'ASPRO' Naar de grenzen van het heelal Hoe zit dat ^scherm Uw gezin met ♦ASP»°] DE JUFFER VAN 'tHOOGE ZIERKZEESCHE NIEUWSBODE maandag 2 juni 1958 no. ibms Er bestaan honderden triljoenen zonnestelsels als het onze, met andere werelden en andere wezens Wanneer wij op een heldere avond naar boven kijken, dan zien wij het uitspansel met de maan en de vele sterren. Wie wel eens door een kijker heeft gekeken, weet dat er nog veel meer sterretjes te zien zijn en wanneer wij ons hier even in verdiepen komt vanzelf de vraag naar boven: als ik steeds een ster ker kijker neem, hoeveel sterren kan ik dan zien en waar is het eind? Slaan wij een blik door een machtige telescoop van een der ob servatoria, dan ontdekken we enorme sterrennevels en dan begint het ons eerlijk gezegd te duizelen. Grote geleerden hebben uitge maakt, dat er duizenden van die nevels bestaan. Sommige behoren tot ons melkwegstelsel, andere tot geheel afzonderlijke groeperingen van sterren en planeten, die met onze zon en aarde niets te maken hebben, maar aan andere wetten gehoorzamen en om nog onbeken de middelpunten draaien. Andere werelden, andere grenzen Dat is een wonderlijke wereld en alles wat de geleerden nog meer ontdekten, was nog veel wonder lijker en geheimzinniger. Het blijkt zelfs mogelijk te zijn, dat ver van ons vandaan, ergens op andere we reldbollen in omvangrijker zonne stelsels dan het onze, ook mensen en wie weet nog hoger ontwikkelde wezens wonen. ,Ons eigen zonnestelsel is zo lang zamerhand wel uitgeput terrein voor de vorsende wetenschap. De maan, de zon, de overige planeten zijn alle verkend, centimeter voor centimeter afgetast, begluurd, be keken en dagelijks gecontroleerd. Men weet wat er in de grond zit, welke elementen voorkomen, wat voor vegetatie er al dan niet aan wezig is, we kennen de zwaarte kracht, luchtdruk, vochtigheids graad, temperatuur, omwentelings snelheid, voortbeweging en wat al niet meer nauwkeurig. Maar buiten dit wereldje van om elkaar draaiende en tollende bollen bevinden zich weer andere systemen. Goed bekijken kunnen we die nog niet, want in de teles copen vertonen dergelijke stelsels zich - ook omdat ze zo ver van de aarde verwijderd zijn - als vage nevels en slierten sterren. Kleine lichtpuntjes op de reusachtige spie- gels der observatoria. Zij zijn dui zenden en tienduizenden malen zo ver van ons verwijderd als de ster ren van ons eigen zonnestelsel. Fantastische snelheden Deze extra-galactische nevels, zo heten de niet tot ons zonnestelsel behorende sterrenvelden, zijn van heel andere geaardheid dan de ga lactische (galactisch betekent: deel uitmakend van ons melkwegstel sel). Feitelijk is het gehele heelal gevuld met extra-galactische ne vels, dus met afzonderlijke sterren, zoals wij zouden denken. Om nu een flauwe indruk te krij_ gen van de grootheid van het heelal moeten we weten, dat dergelijke sterrenvelden miljoenen lichtjaren van ons en van elkaar verwijderd zijn. Een lichtjaar is de afstand, die het licht in een jaar aflegt. De snelheid van het licht bedraagt liefst 300.000 kilometer per seconde, denkt u dit eens in! Eén lichtjaar is dus 365 x 24 x 3600 seconden x 300 duizend kilometer. Rekent u het even uit! Nu ontdekte dr. Hubble van het beroemde Mount Wilson Observa torium in Californië, dat al die stel sels zich met een razende snelheid door het wijde, onafzienbare heelal voortbewegen. Dus niet alleen wen telen de planeten net als onze, aar de om haar eigen as en draaien zij volgens een bepaald systeem om elkaar en om een bepaald middel punt in haar stelsel, maar ook zo'n stelsel, een complete samenhang van werelden, manen, zonnen met bijverschijnselen als kometen, me teoren, ringen enzovoort, vliegt met ontzagwekkende vaart door de ruimte. Wordt het heelal groter? Eén nevel in 1934 ontdekt en zo om en nabij 220 miljoen lichtjaren van ons verwijderd, stormde daar ergens in de verste verten met een vaart van 38.000 kilometer per se conde naar nog „onbekendere" vraagtekens. Hoe verder de geleerden het heelal afzochten, hoe vreemder ver schijnselen ze constateerden. Het is voor hen een kleinigheid om de snelheid van een ster of nevel te berekenen. Nu bleek, dat al die ex tra-galactische nevels in tomeloze vaart van ons vandaan snellen. Deze nevels moeten ergens blij ven en het feit dat ze alle uit elkaar gaan wijst er op, dat de kosmische ruimte groter wordt. Vergelijkt men het met een ballon, dan komt het er op neer, dat de afmetingen in d© ballon steeds groter worden, waardoor deze nevels zich van ons schijnen te verwijderen. De ballon zou dus voortdurend opgeblazen worden. Zo berekende men, dat over 1.300.000.000 jaar deze ruimte al tweemaal zo groot geworden moet zijn. Maar hoe klein het begonnen is weet niemand. Een typisch verband Na deze beschouwing rijzen an dere vragen. Want sinds we weten, dat moleculen bestaan uit zonne- stelsels-in-het-klein, sinds we de atomen konden volgen in hun baan en sinds we ontdekten, dat ook dit atoom weer bestaat uit kleinere deeltjes, die precies een zonnestel sel vormen, blijkt de gehele mate rie op deze wijze aan elkaar te hangen De stof bestaat uit moleculen, die als planeten om een vaste kern draaien en die stof bevindt zich weer op de wereld, die zelf weer deel uitmaakt van een zonnestelsel. En ons melkwegsysteem is weer een nietig deeltje van het heelal, waarin onnoemelijk veel van der gelijke stelsels in onbegrijpelijke snelheid volgens bepaalde banen voortsuizen. iMen vraagt zich dan af, gaat dit zo verder en bouwen de zonnestel- seds tezamen weer moleculen van een ondenkbaar grote stof, die zich bevindt op een totaal ondenkbare „wereld", welke op haar beurt deel uitmaakt van een stelsel en daar mee voortgaat in een nog groter heelal, enzovoorts? Raadsels? De wetenschap staat nog voor een onoplosbaar raadsel. Wij mensen kunnen dit vraagstuk niet in voor ons denkbare begrippen bevatten, dus ook niet uitwerken. Hoogstens kunnen we veronderstellingen ma ken, maar dat is zeer riskant, want bij elke nieuwe ontdekking in de sterrenwereld tuimelen verschillen de bestaande hypothesen van hun voetstuk af. Dan moet er weer een nieuwe theorie opgebouwd worden. Dr. Hubble nam als steekproef van een willekeurig deel van het heelal 1283 hemelfoto's en ontdekte zo maar even 44.000 nevelsEr kunnen dus honderden triljoenen zonnestelsels bestaan, met zon, aar de en andere planeten. Maar ook: met leven op die planeten! Wie weet wat zich daar op het ogenblik afspeelt: wezens- wellicht nog hoger ontwikkeld dan wij - en oorlogen nog gruwelijker dan hier ofeeuwige vrede! Van Nelle bestellen (I.M.) A. Roland Holst ridder Ned. Leeuw 's-GRAVENHAGE. De dichter A. Roland Holst, die vorige week zeventig jaar is geworden, is be noemd tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De minis ter van Onderwijs, Kunsten en We tenschappen, mr. J. M. L. Th. Cals, heeft hem in zijn woonplaats Ber gen (N.H.) de bij de onderscheiding behorende versierselen uitgereikt. De kaalhoofdigheid Twintig kaalhoofdige een- y eïige tweelingen hebben zich X beschikbaar gesteld voor de proeven van de Amerikaanse haardeskundige Lynn Akers, die wil trachten binnen een jaar op het hoofd van één Ij. van elke tweeling haar te laten groeien om te bewijzen X dat kaalheid niet erfelijk is. Nieuwe aardappelen DRUNEN. Op de veiling te Dru- nen zijn de eerste nieuwe aardap pelen van dit seizoen aangevoerd. De aanvoerder was A. C. Kuipers uit Heusden. De handel betaalde voor deze uit zonderlijk vroege primeur f 0,79 tot f 0,84 per kilo. Van Nelle bestellen (I.M.) Koffie-textiel en textiel-koffiestrijd loopt af 's-GRAVENHAGE, 30-5. De ge zamenlijke organisaties van krui- deniers, textielhandelaren en ver kopers van huishoudelijke artike len, glas, aardewerk enz. hebben aangekondigd de strijdbijl in de textiel-koffiekrijg te gaan begra ven. Na afwikkeling van contrac ten en het ruimen van voorraden zal het gezamenlijk inkoopbureau koffie en thee van de handelaren in textiel en huishoudelijke waren de activiteiten staken. Men hoopt dit binnen twee maanden te doen. De kruideniersorganisaties hun nerzijds zullen alle betrokken aan geslotenen in hun branche alsook niet-aangeslotenen, filiaalbedrijven, coöperaties enz. pogen te bewegen af te zien van het tegen inkoops prijs cadeau geven van lakens, slo pen en andere textielwaren bij aan koop tegen vooraf bepaalde bedra gen. Het loon- en prijsbeleid in de landbouw 's-GRAVENHAGE, 30-5. Het lid van de Tweede Kamer de heer Vre- deling had in verband met het loon- en prijsbeleid in de landbouw aan de regering nadere toelichting ge vraagd op het in onderling verband blijven bezien van de doorbereke ning van de eigenaarslasten in de garantieprijzen voor landbouwpro- dukten; het aanvaarden van de werkclassificatie als basis van het loonbeleid in de landbouw; een eventuele verhoging van de marge voor de melkslijters. De heer Vondeling heeft, mede namens de ministers Zijlstra en Suurhoff geantwoord, dat met het in onderling verband blijven be zien wordt bedoeld, dat bij de na dere overweging in de loop van het jaar van de gevolgen voor de prij zen van één der drie punten ook die van de beide andere opnieuw zullen worden bezien. Het feit, dat dit jaar, ondanks de voor een dee] van de landbouw slechte vooruitzichten en ondanks de werkloosheid van vele landar beiders, welke vooral van structu rele aard is, de werkclassificatie is aanvaard, is een duidelijk teken, dat de regering bijzondere aan dacht heeft voor de beloning van de landarbeiders. Kamp Budel gesloten BUDEL. De legerplaats Budel is gesloten als opvangcentrum voor gerepatrieerden uit Indonesië. In totaal heeft men hier, sinds de re patriëring op grote schaal begon, 8500 mensen opgevangen en tijde lijk gehuisvest, voordat zij elders een woning kregen of werden on dergebracht in een contractpension. Er worden nu geen grote groepen repatrianten meer verwacht en daarom heeft de regering besloten een opvangcentrum te stichten van geringere omvang, waar de mensen ook slechts een dag zullen moeten blijven, voordat zij een plaats krij gen in een contractpension. Op dit ogenblik zijn alles bijeen nog onge veer 1000 mensen onderweg van In donesië naar Nederland. Van de 13.000 Nederlanders in Indonesië zal in de loop van de komende maanden waarschijnlijk de helft nog naar Nederland komen. Van Nelle bestellen (I.M.) Van Nelle bestellen (I.M.) De regering-Bandaranaike heeft het Ceylonese parlement voor een speciale bijeenkomst op vier juni a.s. bijeen geroepen ter bespreking van de wanordelijkheden, die zich in de afgelopen dagen op Ceylon hebben voorgedaan als gevolg van botsingen tussen Tamils en Singa- lezen. De ongeregeldheden zijn be gonnen na een meningsverschil tus sen deze twee Ceylonese bevol kingsgroepen over een taalkwestie. met de menselijke beschaving 1 Wanneer men goochelt met grote getallen is het de meeste mensen niet vergund inzicht in zaken te krijgen. Daarom zullen we de omstreeks 500.000 jaar, dat de mens op aarde rondwandelt, voor de duidelijkheid tot een tiendui zendste verkleinen dus 50 jaar. In deze tijdschaal had de mens dus 50 jaar nodig om op te klimmen van primitieve mens tot het „be schaafde" individu van heden, heerser over de wereld. De eerste tientallen jaren van zijn bestaan bracht de mens in zijn primitieve vorm door in Afrika pn Azië. Ongeveer een acht jaar geleden werd Europa vanuit Azië bevolkt door een ras, dat wij Homo sa piens noemen. Deze mensen waren nog primitief en gebruikten vuurstenen werk tuigen. Ongeveer acht maanden geleden werden door een zeer ontwikkeld volk de eerste pyramlden ge bouwd in Egypte. Omstreeks twee en een halve maand geleden waren de Romei nen de grote heersers over Euro pa en het cultuurvolk van de wereld. Zeven weken geleden begon de grote volksverhuizing en een maand geleden deden de Noor mannen hun invallen. Plus minus veertien dagen geleden ontdekte Columbus Amerika en een paar dagen later gingen wij de tachtigjarige oorlog in. Een week geleden beleefden we onze Gouden Eeuw om na een paar dagen Napoleon te zien verschijnen, die binnen een paar uur weer van het toneel ver dween. Niet langer dan een dag geleden kregen we de beschikking over honderden fantastische zaken, die we nu als de gewoonste zaak van de wereld beschouwen, zoals trein, fiets, auto, radio, televisie, het vliegtuig, penicilline, nylon en de atoombom. Wat zal morgen brengen? Ter vermindering van de spanningen, als bijdrage tot het herstel van vertrouwen tussen de staten en het wegnemen van de we derzijdse vrees voor een verrassende aanval hebben de V.S. in de Veiligheidsraad de instelling van een inspectiezöne in het Noordpoolgebied voorgesteld. Alle leden van de Raad stemden voor - alleen de Sowjet-Unle verklaarde zich tegen. - Op de foto zien wij de Amerikaanse afgevaardigde Henry Cabot Lodge aan de hand van een kaart van het betreffende gebied een uit leg geven. Van Nelle bestellen (I.M.) 500.000 balen katoen ROTTERDAM, 31-5. Op 11 iuni zal met het s.s. „Rijndam" van de Holland-Amerika Lijn de 500.000ste baal katoen sinds mei 1945 in ons land worden aangevoerd. Dit voor Rotterdam zo belangrijke feit zal met een aantal festiviteiten gepaard gaan, waarvan we noemen het ont schepen van deze baal door de „maid of cotton", de Amerikaanse studente Jean Carter, gekozen door Amerikanen uit de staten, welke samen de z.g. „cotton belt" vormen. Deze 20-jarige studente uit Atlanta, die Engels studeert aan de „Van- derbilt universiteit", vertegenwoor digt derhalve dertien miljoen men sen. Behalve Rotterdam bezoekt ze nog plaatsen in andere landen, zo dat zij een reis van in totaal 50.000 mijl moet maken gedurende zes maanden. Van Nelle bestellen (I.M.) APELDOORN. De Apeldoornse politie heeft een goede vangst ge daan met de aanhouding van vijf Amsterdammers, die zich schuldig hebben gemaakt aan een grote serie inbraken in Apeldoorn en omgving. ZWOLLE. De 42-jarige landarbei der J. Wiffers te Luttelgeest in de N.O.-polder is door de bliksem ge troffen en gedood. W. maakte deel uit van een groepje van 6 man, dat op een land aan de Staartweg bezig was aardappelen te wieden. Drie van hen werden door de bliksem tegen de grond geslagen, maar twee van hen mankeerden .niets. Het slachtoffer laat een vrouw en twee kinderen achter. NIJMEGEN. De Nijmeegse re cherche heeft de 35-jarige penning meester van de afdeling Nijmegen van een landelijke bedrijfsbond ge arresteerd. Hij wordt er van ver dacht in een half jaar tijds gelden die hij aan het hoofdbestuur had moeten afdragen, ten bedrage van f 6600, te hebben verduisterd. Hij zou dit geld in eigen huishouding hebben opgemaakt. Russisch krediet voor Finland LONDEN. De Sowjet-Unie heeft er in toegestemd aan Finland een langlopend krediet te verstrekken van 450 miljoen roebel ten behoeve van de economische expansie van Finland, zo maakte radio-Moskou vrijdagavond bekend. In de uitzen ding werd het Russisch-Finse com muniqué aangehaald, dat vrijdag te Moskou werd ondertekend aan het eind van het bezoek van de Finse president, Urho Kekkonen, aan de Sowjet-Unie. De besprekingen zullen worden geopend, zodra de Finse regering concrete voorstellen daartoe zal doen. Van Nelle bestellen (I.M.) m Een Dakota van Air France met 14 mensen aan boord is in Algerië neergestort. Volgens iemand van de maatschappij ziet het er naar uit dat er overlevenden zijn. Het vlieg tuig was verhuurd aan de militaire autoriteiten in Algiers. De inzitten den waren tien militairen, de be manning van drie en een vertegen woordiger van Air France. De buitenlandse corresponden ten in Singapore maken zich onge rust over de verdwijning van hun collega James Mossman, de 28-ja- rige correspondent van de „Daily Mail" in Londen en de „Morning Herald" in Sydney, die op 3 mei uit Singapore vertrok op weg naar Ce lebes en van wie niets meer werd gehoord. DE TOESTAND IN LIBANON Nieuwe hevige gevechten tussen regerings troepen en opstandelingen Leger is de toestand meester BEIROET, 30-5. Er hebben zich vrijdag nieuwe, hevige gevechten tussen regeringstroepen en opstan delingen voorgedaan in de noord- Libanese stad Tripoli. Het leger zou hierbij van pantserwagens gebruik hebben gemaakt. Volgens vrijdagavond te Beiroet ontvangen berichten is het leger de toestand volkomen meester, ook al worden er nog schermutselingen geleverd. Omtrent 't aantal slacht offers konden nog geen betrouw bare cijfers worden verkregen. ffn de nacht van donderdag op vrijdag heeft te Tripoli een felle uitwisseling van schoten plaats ge vonden tussen regeringstroepen en opstandelingen, die hun stellingen in het oude stadsgedeelte poogden te verlaten. De rebellen moesten terugtrekken. De omvang van hun verliezen is nog niet bekend. De Libanese legerleiding heeft medegedeeld dat legereenheden, die door vliegtuigen werden gesteund, vrijdag hun zuiveringsoperaties in zuid-Libanon voortzetten. De rege ringstroepen hebben donderdag jl. stellingen der opstandelingen in dit gebied opgerold. Van Nelle bestellen (I.M.) 3ERGUM. Te Bergum (Fr.) is de bijna 2-jarige Jacob Henk Snel achter de ouderlijke woning voor over in een afvoerput van het riool gevallen en door verstikking om het leven gekomen. De moeder vond het kind, dat zelf het deksel van het putje had gelicht, kort na het ongeval, maar geneeskundige hulp baatte toen niet meer. Ingezonden mededeling Kleine kwaaltjes kunnen vaak grote ongemakken worden. Laat het in UW gezin nooit zover komen. Doe als ik: „Neem 'ASPRO' in huis?" Zodra er in mijn gezin wordt geklaagd over hoofd-, kies- of keelpijn of over verkoudheid of moeheid, dan vlug 'ASPRO' en ons gezellige kringetje blijft een gezellig kringetje. 'ASPRO' helpt direct, houdt ons fit en vol i[lpA'yrr~J(r^' levensvreugde. Jo, 'ASPRO' doet meer 'aspro' utkntutëeï fit' II programma ..HERHALING Of VERZOEK over Radio Luxemburg (208 m.) Iedere zondagmorgen I0AS FEUILLETON door HENK VAN HEESWIJK Tonnie volgde de vrouw in huis, naar boven en op zijn kamer geko men, zette hij de zware koffer met een zucht neer. „Zo, hier kun je net zo lang bi vakkeren, als je zelf wilt. Ik ga nu naar beneden, want ik moet op m'n eten letten. We eten hier klokke twaalf. Dat is over een kwartiertje" „Ik ben met een minuut of tien weer beneden". „Maak het je maar gemakkelijk". Toen de vrouw weer vertrokken was, opende hij de kast en keek er in, waarna hij tevreden knikte. Ruimte genoeg voor zijn Meren. Hij maakte de koffer los en begon zijn kleren uit te pakken. Daarna trok hij een ander pak aan en waste zich aan het fonteintje. Tjonge, dat ze in zo'n afgelegen dorp als hier al waterleiding hadden De grote kerk sloeg twaalf uur, toen hij beneden kwam, alwaar hij welkom geheten werd door zijn gastheer. „Alles goed thuis?" „Jawel, meneer Rijneveld. Ook nog de hartelijke groeten van va der en moeder". „Dank je. En nog gefeliciteerd, hé? Tjonge, nu ben je meneer, hé? Architect. Toe maar. En wat ga je nu doen?" Tonnie ging zitten en stak een si garet op. „O, eerst eens uitrusten. De laatste maanden was de studie behoorlijk zwaar, gezwegen nog van het examen. Maar alia, we heb ben het gehaald. Ik denk zo in sep tember aan de slag te gaan. Van een paar firma's heb ik al aanbie dingen gehad en die waren werke lijk niet slecht. Ook van een grote bouwonderneming hier in de buurt. Ik maak me er voorlopig nog niet druk over. Eerst eens luieren en nietsdoen". Rijneveld knikte. „Je hebt nog gelijk. Nou, hier is het rustig en de omgeving is mooi: er zijn bossen en als je enkele kilometers wilt fietsen, kun je ook zwemmen in zee". Tonnie lachte een beetje. „Ik weet het nog wel van vroeger, hoe wel het al heel wat jaren geleden is, voor ik hier het laatst was". „Ja, dat denk ik ook. Je was toen een jaar of zestien, niet?" „Dat zal wel. Zo precies weet ik dat niet meer. Joke was nog op school". Op dit ogenblik komt de persoon in kwestie de deur in en Tonnie staat op. „Zo, zo", zegt het meisje, licht blozend, „dat is dus Tonnie Koen- ders, niet? Hoe maak je het?" Ze steekt hem haar hand toe. „Uitstekend. Tjonge, je bent een hele dame geworden. Ik zou je bij na niet herkend hebben". Ze lachte. „Kleine kinderen wor den groot, hé? Dat gaat zo in de wereld. Hoe is het thuis?" „Best, dank je. Ook nog de hal telij ke groeten". Vanuit de keuken klinkt een stem: „Joke, help je even?" „Joe"Ze gaat langs de jonge man heen en het is Rijneveld niet ontgaan, dat Tonnie zijn dochter belangstellend heeft gadegeslagen. En dat vindt hij niets bijzonders. De jongelui kennen elkaar al van af hun prilste jeugd. „En, hebben vader en moeder nogal schik in Utrecht?" „O ja. De zaak loopt goed. Maar moeder heeft wel eens een keertje heimwee naar hier". „Ja, geboortegrond trekt altijd". Even later zitten ze te eten en tij dens de maaltijd vertelt Tonnie van zijn ontmoeting, toen hij van het station naar Wilschoten fietste. „Kunt u zich voorstellen, dat ze zo'n grietje achter het stuur van een fonkelnieuwe wagen zetten? Ze had niet eens in de gaten, dat de benzinetank leeg was". Rijneveld schoot in een lach. „Zeker één van die vakantiegan gers uit Klokveen, Daar maakt de V.V.V, de laatste jaren heel wat re- klame, en niet zonder sukses". „Nou, ik kreeg het idee, dat ze in deze omgeving woont. Ik heb me behoorlijk voorgesteld, maar zij wilde haar naam niet noemen. Ze staat namelijk nog bij me in het krijt, ziet u?" en nu lacht hij. „Ze vroeg me, wat de kosten waren, en ik zei: een zoen". Rijneveld schoot in een lach en verslikte zich bijna in een aardap pel. „Dat is even een mopeen zoen. En gaf ze die niet?" Tonnie schudde zijn hoofd. „Ze zei: ik betaal te zijner tijd wel eens, maar toen ik protesteerde, en zei, dat ik haar niet kende, antwoord de ze: U kunt het nummer van mijn wagen noteren, maar als u in het dorp vertelt, dat u een jongedame in een lange pantalon ontmoet, hebt, gezeten in een nieuwe, blauwe sportwagen (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1958 | | pagina 5