Bommenede een van de verdronken
plaatsen van Schouwen-Duiveland
Eisenhower hoopt op aanvaarding
voorstel groter inspectiegebied
DE ZIERIKZEESCHEj£OURANT
DONDERDAG 8 AUGUSTUS 1957
No. 18202 113e jaargang
ZIERIKZEE SCHE®NIEUWSBODE
ABONNEMENTEN EN ADVERTENTIES:
Prijs per 3 maanden bij vooruitbetaling f 4.15, per week
32 cent. Losse nummers 10 ct. - Verschijnt maandag,
dinsdag, donderdag en vrijdag. - Advertentieprijs
15 cent per mm. - Succesjes (max. 15 mm.) 11,- per stuk.
WAARIN OPGENOMEN'
1797* 1899-'-
REDAKTJE EN ADMINISTRATIE:
Lange Nobelstraat 6, Zierikzee, Postbus nr. 1, Tel. 32é
na 18.00 uur tel. nr. 575, Girorekening nr. 137677
Uitgave: N.V. Drukkerij vJh. Lakenman Ochtman,
Zierikzee - Redakteur: M. J. BIJ DE VAATE - Tel. 309.
Het gaat om vestiging wederzijds vertrouwen
Washington, 7-8. Pres. Eisenho
wer heeft woensdag op ztfn pers
conferentie verklaard dat als Rus
land ingaat op het westelijk voor
stel voor het grotere inspectiege
bied, dit de grootste straal hoop
zou zyn die dit donkere onder
werp sedert z(jn entree in het
Witte Huis oplicht.
Hij voegde eraan toe dat Ame
rika in de ontwapeningsbespre
kingen nimmer iets zal doen dat
tegen Japans nationale soevereine
rechten indruist. Dit zei hij naar
aanleiding van een vraag over de
Japanse bezorgdheid dat opne
ming van de Koerillen in een of
ander inspectieschema tot een
voortdurende Russische bezetting
van deze eilanden zou leiden.
Eisenhower betoogde dat enige
groei van het wederzijdse ver
trouwen onontbeerlijk is. Op een
vraag waarom de westelijke voor
stellen voor een inspectiezone niet
elke basis omvatten van waaraf
een verrassingsaanval kan worden
begonnen, antwoordde hij de V.S.
V.S. en hun Navo-bondgenoten
mooi werk hadden geleverd door
het over een serie ontwapenings
voorstellen eens te worden en die
aan de Sowjet-Unie voor te leg-
Frankrijk bezuinigt 600
miljard frank
PARIJS, 7-8. - Premier Bourges-
Maunoury heeft na besprekingen
met zijn minister van Financiën,
Gaillard, en die van Defensie, Mo-
rice, meegedeeld, dat er volledige
overeenstemming is bereikt over
het plan van Gaillard voor sober
heid en bezuiniging. Zoals bekend
had Gaillard aangekondigd, dat hij
zou aftreden als zijn program niet
zou worden aanvaard.
„Alles is geregeld, wij zijn het
over een eerste fase eens gewor
den", zo verklaarde minister Gail
lard na de bespreking. „Wij hebben
alle noodzakelijke besnoeiingen -
d.w.z. 600 miljard frank - aange
bracht.
OLIVER HARDY
overleden
North Hollywood Californië, 7-8.
Oliver Hardy, de „lijvige" helft
van het Amerikaanse filmkomie-
kenpaar Laurel en Hardy, is
woensdag overleden. Hardy is 65
jaar. Hij heeft in september j.l.
een beroerte gehad en is sinds
dien bijna geheel verlamd geble
ven. Het samenspel van Hardy en
Laurel dateert van 1927. Zij zijn
in meer dan tweehonderd films
opgetreden.
De 69-jarige Heemsteedse me
vrouw M. J. Mutsaers, die maan
dagmorgen bij het oversteken van
de Wagenweg te Haarlem door
een auto uit Lisse werd aangere
den en met een hersenschudding
in het diaconessenhuis is opgeno
men, is gistermiddag aldaar over
leden. Vermoedelijk heeft de dame
bij het oversteken onvoldoende op
het van links komende verkeer
gelet.
gen. Hij verklaarde dat er natuur
lijk vele bases in communistisch
China liggen, maar dat ook deze
niet in de voorstellen vervat wa
ren. Dit zou de toestand slechts
verwarder maken en het was niet
essentieel voor het eerste stadium:
vestiging van wederzijds vertrou
wen.
De president zei voorts dat zijn
recente opmerking over een mo
gelijke uitwisseling van bezoek
van Zjoekof en Wilson, de Ame
rikaanse en Russische ministers
van buitenlandse zaken, hypothe
tisch was geweest, hij had het on
derwerp niet zelf aangesneden,
maar er was slechts naar de mo
gelijkheid gevraagd.
Nederlandse in Helgië
omgekomen
VERVIERS, 7-8. - Woensdag reed
een groep van vijf jonge Neder
landse toeristen uit Beers (Noord-
Brabant) in de richting van Jalhay.
Drie lieten zich door een vracht
auto voorttrekken. Te Vervifon-
taine aangekomen, versnelde het
voertuig zijn vaart en de fietsers
lieten het los. De 20-jarige mej.
Petronella Peters verloor de macht
over het stuur van haar fiets en
kwam te vallen. Zij liep een sche
delbreuk op en bezweek korte tijd
daarna.
Veldtocht mogelijk met Britse steun
Sultan van Muskat rukt op tegen hoofd
kwartier van Iman
MANAMAH, 7-8. - Eenheden
van de sultan van Maskat hebben
woensdag op hun met Britse
steun ondernomen veldtocht tegen
Imam van Oman het dorp Izz
zonder strijd bezet. Dit dorp ligt
24 kilometer van het ronde fort
van Nizwa, het hoofdkwartier van
de Imam.
De bevelhebber van de strijd
krachten van de sultan en de Brit
se eenheden, brigadegeneraal Ro
bertson, zei voor het begin van de
operatie, dat Britse militairen geen
enkele stad of dorp zullen binnen
trekken. Deze expeditiemacht be
staat uit het leger van de sultan
met Britse officieren, Arabische
eenheden van het Britse leger en
mannen van een Schots regiment
infanterie.
Enorm bedrag voor vrij
making Suez-kanaal
LONDEN, 7-8. - De Internatio
nale Kamer voor de Scheepvaart,
die woensdag te Londen bijeen
kwam, heeft bekend gemaakt, dat
zij zich uiterst krachtig zal verzet
ten tegen elke poging om de kos
ten van vrijmaking van het Suez-
kanaal te doen dekken door een
toeslag op de scheepvaarttarieven.
In de kosten tot een bedrag van
10.882.000 dollar is tot dusver voor
zien door leningen, die door tien
scheepvaartlanden verstrekt wer
den. De Verenigde Naties voeren
op het ogenblik besprekingen over
de terugbetaling van deze leningen.
De Kamer is van mening, dat de
gebeutenissen, die geleid hebben
tot de versperring van het kanaal
en de opruimingswerkzaamheden
noodzakelijk maakten al even wei
nig door de scheepvaart veroor
zaakt zijn als door enige andere in
dustrie.
Aan de gehouden besprekingen
werd deelgenomen door vertegen
woordigers uit Denemarken, Frank
rijk, Duitsland, Griekenland, Italië,
Nederland, Noorwegen, Zweden,
Zwitserland, de Verenigde Staten
en Engeland.
Russische meesterspion in Brooklyn
(V.S.) in arrest
Microfoto's in munten, pennen en oorringen
NEW YORK, 7-8. - Een te Mos
kou geboren inwoner van de Ame
rikaanse stad Brooklyn, Rudolf
Abel, is woensdag aangeklaagd
wegens spionage voor de Sowjet-
Unie. Volgens Amerikaanse amb
tenaren is Abel een kolonel van
de Russische geheime dienst, die
zich voordeed als kunstenaar. De
man zou aan ht hoofd van de Rus
sische spionage in de Verenigde
Staten hebben gestaan.
Volgens de aanklacht heeft de
55-jarige Abel, die op 21 juni van
dit jaar te New York werd gearres
teerd, inlichtingen over de Ameri
kaanse defensie doorgegeven aan
de Sowjet-Unie. Hij zou in 1948 met
de spionage zijn begonnen.
Ambtenaren deelden mee, dat
Abel de hoogstgeplaatste Rus is,
die wegens spionage in de Verenig
de Staten is gearresteerd.
In de aanklacht worden de na
men van nog vier personen ge
noemd, die voor de Sowjet-Unie
zouden hebben gespioneerd. Tegen
hen werd echter geen aanklacht in
gediend.
Abel zou in zijn fotostudio in
Brooklyn microfoto's van documen
ten hebben gemaakt en met de vier
anderen munten, pennen, oorrin
gen en andere voorwerpen hebben
uitgehold om daarin de microfoto's
te verzenden. Ook zou hij voor het
verzenden van geheime inlichtin
gen een kortgolfzender gebruikt
hebben.
De opmars door de steenachtige,
boomloze woestijn werd gesteund
door straaljagers van de Britse
luchtmacht, die sterkten van de
opstandelingen beschoten.
Naar schatting bestaat de macht,
die in de richting van Nizwa op
rukt, uit 700 man. De minister van
Buitenlandse Zaken van de sultan,
Neil Innes, schat dat de opstande
lingen 600 gewapende mannen tel
len, van wie er 200 over moderne
wapens zouden beschikken.
Aantal artikelen wordt
duurder
Den Haag, 8-8. Binnenkort zal
een aantal artikelen, waar veel
suiker en vruchten in verwerkt
z\jn, in prijs stijgen. Dat komt
door de verhoogde suikerprijs, de
slechte fruitoogst en het verlan
gen van de kleinhandel om de
winstmarge te verhogen.
De minister van economische
zaken heeft de limonadefabrieken
reeds toestemming gegeven de
prijzen van gewone en vruchten-
gazeusen en tonic te verhogen.
Deze verhogingen variëren van
een halve cent tot twee cent per
fles. De prijs van een flesje tonic
stijgt met een cent.
Ook heeft de minister de jam
fabrikanten reeds toestemming
gegeven de dit jaar door misoogst
verhoogde fruitprijzen in hun pro-
dukten door te berekenen. Ook
vruchtensappen en limonadesiro
pen zullen duurder worden. Be
sprekingen worden nog gevoerd
over de doorberekening van ver
hoogde suikerprijzen in tal van
produkten zoals snoepgoed (A.D.)
De Sowjet-Unie en Syrië
Beiroet, 7-8. Het pro-Egyptische
Libenese blad „Al Syassa" zegt
van welingelichte diplomatieke
zijde vernomen te hebben, dat
binnenkort verscheidene door de
Sowjet-Unie afgestane marine
schepen, waaronder twee onder
zeeboten, in de Syrische haven
Lattaquiah zullen aankomen. Syrië
zou bovendien moderne artillerie
ontvangen, straaljagers en straal-
bommenwerpers. Tenslotte zou de
Sowjet-Unie Syrië steun beloofd
hebben tegen elke aanval.
De Britse pers en de
„Altrincham-affaire"
LONDEN, 8-8. - De Britse pers
blijft aandacht wijden aan de „Al
trincham-affaire".
Het labourblad „Daily Herald"
drukte in dit verband donderdag
een artikel af van de assistent
hoofdredacteur van het humoristi
sche blad „Punch" B. A. Young,
waarin gezegd wordt dat koningin
Elizabeth te weinig aandacht be-
steeds aan cultuur en kunst.
Young schrijft, dat de koningin
in mei, juni en juli 34 maal in het
openbaar verscheen en wel 26 maal
voor het „leggen van eerste stenen
en zo", vijf maal was zij voor haar
plezier uit en slechts drie maal had
het iets met cultuur te maken.
Young meent, dat het bijna abso
luut negeren van de kunst door de
koninklijke familie een ernstig feit
is, dat op de lange duur nadelige
gevolgen voor het land zal hebben.
Te weinig zoet Rijnwater blyft behouden
Kanalisatie vau de Nederrijn hangt samen
met het Deltaplan
Aan boord van de „Prinses Ju
liana", 8-8. - Voor de deelnemers
aan de vakantiecursus van het
Koninklijk Onderwijsfonds voor
de Scheepvaart aan boord van het
inspectievaartuig „Prinses Julia
na" heeft Ir. E. M. H. Schaank,
hoofdingenieur-directeur van
Rijkswaterstaat, directie beneden
rivieren, een uiteenzetting gege
ven over de betekenis van het
plan tot kanalisatie van de Neder
rijn.
In zijn betoog liet hij vooral uit
komen, welke samenhang er tus
sen deze plannen en de Deltawer
ken bestaat. Bij de Rijn-kanalisa
tie is het er vooral om te doen de
waterhuishouding op de Neder
rijn en IJssel beter te gaan be
heersen en de zoet water voorzie
ning van Nederland in het westen
en het noorden te waarborgen. Op
het ogenblik blijft van het kost
bare zoete water, dat door de
Duitse Rijn in Nederland wordt
aangevoerd, niet meer dan 10 12
pet. behouden. Na het totstandko
men van de kanalisatie van de
Nederrijn zal in het Westneder
landse Deltagebied een groot zoet
waterreservoir kunnen worden
De kraanmachinisten
van de Kon. Rott. Lloyd
ROTTERDAM, 7-8. - De twee-
en-twintig kraanmachinisten van
de-Kon. Rotterdamsche Lloyd, die
niet aan het werk wilden gaan
voordat hun baas, tegen wie zij een
wrok hadden, was ontslagen en
daarom op staande voet zelf ont
slagen werden, hebben zich gister
middag op adives van hun bond
weer aan de poort van de Lloyd
gemeld. Hun werd daar evenwel
de toegang geweigerd, onder me
dedeling, dat de directie nog geen
aanleiding had gevonden het ont
slag in te trekken.
gevoed. Bovendien zal de aanvoer
van zoet water naar het IJssel-
meer aanzienlijk worden vergroot.
Uit dit reservoir, dat 260.000.000
m3 water kan bergen, zal noord-
Nederland dan in tijden van
droogte kunnen putten.
Ook voor de binnenscheepvaart
zal de Rijnkanalisatie zeer belang
rijk zijn. In droge tijden kan het
thans voorkomen, dat IJssel en
Nederrijn maandenlang nauwelijks
kunnen worden bevaren. Na de
kanalisatie zullen deze „droge tij
den" aanzienlijk geringer worden,
wat uiteraard groot economisch
voordeel met zich meebrengt. De
nauwe samenhang tussen deze
plannen en de Deltawerken houdt
in, dat er ook een coördinatie in
de uitvoering van deze twee gi
gantische Nederlandse waterwer
ken zal bestaan.
Bij opgravingen te Dvina, de
voormalige hoofdstad van Arme
nië, is een koninklijk paleis uit de
zesde eeuw alsmede een verzame
ling sieraden en munten uit de elf
de eeuw ontdekt.
Dit nummer bestaat uit 8 pagina's
Sommige ezels kunnen al
leen over paarden praten.
Poolse zeelieden op
Nderlandse schepen
WARSCHAU, 7-8. - Het Poolse
vakbewegingsblad „Glos Pracy"
schrijft woensdag, dat in verband
met het probleem van de werk
loosheid van Poolse zeelieden en
vissers ruim tien jonge Poolse offi
cieren te werk zullen worden ge
steld bij Nederlandse scheepvaart
maatschappijen, die op het nabije
en verre Oosten varen. Zes officie
ren zullen op schepen onder Indo
nesische vlag gaan varen.
Na overleg met Noorse zeelieden
bonden is besloten, dat Poolse zee
lieden en werktuigkundigen zullen
gaan werken op Noorse schepen.
Het blad schrijft verder, dat er
te Oslo en Reykjavik onderhande
lingen aan de gang zijn over te
werkstelling van Poolse vissers.
Er zijn ongeever 1.000 werkloze
zeelieden en vissers in Polen.
Honderd herten te veel op de Neder-Veluwe
Wildstand wordt ingekrompen
EDE, 8-8. - Ongeveer 100 herten
in het vrije revier van de Noord-
Veluwe zullen in de kortst moge
lijke tijd afgeschoten moeten wor
den. De schade, die het rood wild
aan boerenakkers en aan bosaan-
plantingen aanricht, is nl. de laat
ste maanden zo groot, dat deskun
digen geen andere oplossing zien
dan tot een rigoureuze afschot over
te gaan.
Tussen de gemeente Ede, die on
geveer 800 ha. bos bezit, de N.V.
Unitas, die tussen Ede en Arnhem
ongeveer 1600 ha. in eigendom heeft
(het landgoed Planken Wambuis)
en de heer Schuitemaker, hoofd
van de afdeling jacht- en wild-
schade van het departement van
Landbouw, Visserij en Voedsel
voorziening is nl. een overeenkomst
gesloten, die behelst, dat op het to
taal van dze 2400 ha. niet meer dan
50 herten in leven mogen blijven.
Naar schatting bevinden zich op
het ogenblik 150 herten op dit deel
van de Veluwe. 100 zullen er dus
gedood dienen te worden.
Plaats lag voor de scheepvaart zeer gunstig
Bommenede is één van de vele.
verdronken plaatsen van ons
eiland. Het lag ten N.O. van Zon-
nemaire op de uiterste punt van
de polder Bommenede, aan de
Grevelingen. Met de omliggende
polders Nataers Bloois, Kijknit en
Borrenbroot vormde het een heer
lijkheid die tot Holland behoorde.
In de middeleeuwen was dit ge
bied namelijk eigendom van de
Heren van Voorne. Na de onder
gang van het dorp in 1682, kwam
het overgebleven land aan de pro
vincie Zeeland. Met het overige
deel van Schouwen had Bomme
nede weinig te maken, omdat het
geheel op Holland was aangewe
zen: Kerkelijk hoorde het tot de
classis Voorne en Putten.
Waar Bommenede lag, vormde
de kust een rechte hoek. Voor de
scheepvaart lag de plaats zeer
gunstig. Er werd bier uit Holland
ingevoerd, vis afgeslagen, en an
dere produkten verhandeld. De
aanvankelijke welvaart is door
talloze overstromingen tenslotte
geheel vernietigd. De stroom bij
de hoek van Bommende was zeer
sterk, zodat herhaaldelijk dijkval-
len geconstateerd werden.
Door de Allerheiligenvloed, de
lste november 1570 wordt het
dorp met 't omliggende land over
stroomd. Vele inwoners verlaten
hun ondergelopen bezittingen en
zoeken, elders een veilig onder
komen.
De kerksieraden en 't kerkmeu-
bilair, worden in bewaring gege
ven aan de pastoor van Brouwers
haven. Deze pastoor heet Arent
van Bone, maar ondertekende de
lijst van in bewaring genomen
voorwerpen, deftig met z'n La
tijnse naam: Arnoldus Fabius.
Octrooi van Filips II
Filips II verleende aan Bomme
nede een octrooi om extra-belas
tingen te heffen op handelswaren
en boerderijen voor het herstel
van de zeedijken. Ook de grond
bezitters in de aangrenzende pol
der Zonnemaire moesten bijdragen
voor het herstel van Bommenede.
Vele belastingplichtigen verzoe
ken om vermindering of vrijstel
ling van hun lasten. De monniken
van het klooster Sion in Noord-
gouwe vragen aan de Commissa
rissen, die deze klachten moesten
onderzoeken, vrijstelling van be
taling van hun landerijen in Zon
nemaire. Omdat hun landerijen
elders geinnendeerd waren, had
den ze geen inkomsten. Ook de
pastoor van Zonnemaire vroeg om
vrijstelling voor de 40 gemeten
land die z'n parochie bezat. Om
dat hij en z'n kapelaan van de op
brengsten daarvan moesten leven.
Schouwen-Duiveland is pol
derland bij uitnemendheid.
Parallel met de polderhisto
rie loopt de geschiedenis van
de verdronken plaatsen, die
het eiland kan aanwijzen.
Bijgaand artikel van een
medewerker, handelt over
het verdronken Bommenede.
Vijf jaar na deze overstroming,
werd Bommenede, door de Span
jaarden belegerd. Het was door een
gracht omgeven, aan de landzijde,
en kreeg over zee aanvoer. Na een
beleg van 20 dagen werd het inge
nomen en uitgemoord.
Steeds vaker is er schade aan de
zeedijken. In de jaren 1640-1654 be
dragen de uitgaven voor Bomme
nede f 30.000 meer dan de inkom
sten. De rekenkamer van Holland
besluit in 1654 de Bommeneedse
dijken aan hun lot over te laten.
,De 26ste*januari 1682 woedt een
hevige ijifw. storm. De slecht onder
houden zeedijken zijn hiertegen niet
bestand. Eerst breekt de buitendijk
van Nataers, een aangrenzende pol
der door. Drie grote gaten werden
in de binnendijk van Bommenede
geslagen: de polders en het dorp
stromen onder. Het polderbestuur
en de notabele ingezetenen richten
een schrijven aan de Rekenkamer
van Holland en verzoeken om her
stel van de dijken. Ze delen hierin
mee „hoe dat Godt Almachtigh
haar door rechtvaerdige straffe
heeft besocht met het inunderen
van derselver landerijen en dijc-
ken, het omwayen van huysen en
sehuyren, verdrencken van men-
schen en vee".
Herstel leek in het begin moge
lijk. De provincie Zeeland onder
handelt met Holland, om Bomme
nede c.a. over te nemen, maar dan
onbelast.
Het is een grote teleurstelling
voor de baljuw Thieschore als hij
van raadsheer Hoffer bij diens te
rugkeer uit Middelburg verneemt
dat Holland zich van Bommenede
ontdaan heeft, maar Zeeland nog
aarzelt het over te nemen.
In een brief aan de Rekenkamer,
in 1684, schrijft de baljuw, dat er
van de 64 gezinnen nog maar 19 a
20 zijn overgebleven „van de mees
te ende grootste onvermogende en
daeronder oock ondeugende boos-
aerdige lieden die het overschot van
de kereke en armegoederen soe-
cken te genieten".
De onzekerheid wat er met Bom
menede zou gebeuren maakte de
mensen prikkelbaar. „De regenten
gaan met vreeze en schrick langhs
de straaten en wegen eensdeels
door het schelden van de boosaar
dige mensen ende anderdeels door
het clagen ende kermen der arme
mensen".
De baljuw blijft tot het laatst om
de orde te handhaven, en diefstal
te voorkomen.
In 1686 komt Bommenede aan
Zeeland. In 1687 worden de over
stroomde landen ter bedijking uit
gegeven aan 4 Zierikzeese regen
ten: Antonie Hoffer, Andries
Ockerse, Iman de Jonge en Nico-
laas Cou. Het duurt jaren voordat
het land herdijkt wordt. De plaats
Bommenede en een groot deel van
de polder wordt buitengedijkt. De
bewoners van Bommenede bouwen
nieuwe huizen aan de dijk van
Zonnemaire. Er ontstaat een dorpje
Nieuw-Bommenede, dat tot 1867
een zelfstandige gemeente vormde,
maar toen bij Zonnemaire gevoegd
werd.
