te worden gehandhaafd. Er zijn
ons gevallen bekend, dat een kam-,
perend gezin zich nestelde op een
plaats, waar niet gekampeerd mag
worden. De politie deed aanzeg
ging, dat het gezin diende te ver
dwijnen, hetgeen geschiedde. Maar
de kampeerpa zat niet stil en en
kele dagen later zat hij weer op
zijn oude plekje. Het lijkt ons voor
de np kampeerterreinen samenge-
drukten niet helemaal billijk, nu
de kogel van het gelokaliseerd
kamperen dit jaar definitief door
dc kampkerk is gegaan.
ter van graag Karei I van Valois,
Johanna, waren negen kinderen ge
sproten, waarnaast nog zeven bas
taarden van hem bekend zijn, on
der welke Jan Zuurmond, baljuw
van Zieriksee en later raadsheer
van graaf Willem de V, er één was.
Onder dit betrekkelijk groot aan
tal kinderen waren slechts twee
jongens, waarvan de jongste, Lode-
wijk, tot de vier jong gestorvenen
behoorde. De enige mannelijke
overblijvende was Willem, later be
kend als graaf Willem IV. De oud
ste der volgx-oeide dochters was
Margaretha, die als diens tweede
vrouw huwde met Lodewijk den
Beier (26 februari 1324), die van
1328-1347 keizer was.
Haar zusters Phlippe en Isabella
trouwden respectievelijk met ko
ning Eduard de derde van Enge
land en met Robrecht van Namen.
Uit het huwelijk van Willem IV
zuster Margaretha met Lodewijk
den Beier, werden elf kinderen ge
boren, waarvan Willem, de latere
graaf Willem V, de zesde tel£ was.
de kabeljauwen: de gilden, kleine
burgerman en een gedeelte van de
minder invloedrijke adel, -de meer
democratische groep.
Het is te begrijpen dat er tussen
de adelijke familie's wel eens kleine
veten bestonden. Deze groeiden bij
de bestaande toestand dier tijden
tot kleine oorlogen, waarbij de ge
dragen kleuren het volk aanleiding
gaven om partij te kiezen. Naar
mate een heer bij hen nu geliefd of
gehaat was, werd de richting be
paald die men koos. Zo ontstond
soms in dezelfde ambachtsheerlijk
heid een strijd tussen de eigen be
volking. Wanneer de aan elkaar
grenzende heerlijkheden verschil
lende partijen waren toegedaan,
werd het voor de bewoners een be
narde tijd, omdat heel het land uit
zulke heerlijkheden of kleine ko
ninkrijkjes bestond en het eigenlijk
overal grensstreek was.
Er was dus een verbittering ont
staan tussen de bevolkingsgroepen
die in elkanders nabijheid moesten
leven.
De heren van Haamstede
Zo schijnt het geweest, te zijn in
westelijk Schouwen, omdat de ge
schiedenis het bewijs levert dat
geen der heren van Renesse door
de graaf werd verbannen, noch te
gen hem vocht in de slag bij Brou
wershaven. Hoewel de heren stam
den uit hetzelfde stamhuis van
Witte van Haamstede, die Moer-
mond bewoonden.
Geheel anders was dat met de
heren van Haamstede die te Haam
stede op het kasteel van dien naam
verblijf hielden.
Al spoedig na het ontbranden
van de strijd werd Heer Jan, Flo-
riszoon door de graaf verbannen
in 1351 en zijn goed verbeurd ver
klaard. Gelukkig werd hij later
Ingezonden mededeling
„Moermond" - Witte's te Renesse contra
Witte's van Haamstede.
Margaretha's broeder, graaf Wil
lem IV, die zijn vader opvolgde,
was niet zulk een wijs en krachtig
vorst als zijn vader en regeerde
slechts zeven jaren. Hij sneuvelde
bij een veldtocht naar Friesland 26
september 1345 te Warns. Hij was
gehuwd geweest met Johanna van
Brabant (1334) en uit dit huwelijk
was slechts één zoon geboren, die
jong was gestorven. Wel had hij
bastaardzonen, nl. Adam van Ber-
waerde en Jan van Henegouwen,
heer van Vlissingen, die uiteraard
geen opvolgingsrecht hadden.
Het leen Zeeland
Toen dan Willem IV gestorven
was, viel het leen Holland en Zee
land aan dc Duitse keizer terug.
Lodewijk den Beier beleende er
toen zijn vrouw Margaretha mee
op 15 januari 1346, waarmede het
Beierse huis in Holland en Zeeland
zijn intrede deed. Aanvankelijk
meenden ook de zusters van Mar
garetha recht op dit graafschap te
hebben, waarbij Eduard van Enge
land wel het meeste geporteerd
was. Dit was niet naar de zin van
de Franse koning en daarom liet
men Margaretha in het bezit van
Holland en Zeeland. Hiermede wer
den onze graafschappen dus een
spilleleen, wat niet naar genoegen
van dc gehele bevolking was, Om
hier enigszins aan tegemoet te ko
men, benoemde Margaretha haar
zoon Willem (september 1346) als
verbeider. Geheel juist wat dit niet
omdat zij zelf gravin bleef. Er werd
dan ook stelling genomen en er
kwam een groep die Margaretha
steunde en een andere die de zijde
van Willem koos. Die verdeelde
partijen zijn het begin van de
Hoekse en Kabeljauwse twisten.
Algemene toestand
in het land
Een eigenaardigheid was dat de
aanhangers zowel van de ene als
van de andere partij, zich tooiden
met uiterlijke kentekenen. Degenen
die de partij van Willem aanhingen
droegen grijze mutsen en noemden
zich kabaljauws; die het met Mar
garetha eens waren hadden rode
mutsen en de naam van hoeken
Tot de hoeken behoorde een groot
deel van de adel en vermogende
klassse, de conservatieven zouden
we hen in onze dagen noemen; tot
"N y|H
HET NEDERLANDS ZUIVELBUREAU RIJSWIJK (Z.H.)
minstens onzijdig zouden houden,
werd door de feiten gelogenstraft.
Het is ongeveer 30 jaren later in
de geschiedenis en in Zierikzee is
men bezig de grondslagen te leg
gen voor de Sint Lievens Monster
toren, het is dus 1454.
Vierschaar werd gespannen
Naast al de drukte van het bou
wen was er op de 29ste juli van
dat jaar wel een bijzondere drukte,
omdat door de gra^ aldaar de
vierschaar werd ges'pannen, waar
bij tot de gedaagden behoorden,
Floris, Floriszoon van Haamstede
en zijn neven Floris en Aarnoud,
zonen van zijn oom Aarnoud, die
weliswaar heer van Moermond was
toch het kasteel Kraayenstein te
Burgh bewoonde. Zij hadden de
rechten van de graaf met voeten
getreden en deze zich zelf aange
matigd, waarmee zij de eer, die
gold als de „pool van het adellijk
leven" hadden veracht.
Hiervoor kregen zij dan ook hun
gerechte straf, want hun goederen
werden verbeurd verklaard en zij
zelf verbannen,
In het volgend jaar, op de llden
juni, werd dan ook de heerlijkheid
en baanderij van Haamstede ver
kocht voor 6000 Franse kronen aan
Lodewijk van Brugge.
Het goed werd evenwel genaast
door Jan Hodenpijl - zoon van
Vrouwe Elisabeth en Jan van Ho-
denpeil, die te Brouwershaven ge
sneuveld was - en aan hem opge
dragen.
Het is wel opmerkelijk dat van
geen der heren van Moermond een
verbanning, noch een sneuvelen te
Brouwershaven, bekend is: even-
in een verbeurdverklaring van hun
goederen.
Het is niet te ontkennen dat het
heel moeilijk is om een juist be
grip te krijgen van de toestanden
die toen op ons eijaftfl „freersten.
Wanneer al deze feiten worden
overzien en gerangschikt, zou de
veronderstelling kunnen worden
gemaakt, dat er toch een opmer
kelijk verschil heeft bestaan tus
sen het geslacht Haamstede, waar
van een deel Moermond en het an
dere Haamstede heeft bezeten.
Dit verschil moet eertijds ook
duidelijk af te lezen zijn geweest
van de bevolking der twee nabu
rige heerlijkheden.
(1358) door graaf Willems broeder,
Albrecht, begenadigd en beleend
met de verbeurd verklaarde goede
ren van Jan Zuurmond (zie boven)
's graven oom.
Na deze eerste verbeurd verkla
ring schijnt het een poosje rustig
tezijn geweest in het kasteel, maar
dit kon niet lang zo blijven. Floris,
Janszoon, heer van Haamstede, was
aanvankelijk in de goede richting,
wat aangenomen mag worden uit
het feit, dat hij verschillende hoge
ambten heeft bekleed. In 1401 werd
hij burggraaf van Zeeland en 22
april 1409 baljuw van Zierikzee.
Geheel anders was het in 1421,
toen hij werd verbannen en zijn
goederen werden verbeurd ver
klaard. Ook deze heer had het
voorrecht dat hij onder een latere
vorst, in 1427 door Philips de goede
ineer werd hersteld en zijn ver
beurde goederen hem werden terug
gegeven. Lang kon echter het ge
slacht te Haamstede niet kabel
jauws blijven, indien zij dit zelfs
bij de teruggave van hun goederen
al ooit geweest waren.
Wanneer dan ook in de aanvang
van het jaar 1426 een grote strijd
door de derde man van Jacoba van
Beieren werd voorbereid om ge
heel Zeeland te veroveren, staan
de leden van het geslacht Haam
stede, die te Haamstede wo
nen, aan de zijde van Humprey
van Gloucester en betalen op 13
januari 1426 de hoogste tol die door
mensen kan worden betaald, het
offer van hun leven.
Strijd tussen Den Osse
en Scharendijke
In deze zware strijd, die werd
uitgevochten tussen den Osse en
Scharendijke, waar later het Hei
lig Kruis heeft gestaan, heeft het
leven gekost van Raas Janszoon
van Haamstede, vroeger baljuw
van Middelburg en van Brouwers
haven; van Costijn, Raaszoon van
Haamstede, die 3 januari 1409 het
baljuwschap had verkregen, be
nevens de man van Elisabeth, Flo-
risdochter van Haamstede, Jan,
Dirkszoon van Hodenpijl. Van de
laatste twee is het bekend,,dat ook
hun goederen werden mycrbeurd
verklaard, maar ook dat Vrouwe
Elisabeth deze op 24 juli 1426 te
rug kocht voor 2000 schilden.
De veronderstelling dat de Haam-
stede's nu wel iets zouden hebben
geleerd en zich voortaan toch wel
ZEIST. In het cursusjaar van het
voorbereidend hoger en middelbaar
onderwijs, dat deze zomer afliep,
is het percentage „onbevoegd" ge
geven lessen opgelopen tot 23,5. De
ze vaststelling is gisteren gedaan
door de voorzitter van de algeme
ne vereniging van leraren bij het
V.H.M.Ö., drs. P. van Houte, tijdens
de algemene vergadering der ver
eniging.
BRUINISSE
Zaterdagavond concerteert bij
gunstig weer „Oosterland's Fanfa
re" in de tent
Burgerlijke Stand
Zierikzee
Overleden: 23 aug. Lena Lam-
merse, 79 jaar, wed. van Machiel
Jan Constandse. 23 aug.: Cornelis
Adriaan de Looze, 87 jaar, wedn.
van Pieternella de Blok.
SPORT
KORFBAL S.D.K.B.
Renesse-WIK II 9-2
De .kampioenen van,d,e. 3e klas A
hebben zich wel op overtuigende
wijze de meerdere getoond over
hun collega's van de 3e klas B.
Voor de rust zag het er echter he
lemaal niet naar uit, dat de duin
bewoners op zo overtuigende wijze
de zege zouden behalen. WIK bood
uitstekend partij, waarbij het zich
zelf goede kansen wist te schep
pen. Uit een doorloopbal wist Jac.
Dorreman reeds direkt na het be
gin zijn club de leiding te geven,
maar eer er 5 minuten waren ver
streken, bracht H. van Lange-
raad de balans weer in evenwicht
(1-1). Met een uitstekend schot
slaagde K. Viergever er in WIK
de leiding te geven (1-2). Renesse
nam hierna het heft in handen en
al spoedig hierna was het J. Da
lebout die de gelijkmaker wist te
scoren. Er ontwikkelde zich nu een
gelijk opgaande strijd, waarbij mej.
M. Geleijnse kort voor rust er in
slaagde Renesse de leiding te ge
ven. Na de hervatting speelde Re
nesse een klasse sterker dan de
groen-witten. Reeds vrij spoedig
bracht J. de Vrieze de stand op 4-2
waarna Jac. Dorreman met twee
fraaie treffers de score opvoerde
tot 6-2. Hierna was het de beurt
aan J. Dalebout om twee maal de
korf te doorboren (8-2), waarna ten
slotte J. de Vrieze uit een sti*af-
worp de eindstand op 9-2 bracht.
VOETBAL
Zierikzee I-Renesse I
Vele voetballiefhebbers wachten
met ongeduld op de opening van
het nieuwe voetbalseizoen. Welnu,
a.s. zondag reeds kunnen zij hun
hart ophalen in het sportpark
.Bannink" te Zierikzee waar Zie
rikzee I een vriendschappelijke
wedstrijd zal spelen tegen Renesse
I. Voor beide ploegen uitermate
nuttig, als voorbereiding van de
competitie, die voor Zierikzee
reeds aanvangt op 6 september met
een uitwedstrijd tegen RCS I. Re
nesse. fcéftft nog een week speling,
op 13 september komt deze ploeg
in het veld te Fijnaart tegen Kaaise
Boys.
X X
X -
Scliouwen-Duivelandse Sportspiegel
•j'
Ir. Duns-bcker iru definitief voor dc West-Brabanders. Na
V
opening sportterrein speelt Burgh tegen SDKB-twaalftal.
Zierikzee organiseerde uitstekend geslaagd voetbal toernooi.
X Zondag a.s.: Renessc-Zierikzec op „Bannink".
KORFBAL. Zoals verwacht heeft
het SDKB-team geen kans gezien
zich de meerdere te tonen over het
W.-Brabants twaalftal. Met 5-2
moesten zij aan het kortste eind
trekken nadat zy bij de rust reeds
met 4-0 hadden achter gestaan. Na
de rast slaagde H. Braam er in de
achterstand tot 4-2 te verkleinen
waarna ten slotte de W.-Braban-
ders de eindstand op 5-2 brachten,
waardoor zij thans definitief in het
bezit zijn gekomen van de Ir.
Duns-beker. De wedstrijd tussen
Renesse en WIK II, de kampioenen
van de 3e klas A en B, eindigde in
een ruime 9-2 overwinning voor
Renesse, waarmee de weg naar de
2e klas voor de rood-witten thans
vrij is. In de 3e klas B verloor ME-
VO II thuis met 3-0 van DES II.
Hedenavond komt MEVO II thuis
tegen DSS II in het veld, waarbij
wij de bezoekers de beste kansen
geven. Morgenmiddag speelt MEVO
op het sportpark tegen KIK uit
Stembergen. De thuisclub heeft,in-
deze wedstrijd wei-eenkans revan
che te nemen voor de-, te Steenber
gen geleden nederlaag. ..Ter gele
genheid van de opening van het
sportterrein speelt Burgh morgen
middag een wedstrijd tegen hel
SDKB-twaalftal. Naar wij ver
wachten zal er in de Westhoek voor
deze ontmoeting zeker de nodige
belangstelling bestaan.
VOETBAL. Jl. zondag organi
seerde Zierikzee een uitstekend ge
slaagd toernooi, waarbij de reser
ves van de organiserende vereni
ging op verdiende wijze de le prijs
in de wacht wisten te slepen. Mor
genmiddag spelen Burgh I en II,
na de opening van het sportterrein
een vriendschappelijke wedstrijd
tegen de elftallen van Noordwijk I
en II. Duiveland benut de laatste
zaterdag voor de competitie begint
met het spelen van een wedstrijd
tegen 's-Heer Hendrikskinderen op
haar terrein. Zondag komen de
twee KNVB-verenigingen van ons
eiland te Zierikzee tegen elkaar in
het veld. Hoewel Renesse zeker zijn
best zal doen de rood-zwarten zo
goed mogelijk partij te geven zal
het toch wel geen kans zien, ge
zien de geringe aktiviteit welke tot
nu toe is getoond ,om het de thuis
club erg lastig te malden. Burgh I
en II nemen deel aan de door de
v.v. Robur te Goes georganiseerde
seriewedstrijden. De verdere deel
nemers aan dit toernooi zijn: Ro
bur,, Hontenisse en Patrijzen. Brou
wershaven gaat met twee elftallen
le Kruiningen vriendschappelijke
wedstrijden spelen tegen de club
van die naam. MEVO gaat morgen
middag een vriendschappelijke
wedstrijd spelen bij en tegen Smer-
diek.
Voor de zeer vele blijken van
belangstelling, ontvangen bij
onze 40-jarige echtvereniging,
zeggen wij u allen onze harte
lijke dank.
JOH. v. d. LINDE
JOH.a L. A. v. d. LINDE-
v. d. LINDE
en familie
Di-eischor, „Willemshoeve"
28 augustus 1959
Voor de vele bewijzen van
deelneming, betoond na het
overlijden van onze geliefde
moeder, behuwd- en groot
moeder
KRINA CLAZINA JUMELET-
v. d. BERGE
betuigen wij onze oprechte
dank.
Uit aller naam:
D. D. JUMELET
Bi-uinisse, augustus 1959
Schipperslaan 16
Voor de zeer vele blijken van
deelneming, na het overlijden
van onze lieve dochter, zuster,
tante en nicht
NEELTJE DE RONDE
echtgenote van
Leendert Rokus Mol
betuigen wij onze hartelijke
dank.
Namens allen:
J. DE RONDE-KLOOTE
Sint Philipsland, 28 aug. 1959
Vliegen op de koeien
Doodt en verdrijf ze met
VEECIDE
het vei'dunbaar vliegendood
voor directe bespuiting
f 3,35 per flacon
Het speciaaladres:
G. J. WILBRINK
Korte St. Janstraat, Zierikzee
G.V. „OLYMPIA"
ZIERIKZEE
Maandag 31 augustus a.s. be
ginnen de lessen weer.
Verder loopt ieder lid mee
in de optocht „Zeeland presen
teert" op vrijdag 4 september.
Aantreden om 18 uur 30 in
turncostuum op het Kerkplein.
Geeft de kou
geen kans
KOLEN of OLIESTOOK
Convectors
Haarden
Kookkachels
Nieuwste modellen en kleuren,
voor grote en kleine vertrekken
Vakkundige plaatsing
en reparaties
E. SAMAN, Zierikzee
Oude Haven 8
Sint Domusstraat 108
REMINGTON
ROLLECTRIC
scheerapparaten
nu f 76,50
vanaf 1 oktober f 86,50
Koop NU bij
Radio Weltevreden
telefoon 2805 Zierikzee
Officiële Remington repa
ratie-inrichting voor
Schouwen-Duiveland
Vlaggen
Vlaggestokken
Stokkcnhouders
Fa. Frans Koevoets
Sint Domusstraat 14 en 24
Telefoon 2334 Zierikzee
-S
i-
-
door regelmatig te
adverteren in de
