Qfadeda
Ideaal van vele Zeeuwen gaat langzaam
maar zeker in vervulling
MAATSCHAPPIJ BEVORDERING GENEESKUNST
DRINGT AAN OP ARBITRAGE
Prov. Staten van Zeeland over samenvoeging
van polders op Schouwen-Duiveland
Een Zeeuws woordenboek
Voortdurende tegenslag ontmoedigde
werkers niet
(Van onze redacteur)
Er is, ai jaren lang, een samen
werking aan de gang tussen een
aantal Zeeuwen en oud-Zeeuwen.
Het gaat in alle stilte. Er zijn bui
ten hun kring weinigen, die iets
weten over de manier, waarop deze
coöperatie in z'n werk gaat en met
hoeveel toewijding en volharding
hier wordt gewerkt. De medewer
kers - merkwaardig genoeg - ken
nen elkaar voor het grootste deel
niet persoonlijk; ze wonen ver
spreid over de provincie en zelfs
daarbuiten, hun leeftijd varieert
van zo omstreeks 14 of 15 tot plus
minus tachtig. De enige zichtbare
band tussen hen zijn de blaadjes,
met de weinigzeggende en saaie
naam: Verenigingsnieuws van de
Zeeuwse Vereniging voor Dialec-
tenonderzoek, die zo omstreeks
tweemaandelijks aan hen wordt
toegezonden.
Maar dit is een bedriegelijke wij
ze van voorstellen. Want wat hen
werkelijk bindt is hun belangstel
ling en liefde voor de taal, die ze
nóg spreken, of als kind gesproken
hebben, het besef, dat het vastleg
gen van de klanken, woorden, uit
drukkingen van hun dialect en de
humor, de verbeeldingskracht, de
opmerkingsgave die er uit spreken,
de moeite waard is.
Het begon nu bijna 30 jaar gele
den met het geestdriftige, maar nog
wat vage initiatief van enige
Zeeuwse jongelui De praktische or
ganisatie volgde in 1929, toen de
eerste, nog heel bescheiden, dialect
lijst werd uitgezonden.
Van het begin af stond de mede
werkers als ideaal voor ogen: het
samenstellen van een Zeeuws
Woordenboek, dat meer zou zijn
dan een woordenlijst van een be
paalde streek of eiland Het zou
het gehele gebied moeten omvat
ten, daarbij inbegrepen Goeree-
Overflakkee, waar de taal zo sterk
aan het Zeeuws verwant is.
Er bestonden enkele plaatselijke
lijsten, lange of korte, gedrukt of
in handschrift, waarvan kon wor
den uitgegaan. Maar veel belang
rijker werd al gauw, wat de mede
werkers inbrachten. Sommigen, die
al „zo maar eens" begonnen waren
op te tekenen, wat hun merkwaar
dig leek, zonden het verzamelde in,
anderen begonnen van stonde af
systematisch te verzamelen.
Verrassende verscheidenheid
Al dadelijk bleek, bij alle ver
wantschap, de-verscheidenheid in
vorm en woordenschat verrassend
en lokte tot nader onderzoek. Put
tend uit de nog bescheiden voor
raad begon men de alphabetische
rondvraag. - „Dit woord is hier, dat
déér aangetroffen. Kent U het? In
dezelfde of in een andere vorm? Of
gebruikt men een heel ander
woord?" - Niet tevreden met het
beantwoorden alléén, voegden de
deelnemers er eigen lijstjes bij, met
woorden en gezegden, kriskras door
elkaar, zoals die hun invielen. Kos
telijk materiaal, maar moeilijk te
hanteren. Dus kwam het idee op
van de fichesbladen, 6 blanco fi
ches, geperforeerd op één blad, met
het verzoek, op elke fiche slechts
één woord of uitdrukking aan te
tekenen. De alphabetische rang
schikking kwam nu op het secreta
riaat gemakkelijk in orde. De ver
zameling groeide, het werden er
honderden, duizenden. En daarmee
het besef, hoeveel er lééfde in deze
streektaal, wat in „beschaafd Ne
derlands" allang was verstard of
verdwenen, hoeveel woorden een
eigen Zeeuwse ontwikkeling had
den doorgemaakt, hun eigen
„kleur" hadden gekregen, of een
betekenis hadden vastgehouden,
ouder, oorspronkelijker dan in de
algemene taal, die zoveel meer van
slijtage te lijden heeft.
De resultaten van de tweemaan
delijkse enquête - tussen 60 en 70
lijsten kwamen geregeld in - wer
den gaandeweg, via verzamellijsten
kaartsysteem gebracht. Men
raakte allerlei kanten van het
volksleven, van landbouwtermen
af, tot volksgebruiken en kinder
spelen toe. Als U eens wist, wat het
inhoudt, orde te scheppen in de
vele manieren van bikkelen op de
Zeeuwse stoepen, en de termen, die
erbij horen!
Het was duidelijk: hier lag een
werk voor jaren Maar dit dempte
de geestdrift niet.
In de voor-oorlogse, zoveel goed
kopere tijd leverde de financiering
van dit geheel op eigen krachten
drijvende onderzoek geen bezwaren
op Met de zeer bescheiden contri
buties van een paar honderd leden
en donateurs - sommigen steunden
alleen financieel, anderen werkten
tevens mee - kon men druk- en
verzendkosten aan. Meer was niet
nodig. Het eigenlijke werk werd
gratis verricht.
In 1939 ging men denken over de
Canadese Nederlanders
naar ons land
Donderdag 18 april zal op Schip
hol een chartervliegtuig van de
Canadian Pacific Airlines landen,
waarvoor uitsluitend Nederlanders
die in Edmonton, in de provincie
Alberta (Canada), woonachtig zijn,
als passagiers hebben geboekt. Het
vliegtuig zal van Edmonton ver
treken en de vlucht tussen dit
stadje en Amsterdam maken over
de Noordpool.
Onder de passagiers, die als va
kantiegangers naar ons land ko
men, bevindt zich Leo Verheul, de
vroegere achterspeler van het Rot
terdamse Sparta, die zeven jaar
geleden naar Canada emigreerde.
Verheul, die in Edmonton verte
genwoordiger is van muziekin
strumentenfirma's en af en toe
voor de Canadese radio-omroep op
treedt, is leider van de vakantie
trip der Nederlanders, die onge
veer zes weken in Europa ver
blijven. De terugreis is op 3 juni
bepaald, wederom met een char
termachine van de Canadian Pa
cific.
De reis is mogelijk gemaakt door
een spaarfonds, dat de aangeslote
nen op gemakelijke wijze in de ge
legenheid stelt met verlof naar
Europa te komen.
^X"X~X^~X-X^"I~X~XMX»«X~X~
j' In bijgaand artikel, waarvan X
X wij het tweede deel hopen y
V te publiceren in het nummer
A van vrgdag a.s. schrijft op
ons verzoek dr. H. C. Af.
x Ghysen te Domburg over een
zaak, die zeker iedere recht-
X gaarde Zeeuw zal interesse-
ren, «l. de samenstelling van
een Zeeuws woordenboek.
>-X"X-X"X"X"X"X"X"X"X"X-X
druk van het eerste deel, lopend
over de letters A t.m. G. Een inte
kenlijst zou worden geopend. - De
oorlog maakte aan dit plan dras
tisch een einde Een groot deel van
de gereedliggende kopij ging met
de brand van Middelburg ten on
der. Deze tegenslag bracht geen
verslagenheid, maar verdubbelde
energie, geboren uit verontwaardi
ging. Er wéren nog kladaantekenin
gen; met de enquête, die gelukkig
buiten de Kulturkammer viel, kon
worden doorgegaan. Maar het kost
te een paar jaar, eer de hiaten wa
ren aangevuld. En toen - januari
'44 - moest als gevolg van de tal
rijke evacuaties enz. het werk wor
den stilgelegd. Eerst in 1947 kon
het worden hervat.
Kort daarop kwamen de finan
ciële moeilijkheden: stijging van
druk- en papierkosten, tot het dub
bele en meer. Er werd eens bij de
autoriteiten gepolst of er kans was
op financiële steun. Niet de minste,
was de uitspraak. Maar een cy
clostyle ter griffie bracht tijdelijk
uitkomst, zover het de drukkosten
betrof Totdat Korea de papierprij-
zen zó deed stijgen, dat zelfs die bo
ven ons bescheiden budget gaan,
óók met verhoogde contributie. En
per slot moeten de financiële bij
dragen \trijwillig blijven, medewer
king is hoofdzaak.
Het tandartsenconflict
Volksgezondheid door huidige toestand in gevaar
Het hoofdbestuur der Konink
lijke Nederlandsche Maatschappij
tot Bevordering der Geneeskunst
heeft - zo deelt het mede - kennis
genomen van het conflict dat is
ontstaan tussen tandartsen en zie
kenfondsen. Het hoofdbestuur
vreest dat dit, mede door het feit
dat geen terugbetalingen worden
gedaan, vérstrekkende gevolgen
zal hebben voor de volksgezond
heid in het algemeen en voor de
ziekenfondsverzekerden in het bij
zonder. Bovendien meent het hoofd
bestuur dat het goed functioneren
van het ziekenfondswezen in ons
land hierbij in het geding is.
Het hoofdbestuur van de Ko
ninklijke Nederlandsche Maat
schappij tot Bevordering der Ge
neeskunst meent, zowel op grond
van de bezwaren, die- voor een
groot deel der bevolking zijn ont
staan door het wegvallen van de
tandheelkundige verzorging uit
het ziekenfondswezen, alsmede op
grond van de gevaren die hier uit
kunnen voortvloeien voor de ge
hele ziekenfondsverzekering en
voor de geneeskundige verzorging
van de verzekerden, dat het op
zijn weg ligt uit te spreken:
1. Dat het in hoge mate moet wor
den betreurd, dat de verzeker
den verstoken blijven van tand-
.'..*w*..XmX~XmX"XmX"X~X**XmX,*X'
5: i
Radio in pil
In het Rockefeller Instituut
te New York heeft men een
kleine radio-zender gede
monstreerd, die ingebouwd
is in een gemakkelijk in te
nemen plastic pil. Men kan
op die wijze gegevens ver
krijgen over de toestand van
maag en ingewanden.
Telexnet in Nederland
geheel geautomatiseerd
De minister van Verkeer en Wa
terstaat, J. Algera, heeft woensdag
morgen de automatische telegraaf-
centrale te 's-Gravenhage officieel
in bedrijf gesteld waarmee tevens
de automatisering van het telex-
verkeer in ons land voltooid werd.
Deze indienststelling van de tele-
graafcentrale verrichtte de minister
door het zenden van een telexbood-
schap aan de N V. Nederlandse
Aardoliemaatschappij in Oldenzaal.
In deze boodschap zegt hij: „Wij
hebben zo juist de automatische
centrale te 's-Gravenhage voor het
telexverkeer in gebruik genomen
en hiermee het automatische ver
bindingsstelsel voor de telexdienst
los van het telefoonnet voltooid.
Het is mij een genoegen aan u, die
de verste verwijderde abonnee van
de nieuwe centrale bent, een eersle
bericht te sturen' Moge de nieuwe
techniek voor het telexverkeer u
in alle opzichten voldoen".
heelkundige verzorging via de
ziekenfondsen, tengevolge van
het feit, dat geen overeenstem
ming kon worden bereikt over
de werktijden; een onderwerp;
dat moeilijk op verantwoorde,
wijze kan worden beslecht door
onderhandeling.
2. Dat de oplossing voor het ge
schil kan worden verkregen
door een arbitraire uitspraak
van een college van objectieve
deskundigen over de totale
werktijd voor de tandarts met
een gelijktiijdige beoordeling
van de gemiddelde werktijden
voor de diverse verrichtingen.
Hervat Amerika
hulp aan Israël
De Amerikaans-Israëlische on
derhandelingen over hervatting van
de Amerikaanse hulp aan Israël,
zijn met succes bekroond, zo heeft
het Israëlische blad „Jediot" uit
goedingelichte kringen in Tel Aviv
vernomen.
De Amerikaanse hulp werd vo
rig jaar, toen Israël Egypte aan
viel, stopgezet. Zij zou volgens de
nieuwe overeenkomst voor dit jaar
bestaan uit landbouwoverschotten
en kredieten tot een bedrag van
twintig miljoen dollar.
a Naar het voorbeeld van het
Haagse Madurodam zal er aan de
Wörthersee in Karinthië (Oosten
rijk) een Europese miniatuurstad
worden gebouwd, waarin op schaal
van 1 op 25 allerlei bekende bouw
werken, zoals de Weense Stephans-
dom, de scheve toren van Pisa en
de Are de Triomphe, te zien zullen
zijn. Men hoopt het stadje in drie
jaar Voltooid te hebben.
GEWESTELIJKE AFDELING C.B.T.B.
HAD DRUK BEZET 1956
Enkele excursies ln de komende zomer
De gewestelijke afdeling e* de
Coöperatieve Aankoopvereniging
van de C.B.T.B op Schouwen-Dui-
veland, hielden dinsdagavond jl
hun jaarvergadering in het „Huis
van Nassau" te ZIerikzee. De ver
gadering werd gepresideerd door
de heer J. A. van der Bijl, voorzitter
van beide verenigingen, die na
Schriftlezing en gebed de niet tal
rijke aanwezigen een welkom toe
riep en daarna een overzicht gaf
van de gebeurtenissen in het afge
lopen boekjaar. Vele landbouw
vraagstukken vroegen de aandacht
van het bestuur; de omzet van de
aankoopvereniging nam met ruim
f 20.000 toe en de vereniging mag
zich in de belangstelling der leden
verheugen, mede door de prettige
samenwerking met de bond van
Chr. Plattelandsvrouwen. Er werd
dit jaar veel werk verricht. Spreker
deelde mede dat de gew. afd. het
volgend jaar op passende wijze zijn
25-jarig bestaan hoopt te herden
ken.
In de komende zomer zullen en
kele excursies worden georgani
seerd. In gevoelvolle woorden her
dacht de voorzitter de kortgeleden
gestorven ere-bestuursleden de he
ren A. Dalebout en Joh. van der
Sluis, waarna enkele ogenblikken
stilte in acht werden genomen
Hierna werden het jaarverslag en
de balans en verlies- en winstre
kening over 1956 van beide vereni
gingen aan de vergadering voorge
legd. Na toelichting en bespreking
werden deze jaarstukken goedge
keurd, zulks op aanbeveling van de
financiële commissie belast met het
nazien der kas en boeken.
Bij de bestuursverkiezing werden
de aftredenden bij akklamatie her
kozen, nl. voor de gew. afd. de he
ren B. den Boer te Zierikzee en M.
Krabbe te Nieuwerkerk; voor de
Coöperatieve Aankoopvereniging de
heren L. C. Hanse te Ellemeet en
S. J. bij de Vaate te Zierikzee De
heer C J. Kleemans trad af als lid
van de financiële commissie en de
heer F. Kik te Oosterland werd in
zijn plaats benoemd.
Na de pauze werd een documen
taire film vertoond over gebeurte
nissen van verschillende aard die
in de laatste jaren op het eiland
hebben plaats gevonden alsook een
film over het leven van roofvogels.
Na de rondvraag sprak de voorzit
ter een dankwoord tot de aanwezi
gen en eindigde de heer A. M. den
Hoer de bijeenkomst met dankge
bed.
kleintjes uit0?
het binnenjfitnd
ASSEN. De artist Kees Manders
uit Amsterdam, die samen met
„Zwarte Riek" op weg was naar
Assen, om aldaar op te treden,
heeft op de rondweg om Zwolle een
7-jarig kind aangereden, dat plot
seling uit de haag langs de weg te
voorschijn sprong met de bedoeling
de weg over te steken. Om het kind
te ontwijken, remde hij uit alle
macht. De auto viel daardoor op de
zij, maar richtte zich later door de
snelheid weer op en kwam weer op
de wielen te staan. Het kind, de
zevenjarige W. B. Steffens uit
Zwolle, kreeg een klap van de zij
kant van de auto, het liep een sche-
delbasisfractuur op.
Officiële publikatie
Financieringsstop herstelbaar
beschadigde schepen
Ter kennis van de belangheb
benden wordt gebracht, dat de ter
mijn voor de aanvrage van finan
ciële tegemoetkomingen ingevolge
de artikelen 8, 71 en 72 van de Wet
op de Materiële Oorlogsschaden
sluit op 31 augustus 1957. Een en
ander betreft de uitkeringen, kre
dieten of rentevergoedingen, welke
men onder bepaalde voorwaarden
voor het herstel van oorlogsschade
aan schepen kan vragen boven een
reeds vroeger ontvangen bijdrage
naar het prijspeil van 9 mei 1940,
dan wel boven een reeds ontvangen
uitkering uit hoofde van de Zee-
en Luchtvaartverzekeringswet 1939
of de gratis-molest-regeling voor
de binnenvaart of soortgelijke uit
keringen. Voor sommige van deze
gevallen gold reeds een eerder af
lopende termijn ingevolge de Uit
voeringsbeschikking Vervangings
waarde; deze termijn blijft dan van
kracht. Aanvragen kunnen tot ge
noemde datum worden ingediend
bij het ministerie van Volkshuis
vesting en Bouwnijverheid, afdeling
Vaartuigen, Heemraadsingel 241,
Rotterdam.
NIJMEGEN. Onder leiding van
prof. dr. Brunsling en onder aus
piciën van het Rijksbureau voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek
worden sinds maandag aan de Lan
ge Nieuwstraat, de straat welke
vlak langs de oostzijde van het
stadhuis loopt opgravingen gedaan
op historische bodem. Hier zijn
sinds kort - in het belang van de
sanering van de binnenstad - enige
eeuwenoude huizen afgebroken.
Dinsdag heeft men een Romeins
graf blootgelegd en zijn de contou
ren van andere graven vrijgeko
men.
Veiligheid van hel eiland eist één waterschap
Over Tiet algemeen hebben de
leden van de Provinciale Staten
in Zeeland veel waardering voor
de voorstellen van Gedeputeerde
Staten over de concentratie van
polders op Noord-Beveland, Schou
wen-Duiveland en Tholen.
Dit bi(jkt uit het versla*, dat
van de afdelingsvergaderingen is
verschenen.
Na de ramp van 1 februari 1953
is de vraag naar concentratie aller-
wege naar voren gekomen. De vei
ligheid eist, zo werd opgemerkt,
dat tot concentratie wordt over
gegaan.
Uit het verslag blijkt voorts, dat
in een der afdelingen de vraag is
gesteld of concentratie werkelijk
nodig en wenselijk is en of een
groot waterschap een waarborg is,
dat aan vele gevaren het hoofd kan
worden geboden.
Naar aanleiding van een in een
der afdelingen gemaakte opmer
king dat het principieel verkeerd
is, dat de gemeentebesturen geen
eigen plaats in het waterschapsbe-
stel hebben gekregen, maar wel het
Kroondomein, vennootschappen e.d.
merken Ged Staten op, dat de ge
meenten, indien zij eigendom in het
waterschap hebben, daaraan stem
bevoegdheid kunnen ontlenen,
evenals het Kroondomein en de
vennootschappen e.d.
De leden zijn van mening, dat de
verantwoordelijkheid voor de zee
weringen ook behoort te liggen bij
de niet aan de zee gelegen polders.
Niets is de polders dwingend op
gelegd. De veiligheid voor Schou
wen-Duiveland eist een waterschap
zo werd opgemerkt.
Verwacht wordt, dat ook de bin-
nenpolders groot voordeel van de
concentratie zullen hebben, daar
om zullen naar het oordeel van vele
leden deze polders ook in de lasten
moeten bijdragen. Zelfs wordt be
weerd, dat 99 pet. van de bevol
king van Schouwen-Duiveland de
plannen toejuicht.
Ged. Staten zijn van mening, dat
van aantasting van autonomie geen
sprake is. Concentratie is ook wen
selijk, menen Ged Staten, omdat
de mogelijkheid bestaat dat dan de
regering meer financiële steun zal
verlenen.
De „zwakke plaatsen"
De moeilijkheid betreffende de
afrekening van de zg. zwakke
plaatsen zou, naar het oordeel van
Ged. Staten, kunnen liggen in het
feit, dat de minister nog geen de
finitief standpunt heeft ingenomen.
Na de concentratie komen de kos
ten van de zeeweringen ook van de
zg. zwakke plaatsen - ten laste van
de nieuwe waterschappen, voor zo
ver geen bijdrage van het rijk ge
noten wordt. Na de concentratie
wordt het draagvlak voor de kosten
der zeeweringen groter.
Ged. Staten menen, dat het prin
cipe, dat ook de achterliggende pol
ders dienen bij te dragen in de kos
ten der zeeweringen volkomen
juist is.
Ged. Staten wijzen er met nadruk
op, dat samenwerking nooit het ef
fect van samenvoeging kan bena
deren.
Ook meent het college, dat na de
concentratie in verschillende pol
ders meer aandacht kan worden
besteed aan de situatie, waarin de
wegen verkeren.
Met betrekking tot de kosten van
verbetering van de zeedijken na de
ramp van februari 1953 is van de
zijde van Ged. Staten medegedeeld,
dat de beveiliging niet aüeen de
geografische polder, maar ook het
daarachter liggende gebied betreft,
zodat het leggen van de draag
kracht op alleen de geografische
polder moeilijk houdbaar is.
Toegegeven wordt, dat stimule
ring van de concentratie door Den
Haag een gevaar voor het bepalen
van de draagkracht over een groot
gebied kan inhouden, doch dat juist
na concentratie de streek zijn zaak
beter kan bepleiten.
De grote kosten in een water
schap worden echter niet alleen
veroorzaakt door een buitenbeheer,
maar ook door het blnnenbeheer,
t.w. aanleg en onderhoud van we
gen, waterleidingen enz. Ged Sta
ten merkten tenslotte op, dat ook
de polders in de kosten van het
herstel van de zwakke plaatsen
zullen moeten bijdragen. Over de
vraag of en in hoeverre de achter
liggende polders zullen moeten bij
dragen wordt een briefwisseling
gevoerd tussen Ged. Staten en de
minister. Daarbij is gesteld dat de
polders, niet boven hun draag
kracht kunnen worden belast.
Fneezonden mededpllnr
R
Opgepast voor kille dagen!
Draag de warmte mee in
anti-reuma wol. Brei met
Neveda Reumanon. Let op
de ,yRop de ombandï
TERUGKEER VAN MORGHAN DE MAGIËR
36. Met kennersblik monstert Jonker Tobias zijn vriend Aram,
die bewegingloos op de grond ligt. Het heft van de dolk rechtop
tussen Arams schouderbladen, het omgeklapte staal is onder zijn
buis verborgen. „Juist", gnuift de Jonker tevreden, „daar zullen
Morghans knechten wel inlopen. Het is een onsmakelijke grap,
maar we hebben geen keus, het spel kan beginnen". Dan haalt hij
diep adem en stoot een langgerekte, ijselijke kreet uit. Even blijft
het doodstil, maar daar naderen reeds haastige voetstappen. „Zij
komen", fluistert de Jonker. „Blijf doodstil liggen, Aram". Grendels
knarsen, krakend draait de f-Weur open en twee van Morghans
knechten staan in de deuropemg. „Wat is hier gebeurd", schreeuwt
een van hen, de poortwach-'r> als hij de roerloze gestalte op de
grond ziet liggen. „Een on"uk". stottert Tobias, die in goedge-
speelde angst tegen de mur staat te trillen. „Wijwij hadden
een kleine twistik tro mUn dolk.... Aram struikeldeen
toenach, welk een in\pmijn beste vriend Aram van
Barranca door mijn hamtf^oodl"
