EILAND KREEG „NIEUW GEZICHT"
Op Schouwen-Duiveland was 1955 vol
van intense wederopbouwactiviteit
Reconstructieproces passeerde het beslissend stadium
(Van onze redacteur)
SCHOUWEN-DUIVELAND ZIET TERUG OP EEN JAAR DAT VOL
Ls geweest van een intense wederopbouwactiviteit. Het proces dat reeds
in 1954 in volle omvang Inzette, kwam in 1955 tot vollediger ont
plooiing. Wie het voorrecht hebben mocht van dag tot dag de polsslag
te gevoelen van dit pulserend eilandleven, komt onder de Indruk van
de veelheid der gebeurtenissen en de talrijke evenementen, die even-
zovele mijlpalen waren op de lange, maar met vaste voet betreden weg
leidend naar het algeheel herstel en voerend tot „het nieuw gezicht" van
Schouwen-Duiveland.
Tot vollediger ontwikkeling kwam het wonder van herstel en weder
opbouw. W(j die de ramp meemaakten, zullen ons blijvend herinneren
die periode waarin de zee voor altijd scheen te hebben overwonnen.
Onze eigen eilandgemeenschap werd prooi van wilde wateren, maar hoe
is de vrees beschaamd of er nog wel leven op dit eiland mogelijk zou
zijn. Met een niet te stuiten vaart zette het werk van de herverkaveling
door, waardoor de basis werd gelegd voor een efficiënter agrarisch be
stel, nieuwe dorpen verrezen - want zo moet men de reconstructie van
de getroffen gemeenten toch wei kwalificeren -, het waterlopenstelsel
met gemalen en andere kunstwerken passeerde het beslissend stadium,
de eerste bomen gingen de grond in, kortom het gonsde van een op
wekkende arbeidsactiviteit, die onafhankelijk scheen van een woelige
wereld, maar ontsproot aan de wil te overwinnen op de krachten van
ontbinding en vernieling.
Enkele van de allervoornaamste feiten nog eens te releveren is doel
van de volgende opsomming van feiten, die getuigen dat Schouwen-
Duiveland zichzelf kon verheffen boven de ontreddering teweegge
bracht door krachten die niet geheel in 's mensen handen liggen. Als
waarschuwing tegen hoogmoed stonden In de geteisterde grond de
kruisen, die in de roes van arbeid en dagelijks bezig zijn het „Memento
Mori" predikten en bleven herinneren aan een verlies, dat ook de ar
beid van 1955 niet goed maken kon.
Op 31 Maart lepde (wijlen) burgemeester Jhr. mr. J. Schuurbeque Boeye
de eerste steen voor het bouwplan-Buyse te Zierikzee. Het was de bur
gemeester niet meer gegeven de voltooiing van het project te zien.
Hamer en truffel waren de sym
bolen van de dag op Schouwen-
Duiveland al dadelijk bij het begin
van het jaar 1955. De gerestaureer
de N. H. kerk te Oosterland werd
in gebruik genomen. Het bedrag,
verzameld door de Stichting „Nieuw
Schouwen-Duiveland" groeide nog,
vooral door een gift van 400 dollar
uit de Amerikaanse stad Pittsburg.
Op organisatorisch gebied viel in
Januari te melden de oprichting
van een afdeling van de Chr. Boe
rinnen, boerendochters en Platte
landsvrouwen te Zierikzee en een
afdeling van de Chr. Plattelands
meisjes. Op 11 Januari werd te
Bruinisse de nieuwe kleuterschool
officieel in gebruik genomen, de
eerste van een hele rij, want voor
al dank zij de Zweedse organisatie
„Radda Barnen" kwamen de kleu
ters van Schouwen-Duiveland in
het vervlogen jaar aan hun trek.
Direct daarop (12 Januari) werden
alweer twee nieuwe kleuterscholen
te Zierikzee in gebruik genomen.
Een feestelijke gebeurtenis, die
aanleunde tegen een ander opwek
kend feit te Zierikzee, nl. het 35-
jarig jubileum van de Vissersver
eniging „Helpt Elkander". De zo
mer wierp zijn zonnestralen voor
uit in de vorm van een lieftallig
gezelschap informatrices van A.N.
V.V., die een kijkje op Schouwen-
Duiveland kwamen nemen. Een ge
beurtenis die de aandacht trok was
de overschakeling van kool- op
propaangas door het gemeentelijke
gasbedrijf te Zierikzee.
Op 21 Januari vierde „Nut en
Genoegen" te Dreischor het 85-ja-
rig bestaan en een nieuwe vorm
van intergemeentelijke samenwer
king deed zich in Duiveland voor,
waar de raden van verschillende
gemeenten de hoofden bijeen sta
ken om te komen tot een betere
stx-aatverlichting. Sirjansland werd
nog weer eens aan de ramp her
innerd toen de dertien fraaie bo
men rond de kerk ten offer vielen
aan de bijl. Januari besloot meteen
„bouwfeit" van de eerste orde: de
bovenbouw van het Rode Kruis-
ziekenhuis kon nl. worden aanbe
steed.
Februari begon met een jubile
um te Zierikzee. De Ned. Hervorm
de Mannenvereniging „In dienst
der Kerk" herdacht het vijftigjarig
bestaan. Op het gebied van melk
werd technisch gesproken Schou
wen-Duiveland „self-supporting",
want een splinternieuwe melkfa
briek van de V.Z. te Zierikzee werd
op 3 Februari geopend door de
Commissaris der Koningin in de
provincie, Jhr. mr. A. F. C. de Ca-
sembroot. Het zou niet bij deze keer
blijven dat „onze commissaris" de
tocht naar het buitengewest Schou
wen-Duiveland ondernam in 1955.
Een feestelijk tintje kreeg Febru
ari door de vieringen van het Straö-
feest. De paarden betraden weer de
zee, toen nog koud, maar hoe an
ders zou het worden in de zomer,
toen het met het mooie weer een
voudig niet op kon. Een fleurig ac
centje op de wederopbouw werd
gezet door de totstandkoming van
de Zuidwellebrug te Zierikzee, oud
en gerenommeerd en weer hersteld
in de oude staat. Nleuwerkerk was
in 1955 één der dorpen waar de
wederopbouw het meest tot de ver
beelding sprak. De vernielingen
waren in deze gemeente dan ook
zeer ernstig, zodat de reconstructie
zeer veelomvattend moest zijn. Een
mijlpaal in deze gemeente beteken
de de officiële opening van een
nieuwe modelwoning, waaraan
ieder kon zien hoe het worden kon
volgens de regels in een na-ramps
huis. Rond diezelfde tijd brandde
te Brouwershaven een electrische
proefverlichting en Bruinisse be
sloot medewerking te verlenen aan
de stichting van een Prot. Christ.
Huishoudschool.
De muziekgezelschappen op het
eiland waren in hun nopjes door
een vorstelijk gebaar van de Ro-
laryclub te Zierikzee, die voor elk
gezelschap een bedrag beschikbaar
stelde van f 500 voor weder aan
schaffing van verloren gegane in
strumenten. De geste vloeide voort
uit het gouden jubileum van Ro
tary International. Te Zierikzee -
en dat was een duidelijke schaduw
over Februari #- werden vruchte
loze besprekingen gehouden over
een te stichten jeugdcentrum, met
onder voorwaarde beschikbaar te
stellen gelden door het Rampen
fonds. Toch werd de maand nog
goed, want Dreischor zag een lang
gekoesterde wens in vervulling
gaan. Op 26 Februari stelde de
Commissaris der Koningin de Co-
operatieve Vlasturbine officieel in
bedrijf, een bewijs dat de mechani
sering in deze tak van industrie
stelselmatig doorgaat.
-
ff T
Jl u\
Glasz. Vocaal Bruinisse liet het er
niet bij zitten en een herboren „Ri-
sorgimento" werd als Chr. zang
vereniging opgericht met aanvan
kelijk 30 leden. Een novum tot dus
verre vormde een intergemeente
lijke reinigingsdienst in Duiveland,
die op 8 Maart voor het eerst in
jfficiële vergadering bijeen kwam
.o Nieuwerkerlc. Een voor het Groe
ne Kruiswerk in het voormalig
rampgebied beschikbaar gestelde
Zwitserse gift, maakte ook voor
Brouwershaven het besluit moge
lijk over te gaan tot nieuwbouw van
een eigen Groene Krulsgebouw.
Allerlei moeilijkheden in en rond de
N.V. Waterleiding Mij. „Schouwen-
Duiveland" leidden op 11 Maart
tot het en bloc aftreden van de
toenmalige Raad van Beheer. Het
Gewestelijk Arbeidsbureau te Zie
rikzee maakte een verhuizing mee
van Manhuis- naar Nieuwe Boo-
gerdstraat, waar een groot pand
geriefelijk voor het nieuwe doel
was ingericht.
Opwekkend voor Brouwershaven
- en feitelijk voor het gehele eiland
- was de start met het tweede deel
van de restauratie der basilieke
kerk, het trotse monument dat zo
veel door de ramp had te lijden.
Persoonlijke zaken hebben wij om
der wille van de uitgebreidheid
moeten weren uit dit overzicht,
maar niet onvermeld mag blijven
de figuur van „Opa Kip", die op 18
Maart in goede gezondheid zijn 104e
jaardag mocht vieren, uiteraard
onder flinke belangstelling.
Onenigheid bleef helaas niet be
perkt rond de Waterleidingmaat
schappij, want ook tussen Groene
Kruisafdeling en gemeente van
Bruinisse boterde het niet erg. Ge
vaar voor stad en eiland deed de
raad van Zierikzee besluiten tot
de bouw van een schutsluis in de
haven. Op 28 Maart besloot ten
slotte de raad van Kerkwerve een
wederopbouwplan vast te stellen
voor Moriaanshoofd.
Eind Maart werd de nieuwe Raad
van Beheer van de N.V. Waterlei
ding Mij. „Schouwen-Duiveland"
gekozen, die dadelijk plannen op
stelde voor de gezondmaking van
het waterleidingbedrijf. De raad
van Dreischor kocht grond aan voor
de aanleg van een sportterrein en
Maart besloot met de eerste steen
legging voor het woningbouwcom
plex „Beter Wonen" te Zierikzee,
waarin opgenomen 131 huizen.
Berkel sloeg te Ouwerkerk de eer
ste paal in de grond voor de nieuw
te bouwen Ned. Hervormde kerk
te Ouwerkerk.
Op 25 Mei opende de Commissaris der Koningin in de provincie Zee
land, Jhr. mr. A. F. C. de Casembroot, de Zimito te Zierikzee. De grote
attractie vormde het waterorgel, dat eveneens door de Commissaris in
werking werd gesteld.
Begin April maakte het Water
schap „Schouwen" een millioenen-
plan bekend tot versterking van de
dijken. De Paasdagen brachten een
enorme drukte mee, vooral In de
Westhoek. Het vervroegde strand-
bezoek was een voorteken van een
gunstig toeristenseizoen. Te Sir
jansland werd een eenvoudig mo
nument onthüld ter nagedachtenis
van de watersnoodslachtoffers. Te
Ouwerkerk rezen plannen voor een
aan te leggen speeltuin en het ma
ren van een recreatieterrein langs
Je na de ramp overgebleven kreek.
Ouwerkerk kwam rond die tijd
toch drastisch in het nieuws door
de officiële opening (16 April) van
de nieuwe door de Tafelronde ge
schonken kleuterschool. Te Ooster
land werd een monument onthuld
ter nagedachtenis van de ramp
slachtoffers. Onder de ministers die
Schouwen-Duiveland bezochten be
vond zich (in April) minister Mans-
holt. De gemeente Zierikzee schonk
„Kunst en Eer" het materiaal voor
een drumband.
Het grote en onvergetelijke feit
van de maand en feitelijk van het
jaar was het bezoek van Z.M. Ko
ning Gustaaf van Zweden en het
koninklijk Paar op 28 April. Z.M.
Ie Koning legde de eerste steen
/oor het nieuw te bouwen Rode
Cruisziekenhuis. Een bezoek werd
>ok nog gebracht aan de gemeente
Duwerkerk. Als gevolg van dit be-
oek ontvingen verschillende auto-
iteiten Zweedse onderscheidingen.
Jinder prettig was het nieuws van
'e buiten bedrijf stelling van de
\olen „De Hoop" te Zierikzee.
In December werd het herstel van de toren te Serooskerke in regie
opgedragen aan een aannemersfirma.
In September werd de fraai her
bouwde horlogerie „In de Witte
Swaen" officieus heropend.
Maart was de maand voor Noord-
gouwe, dat een prachtig complex
rijker werd in de vorm van een
nieuw gemeentehuis, Groene Kruis-
gebouw, badhuis en kleuterschool.
Op 4 Maart werden de onder één
kap gebrachte gebouwen officieel
geopend door de Commissaris der
Coningin. Trouwens ook elders aan
openingen" geen gebrek. Op de 10e
werd te Scharendijke de Chr. Nat.
kleuterschool officieel geopend door fx i j
de inspectrice van het deuteron- °P 16 Jum vond te Zierikzee de opening plaats van het herbouwde
derwijs in het District 4, mej. R. Mtel „In 't Wapen van Zeeland".
Op 5 Mei werd in alle gemeen
ten op het eiland het Bevrijdings
feest met grote luister gevierd. Het
feit bewees dat de toestand op het
eiland reeds weer aanmerkelijk
was' verbeterd en dat 't leed uit de
oorlogsjaren, zij het overspoeld
door de ramp, nog niet was verge
ten. De familie de Jongh te Eind
hoven schonk de gemeente Burgh
een schijnwerperverlichting en te
Ouwerkerk onthulde de voorzitter
van het Noorse Rode Kruis een
bordje met zijn naam „Erling
Sleen"-straat (11 Mei). Bijzonder
sterk werden de banden tussen Zie
rikzee en de Franse adoptiegemeen
te St. Hilaire du Harcouët in Nor-
mandië, waarheen een Zierikzeese
delegatie trok en tegenwoordig was
bij de plechtigheid van de „Jume-
lage". Ander Zierikzees nieuws
was het 125-jarig bestaan van de
Harmonie „Kunst en Eer", gevierd
op 19 Mei. De Commissaris dei-
Koningin opende op de 23e een
nieuw door schenkingen verkregen
verenigingsgebouw te Kerkwerve,
en op 25 Mei d.a.v. opende de
Commissaris de grote midden
standstentoonstelling „Zimito" te
Zierikzee. Een enorme attractie
voor het publiek vormde het wa
terorgel. De heer W. J. A. H. van
Op 1 Juni bracht minister Algera
een werkbezoek aan Schouwen-
Duiveland. Geheel onopgemerkt
ging de derde Juni voorbij, de dag
waarop 25 jaar tevoren het pomp
station „De Blinkert" van de N.V.
Waterleidingmaatschappij „Schou
wen-Duiveland" in gebruik werd
genomen. Veel beroering in het
land wekte de ontdekking van een
oud kerkhof onder Duivendijke.
Te laat bemoeide zich de Rijks
dienst voor Oudheidkundig Bodem
onderzoek met het geval, zodat
door bulldozers, ingezet voor her
verkavelingswerkzaamheden, reeds
veel was verwoest. Een beroep van
de gemeente Kerkwerve tegen een
besluit van G.S. inzake bouw van
een nieuwe Chr. Nat. school werd
ongegrond verklaard, zodat een
nieuw schoolgebouw zal moeten
worden gebouwd. Kinderen uit ver
schillende plaatsen op Schouwen-
Duiveland brachten een vacantie
door in een Frans kindertehuis. De
buurtvereniging „Capelle" werd ge
liquideerd en ook de 35 jaar oude
vereniging Zeebad „Het Stelletje"
zag zich genoodzaakt de activitei
ten te staken. Op 11 Juni vond een
ontvangst plaats van de deelnemers
aan het A.N.V.V.-congres te Vlis-
singen en op de 16e werd het nieuw
gebouwde hötel „ïn 't wapen van
Zeeland" te Zierikzee officieel ge
opend. Zeeuwse C.B.T.B.-ers hiel
den op 17 Juni een congres te Zie
rikzee. Niet minder dan 450 wan-
delsportliefhebbers(sters) namen
deel aan de tiende Zierikzeese
Avondvierdaagse, die een geweldig
succes werd. Op 18 Juni gaf de ka
pel van de Koninklijke Luchtmacht
een prachtig concert te Nieuwer-
kerk. „Stad en Lande" hield een
geslaagd congres te Brouwersha
ven, waarop vooral de basilieke
kerk aan een nadere beschouwing
werd onderworpen.
De Zierikzeese raad trok een cre-
diet uit t.b.v. de bouw van een
schutsluis en de gunning vond
plaats van de aanleg van een dam
door de Verse Gracht. Niet minder
dan 1000 Ned. Hervormde vrouwen
kwamen op 21 Juni naar Zierikzee.
De M.C. „Sparta" organiseerde een
geslaagde sterrit naar Schouwen-
Duiveland. In Frankrijk werd de
groep van 30 kinderen ontvangen
door de (inmiddels overleden) echt
genote van de Franse president,
mevr. Coty. 's Prinsen jaardag werd
te Brouwershaven op originele
wijze gevierd.
Juli begon voor Kerkwerve gun
stig, want het thans reeds goed
deels herbouwde dorp besloot tot
de bouw van twee afzonderlijke
lagere scholen en tot de bouw van
een kleuterschool. Het Zierikzees
Lyceum werd omgedoopt in het
professor Zeeman-Lyceum. Noord-
gouwe vierde op 2 Juli op opge
wekte wijze het uitgestelde bevrij
dingsfeest. Een regeringsbesluit
werd bekend dat op de sluitcaisson
bij Schelphoek een monument zal
worden geplaatst ter herinnering
aan de watersnoodramp. Noordwel-
le was in haar nopjes door een gift
van liefst f 20.000 van de adoptie
gemeente IJsselmuiden. Het oude
doorschoten K.L.M.-gebouw op het
vliegveld Haamstede, werd - om
getoverd in een fraai hötel - in ge
bruik genomen.
Te Ouwerkerk werd bij herver
kavelingswerkzaamheden een „oud
schip" gevonden. Althans men
dacht lange tijd met een oud schip
te doen te hebben. Het bleek even
wel een oude sluis te zijn, na on
derzoek door de Rijksdienst voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek.
Door de afdelingen van de Bond
van Plattelandsvrouwen vond in
verschillende plaatsen de eindles
plaats van de cursus „Spreken in
het openbaar", een leuk initiatief
dat goed insloeg onder de dames.
Bij graafwerkzaamheden te Nieu-
werkerk t.b.v. de riolering kwam
een stuk zwaar stenen muurwerk
voor de dag. Vrienden in nood ble
ken er ook in 1955, want de „Not-
helfergemeinschaft der Freunde
E.V." nestelde zich tijdelijk te Zie
rikzee en zette zich in voor werk
zaamheden te Kerkwerve. Een bij
zondere vocale gebeurtenis was het
optreden van „The Mennonite Sin
gers", een Amerikaans studenten
koor, te Nieuwerkerk en Zierikzee.
Stichting „Nieuw Schouwen-Duive
land" benoemde een commissie tot
het samenstellen van een ramp-
boek over Schouwen-Duiveland. De
onderprefect van het Franse depar
tement Avranches en echtgenote
bezochten Schouwen-Duiveland en
werden ten stadhuize te Zierikzee
ontvangen. Een heel andere zaak
Was de bestrijding van de zilver
meeuwen in de duinen, dat nog al
op verzet stuitte. Juli gaf prachtig
weer te zien en daarom vonden
talrijke uitstapjes plaats, vooral van
ouden van dagen. De bejaarden
van Zierikzee reisden zelfs naar
Antwerpen. Op 28 Juli opende de
inspecteur bij het Lager Onderwijs
mr. L. J. Wolf de Chr. Nationale
school te Scharendijke. De direc
teur van de Voedsel- en Land
bouworganisatie (F.A.O.) der V.N.
bracht een bezoek aan 't eiland (29).
